r i a a t LJULVl.
H r ^ , p e n n i n g v a n h e t G e n o o t s c h a p t e r b e TOr d e r i n g d e r He e l k u n d e
te A m s t e r d am o p g e r i c h t i n ’t j a a r 1 79 0
B het wapen van Amsterdam tnsschen lauwerfestoenen.
lieei zyde. Een mirtekrans.
Om d e n r a n d :
S O C I E T A S ; C H IR UR G IC A • AMSTE LJEDAMENS I S • IN I T A • M D C C x V
AMSTERBAUSOB HEEZKUNBIG GENOOTSCHAP, OPGERICHT IN 1790
s B 2 r —
HI E ÉONYMO
DE BOSCH,
L .(ubens) M.(erito) Q.(ue) D .(onavit)
SOCIETAS .
MDCCCIII.
HET GENOOTSCHAP SCHONE GEJVIIIIG B N NAAR VERDIENSTE IN 1S03
(dezen penning) A A N JERONIMO E E BOSCH.
s s ?
- w Md stnmiac ltr rcEL iide coi,cr .ME; ; i r r r i “ r sr ; r " L t r ™ber ° “
( ) Sc h e p p , te Leyden destijds woonnchtig, volgens notulen van 5 October en 2 NnvpmW ir o i
Prof. Bonn wees hem aan. De stemnel kostte f fio n ,i„ *» , • November 1791 en 15 Augustus 1792. , 3. . Stempel icosttejr 600 en de teekening was vervaardigd door J . Buys
( ) Editio «Itera auctior, Ultrajeeti, 1 8 0 8 , 4°. Enkele exemplaren in folio
( ) in do P e r e t e (S ä . e n . 1808) leest men p. 2M , B e ^ i p l i . nummi S o M o i,W ,/o .o Anrntciuelnmmmi.,
Angue sa lu tìfero quam dextram armaviI Hygea
P a trie a d ardentem tend it avique focum.
Dum quibus atroces to llit Chirurgia morbos
Quaeque levant p a r tu s , -arma sinistra tenet.
Ilinc licet Amsteliis tenuis lux o r ta , perenni
Limine chirurgo publica p an d a t ite r ;
Per socios sensim quae surgit laeta columna
Vitfatimi prisco tempore vincat opus.
—Daaronder, e ls v ign e t, do „ „ „ lo g 17D0, ,„ a ,r hot met do woord™, B. o n B . . „ do,. 1903.
( * ) lorjjohjt Fern, op Van B o o » , n°. 672, Id. 174, eve, po.oiog d o t * .d ^ o o d i g . ,
405
Genootschap, by J an Bau en d EiwE te Amsterdam in 8°. uitgegeyen was g ep laalst, met een
afbeelding, die even zeer r a n die op no. 791 verschilt. Aldaar luidt vers en vertaling a ld u s :
Angnc salutféro quam, dextram armavit LLygea
Patrie ad ardentem tendit avique focum,
J)um laeva arma, quibus> tollit cMrurgica morbos
Quaeque levant par tue, monetrat arnica manu.
Hinc licet Amsteliis tenuis lux orta per'enni
Inmine c/iirurgo publica pandat iter;
Surgit et a eociie quae sensim laeta columna
Vittatum prisco tempore vincat opus.
J(e ron im o ) d (e ) B(oscn).
Hygea reikt haar slang en slaat een oog van gunst
Naar ’t o u te r , aan Apol en Eskiilaap geheiligd ;
En wijst met de and’re hand op wapens van de k u n s t,
Wier bystand lyd’ren red t en baarenden beveiligt.
Hoe flaauw het lic h t dus sch een , d a t heugchlijk daagt aan ’t Y,
’t Moet duurzaam ’t rechte spoor aan Heel- en Vroedkunst w y z e n ,
En dé onvoltooide z u il, door, v ly t d e r Maalschappy,
Nog schooner dan *t gewrocht van vroegere eeuwen ryzen.
B (onn) (1) .
In de voorrede (L bl. get. 8 Dec. 1791) van het Eerste Deel d e r Verhandelingen en de MSS.
Notulen, lezen w ij, dat een vereeniging van Heelkundigen te Amsterdam, welke sinds meer
dan 20 jaren (vöör 1791) aldaar gevestigd wa s, meermalen beraamd h a d , eens zelfs begonnen
w a s , een Genootschap te stichten. Onverwachte gebeurtenissen (1780—1787) h ad d en d it voor-
nemen telkens verhinderd. Dezelfde vereeniging, toen (in 1790) bestaande n it Ahdreas B o r r ,
Labee , Ev<L P ie te r Swagermar , Martere , B errard u s Hussem , J o a n de Bbee , K rieg e r en D.
VAR Gesschek , besloot ein d elijk , op 9 Maart 1790, tot de oprichting. Labee en Masters echter
onttrokken z ie h , en Krieg e r , tot een d e r vier Bestuurders b en o emd , verkoos gewoon lid te
blijven. Vijf heelmeesters le Amsterdam werden tot medeleden aangenomen, een programma
vastgesteld, een prijsvraag uitgeschreven »over de k r o p k l i e r g e zw e l le n voor 1 Mei 1791 te
beäntwoorden, en een gouden médaillé' uitgeloofd van 20 dukaten. De médaillé kon echter
(Art. 29) ook zwaarder z ijn , en er kon een accessit in zilver wo rd en verleend.
Het doel van het Genootschap was : (Art. 1) De volmaking d e r beschouwende of oefenende
Heelkennis en de u itbreiding e r van onder d e Hederlandsche Heelmeesters. Men Steide zieh
voor d it te bereike'n (Art. 3 1 ), door telken ja r e verhandelingen u it te geven — u it d en boezem
des Genootschaps voortgekomen of van elders v e rk re g e n , en handelende over bijzondere ge-
deelten d e r Heel- en Verloskunde — en terzelfder lijd .o f om d e twee o f d rie ja r e n , e e nDéelbe-
kroonde Prij,verhandelingen. Bij gedrnkten b rie f werden een 28-tal personen uitgenoodigd
deels als bm lenleden, tot het Genootschap toe te treden. Allen gaven aan die roepstem gehoor,
B l e d la r d alleen uitgezonderd. Zelfs werd door een h u n n er een aanzienlijk geschenk van pen-
mngen aan de jeugdige stichting gedaan en bij acte van 18 Augustus 1790 namen Burgemees-
teren van Amsterdam het beschermheerschap aan en stonden to e , dat h u n de u it te geven
werken werden opgedragen. Bij de Eerste Algemeene Vergadering, 5 September 1791 ge-
houden »waren” edhter volgens de n o tu le n , »geene d ie r protectoree in de groote Gehoorzaal
van het Athenaeum Illustre te zien.” Prof. B o r r , als v o o rz itte r, hield toen eene redevoering
» o v e r de Iotgevallen d e r Heelkunde en de voordeelen, die een Genootschap tot n u t derzelve
kan toebrengen (z). De Tweede Algemeene Vergadering w e rd op 3 September 1792 gehouden
B o r r sprak e r een k ort woord over den loestand, waarin zieh op dat tijd s tip .in o n sv a d e rla n d ,
(■> Bo r r , Voorzitter des G.n o o tseh.p s, Hooe leeraar te Amsterdam, reeds vermeld bl. 110
( ’ ) Gedrukt in be t Voorwerk voor he t Eerste Deel der Verhandelingen.