stem van het natuurlijk verstand, dal zieh zelf ontwikkeld heefti die zieh doet hooren, de
steni van de nederige en vrotne vrijster, die zieh zelve (1772) in haar gedieht Eusebia o f de
godoruchtige dienetmaagd schilderde, de dichteres, uit het volk voortgekomen en sprekende
tot het volk in een ta a l, die het verstaat. — Waarin beiden echter volkomen overeenkwa-
men , dat is in afkeer niet bloot van al wat naar huichlarij , dweepzuchten bijgeloof zweemde ,
maar van alle strenge dogmatiek. Zij waren baanbreeksters op een tot nog toe schaars betreden
weg en daarom dan ook konden zij het gevaar niet ontgaan, martelaressen te worden van
de beginselen, die zij predikten.
8 9 1 . Pl a a t LXXXVI. 1805.
De f a b r i e k v a n Ma t h ema t i s c h e , P h y s i s c h e , An a t omi s c h e en Ch i r u r g
i s c h e I n s t r u m e n t e n v a n Mr. J. H. Order der W i jrgaard Carzids
te De l f t , d o o r d e n Raad p e n s i o n a r i s Mr. R. J. S ghimmelperrirck
i n he t j a a r 1 8 0 5 b e z i c h t i g d .
roorzijde. Het wapen von Schimmelpenninck, silver, met twee sohuin gekruiste sleutels
van sabel (kleurloos gegraveerd), met een heim gedekt.
Om d e n r a n d , i n twe e r e ge l s :
B E S C H E BM ER VAN G OD 8 D I E N ST EN VADERLAND *
H A N D H A V E R V A N K Ü N S T E N E N W E T E N S C H A P P E N
Keerzijde. De letters R. J. S. gekruld ineengesloten, en daaromheen de drukletters Z(ijne)
E(xcellentie) Mr. B(utger) J(an) S(chimmelpenninckJ, R(aad) P(ensioharis) Merl Bfataafsche)
R(epubliek) 1805. 1 ’
Bij gelegenheid van bet bezoek, door den Baadpensionaris afgelegd aan de bovengenoemde
fabriek, werden hem een gouden afalag en drie zilveren penningen aan de leden zijner fa-
milie uitgereikt. Behalve die waren er nog twee zilveren geslagen, waarvan de een in het
Kon. kabinet berust; een andere (1) in dat van den Heer J. A. Vauntza te Amsterdam. Nahet
slaan dier zes penningen werd de Stempel verbroken; geen wonder, dat hij zeldzaam is.
Be fabriek, ook van elders (2) bekend, hield op te werken, toen Keizer Nirotzos Holland
met Frankrijk vereenigde. Andere aannemers konden dezelfdc voorwerpen als te Delft ver-
vaardigd , aan de Regering leveren en daarbij waren nieuwe modellen voor de werktuigen in-
gevoerd (3).
8 9 * . P l a a t LXXXVI. 1805.
T e r g e d a c h t e n i s van d e n o n d e r s t a n d , d o o r de Hu i s z i t t e n -Aa 1 m o e se -
n i e r s Arme n aa n de Oude z ijd e te Ams t e r d am, g e d u r e n d e een
en ee n h a l v e e euw g e n o l e n . - 2 0 D ec. 1 8 0 5 .
Voorzijde Binnen een kabelrand :
( ! ) Cat. V o d t e , n°. 9 9 7 , / 32
( * ) D e penning op het voorgenomen bezoek aan dezelfde fabriek door Koning L o d e w i j k , komt voor bij N a h d y s , Hist,
num. du royaume de Hollande. PI. I I I , n°. 2 4 . p. 65. Ook van dezen werden maar zes stuks geslagen.
( *•) Hoe Koning L o d ew i jk de fabriek begnnstigde,. kan blijken uit den (even als de beide vorige hoogst zeldzamen) pennin
g , door den eigenaar ter erkentenis daarvan geslagen, en afgebeeld bij N a h d y s , t . a. p. PI. X , n°. 6 9 , p . 154. Het
album van d e bezoekers der fabriek, 1797— 1 8 0 8 , eigendoin van Mej. J . C. O. C a n z id s , was op de Tentoonst. te Delft.
