'fr. 6.
pfalm: ix-8,
musqiiia alas habet pcrfe&a caritas, audifti diidum dicen- A
■Matth, xy tem : Quoties voliti congregare filios tuos , ficut gallina congregai
pullosjuos fub alas fiuas !
14. Stimanius igitur has ajas> qux'ficut ¡fiamma: ad fo-
periora dirigunt. Exuac imufquifque-animam fuam invo-
ìlticrìs’for didioribus.» & quali aurum igne approbecdecer-
fam luto. Sic enim purgatur anima,velut aurum optimum.
Thilcritudo autem anima: lincerà vircus & decor, verior
- cognitio fopernorunv, ut videatillud bonum ex quo pendent
omnia, ipfom autem ex nullo. Eo igicur vivic, ac-
'queintelleftumaccipit. Vitxenim fonseft fummum’illud
•bonum , cujus in nobis accenditur defiderium , cui appro- B
^pìnquare & mifceri voluptaseft; quod ei qui non videe,
defi aeri o eli : & ei qui videe, vita eft -, ideoque univerfa
aliadefpicit, hoc uno mulcetur, & deleikatur. Hoc eli:
•quod fubminiftrat univerfam fobftanciam-: ipfum autem
manens in femetipfo., dar aliis j nihil autem in fe ex aliis
fufeipit, de quo Propheta ait : Dixi Domino Deus mens
es tu i quoniam bonorum meorum non eges.
■ ij.-Ala ejus > ala ignis. Omnes öportet per ignem pro-
' bari, quicumque adsparadifum redire deli derant, non enim
•otiofe fcriptum eft, quod ejeitis Adam & Èva de para-
viryu -i. ^ fecie # pofuit '¿Deus in exitu parti difi gladium igneum
verfatilem. Omnes oportet tranfire per flammas , five C
ille Johannes -Evangelifta fit, quem ita dilexit Dominus,
Uhan. xi. ut de eo diceret adPettUm : Si eum volo manere, quid ad
te ? Tu me feqnere.Dc morte ejus aliqui dubitaverunt, de
tranficu per ignem dubitare non polUimus i quia in paratifo
eft., nec feparatur àChrifto. Sive ille fit Petrus, qui
claves accepit regni cxlorum., qui fupra mare ambulavi!,
Pfalm. 6;. oportec dicat : Tranfivìmus per ignem & aquam, & edu-
xifti ttos in refrigerimi. 'Sed Jqhanni cito verfabitur gla-
dius igneus ; quia non invenicur in eo iniquitas, quem dilexit
xquitas. Si quid in eo vitii humani fuit, caritas divina
decoxit : AU enim ejusjicut ala ignis. Qui hic ha-
buerit caritatis ignem , ifiic ignem gladii timere non po- D
cerit. IpfiPetro quitocies mortem luam pro Chrifto-ob-
ralit, aicit : Tratìfi, recumbe. Sed ille dicic- Igne nos exa-
minavit , ficut ipfe examinavit argentum.
Lib. y dt -16. Al* ejus-’ ala ignis. Ergo quia volandi nobis data
TirS> eft c o p ia , exciter unufquifque in fe gratiam Dei , ac pofteriora
oblivifcens, priora appecens , ad deftinata contenda!.
Procul à militix honoribus, procul ab xftibus mundi ;
ne quod fabula: femnr, xftu folis cera refoluta Icareos
volams penna relabente deftituat. Nam hcergravitas dic-
torum obfit, poetico tarnen fale declarare voluemnt
prudentium matucitaci tutos effe volams per cxlum -, juvenilem
vero levitatem obnoxiam cupiditatibus mundi, E
refluentibus pennis, & per obli-via veritatis meritorum
compage refoluta, majore pernicie in terram relabi.
47. Haud faqilis v-olatus omnibus, difficilis etiam dif-
cordantibus in terris animalibus vitx curfus humanx eft.
At fi cibi adus noftri ordo conveniate vi debit & in nobis
propheta rotam illam unam fuper terram., conjimdam
Ezteb. I. animalibus quatuor. Videbit ergo rurfus Ezechiel, videe
enim adhuc & viger & vigebir : videbit inquam, rotam
in medio rotx, fuper terram fine offenfione labentem.
