Ì - 77-
Tfal. i
1.
r 1 0 9 9
Colligitur ergo adhortationem divina: milèri-
• cord is deputandam.Unde fequitur: Ergo cui vult
mifieretur, & quem vult obdurat. Hunc milèratus
hortatur, illuni non revocat exlècratus. Et vere
mifericordia eft D e i noftrarum militia palfio-
num,per quam nobis peccata minuuntur. Deni-
que Lazarus pauper, quia in hac yita toleravit
mala complurima, in gremio A b ra h s requiem
confolationis invenit : die autem dives, qui con-
iolationem habuit infa:cuIo,poft curricula vira:
liujus fru&um quietis amifit. Quem fi miferatus
efiet D e u s , caftigaflet potius in hoc is c u lo , ut
poftea non flagellaretur. Deniqu ejob licet gra-
v iter flagellatus , Se quidem flagellis plurimis
inopia:, amilfionis filiorum, doloribus corporis,
opprobriis amicorum j confolatione tarnen fruitili
sterna.
36. Ergo quanto majores tribulationes fuerint,
tanto uberior coniolatio refervatur.Et tarnen ne
cadasatque fuccumbas, quanto majores tenta-
tiones videris, tanto magis roga Verbum Dei,ut
adhortationem tibi adferat:ficutrogavir,&Pau-
■ lus qui ait : Benedittus Veus & Pater domini no f r i
lefiu Chrifii, Pater mi feri cordi arum, & Deus omnis
confolationis, qui nos exbortaturin omni angußix ; ut
poßimus & i f f i confolari eos,quifitnt in omni tri baiati
one, per exhortationem qua & i f fi advocamurà Deo;
quoniam ficut abundant faßiones chrißi in nobis,ita
per Chriflum abundat etiam confolatio noßra. Tanta
.vi Apoftolic s petitionis rogat,ut confolationem
accipiat à Domino in omni tribulatione,quo non
iolum ipfe induat tolerantiam>verum etiam alios
confoIetur,ut & ipfi pollìnt propris mentis an-
guftias fuftinere. Siigituripfeinomni tributatici
ne idoneus fueris approbatus , tunc demum di-
gnus eris , qui confolationem accipias in omni
tribulatione. Et tamen a non omnis palilo digna
confolatione eft:led q u s pallio per Chriftum eft,
h s c conlolationem Chrilti meretur.
37. Pulcre autem addidit : Secundùm verbum
tuumfervo tuo.lpfc enim Dominus profuonomin
e prsliantibus auxilium pollicetur dicens: cùm
ergo tradent vos,nolite cogitare, quomodo aut quidlo-
quaminì-,dubitar enimvobis imlla bora quid loqua-
mini.Non enim vos eßis qui loquiminijèd Patermeus
qui loquitur in vobis. Ergo ne impares fimus cer-
tamini,divinum femper oremus auxilium, ut nobis
tribuat adhortationem. Si enim habeamus
eum qui nos exhortetur, non facile cedimus.
38. Plerique autem habent: Q u i confoletur nos,
nec abhorret à vero. Inftigantis enim aliquem
blanda qusdam eft exhortatio, q u s certantem
ftudio laudis a ccend at, Se velut quadam confo-
latione demulceat $ ne laborum alperitate revo-
cetur.
39. Sequitur verfus quintus : Veniant mihi
miferationes tua, ó 1 vivam -, quoniam lex tua meditano
mea eß. Cui Lex De i meditano e ft, huic
p r sftofu n t mifericordis, ut vivat in sternum.
Quomodo enim beatus quis poteft elfe fine mi-
feratione divina ? Beatus autem qui in Domini
lege die ac. notte meditatur. Sed qui medi-
.tatur in L e g e , eruditur in Lege : & quem Lex
a. Edit. ant. ac miT. haud p au ci, non omnis paffio, divina confolatio
eft. Melius a lii aliqu o t , non omnis confolatio, divina confolatio
eft. At omnium optime ic liq u i licct pauciorcs, quos cum edit ■
Rom- hie fcciiti iumus.
