De staatsman, op wiea deze penning betrekking heeft, oefende een geruimen tijd op
den loop der zaken hier te lande znlk een beslissenden inrloed u it, dat een korte acheta
van zijn leven hier niet misplaatst zal geacht worden (i).
Het geslacht Habbis behoorde in Wiltshire thuia, en bewoonde ’a winters de oude stad Sa-
IS urjr De eerste daarvan, die er luister aan schonk, was de vader yan onzen James : hij
yerwierf zieh een naam als geleerde en zat yan wege het ylek Christ-Church in het Parlement,
tot aan zpn dood, die in 1780 yooryiel. Jambs, den 21«~ April 1746 geboren, werd yoor
een wetenschappelijk leyen opgeleid. Van zijn tweejarig yerblijf te Oxford genoot hij echter
Weinig yrueht ; des te meer yan de lessen en het yoorbeeld zijns yaders: het streyen om
ezen genoegen te doen was de prikkel, die hem tot inspanning,dreef gedurende de eerste
waa jaren zijner diplomatieke loopbaan: een loopbaan, die hij in den herfst yan 1768, als
Gezantschaps-Seoretaris te Madrid, onder Sir J a k s Gbay begonnen was. In 1770 door dezen
als Zaakgelastigde achtergelaten, wist hij een hoogst netelig geschil tusschen zijn Hof en dat
van Spanjezoo zeer ten genoegen zijner Regering ten einde te brengen, dat deze hem in 1771,
op naauwelijks yier-en-twintigjarigen leeftijd, als Gezant naar Berlijn zond. Vier jaren yer-
tegenwoordigde hij aldaar zijn Staat bij Fbedzkik I I , en was er getuige van de verdeeling van
. olen, door Engeland toen met kalme onversohilligheid aangezien. Terug gekeerd, trad hij
in den echt met de tweede dochter yan Sir Gaoaoa CoanawALi., wier oodste zuster gehuwdwas
met Sir Giimbt E llio t, later Lord Miaro. In 1777 werd Ha,bis als Gezant naar Sint Petersburg
bg de Tsarin Katuabiba afgevaardigd. Hier had hij te wqrstelen met den onyerzoenlijken
haat, dien Koning Frbbebik toedroeg aan Engeland en ’t Engelsche Ministerie , en met de be-
dnegeljke vriendschapsbetuigingen der Tsarin jegens een iand, ’t welk zij innerlijk zieh
verheugde met Frankrijk in oorlog te zien, om zoo doende ongemoeid hare plannen tegen
lurklje tot rijpheid te kunnen brengen. De twee korte Ministerien yan Fox, die bij Katha-
biba en bij Faaoaaix in blakende gunst stonden , gayen aan Habbis wat yerademing; maar de
afkeer, die bij alle Noordsohe Hoven, ten gevoige yan den Noord-Amerikaanschenoorlog,tegen
°“ lslond.’ en de ywy«alende twisten oyer het verbond yan gewapende neutraliteit
(1780) maakten zpn zending zeer moeilijk en zorgvol. Het vernuft en de buitengewone ge-
makkelijkheid, welke hij bij het gezellig onderhoud ten toon spreidde (a), yerwieryen hem
echter meer gunst bij de Tsarin, dan aan een zijner ambtgenooten, ten gevoige yan politieke
Sympathien, ten deel viel. Beze omstandigheid en niet minder de vriendschap yan den al-
vermogenden gunsteling Potebkib stelden Habbis in Staat, zijn terrein schoön te houden,
en , gelijk hij ’t zeit uitdrukte, met gelijke wapenen (»an equal fight” ) te strijden. Zijn hande-
lmgen ontyingen de yolledige goedkeuring yan de verschillende Ministerien, die elkander in
Engeland opvolgden, en werden door den Koning in 1780 met de Bad-orde beloond. Twee
jaren later werd hem door Fox vergund, ter herstelling zijner gezondheid, die door het kli-
maat van Rusland zeer geleden h ad , naar Engeland weder te keeren, en te kiezen tusschen de
zending naar Spanje of die naar den Haag. De eerste dier zendingen was een ambassade, de
andere een gezantschap yan den tweeden rang ; maar ’s Gravenhage was op dat tijdstip het
brandpunt der meest werkyerschafiende politieke handelingen, en zonder aarzelen gaf Sir
Jaiibs aan die plaats de voorkeur. Toen hij in 1784 naar Engeland terugkeerde, werd Fox
door P itt vervangen, en de zending, naar den Haag bleefeen tijd lang onvervuld.