Rota enim fuper terram, vita eft corporis ad animx aptaca
virtutem,&ad Evangelicumeohxrenticurfu formata prx-
ceptum. Rota autem in medio rotx > velur vita intra vi- p
tam , quod fan&orum fibi vita non dilfonet ; fed qualis
Fuerit foperioris xcatis, talis fic & fequentis : vel hoc in
Tiac -vita corporis vitx volvatur ufus xternx. Cùm ifta
congmerint, tunc divina vox refultet, tun: fuper fimi-
litucunem throni fimilirada ficut fpecies hominis appaiò
» . 1. xebit. Hic homo Verbum eft, quia Verbum car-ofattum eft:
hic homonoftroram eft agitator animalium, noftronim
redor eft morum ,-qui pro noftromm ratione meritorum,
aut currum plemmque,aut monteraadfcendit,autnavim.
f . (. a8. Pone me ut fignaculum in cor tuum, utfìgiUum in bra~
in pf. 118. chium tuum, qua nava&v.etera fervaftimihi, Signacu-
S'ùtr'nlf’ hunmeumes, ad imaginetu meam es & fimilitucunem.
fui get in te imago juftitix, imago làpientix, imago vir-
tutis. Ec quia imago Dei in corde tuo eft , fit & in ope~
ribus tuis : fit effigies EvangeUiin t,uis fadis, ut in tuis
Jnonbus meaprxcepta cuftodias. Effigies Evangelii erit in
f- 9*
ibidem ubi
fupra.
te , fi percutienti maxillam, alteram prxbeas, fi diligas
inimicum tuum, fi cracem raam collas, & me fequaris.
Ideo cracem ego pro te portavi •, ne tu propter me portare
dubitares. Audierimt hoc filix Hierulalem, quod jam
dominus Deus Ecclefiam fibi copulabat : & quia confi-
derantes magnicudinem Verbi, impares fe cantis-nuptiis
xftimabant j ne forte tantx copulx pondus fuftinere non
polfent, excufanc dicentes.
up. Soror noftra parvnla, & ubera non habet. Sic enim
qui voluncdifferre nuptias, excufare confuerant,utprx-
tendant immaturx xtatis infirmitatem., & adftruant quod
ubera non habeant, qux nubilis fignificant tempus xcatis.
Hoc folec fymbolum commune omnibus virginibus effe
nupruris j ut ciìm ubera cceperint eminere, rane conjunc-
tioni habiles judicentur. Turbatx igitur, quod Audio di-
ledionis urgeat nuptias Sponfus, dicunt ;
ao. Quid faciemus foreri noftra , in die qua loquetur in
ea, vel ut Symmachus, qua loquetur ei ? Hoc eft , in
fponfalium celebritate folec fieri collocutio, &confirma-
f o nuptiarum. Quid ergo faciemus, dicunt turbatx, quia
urgec conjundio fpiritalis ? A tantis nuptiis excufare non
pollunt ; nemo enim eft qui copulam vel animx & fpiri-
tus, vel Chrifti & Ecclefix non beatam putet. Sed quia
plenitudo Verbi vel Spiritus fandi vibrar & fulget« &
nihil eft quod illis polfit aquari j ideo differre defiderant,
ut illa dilatione vel anima, vel Ecclefia poffic effe per-
fedior. Dicunt ergo-:
■u. Sì murus eft, adificemus fuper eum receptacula argentea
: & f i januaeft, fculpamus fuper eam tabular cedrinas.
Murus eft anima fandi. Habet & Ecclefia muros fuos »
quxjamperfedior dicic : Ego civitas munita. Hic eft murus
, qui habet duodecim portas apoftolicas, per quas
popolo nationum parer ingreffus in Ecclefiam. Sed murus
quamvis ambitum totius urbis includac > time camen eft
municior, -ciìm receptacula habueric prxparaca, in qui-
bus propugnatores urbis tutum fpedandi ac tuendi poi-
fine habere fubfidium. Sed quia rationalis hxc civitas eft*
& omnis fpes ejus in Dei Verbo eft , non fèrrea , fed
argentea ei propugnacula requirunrar, eloquiis ccelefti-
bus magis quam corporeis voluptatibus hoftiles impetus
repulfare confueta.
