daar ondcrdrukt, -— Toen echter de vrees dreigde voor een oorlög met den Keizer, begon de
zucht tot bevordering van den wapenhandel naar de Staatslichamen over te slaan en werd , in
November 1784 ter vergadering van Holland, een voorstel van Gouda, strekkende tot wa-
pening van het platte land, met algemeene stemmen aangenoraen; hoezeer het ten uitvoer
leggen daarvan, in 1785, aan vrij wat bezwaren onderhevig bleek te zijn (i). Ook door de
overige provincial werd het besluit van Holland overgenomen, en ondervond er evenzeer van
verschillende zijdcn niet weinig tegenstand, die zieh, zoo door dadelijkheden (~) als in
geschrift, openbaarde. Vooral de Kerkelijke Heeren onderscheidden zieh in dezen penne-
strijd (8). De tegenstand, door sommigen geboden, ontstak, als ’t gemeenlijk gaat, des te .meer
den ijver van anderen, en al meer en meer w e rd , in hoogdravende ta a l, het noodzakelijke
eener algemeene wapening betoogd. » Laat de geheele Republiek” ,' schreef men (*), » eene
legerplaats vertoonen; laaten alle inwoonders zieh gewennen aan de Wapenen, die ter verde-
diging van het Yaderland moeten strekken. Een kleine Staat kan onmogelyk zyne Yryheid be-
waren, zoo niet al deszelfs Inwoonders in slaat zyn om hun Yaderland te verdedigen.”
600. P ia a t LVIII. 1784.
E e r e p e n n i n g v o o r d e H o n o r a i r e L e d e n v a n d e S c h ü t t e r i j v a n
St. J o r i s te D o r d r e c h t . 1 7 8 4 .
Voor zijde. St. Joris te p a a rd , den Draak doorstekende (5). Deze voorstel ling is omgeven
van twee ketenen, de eene, als die van *t Gulden Vlies, uit vuurijzers (briquets) gescha-
keld, en waar een lam aan hangt; de andere, gevormd uit bundels, speeren, kanonnen,
vaandels en Schilden, en met het kruis der H. Geest-orde (6). Een voetboog verbindt de beide
ketenen.
Keerzijde. Het wapen van Dordrecht. Daaronder:
E E ß T 'E B K E N ,
Y OOR DE
H O N O R A IR E L E E D E N
T A N DE
S C H U T T E R I J T A N ST JO R IS .
TE
D O R D R E C H T ,^ , ,
I n d e a f s n e d e :
M D C C -L X X X IY .
g V-(an) B A E R L L. F. (ec it )
( i ) Vad. H is t. V e rv ., VII. bl. 269—3 0 ? ; de P o s t, VI. bl. 1151 en 1218. .
(* ) A i d . , VII. b l. 309—321.
( j ) 2 je inj v. J . E y k (Pred1. te Mulden), H e t zieh wapenend Nederland den zekersten weg voorgesteld om de wapenen met
voorspoed te gebruikeri, in eene Leerrede over 1 Samuel, X I I I : l y 2 .. Arnst., 1785 (Alg . Vad. L e t t., VIII. b l. 103 ); — M.
Hoü tk amp (Pred. te Hoog Carspel), Onze verplichting to t en' de voordeelen van eene tydige wapening overeenkomstig het le ve l
d e r Overheid, in eene Leerrede over Genesis XIV : 14—16. Hoorn, 1785 ; - ^ J . L . G r o en bw e g (Pred. te Watergang), De
noodzakelijkheid eener algemeene wapenoefening, voorgesteld in eene leerrede over II Samuel X : 12. Amst., 1785 {Alg. Vad.
