werd (i). Ook was hg Gedeputeerde ter vergadering van Hunne Hoogmogenden de Heeren Sta-
ten-Generaal der Vereenigde Nederlanden. Groot was ook zijn aandeel in het beendigen eener
» hatelijke en onaangename z a a k d o o r de voortvlugtigheid van den kassier van Walcheren,
M a e r t e n s , veroorzaakt. Hij offerde daarbij vrijwillig een belangrijke som (2) , doch vond er
aanleiding in , afstand te doen van het voorzitterschap der Staten van Zeeland en Gecommit-
teerde Raden, dat hem ..als Bersten Edele toekwam. Na bekomen ontslag, nam hij in beide col-
l c g i c n afscheid op den 1 Januarij 1779. In 1789 werd hij tot Voorzitter gekozen in het Gollegie
van Arbitrage in de zaak van den 28®«» penning. Hij overleed den 8 April 1790, oud een-en-
vljftig ajaren en werd den 15 April in de Oude Kerk te Middelburg begraven. V a n d e P e r r e
was niet alleen staatsman, maar ook voorstander van kunstenen wetenschappen. Het Zeeuwscli
Genootschap van Wetenschappen te Vlissingen, telde, reeds bij zijne oprigting op 25 Januarij
1769, hem onder zijne directeuren (3). Hij was op de hoogte van zijn tijd, ja zelfs in de
liefde voor de wetenschap dien vooruit. Het Natuurkundig Gezelschap te Middelburg had
hem zijne stichting te danken; hij schoot de noodige gelden om er een gebouw voor te koo-
p e n , en zijne weduwe, J a c o b a v a n d e n B r a n d e (*), liet het verband daarvan royeren. In dat
zelfde gebouw vergadert het voornoemd Zeeuwsch Genootschap en bewaart er zijn verza-
meling, terwijl de eigendom aan het Natuurkundig Gezelschap behoort (5), Onze welsprekende
kanselredenaar en bijbeluitlegger v a n d e r P a lm was een tijd lang huisprediker b ij v a n d e
P e r r e , wien hij in eene lijkrede herdacht (*)-, daarbij hulde doende aan ’smans beminne-
lijke geaardheid, ijverige zucht voor de eere Gods en het welzijn der menschen, en voor de
bevordering van nutte kunsten en wetenschappen. J. S c h e l t e m a noemt hem een der aanzien-
lijkste en rijkste, maar ook tevens een der nuttigste en meest beminde regenten van zijn tijd.
438. P l a a t XXXVIII. 1768.
T e r e e r e v a n M a x im i l i a a n E m a n u e l , H e e r v a n G r o n s v e ld (bij Maastricht).
Voorzijde. Het regts gewend borstbeeld in ’t harnas, mel het lint en het kruis der Paltzer
orde van St. Joris. Daaronder F. A. SCHEGA. F.(ecit) (7).
Om d e n r a n d :
MAX. (iMiLiANtrs) EM A N U E L S. (a c h ) R. (omani) I. (m p e r i i )
COM.(e s ) DE T E R R IN G .
MAXIMILIAAN EMANUEL DES HEILIGEN RIJKS GRAAF VAN TERRING.
Keerzijde. Een fraai versierd schild, waarin zes wapenschilden: boven: dat van Gronsveld,
goud met drie koeken [tourteaux), 2 e n l vankeel (“). Daaronder gevierendeeld: 1 en4hetwapen van
( » ) Ned. Ja e rb ., 1 7 6 8 , bl. 1269 en 1332; 1 7 6 9 , bl. 2 5 3 ; Ned. M e r e .,X X V , b l. 189; Vero. Vad. I-Iistor. , Deel XXIV. bl.
148—15 3 ; J. van L en n e p , Voorn. Gesch. van Noord-Nederland, IV. (1 857) bl. 29. Vergelijk A rch ie f, uitgegeven door liet
Zeeuwsch G en ., IV. 1 8 5 9 , bl. 46—4 8 , over het vroeger met die betrekking voorgevallene. In die hoedanigheid woonde hij het
feest bij der tweehonderdjarige verlossing van Vlissingen in 1772. Vero. Vaderl. ITistor., XXIV. bl. 2 6 2 ; Ned. Jaerb., 1772, bl.
3 3 9 ; J. J . BrahiS , Kerkel. Redevoering, b l. XII. bl. 8 9 , en Vlissings Eeuw-vreugd, 1773-, bl. 5 3 , 5 7 , 174.
( 2 ) Zie N e d ., Jaerb. 1 7 7 8 , b l. 26—1 0 3 , vooral b l. 87— 103 en bl. 1469.
( 8 ) Zie de Naamlijst voor het Eerste Deel der Werken, bl. XL.
(■') Zie J . Scheltema , Staatk. N e d e r l., II. b l. 182. Ilun huwelijk was kinderloos.
( 5) Medegedeeld door den Ileer A. W. G. Fokkbr , te Middelburg.
( ° ) Ver Handel, van het Zeeuwsch Genootschap., Dee l XV.
( ' ) F r a n c i s c o s A n d r e a s S c h b g a , in 1711 geboren te Neustadt in Krain, stempelsnijdcr te München, 1739—1 7 8 7 , en aldaar
in 1787 overleden. Het Oberbayerische Archiv f ü r Bayerische Geschichte, te München uitgegeven, bevat (Deel IX) een le>
vcnsschcts van hem en eene opgave der talrijke stukkcn, door hem gesneden. Ook bestaat er een gedenkpenning te zijner e e r e ,
vermeld in den Catalogue de la Collection Welz d b W e l le n h e im , II. 2 , p. 7 3 8 , n°. 14735; Revue de la Numismaligue Beige,
2° sóric, I. p. 363.