-ì z . Eo fulta prxfiJio, eo fplendore fulgens » habilior
Chrifti copulx judicatur. Et quia janua Chriftus eft, qui
ait: Per me f i quis introierit, fitlvabitur ; & Ecclefia janua
nuncupatur , quia per ipfam parer populis aditus ad fa-
lutem. Sed ne hxreticorum corrumpatur tineis aut vermi-
bus , djeunt filix Hierufalem * vel Angeli , vel animx
juftorum : JEdificemus fuper eam tabular cedrinas, hoc eft,
fidei fublimis bonum odorem. Eft enim fuavis hujus materia
odor, quam non vermis, non tinea corrumpac. Ideo
hujus materix ufus eligitur tedorum faftigiis elevandis
formandifque liteeranun elementis , quibus xcas puerilis
ad ftudium liberalis eruditionis,imbuitur. Eft ergo materia
ifta fublimis ad gratiam, levis ad onus, fuavis ad odorem
, utilis ad inftrumentum feiendx, habilis ad minifte-
rium cognitionis xcernx. Sed quemadmodum Sponfam
’ fuam diligens Chriftus urgebac ad copulx fpiritalis folem-
nitatem j ira & Ecclefia Verbi decore jam capra , fettina*
bar ad nuptias. Ideoque morarum & dilationis impatiens,
quas filix Hierufalem innedere geftiebant, dicic :
z j. Ego murus, Ó" ubera mea turres. Hoc eft , nolire
■¡fr-IO.
dubitare utrum murus firn ; illx enim dixerant : Si murus
Ibidem ubi
eft ; ego , inquit, murus fum, & non parva ubera habeo,
fupra.
fed ut turres ubera mea fune. Quomodo dicitis, quia non
habeo ubera ? Senfus habeo ut turres fapientix, in quibus
eft abundanria , ficut fcriptum eft : Et abundantia in turri- Pfalm. iti.
bus tuis. His uberibus, ideft, fenfibus, habilem fe tantis
nuptiis xftimabat. Sed filix Hierufalem adhuc non pote-
rant xftimare > quia fenfuum ejus abundantiara non vide-
bant. Etaddidit:
24. Ego eram in oculis ejus tamquam invtniens pacem
f . Il ;
hoc eft, deliberatis de meis fenfibus, cùm pacem Dei inve-
nerim, qux exfuperat omnem mentem, & cuftodit corda
& fenfus inChrifto Jefu. Talis, inquit, eram in oculis
fponfi, qualis qux habet pacem} fcriptiun eft enira : Qui
rette qmruntpacem ,gandebunt.
9 B , Lib' de bono
mortise, j .
Lfaia t 7 .
ir- io-
Lfaia 4 p.
Pfalm 33.
In P f 118
ver f u i t . '
Pfalm. 1
I In P f u g .
■x^j. Ego, ìnqnic, civitas munita, ego civitas iobfiffa. His A
munitur mifris, his obfeffa deffcndicur. Ee-vère miirus anima
o qux prxtendicur in caftris. Unde & ipfa aie in Canti- '
ci si Ego murus, & ubera mea ficut turres. Bonus inurus
quem pinxitDominus,ficut ipfe ait,: In manibusmeispinxi
muros tuos, & in confpettu tneo es femper. Bona anima qux
habet fpeculatqi'em Dèum, & in manibus ejijs eft i ficut
anima prophetica,qux-in manusDei commendatur utfpi-
ntus , & qux in confpedu Dei eft : Oculi enim Domini fu-
perfuftos ; ficut & ipfe àie : Ego eram in oculis ejus tamquam
tnverdens pacem. Bonas turres habet,qux habet & de inrelli-
gibilibus verbum,& de moralibus difciplinam. Feftinanti-
l>us igitur diledo atque diledà , celebrata conjundio fpi- p
ritalis eft,mutuo expecita confenfu. Ideoque tamquam nu-
ptiale cànens carmèn,èxfulcavit fpiritusin propheta dicens :
16. ffinea fatta eft Salomoni in Beelamon, dedit vi ne am
fuam tir qtu fervane. Clamat ergo fpiticus , piantata eft
congregano populoruni, fed .vitis xternx radice fondata,
& fpintaliafub juguin Verbi corde manfueto corda fubje-
«it. fiancata autem eft in ìmtltitudine nationum. Hoc enim
intelligendum Beelamon, Symmachus , Aquila, alixque
iramlationes grxco fermone docuerunt. Repudiata eft ve-
tus copula qux frudumadferrenon poterat, data eft vinea
novis fidelibufque cultoribus , qui nonfolum facere frac-
nmi poffenr, fea etiam cuftodire. Una igimr oviserravit, C 1 ed revocata , totius fpatia orbis implevit. Unqm ovem er-
ror abdiixerat, fed mulritudinempopulorum Domini grada
congrega vit. Erravic homo , (ed in Ecclefia jam murus
eit & murus yalidus. Er-ravit Adam, murus eft David, qui
mandata Dei oblicus non eft. Cuftodita igitur & Vallata
vinea muniminefpiricali, mille fnidus dar Chrifto,du-
centos autem frudus cuftodibus, ideoque ait Ecclefia :
27. Vitis mea in conjpettu meo mille Salomoni, & ducenti
fervamif us fruttum. Perfedio & plenitudo Chrifti eft por-
rio parvulorum. Habes hoc myfteriumin Genefi,ubi quin-
que partes Benjamin fratri juniori tfibuit Jofepli!, fingulas
reliquis fratribus. Domino igicur quinque fenfuum portio
& ^rxrogativa dèfertur,quam illi utique cribuir ipfe quem .
