Keerzijde Binnen een loverkrans leest men:
Aan het-
T a a l- en D ic k tlie v e n c l
Genoo t s ch a p
o n d e r de z i n s pr e uk ,
K U N S T W O B D I D O O R A R B E I D V E R K R E G E N
t e n bl yk e van
Ho o g a c h t i n g en Er k e n t e n i s f e
do or de M^este)«» Rege n t e n van het
H .(eilig e ) G e e s t- of armen W e e s h u is .
t e Leyden. (•)
Over het ontstaan en den bloei van het Taal- en Dichtlievend Genootschap, onder de zinspreuk
Kunst wordt door arbeid verkregen (*), te Leyden in 1766 opgericht, en werkzaam tot
in het ja a r 1800 (3 ) werd reeds vroeger bij de beschrijvingen van diens Prijspenning, R ° .
CCCXCVI, bl. 437, gewaagd. Welke aanleiding er bepaald bij Meesleren Regenten van het
H. Geest- of Armcn-weeshuis te Leyden bestond om dezen gedreoen penning te doen vervaardi-
gen en aan het genoemd Genootschap (zoo wij vermeenen in 1789 (+)) te vereeren, is ons niet
gebleken. Misschien had het Genootschap een tooneelvoorstelling of iets dergelijks ten voor-
deele van het Weeshuis gegeven, of mischien wel een of meer der bekende, soms beroemde,
Nieniofaarsbrieoen vervaardigd, zoo als die voortdurend en nog heden len dage jaarlijks ten
voordeele van het gesticht worden verkocht. - Misschien ook was de penning een blijk van
erkenlelijkheid voor het beoordeelen der ingekomen nieuwjaars-prijsvragen, door het Weeshuis
jaarlijks uitgeschreven en met dergelijke penningen bekroond (B).
( 1) Deze penning berust in het Koninkl. Kabinet te ’s Gr&venhage.
( * ) Men vindt de werken v an dit Genootschap, die een paar dozijn deelen beslaan, in de boekerij van de Maatsch. der
N ed e rl. Letterkunde te Leiden. Iloofdzakelijk zijn b e t :
Tooneelpoezy, 1766—1 7 7 4 . 4 deelen, 1*—8* jaar.
H e t Boek d e r Psalmen j — volgens Cat. M. d . Ned. L e tte r k . I I. bl, 175 en 3 0 2 , maar tot Ps. 104 berijmd.
H e t Pan Poeticon Batavum verheer l ijk t, 1773. Zie over deze verzameling afbeeldsels b o v en , V. bl. 4 3 6 , en verder Navor-
sch e r, II. 1 8 8 , III. 1 8 7 , B ijh l., IV. p. c x v n ; Björnstahl (die het in 1774 bezichtigde), Re izen, V. bl. 395.
- Ned. Spraakkunst, 1770 en 1774.
Taal- en Dichtlievende Oefeningen, 1775—1 7 9 0 , I— VII. 1° stuk.
Lasse Gedichten, 1774— 1 7 9 8 , 2 deelen; Cat. I . bl. 302.
Maigeldichten, 1785—1 7 8 9 , I—JI . ib. b l. 303.
Prijsverhandelingen, 1782—1 7 8 8 , 4 deelen.
Levens der D ich te rs, I . 1782.
Handelingen d e r Algem. Jaarlijksche Vergaderingen, gehouden te Leyden, 20 Mei 1773— 19 Julij 1797. fol. Zie ook
Cat. III. b l. 427.
(, s ) Bebalve in de zoo even genoemde Handelingen, vindt men nog e e n e n ander over het Genootschap bij Stu a rt , II.
b l. 3 6 0 ; Vad. Hist. Ve rv ., XXIV. b l. 40 en 3 6 0 , XLVIII. bl. 2 5 6 ; B i l d e r d i j k , Brieven, Anist., 1 8 3 6 , bl. 26—3 0 ; Ned.
Jaarb. (1 7 7 5 ), b l. 1113—1 1 2 0 , (1777) b l. 663—6 6 5 , (1 778) b l. 7 71, (1 781) b l. 1 2 2 2 , (1782) b l. 1 0 2 8 , (1 7 8 3 )^1 . 1 7 8 9 ,
(1 7 8 8 )b l. 1 7 8 9 , (1789)bl. 7 2 3 , (1 7 9 1 ) b l. 8 8 1 , (1792) b l. 4 9 0 , (1 793)b l. 9 9 0 , (1794) b l. 767. Het Genoodscbap werd in 1800
e en der drie takken van de Bataafsche — 1800—1810 — later Hollandsche Maatsckappij van Taal- en Dichtkunde. Zie Jhr.
Mr. J . d e B o s c h K e u p e r , Redev. bij gelegenheid van het v ijftigjarig bestaan der Hollandsche Maatschappij van Fraaie Künsten
en IPetenschappen, bl. 21 (1).
(•') Uit den penning z e lf , die geen jaartal draagt, waartoe anders de afsnede de gelegenheid aanbood, laat zieh niets op-
maken; doch volgens de Ned. Jaarb. van 1 7 8 9 , b l. 1 0 2 , hield L e Franco van B erkhey in dat jaar een redevoering door
kerkmuziek en koorzangen afgewisseld, ton voordeele van het H. Geesthuis; terwijl de Jaarb. van 1792, bl. 5 9 8 , vermelden
, dat Meesteren Regenten enz. wederom een Eereprljs van een fraaien zilveren penning voor het Nieuwjaarsgedicht uit-
loofden (vergelijk aldaar bl. 1320), die toen door L. van Oven Az. te Rotterdam werd behaald. In 1793 door J an J ordens
te Amsterdam [Ned. J a a rb ., 1 7 9 3 , b l. 1 7 9 3 , b l. 1545. Vgl. a id ., 1 7 9 4 , bl. 666).