L e t t . , VII. bl. 3 2 7 ; Vergel. Vad. H is t. Verv., VII. b l. 320 ( * ), 321 (* ); vooral G. P a a p e , De gewapendeEurgercorpsen en de
Antipatriotsche Geestclijken, in verscheidene brieven aan een Vaderlandsch Predikant. Rott., 1786. Zie Nieuwe Vad. L e t t., I.
b l. 333.
i •*) in de Voorrede van het werk Grondwettige Herstelling e n z ., b l. x v . Zie Vad. H ist. Verv., VII. bl. 394 , 395.
. ( * ) Naar de gewone voorstelling, en zoo als hij als Patroon van Engeland wordt afgebeeld. De strijd met den Draak steunt
echter op geen kerkelijke overlevering en schijnt een verdichtsei uit de 12*> eeuw: Zie H o o g s t r a t e n , JVoordenl., in v . , Georg
(St.) en de aldaar aangehaalde schrijvers.
( 6 ) Onder de »Kleynodiün en Pronk-Cieraden” , tot de Schutterij van St. Joris behoorende, noemt V an B a l e n , in
zijne Beschrjving van D o rd re ch t, bl. 6 7 1 , « B en zilver Vergulden Halsband, van den Gulden V lie se , aangehecht VOrdre du
„ Sainct E sp r it;” vermbedelijk geschenken, aan de Broederechap vereerd, en d ie , toen in 1784 de medalje besteld werd,
by de algemeene onkunde, die toen omtrent dergelijke zaken bestond, zeker door den ontwerper der teekening voor insignia
van de Schutterij zijn aangeduid. •
Te
Te Dordreeht beslonden van overlang drie Schutterijen, die van den OudenSt. Jo ris, »an
Kruis- o f Voetboog, al op 1409 vermeld, die van St. Bartholomaus, St. Sehastiaans Randhoogs
o f Klooenters (!), in 1426 herdacht, en die van St. Kristoffel o f der Reelhaaks, die wij in 1550
vinden aangewezen (2). ’t Schijnt echter, dat zij langzamerhand zeer in verval waren geraakt,
en de verrichtingen der leden zieh sedert lang tot het genieten van een jaarlijkschen maal-
tijd bleven bepalen. De oprichting echter in 1783 van het Exercitie-Genootschap de Vrijheid (8)
deed de Schutterij van St. Joris of den EdeJen Voetboog herleven, In October van dat jaar
werd zij van nieuwe geweren, een nette eenparige kleeding en van nieuwe vaandels voorr
zien (■*).. Den 29slen Julij 1784 gaven de » Schutters van St. Joris en Edelen Voetboog” een
programma uit, waarin wij sub 6 lezen, »dat de honoraireledenbydemaandelijkscheafvuuring
»op.het veld konden komen, mits aldaar op de Borst hebbende hangen ofte vertoonende, ten
»hewyze dat zy tot de Honoraire leden behooren en aangenomen zyn, em ziloeren Medaille
» (hangende aan een blaauw (6) zyden lint) waarop de Ridderorde van St. Joris.” Deze medalje
werd aan ieder lid bij zijne intrede bezorgd door den Secretaris of door hem, aan wien
men zieh had aangemeld. Bij bedanken voor het lidmaatschap, werd die aan de Schutterij te-
rug gegeven; doch tegen uilkeering van een dukaat kon men die behouden (6).
Het is noodeloos aan te merken, dat de herleving der Schutterij van St. Joris aan denzelfden
geest te danken was, die het Genootschap de Vryheid had doen ontstaan, en hun gezindheid
tot eendrachtelijke zamenwerking voor dezelfde zaak bleek dan ook o. a. toen zij, in 1784,
beiden aan de Stadsregering hun dienst aanboden, en gewapend vaardig stonden om de Slie-
drechtenaars, die een oranjevaandel van den toren hadden uitgestoken , voor deze daad van
oproerigheid te gaan straffen (f).
601. P l a a t . LVIII. 1784.
D r a a g p e n n i n g d e r P a t r i o t t e n te H e u s d e n . 1784.
