» d rift waarmede deze Maatschappij als u it d e asch is v e rre z e h , höope geeft, d a t eerlang op
» d e n Bataafschen grond d e Taal- en Djchtkunde met nieuwen lu is te r herleyen zullen” (l).
Die hoop werd in meer dan een opzicht v e rv u ld , maar inzonderheid nam d e Bataafsche
Maatschappij in tal van leden toe. De reden hiervan willen wij opgeven met de woorden van
wijlen Mr. Cornelis Vollenhovbn. In eene MS. nota van zijn hand (®) aan een v rien d nopens
de naamsverandering d e r Maatschappij d ru k t.h ij zieh aldus u i t:
» Toen i k , in d en ju re 1799 van de Leydsche Academie teru g g ek eerd , mij in Amsterdam als
» advocaat had gev estig d , geraakte ik aldaar spoedig in verschillende betrekkingen en w e rd » ik o nder anderen lid van het letterkundig g e n o o ts c h a p b e k e n d o nde r den naam van Con-
» cordia ( 3 ) , w a a rin zieh alle Dingsdagavonden veele geleerden en beminnaars van Studie, ver-
» eenigden ten einde aldaar eene verhandeling te hooren v o o rlezen , tot het leveren waarvan
" ied e r lid bin n en een bepaald getal ja r e n v erpligt was. De voornaamste leden van dat Ge-
» nootschap waren de Heeren Hooft (*), de Bosen (3), Deiman (®), Van Lennep ( 7 ) , prof.
»C ra s (8), Kihker (9), Doornik. (io) , Brendbr ä Brandis (11) , Van W in te r (12),, Helmers (13) ,
»L o o ts ( i * ) t F a lck (16) , Arntzenius ( rC) , De Vries • ( 1 7 ) , V a illa h t , Van Bergen (18), Dy-
» lid s (19), San d eru s, Haakman (20) , Van H a ll (21) en vele anderen. De revolutionaire
P ) Jh r . Mr. J . d e Bosch Kem p e r geeft in zijn Redevoering b ij geletjenheid van het v ijftig ja rig f e e s t d e r Rollandsche
Maatschappij v a n fra a ie Künsten en IFetenschappen, gevierd te Amsterdam 21 Sept. 1850 (met histor. stukken, h e t Genootschap
betreffende, en aant) een lijst der 45 leden ( * ) , in die cersto Vergadering tegenwoordig; met de opmerking hl z . 24 [ 9 ] , dat er
sommigen, reeds leden van he t Amsterdamsch genootschap, als H. H. K l i j n , J . Fabius en J e r o n , d e V r i e s , liiet waren
opgekomen.
(* ) Als een zeer merkwaardig verhaal, hbe en waarom Concordia aan de toen kwijnende Bat. Maatsch. v . T. en D . een nieuw
leven schonk, wordt deze nota aangehaald in het levensbericht van Corn. Voll en h o v en , Handel, d e r Maatsch. der Ned.
L e tt. te Leiden 1 8 5 0 , blz. 116.
( a ) In de St. Luciensteeg, waar het sedert dien tijd geheel voranderd en vergroot gebouw nog steeds dien naam draagt.
't l s thans een gewone societeit, die niets met de vorige gemoen h e e ft, dan a lle cn , dat er ook nog hü en dan voorlczingen g e -
houden worden. Zie over het oude Concordia o. a. Leven van C: van Lennep.
(■•) Mr. Da n ie l H ooft. Zie Ged. v. C. v . Lennep, en Leven v . C. v. Lennep.
( 5 ) De bekende J eron, de Bosch. Zie Biogr. Woordenb. in v .
( 6 ) Zie over dr. A. Deima n het Biogr. Woordenb. in v.
( 7 ) Waarschijnlijk wordt hier Mr. C. v an L en n e p bedoeld.
( 8 ) Zie over Mr. H. C. Cras., het Biogr. Woordenb. in v.
( 9 ) J oh . Kin k e r . Zie over hem Biogr. Woordenb. in v .
( 10) Dr. A. Do o r n ik , als schrijver en gelukkig diohter bekend. Zie .Biogr. Woordenb.
( 11) De Sekretaris der Maatschappij to t N u t van 't Algemeen. Zie Biogr. Woordenb. in v.