■diligie, ficut dilexit &Paulum,cui dedit ad gentes evocan-
das fapientix principaram. Facellàt hic facris yirginibus
metus, quibus tanta prxfi jia rrìbuic primum Ecclefia, qux
tenerx prolis follicita fucceffu, ipfa quali murus abundan-
ribus in modumturriumexerefeie uberibus : donec foluto
obfi Jionis hoftilisincurfu, pacem validx juvcncuti riiarer-
nx prxfidio virratis adquirac. Unde & propheta aie : Fiat
pax in .virtute tua , & abundantia in turribus tuis.
28. Quifedes in hortis, amici intendentes voci tua, vocem
tuam infirma mihi, Ideoque hxc anima habens gratiam fuo- £
rum uberiim, ingredicur in hortos,& inveniens illic Spon-
fum fedentem & difpqcantem ciìm amicis, ait : Quifedes
in hortis, vocem tuam inftnua mihi : mihi,inquit,non amicis. 79- Quifedes in hortis. amici intendentes voci tua, vocem
tuam infima mihi. Deledabatur enim quod in hortis Chriftus
fedebat, & in Hortis ptifici amici intèndebant voci ejus :
fed quia amici illi de cxleftibus erant, Arcliangeli vel Do- {
minationes & Throni, ( homines enim expuliide paradifo
fuerant propter inobediéntiam cxleftium mandacoram,
atque ideo adhuc Ecclefia vocem ejus audire non poterat,
quamcupiebat audire) ideo aie : Vocem tuaminfinua mihi.
Unde & nos fi volumus eum in nobis federe, fimus horti p
claufi atque muniti, feramus virtutum flores, gratixfuavi-
tatem, ur difputantem cum A ngelis Dominum Jefum aii-
dire poffimusi Sed quia futurum erat, ut cùm ad plenini-
dinem Ecclefia perveniffer, perfecutionibus variis tenrare-
tur; ideo cùm Verbi gratia deledtarecur, fubico cernit infi
lias perfecutomm : & qux plus Sponfo quam fibi timè-
ret, aut quia à perfecutoribus Chriftus magis appetitur in
hobis, ideo àie :
30. Fugefrater meus, & fimilis efto tu capreola aut hin-
nulo cervorum, fuper montes aromatum. Propter infirmos
fugit, qui tentamenta graviora ferre non poffent. Idèo
fcriptum eft, ut deciyitatibus-ad- civicàtes fogiamus : & fi
nos in hac civitate fuerint.perfecuti, fiigiamus in aliam.
Propter infirmos igitur, ut diximus, fogiat perfequentes :
aut fogiat ab infimis, & tranfeat ad monees aromatum ,
,qui pro martyrio odorem poflìt beatx refurreétionis ad-
S. Ambr. Tom. I.
ran® flint. Ad éos ctmfi&it
Clinltns ; quia eju, mmomitm haSìs. Ad eos m ■ B i H f l ejus itabilia fundamenta, Jnno-
fu8lr' ‘V lllls ftatiów lubfftit. Mons inimr ato-
mamm Paulps cft, qui poEft dicciei odor Cbriß
I m M i M,onsaro®™mDavid. cujiis orationisodor
adiccr.del.at ad Dominum, & ideo Jicebat : Biriiatur ara-
ito mea ficut tncenfum in conjpettu tuo.
