1
É l i r a 1l« W1i1S lE1U8iS '
â i i
A g i
1 1 1 1
1B
mill
.F Hi l ü ¡i I
H U ' :
I J i l l
■ il!
I « ÍW « 1 ' i l » I
nellen, geheel op den achtergrond. De Krijgsraad kwam den Öden Mei weder ten stadhuize
bijeen en Gales kreeg het loon voor zijne bemoeiingen, daar hij op den 13den Junij, met De
W ilde (over wien bij den volgenden penning meer) tot Luitenant-Kolonel werd aangesteld (1).
Met de Geconstitueerden leverde de Krijgsraad op den 24*°“ Juli) een adres bij de Vroedschap
i n , om den Hoofd-Officier Mr. W. C. Backer van zijn post te ontzetlen, hetgeen drie dagen
later geschiedde (»), en in het laatst van Augustus besloot hij de Schutterij op een nieuwen
voet te brengen en alle oranjevaandels en sjerpen af te schaffen (3). Tot dien tijd was Yak
Goudoever voorzitter van den Krijgsraad geweest en zonder moeite door alle zwarigheden
heen gekomen; doch in September kwamen de Pruisen en begonnen de moeilijkheden. ' Ge—
lukkig dat de man toen juist, althans volgens het bericht van zijn onbekenden levensbeschrij-
vef (')» een ongemak aan het been h a d ; hij moest gedurende de September- en Octoberdagen
het huis houden, en zoowel hij als de overige leden van den Krijgsraad werden op den 23sten
October 1787, ten overstaan van de vier door hen verdreven, maar nu weßr herstelde Kolonellen,
b ed an k t(s).
Var Goudoever overleefde nog zes jaren den val zijner kortstondige groolheid. Hij stierf den
llden September 1793 en werd den 17de« daaraanvolgende in de Oudezijds Kapel bijgezet (<*).
eȀ. P l a a t LXVIII. (1787.)
T e r e e r e v a n G e o r g e H e n d r i k d e W i l d e , K a p i t e i n (L u i t e n a n t -K o l o n e l )
d e r A m s t e r d a m s c h e S c h u t t e r i j . M e d a ljo n .
Het rechts gewend borstbeeld in schutters-monteering, besloten in pareîrand en hangende
aan een strik.
Om h e t h o o f d :
G EO R G E H E N D R IK DE W IL D E
Geven de afbeeldingen van Hooft en Vah Goudoever zoozeer het denkbeeid van wat de
Franschen zouden noemen deux vieilles ganaches, dat het ons nog een raadsel toeschijnt, hoe
men ze ooit voor de tweede maal heeft durven uitventen, die van De Wilde (7) doet ons aan
een Hinken en kordaten karel denken. En als zoodanig deed deze Kapitein (") dér Amsterdamsche
Burger-Compagniën zieh ook in 1787 kennen.
(> ) Ned. Jaarb., b l. 1 0 2 2 , 1336.
( s ) A i d ., b l. 1950—1951.
( « ) A id . , b l. 4 6 6 9 .
( 4 j Vad. Chocol., b!. 14.
(®) Ned. J a a rb ., 1 7 8 7 , b l. 5 4 1 1 , en de kennisgeving aldaar, b l. 5 7 2 4 , 9 November 1787.
(•■•) In de Vad. Chocol., b l. 14— 1 6 , worden een a antal afbeeldingen van Va n Goudoever vermeld, waarvan e ene, ge-
pointilleerd, door P f e if f e r , eene grootere, gegraveerd, door Vin k e l e s , naar de schilderij van E kei.s , en die de vergader-
kamer van het Defensiewezen versierde. Ook bestaan er, volgens hetzelfde w e rk ,,m e e r dan een gegraveerd monument te zijner
eere: op een daarvan is hij nevens Hooft geplaatst, met dit onderschrift:
Zie hier twee g ry sa a rts, duur very and
Aan ’t waare heil van Nederland.
Een ander is door P f e if f e r gepsinlilleerd; een derde en het fraaiste, dat in 1795/96 uitkwam, was door Wijsm a n en Van
Be ek vervaardigd, met een bijschrift van P . P ip e r s . In den Hist. Atla s van Van Voorst wordt onder n°. 85 vermeld: Hollands
iuin van onkruid gezuiverd. Met vers (op de afgezette Kolonellen der Amst. Schutterij). In de Ode van J . P . Kasteleyn
(zie bo v en, b l. 3 3 8 , n°. 1 ) , bl. 1 8 , vindt men ook een couplet ter eere van Van Goudoever. Nog heeft men: Batavus aan
den nooit volprezen burgervriend J. van Goudoever, oudste Colonel en v an die waardigheid ontzet den 13ien van Slagtmaand
1787. zonder drukplaats, 7 biz. Zie verder Fad. Hist. Ferv., XIV. b l. 3 2 5 ; XV. b l. 3 2 3 ,met’smansportret; X V I.b l. 1 8 2 (* ),
X .; X V II.p a ssim ; Monument van Amsterdam, I . bl. 15—2 0 ; II. b l. 51 (u).
( 7 ) Vergelijk het portret in de Vad. Hist. Fe rv ., XVII. b l. 216.
( 8 ) De titel van Luit.-Kolonel werd na de omwenteling van October 1787 niet erkend: iramers alleen aan Kolonellen o f Kapiteins
werd alstoen aangezegd, dat zij zulks niet langer waren. Zie Ned. Jaarb., 1 7 8 7 , b l. 5724.