(* * ) P ie t e r v a n Win t e r , de Amst. koopman, gelukkige vertaler van Horatius. Zie over hem o. a. Leven van C. van
Lennep, en Leven van D . J . van Lennep.
( 13) J an F r bd e r ik H elmers . ( 14) Corn. L oots) ( 16) Anton R e in h a rd Falck.
( 18) Robert H en d rik Ar n t z e n iu s , reeds in noot ( 2 ) , blz. 489 genoemd. Zie Biogr. Woordenb. in v.
( 17 ) Mr. J eronimo d e Vr ie s . Zie zijn Levensbeschrijving in de Handel, d e r Maatsch. der Ned. L e it, te Leiden.
( 18) C. van Be r g e n , in 1817 o v e il. als conrector der Lat. Scholen te Amsterdam.
( 19) Dy lius , Med. D r ., in nog jeugdigen leeftijd in ' t begin dezer ceuw overleden.
(M ) DrHaakman’ . . . .
(.81) Maubit s Cornblis v a n Mall.
* ) Eerste Vergadering 13 Sept; 1800.)
J. de Kruyff, Voorz.
Heldewier, Sekr.
Den Beer Poortuoaal.
B osch (R. van den).
Brendis à Brandis.
Brink (Ten).
Brouwer Az. (C.)
CoUWENUOVEN (VAN).
COUPERUS.
E rkelens.
Haeften (Van).
Hall (Van).
Helmers. Moraaz.
Hoog. Mortier (Du).
Hoop Gijsbbrtsz. (Van dbr). Oxen (Van).
Kasteele (J. C. van de).
Kempenaer (De).
Kinker.
L exden (F. van).
Loncq.
Loosjes.
Loots.
Meiners.
P aauw.
Palm (Van der).
Pompe van Mberdervoort.
Pot CVan der).
Redbers.
ROGGE.
Romswinckel ÇJ.).
Rouswinkel (M.).
Royen (J. van).
t ile Vereeniging mehlt ook de Vad. Bist. Vorn. LXVII, Liz. 118—120 hot. &
Roxen ( E. J. VAN).
S c h r ijv e r.
SlEGENBEEK.
Slangh Jr. çVa
VdREUL CA1. J.).
VdRBUL CJ. j.).
Weiland.
WlLLEMSEN.
Worm er.
der).
»storm van 1795 was toen wel voorbijg maar de gemoederen waren, toch nog in beweging en
» de woorden van Yrijhcid en Gelijk/mi hadden vooralinjeugdige harten weerklank geyonden
„ en een zekere onrust doenontstaanI welke hen voorwaarts dreef, en ieta meuws deed verlangen.
» Dan niet alleen iongelingen, maar ook lieden van meerdere jaren wilden vooruit, en meer
»vriizranige denkbeeiden in Kerk en. Staat gepredikt hebben. Hiertoe was een ander terrein
»noodig dan Concordia, waar men door oude en meer bedaarde lieden geh.nderd werd om
» ronduit voor dergelijke gevoelens uit le :komett (1). . • ■ „ . ....
» Intusschen was hiertoe veel overleg noodig en dat gaf aanleiding. dat negen onaf hankelgke
»lieden zieh tot eenen kring vormden, waaruit het wäre licht zou te voorschgn komen.
» Tot dit einde kwam men overeen , dat men zieh meester zöu .trachten te maken van rie
» groote ligehamen, namelijk van de Maçonnerie, van de Maatschappij tot N u t »an ’tAlgomem
».en van em o f ander letterkundig Genootschap.
> Om hiertoe te geräken vorm.de men eenen tweeden en grooter.en k rin g , wel e van en
,. eer?ten niets wist en in den waan moest gehenden worden, als o{ daarin het centraal punt
» gelegen was, ten einde de eigenliefde dier heeren niet te kwetsen.
» In dezen tweeden kring waren de hoofden der Loges en de voorpaamste invloed hebbende
» personen uit het Nu t opgenomen.
