m 240 —
Om d e n r a n d :
S IT N OM E N E I VS IM M O R T A L E
Z IJN NAAM Z IJ ONSTERFJ3IIJ K.
I n d e a f s n e d e :
L A G EM A N F E C IT
Keerzijde.
N-(o b il i ) C-(lyi) T '(K m « iB u t ) D-(ok in o ) (of tiei dootissimo)
Ij D. y .(ak ) d(bk) C A P E L L E N -
A- POL- ETC- ETC- EQ(t *)8 T E : (is)
T E A N 8 IS VL-(anxab) (so. o e i i s h ) ob-(u i ) : ZW O L 'L jB-
T I- IYW -(u ) M D C C L X X X I I I I -
■ A)T-(a i i s ) SV jB- X L I I I -
A A N DEN EDELEN BÜRGER MN GELEERDEN HEMM {of So,Meer) I. D. VAN DEM
CAPELLEN TOT D E N POL ENZ. ENZ., LID.DER RIDDERSCSAP VAN OVERISSSEL,
0 VERLEBEN TE ZWOLLE D EN 6 SUNIJ 1784, IN D EN OXJDERDOM
VAN 48 SAREN.
Onder aan, in een eil^loofkrans, eenbijbel, de yrijheidshoed, een spade en een dorschvlegel.
Deze pennmgen leeren ons, dat Capelles tot beb Pol slechts körten tijd het tijdstip en de
gebeurtenis, die yroeger aanleiding gayen om hem in metaal, gelijk men het zegt, te yereeu-
wigen, oyerleefde. Den draad zijner .levensgeschiedenis weder opyattende, waar wij dien op
net einde des jaars 1782 liefen liggen, zien wij dien spoedig afgesponnen, daar Capblles reeds
den 6^en Jung 1784 overleed.
Het voorgevallene met de Drostendiensten en vooral zijne readmissie, den ¡fe . November
1782, hadden Capellen op eens tot een hoogst populair man, j a , tot een partijhoofd, wij zou-
den wel durven zeggen het hoofd der patriotten, gemaakt. Zulks bleek uit de hulde, die,
overal waar hij zieh vertoonde, hem door zijn geestverwanten werd toegebrachl (i). Zoo
schonk het Wapengenootschap Pro patria et libertate te Utrecht hem zijn gouden eerepen-
ning, toen hij in het laatst van Jung de wapenoefening er van aanschouwde (3).
In het laatst van Julij 1783 ontmoeten wij hem te Leyden, alwaar G. J. G. Bacot , toen no°-
kerkleeraar te Eemrum, hem, bij gelegenheid dat hij aldaar de wapenoefening van het vrijkorps
met zijn tegenwpordigheid vereerde, met eenige dichtregelen begroette ( 3 ). Rondreisjes, uit-
stapjes om persoonlijke kennismaking met geestverwanten aan te knoopen, werden inmiddels
door het deelnemen aan de behandeling van staatszaken afgewisseld. In de Staten van Over-
Maar ik die warscli van dwinglandij
Geboren b e n , om eenmaal v r ij,
(Waartoe Natuur mij vormde) om waarlijk vrij te le ev en,
I k , die geen Staat nog Dwangzucht k e n ,
Als daar ik voor geschapen b e n ,
Moet aan de Staatzucht, fo ei! lie t Beeid der Vrijheid geven.
Men doet thands inbreuk (dat men ’t vat)
Al was op ’t recht van eene KAT.
C ) Bijv. b ij gelegenheid v e n z ijn v e rb lijf te A n u te n lem in A p ril 1783. Zie de IHcMmaatige beeclummog J „ IVapeuoeßemu,
ta n da Burger Compagnie m n Wgb V I I , ander emmando tan den W. B i . M a th . hr. IlnrnnnT B a s t l e t , op het elagreM ( ! ) te
Am sterdam, in tegenmoordigheid ta n den H. W. B e i. Hr. J r. ! . D . Baron y . n . C. T. n . P o e , toen Z . H. Wel Geb. f e e „ a d
me t deezetfs tegeuumrdiqbaid te rea rd e , ap den ta n Grama an d der Jaare 1 7 8 3 , eeorgeleee in d e M. d e r Verdiensten, ander
de anepreuh Fe lis Me ritis, door A r e Mn F o e e e S im o u sz . 12 S o v b . 1 7 8 3 , m e t eene p lant d ie r gebenrtenie.
( * ) Ned. J a a rb ., 1 7 8 3 , bl. 1198; Vad. H ist. V e n ., VI. bl. 338.
(* ) Ned. Ja a rb ., 1 7 8 3 , bl. 1119—1220; Vad. Hist. V e n ., VI. b l. 270—271.
ijssel
ijssel toch (20 September 1783) deed Ca p e l l e n een krachtige verklaring omtrent de behandeling
der vredesvoorwaarden, waarloe hij zieh » genooddwangd” vond, zijne toestemmipg te
(■¡even (}). lets later wil Deventer Ca p e l l e n , namens Overijssel, tot lid der Commissie van On-
derzoek omtrent het niet volvoeren van den tocht naar Brest benoemd zien, hetgeen echter
niet geschiedde (2).
In het najaar van 1783 vinden wij Ca p e l l e n weder te Amsterdam, deelnemende aan een
zamenkomst van vele regenten uit verschillende gewesten, gevolgd door een maaltijd, oogen-
schijnlijk een vervolg op den maaltijd, vroeger (3) ter eere van hem aldaar gehouden, maar
in der daad de tweede vergadering van een Centralen Patriotischen club (*), een zaak, die
groote öpspraak verwekte.
