Bij gelegenheid d a t, op den 8slen Augustus 1785, dit genootschap voor ’t eerst afvuurde,
ontving het twee vaandels, die nog op de wapenkamer te Middelburg aanwezig zijn. Ilet
eene is w it, en draagt tot opschrift.
M A JO R UM IN V IT E N T EX EM P LA .
B A T B E FOORBEELBEN B E R FABEREN (ons) AANSPOREN.
Op het andere, dat purper i s , leest men:
L U C T A N D O E M E R G E N T E S
Daarboven, in een halven k rin g :
SA LU S P A T R IA E N O B IS SU PR EM A LEX.
H E T BEHOTJB B E S VA BER IANBS (is) ONS B E HOOGSTE WET.
Zij werden door Dr. v a n S t e v e n in c k en d e N e g r e aan het Genootschap geschonken.
Dit laatste was echter reeds in het laatst van 1786, daar Middelburg zeer Prinsgezind was,
genoodzaakt zieh te ontbinden (i), en niet weinig last leden zij, die er deel aan hadden geno-
m e n , inzonderheid de bovengemelde Dr. v a n S t e v e n i n c k , bij gelegenheid van de oproerige
bewegingen, die de stad van 29 Jumj tot 2 Juli) 1787 zoo hevig teisterden (3). -
A A N H Ä N G S E L .
Z E G E L S .
ln meer dan een opzigt hebben de zegels van Genootschappen een blijvend belang. Zij getui-
gen van den tijd waarin zij vervaardigd zijn, en zij stellen ons meermalen door de spreuk, die
zij voeren,of op andere wijze, in Staat ons oordeel op te maken over den aard der vereeniging.
Het kwam ons derhalve niet ongepast voor, de afbeelding van eenige dier zegels, ook als
voortbrengsels van graveer- en stempelsnijkunst, hier, bij wijze van aanhangsel aan die van de
penningen op de Burgerwapening te doen volgen.
«I. P l a a t LVII. 1784.
I. Zegel van het Schutlerlijk Genootschap van Wapening tot herstel der Belftsclie Schuttery
voor Vryheid en Faderland t 12 Januarij 1784 opgericht (8). Het stclt voor de gewapende
Vrijheid, in den Hollandschen Tuin, bij een Altaar gezeten. Zij rust met den rechterarm op
een boek — bij bei of bundel van rechten, zinnebeeid van Godsdienst of van Recht — enhoudt
met de linkerhand de speer met den hoedvast. Het wapen van Delft ondersteunt haar linker arm.
Om d e n r a n d :
TO T H E R S T :(el) D ER D E L P S : ( che) S C H U T T : (e r u ) VOOR
V R Y H :(e id ) EN V A D E R L :(and)
I n de a f s n e d e :
1 7 8 4.
(> ) Mcdcdccling van den Heer A . II. G. F o k k e r te Middelburg. Vergel. Ned. J a tr l ., 1 7 8 7 , bl. 2026 , 2030—2031—2036.
( * ) A id. b l. 2031.
( 3 ) Zie boven b l. 2 1 6 , noot (15) en G. P a a p e , G e s c h ie d e n is tan d a t Genootschap, bl. 1 3 7 , waar men de beschrijving van
liet vanndel vindt, bij na geheel met die van bet zegel overeenkomende.
¿ l É K r -
— 231 —
C . P l a a t LVIII.
II. Zegel van de acht vereenigde Burger-Schutters Compagnien Turkyen, Papevaandel
*t Fortum, de Bloedkuil, de Zwarte Unechten, de Oranjestam, de Pekstokken en de Handvoet-
hooy, te Utrecht, in 1786 gebezigd. Op dat zegel komt voor het wapen van Utrecht en daar-
achter geplaatst de acht vaandels der gemelde Compagnien, kenbaar aan hun opschriften (i).
Daaronder, op een wimpel:
H AN C TU EM U R, ¡ f
BE ZE (stad) BESCHERMEN WIJ.
Om d e n r a n d :
S IG IL L V M C I V IVM A RM A T .( o e v m ) T R A I. ( e o t i )
ZEGEL B E R GEWAPENBE BURGERS VAN UTRECHT.
ff. P l a a t LVIII.
III. Zegel van het Vaderlandslievend Exercitie-Genootschap te Heusden, opgericht in 1784
in Januarij 1787 gebezigd. Het stelt de Vrijheid voor, staande, met speer en hoed in de rech-
terhand en met de linker het wapen van Heusden vasthoudende. Achter haar, vaandels
trommen, enz.
Om d e n r a n d :
. E X E R C IT IE G E N O O T S C H A P TE H E U SD E N (3)
P l a a t LVIII.
IV. Zegel van het Vrij-corps te Leeuwarden. Dit sielt een arm voor, gewapend met een
zwaard, uit de wolken körnende en door de zon bestraald. Daarboven de wapens van Leeuwarden
en van Friesland, door een strik verbonden.
Om d e n r a n d :
D EO E A V E N T E G IV E A RMATO T U T I *
VEILIG (zijn wij als) GOB (ons) GÜNSTIG (en) B E BURGERIJ GEW APENB (is).
k . P l a a t LVIII.
V. Zegel van de Nationale Commissie (4) ter expeditie der Burger Militaire zaken te Utrecht,
in 1786 (5). Het stelt een handvoetboog (°) voor, liggende op twee musketten, versierd met
het wapen van Utrecht en omgeven door palmtakken.
i Pro p a tr ia e t libértate. Zic b o v en , b l. 2 2 1 , e n , over het
( *.) Zie kierboven, b l. 219.
(*•) Hierdoor onderscheidde zicb deze vereeniging vai
ontstaan er v a n , Vad. H ist. V e r t., X I . bl. 24—30.
( | | Zie bo v en, bl. 226.
(■') Die Amphibie-Commissic verzorgde onder anderen de burgerbenden, die als vrijwilligc miUtairei», het bedreigde
Utrecht te hulp snelden. Zie Vad. Hist. Vero., XII. b l. 3 8 0 en elders.
(* ) Een dergelijk z eg e l, met het wapen van Dordrecht, bezigde het Bureau van Correspondentie der gewapende Burger-
corpsen in Holland te Dordrecht in 1787. Het zegel van het gelegaliseerd Genootschap van Wapenocfening de Vryheid aldaar,
wordt vermeld bij G. P a a pe , Geschiedenis van d a t Genootschap, b l. 57.
( * ) Handvoetboog. Een groote b o o g , die met den voet gespannen en met de hand werd afgeschoten. D e achtste burger-
kompagnic te Utrecht voerde cr den naam van. Zie bo v cn, bl. 2 1 9 , 231.