Sedert 1770 was H a b b i s , behoudens een korte tusschenpoos, lid yan het Parlement yoor
Christ-Church geweest, en vergeefs had het Ministerie yan Lord Hobth gepoogd hem uit die
Stelling te verwijderen. Tot de partij der Whigs behoorende, en even vurig bewonderaar als .
oprechte vriend van Fox, ondersteunde hij dezen bij elke gelegenheid. Wel groot moet alzoo
het vertrouwen geweest zijn, ’t welk men algemeen in zijn bekwaamheid stelde, dat tegen het
(* ) 0 n tle en d aan Ca s im ir P é r ie r , Souvenirs d ’un diplomate anglais. I . Berlin e t Varsovie avant le p remier p a rtage de la Pologne
(Revue des deux mondes, 15 Août 1 8 6 3 , p . 8 4 4 - 8 7 6 , vooral p. 8 4 7 - 8 4 9 ) ; II. La Suède e t Gustave; III. Le p a rtage d i la
Pologne e t Frédéric I I (ibid., 1 S ep t., p . 45—7 0 ) ; een en ander geput u it het werk Diaries and Correspondence o f J am e s Harris
f i r s t B a r i o f Ma lm e sbu ry , door diens kleinzoon in 1844 in vierdeelen te Londen uitgegeven ; vooral uit de Introductory Memoir.
( - ) Het fraai portret voor zijne Diaries and Correspondence doet zulke gaven reeds vermoeden.
einde van 1784 P it t hem edelmoedijj den terugkeer aanbood naar zijn po st; en wederkeerig
vergunden hem Fox en de Hertog van P o r t l a n d , toen hoofdleiders der Whigs, het aannemen
van de gunst, hem door hun tegenstander bewezen. Hg kwam dan in den Haag (December
1784), met den rang van Minister en op de jaarwedde eens Ambassadeurs (1). Gewichtig
waren de diensten, welke hij, in .d e onrustvolle jaren van zijn verblijf aldaar, aan
zijn Regering bewees, die met onbepaald vertrouwen de denkbeelden en raadgevingen opvolg-
d e , door hem omtrent de buitenlandsche aangelegenheden gegeven. Met opmerkenswaardigen
takt en bekwaamheid steunde H a r r is de Engelsche staatkunde, voor zoo verre zij strekte tot
vermeerdering hier te lande van den invloed van het Huis van Oranje, en tot vernietigingvan
dien van Frankrijk. Meer dan iemand, zegt P e r ie r (2) f bracht hij er toe b ij, om het traktaat
van alliantie met Frankrijk (1785) te verbreken, en het drievoudig verbond (tusschen Groot-
Brittanje, Pruisen en H. H. M. M. — 1788) te doen sluiten. Grootendeels was het aan H a r r
i s te danken, dat de verhanning van den Stadhouder en de heerschappij van Frankrijk over
de Republiek niet reeds acht jaren vroeger plaats h ad , dan werkelijk het geval was (3). Na
het sluiten der traktaten tusschen Engeland en de Staten-Generaal (4) en tusschen Engeland
en Pruisen, werd hij tot Ambassadeur, en in 1788 tot Baron Ma lm e sbu r y verheven (5). De
Koning van Pruisen machtigde hem, om den Pruisischen Arend bij zijn wapen te voegen en
daarin zijn kleuren op te nemen; de Stadhouder gaf hem zijn zinspreuk: Je maintiendray.