( 8 ) Vergelijk ook het oude wapen van Gronsveld in de Revue d e la Numismaligue Beige, 2° se rie , I . p. 3 5 4 ; ook is het veld
van het nieuwe-wapen somtijds van zilver.
Torring, zilver met drie roode rozen: 2 en 3 dat van Seefeld, goud met drie ruiten van sabel,
bandsgewijs. In het midden een hartschild met het wapen van Mödling, keel met een nijp-
tang van zilver. Het schild is met een gravekroon gedekt en omhangen met de halsketen en
het kruis der St. Joris-orde.
Om d e n r a n d :
D OM IN U S IN G R O N S E E L D .
HEER VAN GRONSVELD.
I n d e a f s n e d e :
MDÇ CLX V I I I .
De ligging van het dorp Gronsveld bij Maastricht, op het grondgebied van het Koninkrijk
der Nederlanden, gaf ons aanleiding dezen penning op te nemen. Wij zullen ons echter niet
verdiepen in de geschiedenis van de Heeren van Gronsveld. Eene belangrüke bijdrage daar-
toe, alsmede tot de kennis der munten, door hen geslagen, kan men vinden in de Revue de
la Numismatique Helge, 2® Série, I . p. 352—378; gevloeid uit de pen van den Voorzitter
der Société numismatique belge, den heer R. Cd a l o n . Ook van daar ontleenden wij den penning
en het navolgende berigt, aangaande den man ten wiens eere hij geslagen werd.
Ma x im il ia a n E m a n u e l , Graaf van T ö r r in g - I t t e n b a c h , Kamerheer en Geheimraad van den
Keurvorst van Begeren, Voorzitter van de hofkamer en van die van koophandel, Grootkruis van
de Paltzerorde van St. Joris, werd den 18 November 1715 geboren. In eerste huwelijk trouwde
hij den 3 Januarij 1746 met zijne nicht Ma r ia J o se p d in a , erfdochter van G r o n sv e l d , geboren
den 14 Maart 1722 en overleden den 17 February 1754. Den 1 Mei 1755 hertrouwde hg met
I sa b e l l a T h e r e s ia Ch a r l o t t e W a l b u r g a van S e n she im , geboren den 15 April 1740.
Hij stierf den 13 Maart 1773, zonder kinderen uit een der beide huwelgken na te laten. Zijn
jongere broeder A u g u st u s J o se ph u s E a u r e n s volgde hem als naaste bloedverwant op in het bezit
der Heerlgkheid Gronsveld (*).
439. P l a a t XXXVIII. 1768.
Op h e t V g f - e n - tw i n t i g - j a r i g h u w e l i j k v a n Mr. H e n d r ik v a n d e r G r a a f
d e V a p o u r , H e e r v a n W u l v e n , R a a d e n B u r g e m e e s t e r v a n Go-
r i n c h e m , e n z ., en A d r i a n a d e L a b a r r e . 2 3 J u lg 1 7 6 8 .
Voorzijde. Onder een kroon, omgeven door bloemen en andere sieraden, bij welke eene
bondelbij! de zamengevoegde wapens van v a n d e r G r a a f d e V a p o u r en La r b a r r e . Het eerstge-
melde is gevierendeeld en gedekt met een schildje, keel met vier kepers van zilver: voorts
1 en 4 sabel met drie stappende reigers en twee faassen van zilver waartusschen een ster, mede
van zilver: 2 en 3 lazuur met adelaar van goud; het wapen van L a b a r r e is zilver met drie drui-
vetrossen van lazuur ; 2 en 1 van lazuur, gescheiden door een gouden faas, beladen met een
aanzienden ossekop waarschijnlijk van keel.
( 1 ) De Revue noemt t. a. p . M a x im i l ia a n E m a n u e l conseiller p r iv é de rélecteur de Bavière, son ministre des conférences.
De diplomatie was hem aldus niet vrecmd: en ook in onze staatsgeschiedenis is zijn geslacht niet onbekend. Zoo sprcekt S t u a r t ,
Vaderl. H is to r., II. bl. 2 7 , op he t jaar 1 7 5 9 , von een’ * Graaf van Gronsveld, onlangs als onze afgezantbij het Hof van Ber-
lijn teruggekeerd” , en aid. b l. 1 6 3 , op het jaar 1 7 6 1 , v an e en »Graaf von Gronsveld, wegens Holland in de Admiraliteit
van Amsterdam, een tegenstander van den Hertog van Brunswijk en van het Stadhouderlijk Huis. De ' laatstbedoelde overleed,
oud omtrent 57 jaren, den 14 November 1772. De Ned. Ja e rb ., 1 7 7 2 , b l. 9 9 6 , noemen hem » J r . B e rtram Philip Sigismund
A lb e rt, Graef van Gronsfeld, Diepenbroek en R ee s, Heer van Wyngaarden en Rensbroek ; beschreven in de Orde der Ridder-
schap en Edelen van Holland en Westvriesland, en wegens dezelve gecommitteerd in het Ed. Mog. Collegie ter Admiraliteit, Kastelein
van den Huize Muiden, Bailluw en Dykgraef van Naerden en Gooiland, Hoofd-Sehout van Weesp, Weesper-Karspel
en Hoog-Bylmer enz.” Hij stichtte op den Overtoomschen weg de eerste porceleinfabriek in Nederland. Zie Nederl. Volks-
Almanak, 1 8 6 0 , bl. 1 2 5 , en vergelijk v . d . Aa , Biogr. Woordenb., L*. G. bl. 447—448.