Daa ronder, tot een lettermerk te z amengetrokken, de le t t e r s :
ABR A B R ( a m s o n ) (l).
Keerzijde. Een sterrewacht aan d en oever d e r z e e ; in deze een zeilend schip.
Om d e n r a n d :
M A R IS E T OCELI M E N S O R (*)
B E METER VAN ZEE E N HEMEL.
I n d e a f s n e d e :
N A T . (us)
MDC C .
GEBOREN IN 1700.
D a n ie l B e r n o u l l i , tweede zoon yan den beroemden wiskundige J o a n n e s B e r n o u l l i , werd op
den 9 Februarij 1700 geboren te Groningen, a lw a ar zijn vader van 1695—1705 he t Hoogleer-
aarsambt in d e wiskunde en wijsbegeerte b ek le ed d e , welke betrekking hij verwisselde legen
eene dergelijke te Bazel; vcrmoedelijk gaf tot d it laatste aanleiding d e verdenking van socianis-
m u s , door sommigen op hem g ewo rp en , en de onaangenaamheden, d aaruit voor hem ont-
staan ( 3) . Met zgn beide b ro ed e rs , N ik o l a a s en J o i ia n ( 4) , handhaafde D a n ie l B e r n o u l l i den
grooten n a am , door zijn v a d e r , boven wien men alleen L e ib n it z en N e w t o n als wiskundigen
s te ld e , verworven. Na te Bazel zieh op de genees- en wiskunde toegelegd en Duitschland be-
nevens Ilalie bezocht te h e b b e n , onthield zieh D a n ie l een tijd lang te Petersburg. In 1733
w e rd hij te Bazel Hoogleeraar in d e ontleed- en k ru id k u n d e , in 1750 in de n a tu u rk u n d e , later
nog in de bespiegelende wijsbegeerte. Hoogst werkzaam van a a rd , behaalde hij of deelde meer
d a n tien malen de overwinning in geleerde wedstrijden bij d e Akademie van Wetenschappen
te Parijs. Ook in d e werken d e r Petersburgsche en Berlijnsche Akademien v in d t men verhan-
delingen van zijne hand. Bovendien gaf hg verscheidene werken u it over de waterweegkunde
enz. Hij overleed te Bazel d en 17 Maart 1782 (5).
5 9 1 . P l a a t LV. 1782.
O p h e t a f l o o p e n v a n h e t o o r l o g s c h i p d e H e r c u l e s , t e D o r d r e c h t
d e n 1 2 A p r i l 1 7 8 2 .
Voorzijde. De r o m p v a n e e n o o r l o g s c h i p , p a s v a n S t a p e l g e l o o p e n e n v o o r a n k e r l i g g e n d e .
Om d e n r a n d :
D E H E R C U L E S , O O R L O G - S C H I P Y A N 6 0 S T U K K E N .
( 1 ) Abraham Abramson , geboren te Potsdam in 1 7 5 4 , was stempelsnijder te Berlijn van 1780 tot 1811, toen hij overleed.
Zie Schlickeyskn, t. ». p l . , bl. 4 3 , 54.. Hij bezigde, behalve het hierboven voorkomende, ook de stempelmerken
A .S .e n g.
( - ) II. Kluyskens , Des hommes célèbres dans les sciences e t les a r ts , Gand, 1 8 5 9 , T. I. p. 1 1 4 , geeft het letterraerk A. S .,
en het woord mensor als memor, op. Een afdruk van dezen zeldzamen penning, op het Kon. kabinet te Berlijn genomen,
herstelt deze fonten.
(3 ) V. d . A a , Biogr. Woordenb., in v ., bl. 435.
i l ) A id ., b l. 435.