In den herfst van 1788 naar Engeland teruggekeerd, ondersteunde hij nog zijn oude vrien-
den tegen P i t t , door tegen P i t t bij de handeling van den bill over *t Regentschap te stemmen
; maar toen, in 1793, Fox zieh bereid verklaarde tot het erkennen der Fransche Republiek,
verliet Ma l m e s b u r y , met den Hertog van P o r t l a n d , Lord Le ig h b o r o u g h , B u r k e , E l l io t ,
Lord S p e n c e r en meer andere Whigs, de banier van hun beroemden leidsmän. De vriendschap,
die tusschen dezen laatste en hem bestond, schijnt echter niet te hebben geleden.
Onmiddellijk werd nu Ma lm e s b u r y naar Berlijn gezonden, om F r e d e r ik W i l l e m , die, zwak
en trouwloos als altijd, op het punt scheen, zijn nog versch gesloten traktaat met Engeland
te sehenden en zieh met de revolutie te verdragen, tot andere gedachten te brengen. Het
gelukte den kloeken diplomaat, den Koning zijn verplichtingen te doen erkennen, ja zelfs,
hem over te halen tot een nieuw verbond met Engeland en de Vereenigde gewesten, welk
laatste hij echter schond eer de inkt nog tijd had om te droogen.
In 1794 onlving Ma lm e s b u r y den la st, aan den Hertog van Brunswijk diens dochter voor
den Prins van Wallis ten huwelijk te vragen. Na de Prinses bij volmackt gehuwd te hebben,
vergezelde hij die naar Engeland. Uit zijn dagverhaal blijkt, hoe weinig hoop hij van de ver-
bintenis voor het toekomstig geluk der beide echtelingen hoopte; e n , had hij die met tegen-
zin gesloten, hij had nog bovendien het verdriet, er de vriendschap van den Prins, met wien
hij tot dien tijd op een voet van innigheid en vertrouwen geleefd h ad , door te verbeuren;
terwijl deze hem nooit het aandeel vergaf, dat hij aan de zaak had genomen.
In 1796 werd Ma lm e s b u r y naar Parijs en in 1797 naar Rijssel gezonden, om het aanknoopen
van vredesonderhandelingen met de Fransche Regering te beproeven. Gedurende deze laatste
( 1 ) Ha r r is kende Holland door een verblijf van meer dan een jaar aan de Hoogeschool te Leyden. Deze kennis was hem
zeer nuttig. Hij bewoonde te ’s Gravenhage he t gehonw.waar thans de Koninklijke Bibliotheek gevestigd is. Zie H ü n d e l , La
Bibliothèque royale à la Ha y e, p . 1. Zie verder over zijn bemoeiingen in den Haag vooral de hoogst belangrijke berichten in
zijne Dia rie s, IL p. 66—4 3 3 ; Vad. Hist. V e r v .VIII. h l. 224—227 ; Ned. Jaarb., 1 7 8 5 , h l. 1576—1 5 7 8 , alwaar een ver-
to o g , op den 22,Mn November 1785 door hem hij de Algemeene Staten gedaan, strekkende tot aansporing om de handen met
Engeland nader toe te halen en tot waarschuwing tegen een alliantie met Frankrijk. Zie ook den P o s t, V I I ., hl. 126.
i ( - ) Note 1 , p. 8 4 8 , t. a. p.
( * ) In 1786 lev erde H a r r is een vertoog hij de Algemeene Staten in , strekkende tot herstelling der harmonie, Vad. Hist.
Ve rv ., XI. h i. 3^2—335. In 1787 bood hij de bemiddeling zijns Konings aan , a ld ., XIV. hi. 202. Bij de illuminatie op
den 25»“» September 1787, ter gelegenheid van ’s Prinsen terugkomst in den Haag, muntte de huizinge van Ha r r is inzonder-
heid u it, a id ., XV. hi. 248. Zie voorts a id ., h i. 249—2 5 0 , over den maaltijd, door hem aan den Stadhouder en diens ge-
zin gegeven.
( 4) Zie Vad. Hist. Verv., XX. h i. 8—25.
( * ) Zie Vad. Hist. V e rv ., XX. h i. 64—6 5 , over hetgeen deswege in den Haag voorviel.
zen