San òli Ambrofii I IO O
f-7t.
erudierit, Dominus erudivit, qui locutùs eft Le-
gem.Ideoque fcriptum eft : Beatus quem tu crtidic-
ris , Domine, & de lege tua docueris eum. D ilcamus
ergo,Se nos in Lege meditari, non avocemur l s -
cularibus iIlecebris,non occupemur impedimen-
tisj led femper ad legem D e i fimus adtenti. Scriptum
eft enim : Osjufii meditabiturfafientiam, &
lingua ejus loque tur judicium. H o c in veteriTefta-
mento:audi dicentem Se in novo:Prope efiverbum
in ore tuo ,d r in corde tuo. Et maxi mehanc medi-
tationem làcerdotibus necelTariam oftendit ad
Titum fcribens , quia debet Epifcopus ample&i
eumj^»/' fecundum dottrinarti efifidelemfiermonem',
ut fotensfit exhortariin dottrinafiana,& eos qui con-
tradicunt, arguere .Quoà.x\ùc\x\ç fo llic its arque inten
ts meditationis e ft, non p erfundóris lectio-
nis.Et ad Timotheum fcribens,ait : Adtendite lec-
tioni, exhortationi,dottrina.Le&ioenim frequens,
nec intermilllone aliquàdeftituta,dodrins mu-
nus operatur.
40. Quod autefn pofeit ut v iv a t , frequenter
oftendimus hujus corporis vitam v e r s v it s gra-
tiam non haberejfed illam veram vitam fore,cu-
jusbonaunufquifquefandorum credit fevide-
re in terra vivéntium. Quod credimus nos vi-
iuroSj non prsfens utique, led futurum eft.
41. Sequitur verfus fextus : Confundanturfiu-
ferbi; quoniam injuße iniquitatem gejfirunt in me :
ego autem exercebor in fraceftis tuis. Superius ait
idem Propheta: si reddidi retribuentibus mibi ma-
la. Numquid hìc maledicit iis , qui in fe iniqua
geflerunt? N o n utique. Videbat enim caritarem
etiam inimiciffimis deferendam , cùm venilfet
Evangelii prsdicator. Unde arbitrór quia quali
medicus veliteos iplos fanarequi Islerintjut ini-
quitatis fu s contemplatione conventi, de pro-
priis flagitiis erubefeant: in quo non folum pro-
pheticamincipiunt probare patientiam , verum
etiam emendare fuam infolentiam. P u d o r
e n i m plerumque corrector eft noftri 5 & dum
incipit nos pudere commilfi, ne diutius pudeat,
deferere q u s erubefeenda funt , admonemur.
N o n ergo maledicit Propheta, fed quali bonus
medicus vult illos cognolcere & feire quid fece-
rintj ut cùm fe in luarn confcientiam receperint,
quanta fuorum fitcolluvies deliftorurn incipiant
erubefcere:erubefcentes autem polfint prioribus
renuntiare peccatis. Confiderà mihi nunc ali-
quos fornicahtes, inequitantes viduis ac puellisj
aliena rapientes; & in his non Iolum non erubef-
cere,fed etiam gloriari folere, tamquam vel pul-
critudinis, vel potentis fu s titulos deferentes :
de quibus bene dixit Apoftolus,quod e or um gloria rW/if j'i
in confußone ifforum ; eo deteftabiliores ipfis cri-
minibus fuis, quod cùm tanta committant, non
confundantur. Verum eorum fi quis poftea ve-
niat in Ecclefiam,credat in dominumJefiim, au-
diat Evangelium,compungatur corde : tutic demum
incipiet quam atrocia & gravia deliquerit,
agnofcere;& in iis q u s agnoverit ,erubefcere.
4z. Quid fit autem exerceri in b prsceptis D o mini
noftri, quia dixit: Ego autem exercebor in frate
f ti s tuis, in Lege didicilti -y hoc eft, f i bos adverb.