» Damait en eenige onzer (*) lieten zieh in de Loge La Charit{ aannemenR terwijl ik met
»anderen in de B im Aimic overging, alwaar ik dadelijk orateur en daarop gesubstitueerd
» meester werd. _ * g . IBS . , ,
' » Wg allen waren Leden van het Ate e n w a r e n . (8) of wierden successivelgk leden van de
„ Bataafaehe Maalachappij van T a a l-m Viohtkunde. I H H H H B j
»Deze Maatschappij was toen in eenèn kwgnenden toestand, en ik liennner mg , hoe F o k e e
» Stuoas (»j en Jufir. van Stseekl (5) zieh verheugden, toen zg een ongewonen groei ontwaarden
» en weinig dachten aan den (echter niet giftigen) adder, die in het gras verborgen lag.
» Die ongewone groei was geheel te danken aàn ons aanhoudend werven, en nadat de Maat-
»schappii eindelijk tot eene vrij aanzienlgke hoogte was geklommen, bekloten wg ^en naam te
»veränderen: dit werd met geestdrift aangenomen en de dag bepaald, waarop wg de meuwe
» Maatschappij zouden inwijden M Om een staaitje te geven van de geestdrift, welke wg
»inboezemden, möge dienen, dat De.m a , die als de eerste en voornaamste geneesheer in
» alle aanzienlgke huizen een gereeden toegang h a d , onder anderen den bejaarden Oud-Burge-
» meester S r s a iw « wist te bewegen, aan de Maatsohappg een fraai spreekgestoelte ten ge-
» schenke te geven I Dit spreekgestoelte zal waarsohijnlijk nog wel hg.de Amsterdamsche
» afdeeling bestaan het was van mahonyhout en twee gebronste afbeeldsels van den ge-
( 1 ) Vroeger ™ t O m c t a w » - b w e in s t va» » « c m .h a t « t > to oudemeBob voor .hat .¡cragere IIoIlana
» Trouwana de vmrgerc Ste.-tii begoiwe» tot de berouwhebbenden te behooron.
( i ) Daamod cro akM. C. v a » t l» » » an G. V a o o .a , toe» P c te a io r aan •tAtbenaom.
( 0 ) In-1800 n an a l a t e m < W b «» tovona ra» da Bai. Waat,ah. B .a a o is , VA» 1I.M., kirnt e s .
Hblubks , L oots enz.
( 1 ) De bekende schrijver. Zie Biogr. Woordenb. ,
• Een bitte .to eU n , » it die dag en, die een onleeabare »etriaobe vertating v .» da ™ r e e i.t.b o e k .n d o rE n e .,m t iobtzond.
( • 1 D i Bosen Kan ra a t. a. p . bla. 26 (1 1 ) stelt dH op bet jaor 1 8 0 6 , als g e .o lg n . bat opriebten van be t K o nm ln jl Holland
Hiemada sehiint te strijden, dal V oM e sn o v n » en Ven en » het Be.ehermheersehap den Randpensionari. S on ran ei.ra » -
» , » o i aanboden. Het b e .W t hiertoe kan echter reede ter vergadering van 1805 afin genomen, toen hrt gebied der w k a .a m -
hede» tot d e /r n o ie huneten » e rd uitgebreid en bepaald, dat men j.a r lijl» een lofrede op deren o f genenberoemde»Hededander
tcr bekrooning zou uitschrijven. . , „ ...... .. . __.
. , . Di, ls in zooverre reer verklaarbaar, dewijl de taohtigjarige Ond-Bnrgemeesttr met alleen al n jn leven een bemmnner
dm letterkunde m gerreeat, maar die nog r eif beo.fenda, ja op dien leeftijd nog een trenrtpel m „ de T o d , vervn.rdigde
“V."’1 E n t a t a a l nn nog in het voormalig bnia van C n n v n s» . op dan N. Z. Voorburgtvnl over ’t Paleia, rreer beiden het JVnf
en de HM — 'trolldo lokeal vcrgndenlc» en telke» reire ala de eene -heuten broek” gebroikt averd, ,1 .änderet,, een
hoek «eachoven en met een kleed bedekt v e rd . In 1867 ia echter de franie katbed.r van S v b a a i.u a » naar den aoldcr vorha,men,
en alleen die van 't » n ( g ebrtikt, een fe it, vaarover aommige behoudalieden getrennt en aommige voomitgangers r ,d , verhlijd
hebben, welke laataten daarin een eersten atap ragen tot geUecle afaehaffing van itargolijkc gevaarten.