Cat. n°. 2378.
DE
1 1 1
l i i i r _ HE I t
DE HUI S Z I T T E N
A AL MOE SSE NI E RS ARMEN
AAN DE OUDE 5£Y DE
DER STAD AMS T E RDAM
GEDURENDE EEN EN EEN
HALVE EEUW ONDERSTAND
GENOTEN HEBBENDE
W I E R D DAAR VAN GEDACHTENTS
GEVI ERD OP DEN
2 O'-Ü? DECEMBER 1 8 0 5.
Keerzijde. Binnen een kabelrand :
BY DE VI ERING
VAN HET 1501 JARIG- FEEÖT
W A R EN REGENTEN.
W I L L E M v a n d e r ME UL EN
E V E R T de MA R R E
BE RN A R D US de BO S CH jeronimusfz.
JO O S T H E N D R I K BUS
A D O L P H B A A R T en
P I E T E R J A C O B U S le J O L L E
Bbrnabdus de Bosch , broeder van den beroemden latijnschen dichter Jekoiumo (1), geb. 31
Aug. 1742, f 30 Juli 1816, en dien wij reeds hebben genoemd als pleegvader en verzorger
van Pieter Nieuwland (a) , hield op den 20£t°n December 1805, bij gelegenheiid van de 150»te
verjaring der stichting van het Huiszitten Aalmoezeniershuis aan de Oude Zijde van Amsterdam,
in de daartoe ingerichte broodkamer (3) , een redevoering, die op verzoek zijner mederegenten
werd gedrukt (29 biz. met een bvjlage 8 blz.). Immers het was op den 20sie° December 1655
geweest, dat de eerste uilgifte aan de armen in dat godshuis had plaats gehad. De redevoering
werd alleen bijgewoond door de Regenten met hunne vrouwen' en kinderen, de beambten
van het gesticht, een zestiental- scholieren, die er onderwijs genoten, en hunne leermeesters;
zij werd afgewisseld door gezang en door een uitdeeling en een maaltijd achtervolgd. Ter gedachtenis
van dit feest hadden Regenten negen (*) zilveren platen in de manier als penningen,
op eigen kosten, laten vervaardigen, waarvan zes onder hen verdeeld werden en de drie
overige geschonken een aan den Binnenvader van het Huis, een aan den Binnenvader van het
Weduwenhof en een aan den Boekhouder (5).
Ofschoon de banden, die tusschen Nederland en het Huis van Oranje gedurende derdehalve
eeuw bestaan hadden, voor een wijl losgemaakt waren, toch werden zij later te steviger weder
vastgeknoopt en wij vinden ons daardoor te eerder genoopt, een penning te vermelden, die
in dit tusschentijdvak (in 1805) te Berlijn geslagen werd en op Oranje betrekking heeft.
Voorzijde. Een uitgeweken bewoner van het Prinsdom Oranje, kenbaar aan zijn schild ,.
dat den gouden hoorn van Guillaume au Comet verloont, ziet geknield als smeekeling op naar
twee gekroonde vrouwen, die, als uit de wapenschilden blijkt, waar zij op steunen, Groot-ßrit-
tanje en Pruisen voorstellen. De eerstgemelde reikt aan de andere een teekening over, waarop
i ( 1 ) Bo sch ( B e r n a r d o s d e ). Zie Biogr. Woordenb. ii B ., b lz . 1006— 1007.
(■-) Zie hierboven blz. 4 4 2 , b y penning 826.
( J ) Een d e r Regenten bad zeildoek geleend om e r d e naakte wanden meé te dekken>, d ie — in
wat veel koude afgaven. Concordia e t libértate h a d zijn k a theder voor deze gelegenheid afgestaan.
( 4 ) Een daarvan bev in d t zicb in de Coll. J br. de Vr ie s J ek .z. , wiens ou d -tan te Ch r is t in a i
was gehuwd. De p en n in g wo rd t in de Bijla g e , blz. 7 , beschreven.
s | Bljl. blz. 7— 8.
: V r ie s m e t B. de Bosch
m I
I gLA jp
Bit I