Edit, y ct. in praceptú Domini, quomodo extftimarem, nifi quia
dixit. Rom........... nifi quia quod d ixit. Mil. vero nobi(cum faciline,
excepto quod n ifi, in nonnullis pro noftri reponitur , in nonnullis
utrumque dclìdcratur ; unde itìic exorca eft iuccrpolatio.
noi in Pfalmum C X V I I I . E)
làrii ceciderit,veljumentum jut non deferendum A
exiftimeSjfed potius elevandum.Quod autem ait:
Jn]ujle iniquitatem gèjferunt ; in quem hoc dicatur
confiderà, nifi in eum qui forte julte iniquitatem
gerat : id eft,fi lsfusper Legem fe incipiat vindi-
care juxta prscepta Moyfis,julte videtur facere
iniquitatem, fed non lècundum Evangelii p r sc e pta.
Et ideo ait : Non veni vocare jujlos ,fed fccea-
tores ; quia Judsi ad vindicandum le auctoritate
Legis utuntur.
43. Habes hoc & in Apoftolo : Sobrii eftote,& B
jutte. Non iolum fobriosmos y lèd etiam julte fo-
brios elle debere docuit evidenter. Poteft autem
aliquis & lòbrius effe,Se non julte fobriusjut
Ibbrius fit à vino, & non fit ibbrius sq u ita te , at-
que juftitia j eft enim crapula iniquitatis. Poteft
& aliquis ebrietati Scluxuris lèmper indulgens,
dum aliena tamen diripere conatur, eo occupa^
tus ftudio fobrius effe à vino,& non ibbrius à ra-
pinis : nec ifte julte fobrius. Ideo Apoltolus ad-
monet,ut fit in nobis jufta lobrietas.Denique ad- Q
didit : Et nolite feccare. Qui enim peccat,etfi fo brius
f i t , non poteft .tamen tamquam jufte fobrius
prsdicarj. Nolite, inquit, f i duci, hoc e f t ,
ne alieni erroris ebrietàs vos faciat temulentos.
Corrumpunt bonos mores colloquia mala j eo quod
ore 6c labiis infidelium tamquam ebrietas q u s dam
moribus audientis infunditur. Meritoque
addidit : Sobrii ejtote jujte, & nolite feccare. Igno-
rantiam enim De i quidam habentjut lobrius ille
fit, qui non habet ignorantiam D e i , nec titubât
ebrietate perfìdis : jufte autem fobrius, in quo
operum gratta cum fidei fobrietate refplendet.
4 4 . Sequitur verfus lèptimus -. Convertantur ad
me qui timent te, ó" quificiunt tejlimonia tua. A lius
habet, maxime juxta grscum : Convertantur mihi.
Si ad me legimus : convertantur qui timent
Deum,de commilfis propriis erubefcantjvel certe
luant fupplicia deliétoriim : convertantur autem
ad D e i lèrvulum/prophéticamque dodri-
namjut dedifeant pudenda committere, Se tanti E
emendatione doctoris exuant mores .fuos, delic-
torumque labedeterla, virtutum induant dilci-
plinam. Si autem ita legimus : Convertantur mihi,
hoc eft,quoniam exercebor in prsceptis tui *
mihi convertantur,mihi autem jam non peccanti,
jàm non erranti. Convertantur, inquit,qui ti-
mentes te propriis renuritiavere peccatisjut con-
fortio juftorum Propheta-ad uberius proveha-
t.ur,Seipfe de éa grada q u s in ipfo eft,plurimum
conférât audientibus.1 Convertantur igitur jam, p
non peccante mè,jufti ad juftum.De teftimoniis
autem puto jam non opus effe repetere,cùm ante
jam di&um fit.
45. Sequitur verfus oftavus : Fiat cor meum imiti
aculatum in jufiificatiònibus tuis , ut non confun-
dar. Quanto excelfior eft Propheta, vel munere
p ro p h e tis , vel regni gratta, tanto magis fequitur
humilitatem , Se docet quid nos debeamus
imitari -, eo quod Propheta tantum immacula-
tum cór fieri libi depbfcit. Supra poftulavit : Cor
mundum crea in me Deus. Non dixit,fac: fed crea ;
Ut de integro cor ejus inftauret &c mundet. Maa.
Omnes erlit- cum parte rniT. velnudis cogitationibus inquinatimi.
Rclkjui mil. immuri di: Si c.
b. Eilic. onuius, aqna tur,buia influât. MIT. vero > aqua turbidum
pofitio. imm
jo r quidem in hoc fermone ambitus eft. G rande
enim cor eft à Domino creatum, quod recipiat
Verbum de csleftibus virtutibus,ac poteftatibus.