Het
Het is ons niet gelukt, ’t zij omtrent het geboorte-, ’t zij omtrent het sterfjaar van George
H e rd rik de W ild e eenig näricht te vinden. Dit alleen staat vast, dat hij tabakskooper was
en zijn winkel had in den kelder onder het huis op den hoek van de Heeren- en Leidsche-
grachten, waar de Fier Heemskinderen in den gevel staan. In Maart 1787 werd De W ild e
als Kapitein bij het toen opgerichte Defensiewezen geplaatst (1), en zoo zeer schijnen de be-
kwaamheden, welke hij daar ontwikkelde, in het oog te hebben geloopen, dat h ij, drie maan-
den later (13 Junij), werd aangesteld tot Luitenant-Kolonel onder Vae Goudoever , bij het witte
regiment. Zoodanige aanstelling was een nieuwigheid bij de Schutterij, waar men tot dien
tijd noch Luitenant-Kolonels, noch Majoors gekend h ad , en inderdaad moet men den titel
minder als een rangverhooging beschouwen, dan wel als dienende om aan te duiden, dat aan
den Kapitein, die hem voerde, tijdelijk het bevel was opgedragen over het regiment, ter
vervanging van den Kolonei: iets, dat in dit geval zoowel de hooge jaren als de bijkomstige
ongesteldheid van Vah Goudoever noodzakelijk hadden gemaakt (3).
Had de geschiktheid van De Wilde voor de hem opgedragen betrekking zieh tot nog toe alleen
doen kennen door behoorlijke medewerking aan het organizeeren der middelen van de-
fensie en van handhaving der rust binnen de stad , de tijd zou spoedig komen, waarop zijn
bekwaamheden ook praktisch en in ’t vuur zouden op de proef gesteld worden, een proef,
waarbg zoo velen, helden in den mond, bij de nadering der Pruisische troepen jammerlijk te
kort schoten. Toen namelijk die troepen, na een inlocht zonder wederstand volbracht, ook
Amsterdam genaderd waren, had de Regeering aldaar tot verdediging besloten, en de toegan-
gen tot de stad längs alle middelen pogen te verzekeren. Zoo was aan De W ilde opgedragen
, het dorp Ouderkerk aan den Amstel met een sterke bende burgers te bezetten: een
post, te gevaarlijker omdat hij in de onmiddellijke nabijheid des vijands was, daar de Hertog
van Brunswgk zijn hoofdkwartier te Leymuiden had opgeslagen. Intusschen hadden de onder-
handelingen, in ’t laatst van September met dien Hertog aangeknoopt, de hoop doen voeden,
dat het tot geen strijd zou komen. Die hoop bleek echter gdel te zijn; dewijl op den avond
van 30 September de wapenstilstand door den Hertog werd opgezegd, en op den l^ n October,
met het aanbreken van den dag, de aan val op al de voorposten begonnen. Muiden, Halfweg-
Haarlem, Amstelveen, het laatste echter niet dan na een hardnekkige verdediging, moesten
voor de overmacht bukken; aan ’t Weesper tolhek en aan de Duivendrechtsche brug werd de
aanval met geringe macht gedaan en lichtelijk afgeweerd; te Ouderkerk alleen, waar die ern-
stig gemeend was, stielen de Pruisen werkelijk het hoofd.
En toch, terwijl op al de andere verdedigingspunten de aanvoerders krijgslieden waren van
beroep, was de verdediging van dezen gewichtigen post toevertrouwd aan een Amsterdam-
schen koopman, die zieh had te doen gehoorzamen niet. alleen door zijn schutters, maar
ook door een saamgeraapten hoop van Gelderschen, Friezen en manschappen uit het ver-
strooide Corps van Salm , allen bij den aantocht des vijands naar Amsterdam geweken; en
bovendien door eenige artilleristen, die ’t geschut te bedienen hadden, op vier verschillende
batterijen geplaatst. Maar even als bij zijn vriend en lateren ambtgenoot, den geneesheer
Krayehhoff, sluimerde bij De W ilde een militair genie, dat slechts een gelegenheid noodig
had om zieh te ontwikkelen.
i |D e plaats was uitmunlend verslerkt, en de drassige grond den Pruisen, toen zij van vier
zjden het dorp bestormden, zeer hinderlijk in het naderen niet alleen, maar ook in het
plaatsen van het geschut; terwijl hun v u u r, hoewel, bij het aangroeien van hun getal,
steeds heftiger , door de verdedigers met kracht, en jnistheid werd beäntwoord. Yan vijf
tot acht uren had het schielen over en weder geduurd en reeds menigen Pruis het leven
gekost; toen De Wilde , bespeurende dat de vijand gebrek aan geschut hegon te krijgen, en
versterking ziende opdagen, besloot, de rol van verweerder met die van aanvaller te verwis-
( 1 ) Zie hier bo v en, bl. 344.
<’ > In de JW - J m r t- ■ 1 ! 8 ? ' "’0ld‘ hli “ (M- 5301), ih n w e ite (bl. 5321) Liiitamnt-Koloael g.aoemd
Z e t a droeg ldj dien Ie.lstgcnoe.nde» « te l in de Instrnctic um 22 September 1 7 8 7 , vnnrliij b ij , met de Vroedteh.ppen H o w
en Bouwens , gequalificeerd werd tot het verdedigen der stad. Zie Vad. Hist. F e rv ., XXI. bl. 31.
WIT* SO 8e_
ill
op