-In het laatst van 1783 leverde Ca p e l l e n ten landsdage van Overijssel een vertoog in wegens
de alliantie met Frankrijk, waarvan hij een groot voorstander was (5). In Februarij 1784 vinden
wij hem te Zwolle, als Kolonel, aan het hoofd van het Genootschap van Wapenhandel ge-
plaatst en destijds, bij het vastslellen der wetten er v an , een aanspraak houdende. Zijn po-
ging, om het bevelhebberschap neder te leggen, stuitte af op den vriendelijken aandrang van
zijn onderhoorige manschappen (6). Ter zelfder tijd ontstond in Deventer een geschil over
den ouderdom, op welken iemand tot Gemeensman en Burgemeester kon gekozen worden. De
minderheid aldaar wilde haar gevoelen tegen de meerderheid doord-rijven. Ca p e l l e n , buiten
Overijssel verdacht van den raadsman dier minderheid te zijn, en daarentegen juist de woe-
lige handelingen daarvan, als een bron van verwarring, afkeurende, schreef den 20ston Fe-
bruarij 1784 een merkwaardigen brief deswegens aan den Hoogleeraar R tjck en sfe l ler , te Deventer.
Daarin straalt eenige vrees door, dat de omwentelingsgezinden, die nu allengs openlijk
met hunne plannen voor den dag kwamen, te ver wilden gaan, te snel wilden handelen. Er
waren er meer, die destijds zoo begonnen te denken; maar de dam was gebroken, en de stort-
vloed was niet meer te keeren. »Ik” , zegt Ca p e l l e n , »heb mij altoos een vijand betoond van
»de Aristocratische Heerschzugt en Eigenbaat. Ik ben altoos die gene geweest, die geraden
» heb, wanneer kwalijk gezinde Regenten voor zachter remedien niet vatbaar waren, andere,
» ja bittere te gebruiken. Doch ik lcom er voor u it, dat ik volkomen afkeure, dat men eene
»Regering, d ie zieh wel gedraagt, die zieh nu steeds gereed toont tot allerlei heilzame maat-
» regelen, de stoutste niet uitgezonderd, zal bedillen, . en hunne posten onaangenaam ma-
» ken. Ik zal nimmer mijn zegel daaraan hangen; men kan te veel reformeren; men kan te
» driftig te werk gaan; alles moet met gemeen overleg geschieden, naar een wel beredeneerd
»plan” ; en elders: »Raad toch de driftigen, liever wat te weinig dan te veel te doen; het-
»geen te veel gedaan is , kan dikwerf niet herdaan worden, maar hetgeen te weinig gedaan is,
» kan doorgaans nog worden gesuppleert” ( 7 ) . •
Den öden Junij 1784 stierf Ca p e l l e n ten huize van zijnen vriend, den Baron van P a l l a n d t t o t
Z u it h e m , Drost van IJsselmuiden, te Zwolle, oud 43 jaren. Het schijnt, dat zijn lichaam niet
bestand was tegen den velen geestesarbeid, dien hij er van eischte, en d e aandoeningen en gewaar-
0 ) Ned. Jaarb., 1 7 8 3 , bl. 1633—1 6 54; Vad. Hist. V e n ., VI. bl. 66—74. In de MSS.-kast van het Friesch Gen. van
Gesch.-, Oudh.- en Taalk. berust een merkwaardige brief over dat onderwerp van Ca p e l l en , aan de Societcit Door Vryheid en
Yver, te Leeuwarden, geriebt.
(* ) Vad. Hist. V e n ., VI. bl. 173—174.
( 3) Zie de Vaderlandsche Feestzangen door den beere P ie t e r Vr e e d e voor eene maaltijd te r aankweekiny van Vrijheid-
lie fd e , gehouden binnen Am sterdam, den 26 A p r il 1783. — Libertati Sacrum. Gedrukt voor rekening van ’t Genootschap Pro
p a tria ejusque lib e rta te : 1. Opwekking to t Vrolgkheid; 2. Vryheid-, 3 . De lo f d e r beiden-, 4 . s' Volks stemme-, 5. Aanspooring
voor N ee r landscli beiden (4 st.); Parodie op de Vaderl. Feestzangen, voor eene maaltijd gehouden bij d e Garnaal Wijvenmarkt
in het Doelistehuis, 16 b l z ., en J . Vn , te Amsterdam, De Vryheid aan een aanzienlyk ta t Recht a o rte Vaderlanders (ter zelfder
gelegenheid), 4 blz.
(•*) Vad. Hist. V e n ., VI. bl. 373—376.
(* ) Ned. Ja a rb ., 1783, bl. 2163—2 1 7 1 , e n , zonderling geno eg , nog eens woordelijk herhaald: 1 7 8 4 , bl. 435—4 4 3 ; de
P o s t, IV. 3 7 7 , V. 513. Over zijn advies betrekkelijk de Overstemming in April 1 7 8 3 , zie Vad. Hist. V e n ., IX. b l. 5 0 , en
over d a t, om het beslotene omtrent de Militaire Jurisdictie stipt waar te nemen, a id ., V II. bl. 42.
( G) Vad. Hist. V e n ., IX. b l. 76—8 4 ; de P o s t, V. 591—594.