( 6) In 1788 wees althans het meermalen genoemd Genootschap, » als daartoe door Meesteren Regenten enz. verzocht en ge-
magtigd,” den eerepenning toe aan J . J . Ve r eu l . Ned. J a a rb ., 1 7 8 8 , bl. 1789. Do spelling verkregen en niet verkreegen,
zooals in 1766, zie boven, V. bl.' 4 3 7 , in de zinspreuk, wijst ook op omstreeks 1 7 89; althans later dan 1766. Va n Ka u fen
[Gesch. d e r Nederl. L e tte r k ., II. bl. 2 0 4 ) , zegt van die zinspreuk te recht: » Poezy was toen (1766) een werk van a rb e id en
v li j t , goen werk der godheid, volkomen in den geest der eeuw.”
G e g o t e n b r o o d l o o d j e s v a n A m s t e r d a m . ! 1 7 8 9 .
™ r p e 4 : , 7 apra Tan Am8,erdam mei °f *°nder a ; - p<°*d> “ 6 - ««**> <*- -
K e e rzijd e .
R ( o g g e ) B ( r o o p )..
i 1 2 | .-(pond) (1)
■ B B B B B B f l f l Reed, „P * November een aanTang
U » M l in December en b le e f d e h a rd !
zoodat p r i n v o i « f 7 • h uitenslan ds deed zich d e koude ernstig g e v o e len ,
■ I I a H | ”" ■ * ' « o»t»tond (3), wat natunrlijk d en prija d er granen fijzen deed
aoudauTde m ' n n atSt Tan 1788 T00r 1 80 * oudg “Ide'> Per g ek o ch ty g o ld in 1789 3 70
L i S s V L “ T f r° gL kl0m T“ H H K 4 in Januari 1789 go,d „
h r L • J s i er n° S h 00ger m Aan d eze d u u r 'a d e r rogge w e n d e looden
ev e nm i^ o n v ^ r n e lcU e L g e n ^ L e x i^ ^ r 'G ^ ^ a L o ^ 1'0^18 Ver’ dbl7*d 'Bd ' ^ i iR eBRe n g eni c e n d ,d ie
L“ 06 B B 00k- 1 herinneringen M — meen h stomach b e la n g , w met menigen gouden o f zilver en p en n in g geenazina —
te r en . onder d a g l e L i n L a n ¿ “L i “ l V s T ^ ” m ^ DaT° 1S<:i‘de Bu b lik a lie ™ Burgemeez-
» Alzo d e ateeda aanhoudende hooge p ryzen d er Graanen oorzaak z y n . dat d e Bakkera n ie t
S 3 !9 ra B B 3 ra ffin S l gen goedgevonden en verataan, * Regenten van de Oude en N U u n e : y d . H u i . v i u l Z H T t e
au clo rue ren om aan a lie n , d ie zich aan Begenten voornoemd zn llen adfeaaeeren n t 1 reTken
zekere lovtJee 'o ' Zoo veel en „ W / p a m f a , , d ie elk
( 1) Zie Ned. Mercurius, Deel LXVTI hi h . , .
gestempelde cijfers 3 o f 6 en letter P voor 12 ffi Ro 1 °°i op en * dat er drie soortcn waren, eene zonder in-
6 pond beatemd. Ook w a r « er gedrukte' k .e r S e ! Z f , “ d" e fSS “ 750 *Jfc“b“ 1' » . ™»r 3 en
de p i . . « ™ de W e n konden w o id .n .fg e l.n .ld ’ .¡j„de h e ! '” “ * °P P “,” kt ™ “"a' r“ “p “ n •
O U D E Z I J D S B U I T E N H U I S . '
O(ude) Z(ijds)
met de hoeveelheid 6 P 0f 3 P
R O G G E N B R O O D R O G G E N B R O O D
en hot jaartal A° 1 7 9 0 A° 1 7 9Q
« ¿ i . ^ 1 ® . I. R k.z, I,. U. „ L xw . M
( * ) De eenzijdige sclirijver der Vad. Hist. Verv., t a n hi 17« t
was zou bestaan hebben en schrijft het verhooaen der M H H I ’ , ? m,SgeW“S ° f zelfs dat cr gebrck aan g e -
" storten ( 0 door gekrek 1 Z ? £ £ £ ? * ? ^ <*
" reteriregen deed zien.” De p .U lk .t le der S ta te, van Holland In Jnlp — J J a ™ T Sid "“ te
t. a. p . , bl. 179. J p t van " een zamenloop van onstandigheden.”
( * ) T. p . , bl. 178.
( • ) Zie den N ed .’ M e rc ., Deel LXVI. I f 8 0 , bl. 1 8 , 51 83 111 » „„„
18 , 50 , 8 2 , 1 0 1 , 1 3 4 , 1 6 8 , 1 9 3 , 19, 21, n . . . a . « - . V. * ’ ' “ 2 2 0 i “ Deel LXVII. 1 ,9 0 , bl.
deaden deawegena, Vad. m e t. Ve rv ., X L VII bl 1 7 , 193 ¡ n T ' r ^ ’ 1 7 8 9 ' bK 220‘ Over de duurte en noti-
( • ) De IV«/ Jtfere LXVII h . !™ 9 , bl. 532 , , 6 2 , ,8 4 en. 928. J I V a n L o ^ r ^ S “ '* — — In o .V ., .
( 7 ) Ned. J a a rb ., 1789, bl. 763.