Voor zijde. (Gegraveerd.) Het gekroonde wapen van Heusden, van goud, met een aoht-
spakig wiel van lazuur. Daaronder op een wimpel:
H E U S D E N .
en lager: . . , 7 8 4 .(8 ).,
( 1 ) Aldus genoemd naar 't woord Klover, dat een soort van vuurroer o f musket beleckende.
C2 ) Zie Van Ba l e n , Desclir. van D ordreeh t, bl. 664—6 6 6 , 670—671.
( s ) ? ie G. P a a p e , Gesch. van het gelegaliseerde Genootschap van Wapenoefening de Vryheid te D ordreeht en de lijst waarin
vertoont worden de Naarnen van de Regenten d e r Sta d Dordreeht, mitgaders der verscheiden andere Collegien en heambten des
ja a r s 1784..
C ) Dit laatste h ad , met de noodige aanspraken e n z ., op den 20»“»» Octoberplaats. Zie V a d .Hist. Verv., V I . ,b l .2 6 0 -P a a p e
bl. I I ; Ned. Jaerb., 1 7 8 3 , b l. 1680. Er bestaat van gemelde plechtìghèid een geütste pla a t, met hetonderschrift: Ajbeeldingvan
de Manoeuvres, gedaan door de edele Schuttery van St. Joris in ’t Cordon geformeerl door 7 corps de Vryheid, buite Dordreeht
den 20 October 1 7 8 3 , opgedragen aan Hun Ed . Oßcieren en vordere leden van byde Corpsen, door H. W a lp o t en A. M buleman
(* ) De gewone leden droegen die aan een rood lint. De oude Schutterskap, die onder de » kleinodien" behoorde, waarvan
Va n Ba l e n , b l. 666 en 6 7 1 , gewaagt, en die op flnweel was geborduurd, was ook van lazuur en k e e l, de kleuren van Dordreeht.
(« ) Ned. Ja e rb ., 1 7 8 4 , bl. 1345—1348. Twee (eenigzins verschillende) oudere versierselen van St. Joris te Dordreeht
liebben wij op Plaat LVIII. Ab.—Bb, laten afbeelden.
( 7 ) Vaä' m sU Verv' > VIL w - 3 0 7 - b e beweging te Siiediecfet (zoo er a l beweging was) bleek echter reeds gestild te zi™
zoodat de Schutters en Vrijkorporisten Met behoefden uit te trekken en z ieh , in plaats van met de geho.op.te krygSlaurieren te-
vreden mochten stellen met een dankbetuiging, door de Regering aan elk hunner thuis gezonden, en de vergoeding der kosten van
hetgeen door hen in den na cht, vddr dat zij zouden uittrekken, was genuttigd. S t. Joris komt wijders nog voor in de Ned. Jaerb.
1 7 8 5 , bl. 3 7 4 , 1523; P a a p e , t. a, p l . , bl. 1 3 , 7 2 ; Vad. Hist. Verv., b l. 350. S. v a n d e G r a a f p bezong de wapenschou-
w in g , door h e t Genootschap de Vryheid op 20 October 1784 gehouden, in den P o s t, VI. bl. 1079. r - Zie verder: T e r gelegen,
heid van het plechtig trouwzweeren d e r . . . Schuttery van S t. Joris en Edele Voetboog aan d e Regeering van Dordreeht op den 23
van Sprokkelmaand 1785. Twee dichtstukjes van S ervaas v a n d e G r a a f p en H . F . Ad am s , 8 blz. 8°. — le is voor Dordrechts
Schutters en Vryheidszoonen, o f burgerkroon voor alle die zieh in den Wapenhandel oeffenen, zeer geschikt om te r Aanmo -
diging by plechtige gelegenheeden gelezen te worden (Alom voor 3 stuyvers). Ged. door een Dords burger.
( * ) Zie C. W. P a a p e , de Sta d en het Land van Heusden, ’sHertogenbosch, I . 1 8 2 4 , II. 1 8 2 5 , b l. 85 (2 ) en aant bl 147