51. Symmachus tarnen & Aquila interpretati flint, quod
B H m B B b K B « hoceft,
■¡i ilolns W » . lupemo digna es pauiUfo , & ideo
ml” ’ mimnciìmendum : ego quoque
eam audite defifao.. O p it in hortis effe Ecclefia, pài*
quam m hortis raptus eft Cluiftus. , • .
rxgc.friitr m'iis, &.{ imiUs 'efficehcervnauihimulo
cm ,, mnvmis arma,um. Serpenrims enim inviius Cólu*
i?™ Kl 6'tacns ca,mm = ät<l“ tomi reprantibus infeftus
H B m hahitaic nifi in fubiimitate vimmiftì,
1 ' emm l'm«c odor fumili Beo. Sed quifordàm
Qd?r.mortis .„mortem, in iis qui peteunt 1 quibufdam
odorviue ip vitam, ip iis «nqu, qui odorem refuireitib-
nis Dominica: viviJa fide fperant. Ifti fune aromatum
montes, qiu Domini corpus Jefu accepetunt, &inlinteis
emn aromatibus ligaveruiu. Quicumque enim èrédide-
runt, qma Jefiismortirns eft, &fepulms eft, & refmrexit;
111 excel 1,111 v en cacumen fidei virtutum iàftigiis extde-
nuic. Ubi ergo Chriftus quratur , in peftore prudentis
I .cilicetTaieiiioris ; . . . . . r
H- i« i ‘ ffMermeui. Hortatur utfugiat Sponfus, quia
jam fequi potent ipfa terrena fugientem. Dicit ut fimilis
ile dannila; qui evadit de rctibns ; vult enim & ipia funere,
& e volare fupra mundum. Fugiamus ergo in patriam v£-
nlimiam. Ulic patria nobis, & pater à quo creati fumus,
ubielt Hierufilem civitas qux eftmater omnium. Sed qux
eit foga ? Non utique pediun, qui font corporis ; ifti enim
quocumque currant, in terra currant, & de folo ad fo-
- !um tranfeunt. Nec navibus fogiamus aut curribus, auc
equis qui obligancur & eadunt i fed fiigiamus animo &
oculis, autpedibus inrerioribus adfuefcamus oculos nof- '
tros videre qux dilucida & clara fune, fpedare vultum
continentix & temperantix, omnefque virrutes} in quibus
nihil fcabrum , nihil obfcuram & tortuofum fit : Se
feipfum fpedet quis & confcientiam fuam, ilium ocu-
lum mundet ne quid fordidum habeat. Quod enim vi-
derar, non debet diffonare ab eo qui videe ; quoniam con-
formesnos Deusimaginis voluit effefilii foi.
34. Gogniram igitur nobis eft illud bonum, neclonee
eft ab unoquoque noftrum : In ipfa enim vivimus,adfumus,
& movemur ; ipfius enim & genus fumus,ut Apoftolus gentiles
voluit monerc. Ipfum eft enim bonumquodquxri-
mus, & folum bonum; nemo enim bonus, nifi folus
Deus. Hic eft oculus, qui magmum illum & verum deco-
{rera intuenu:. Solem nifi fanus & valens oculus non adfpi-
cic, nec bonum poteft videre nifi anima bona: fiat ergo
bonus, qui vult videre Dominüm, & quod eft bonum.
Hujus boni fimiles fimus, & fecundùm id operemur qux
bona font. Hoc eft bonum quod fupra omnem operatió-
. nem eft, fupra omnem mentem atque inceHcdum, ipfom
eli quod femper manet, dans vivere &effe omnibus jqiuà
fons eli omnium vitx Chriftus , de quo propheta ait : In
umbra ejus vivemus. Nunc enim vita nojlra abfeondita in
- Chrifio efe: cum autem apparuerit Chrijhts vita noftra, &
nos apparebimus cum ipfo in gloria. 35- Ergo non timeamus-morcem ; quoniam requies eft
-corporis, animx autem vel libercas vel abfolutio. Nec
vereamur eum qui poteft carnem interficere, animam autem
non poteft -, quia non timemus eum qui poteft vefti-
mentum auferre, non timemus eum qui poteft noftra furari,
nos autem non poteft; Nos igitur animx fimus, fi
volumus effe Hebrxi de iis qui fimcfocii Jacob, id eft,
imitatores ejus. -Nos animx fimus, noftra autem membra
vellimenta funt : fervanda fune quidem vellimenra ne
lcindantur , ne inveterafeant : fed ille magis qui his mirar
, fervare fe debet & cuftodire.
Pfalm s i.
v. Cor. i .
* f* l. 1 4 a .
L i b . de
Virgin*
a. Cor. i',
Lib. de bona
fub finern.
AH. 7.
K k k k k