( « ) A id ., bl. 436— 437 en de aangehaalde bronnen. Kluyskens, t. a. p l ., p. 111— 1 1 4 , z e g t, dat Bbrnoulli in 1783
stierf, âgé de quatre-vingt trois ans. V. n . Aa vermeldt 1782 als 'smans sterfjaar ; zoo ook Hirsching, Hist. litt. Handbuch
berühmter Personen, welche in dem 18™ Jahrhundert gestorben s in d , Leipzig, 1 7 9 4 , 8°. Dr. Peter Mkrian, Die mathematiker
Bernoulli , B a z el, 1 8 6 0 , p . 3 6 , aangehaald in den Navorscher, X II. bl. 302 ; zie ook aldaar XII. bl. 234 —235.
I n
I n d e a f s n e d e :
G e b o u w t vo or d e A d m ir a l i t (bit); op
d e M a z e : d o o r J a o o b u s S p a a n
TE DORDRECHT.
1 7 8 2.
O p d e n S o k k e l :
I. V. (an) B.(abrl) P.(BOX!?)
Keerzijde.
T o e n E n g l a n t s H a a t ,
DE NEDERLANDEN,
BESTONT DOI-DRIFTIG
AAN TE RANDEN,
H e e f t S P A A N ,
( g e h o l p e n d o o r z y n Z o o n ,)
VOL I J v E R VOOR HET
E e r i . ik L o o n ,
E e n H E R K U L E S
• u i t E ik e n H o u t e n
a a n E e n g e v o e h t ,
m e t I J Z r e n B o u t e n .
d e e z : Z a l n u met
Z y n S t e r k e n k n o t s ,
DEN VIJ A N T SliAAN,
in t Z ^ -G e k l o t s ;
E n d o e n a l s N e e e l a n t s
D o N D E R AREN,
DEN B r I T S O H E N VLOEK
TEN AFGRONT VAREN.
Het bijna geheel verwaarloozen van den aanbouw van oorlogschepen sedert d en vrede van
Utrecht (1713) had ten gevolge g e h a d , d a t , toen d e oorlog met Bngeland in 1780 u itb r a k ,
de Yereenigde Gewesten zich zonder vloot bevonden en derhalve onmachtig om hu n k o lo n ien ,
h u n k o o p v aart, j a h u n eigen kusten en zeegaten te beschermen. In het gemis moest n u met
overhaasting voorzien en een voldoende scheepsmacht i n ’t leven geroepen worden. Toen dien
ten gevolge de admiraliteitswerven geheel bezet w a r e n , nam men zijn toevlucht tot bijzondere
werven, en nad at nu J a c o b u s S p a a n , scheepsbouwmeester te Dordrecht, op den 12 April 1782,
in tegenwoordigheid eener talrijke menigte, op k a ay en , jac h te n en andere vaartuigen zamenge-
v lo eid , het door hem gebouwde schip Hercules voorspoedig en zonder schok of stoot van
stapel had laten loopen (l) , gaf het ongewone van deze gebeurtenis hem aan leid in g , in den
h ier beschreven en zeldzaam voorkomenden pen n in g het aandenken daarvan levendig te hou-
den. Doch ook op twee p la te n , door J . S c h o e n m a k e r s g e e ts t, werd h e t bouwen van den
Hercules in herin n erin g bewaard (2).
Het s c h ip , opgetuigd en bemand z ijn d e , werd in Mei 1783 (3) gesteld o nder h e t bevel van
denzelfden Kapitein M e l v i l l , over wien hierboven (*) bereids gesproken i s , en die toen on-
langs bij uitwisseling u it zgn krggsgevangenschap was teruggekeerd. In 1784 treffen wij den
Hercules, met 64 stukken g ewapend, op 8 September in de Middellandsche zee aan (6). Hij
( i ) Ned. Jaerb., 1 7 8 2 , b l. 446.
( * ) Zij vertoonen den Hercules op stapel staande, en het afgeloopen schip , een en ander ad vivum getcekend door J.
v .( a n ) S t r i j j voorts leest men er nog op H. d e H a a s , distribuit.
( 8 ) Ned. Jaerb., 1 7 8 3 , bl. 856.