Grande cor quod recipiat ipfum Dominum dicentem
: Inhabitabo in illis,dr deambulabo in iffis. % cor c
U t h s c igitur recipiat, creatorem libi cordis fui l6-
non Angelum fieri, fed ipfum Dominili» depre-
ca tu r , qui cslum creavit Se terram.
4 6. Et bene ait : Immaculatum ; quia cor hominis
quadam velut indecentium cogitationum
colluvione maculatur. Si cogitano iplà polluit,
quanto etiam fa&a ipla contaminant > N o li ex-
traordinariis cogitationibus adverla naturs contaminare
penetralia 5 ne id inquinamento gravi
polluas, quod putas habere te mundum. Manus
lavas quali polfis crimina eluere, cùm mentem
tnam ®innnundis cogitationibus inquinatam la- a
vare non polfis. Et Pilatus manus Javit: fed cor
fuum lavare non potuit.Manfitfcelerepollutus,
quamvis manus fuas aq u s infufione Iaviffet. Audi
quia Se cogitano inquinat : Non quod intrat Matth 1/.
in os, coinquinat hominem : fed quod exit de ore. l7- &feil-
De corde enim exeunt cogitationes mala, homicidia,
adulteria ,fornicationes ,furta , falfia tefiimonia ,
blafiphemia. Hac fitnt qua coinquinant hominem. Si
ergo intus coinquinaris, priùs munda quod intus
eft. Si quod intus eft mundaveris, Se exterio-
ra mundafti : ut fi aqua turbidùm flu a t, fruftra b
putes lacum effe mundandum, fi fons profluat
coenulentusj receptacula enim terfiffenihil p ro-
derit., cùm in fonte fit vitium. Ipfe tibi ante
purgandus es,ut fluat omne quod purum eft.Cor
tuuincogitationumtuarum eftlcaturigo. Infilo
fonte vel turbida aqua impuritatis evomitur, vel
lineerà pietatis unda prorumpit.
47.Diaicifti cor effe mundandum, difee quem-
admodum mundes. Mundat hunefontem jufti-
ficatio leginma ,h o c e f t , confelfio pèccatorum. •
Denique publicanus ille qui peccata propria fa-
tebatur,juftificatus magis de tempio,quam pha-
rifeus exivit -, quia, jejunia fua“!8e munera phari-
lkus,atque innocentiam pneferebat. Munda ergo
aquam tuam , illam aquam de qua diduin
eft : Aqua altaconfilium in corde viri. Bonam tibi j>rov. l9 .s.
aquam natura dedit, nifi earn cceno tuo polluas :
iplà te diluit, fi p ura, fi fimplex,fi edam naturalis
fit,fi nihil habeàt lòrdidum atque terrenum.Quid
mali eft,fi ea aqua qua: mundare debeat,polluat ?
Sed non eft aqua tua qua: te polluit. Ifta aq.ua
aliena eft.Deniquedi&um eft tibi; Ab aliena aqua vrov. 5.
abftinete. Aliena aqua mentitur & fallir,& con-
trarium natura: profluit.Ideo ait:Filii alieni men- pfal. 17.
titifuntmihi-,nani fi alieni non fuiflent,utique non 4Ì-
fefellilTent. Nemo ergo glorietur caftum le ha- pr0v-10.s
bere cor, quemadmodum Salomon dixit :Jed qui t- cor. 10
gloria tur, in Domino glorietur, qui fan&is luis cor I7,'
mundum creare dignatus eft , & immaculatum
facerejuftificationibusfuis.Qua: fint juftificatio-
nes, audifti dicentem : Die iniquitates tuas,utjufii* efai. 45.
ficeris. Ergo qui iniquitatesluas dieta,juftificatur: l6-
qui autem juftificatur, non confunditur • quia
pudorem pèccatorum matura confelfione p rx-
venit. 0,
fluat: quod adverbii modo ponituc , iv
lib. a. Ode iy-
Me»f. • • . turbidum Uta tur
n fccus ac apud Horatiiuñ
IMI
H I S mI i l i aulillU fia