geftiebat corruptibilibus occupare j cùm inter A
fratres patrimonium non judex medius, fed pietas
debeat fequeftra dividere : quamquam im-
mortalitatis patrimonium, non pecuniæ, fit ho-
minibus expetendum * fruftra enim congregar
f . 17. & opes, qui fe his neicit ufurum : ficut ille qui cùm
fa' rep leta horrea no vis meflìbus rum perentur, exu-
berantium fibi fruduum receptacula prxpara-
bat, cui congregaren ignarus. ffemanent enim
in fxculo cunda qux fxculifunt, 8c prxtereunt
nobis quxcumque congregantur heredibus ; ne- ß
que enim noftra funt, qux non poflumus aufer-
re nobifcum. Sola virtus comes eli defundorum,
fola nos fequitur mifericordia , qux cxleftium
dux prxvia manfionum , pecunix vilis ufura ta-
bernacula defundis adquirit xterna, ficut Do-
lhc• 16.9. mini prxcepta teftantur, dicentis ad nos : Tacite
vobis amicos de iniquo mammona, qui vos recipiant
in Aterna tabernacula fua. Bonum itaque ac {aiutare
prxceptum , 8c idoneum quod vel avaros
poffit animare, quo ftudeant corruptibilia per- ç
ennibus, terrena mutare divinis. Sed quoniam
pierumque devotio fidei infirmitate revocatur,
8c ad conferendum patrimonium promti, vidus
fui confideratione retrahuntur -3 eo addidit Dominus
dicens:
f . 11: Noli te folliciti effe anima quid manduce ti s: neque
f. t}. corpori quid vefliamini. Anima plus eß quam efca :
dt“ corpus plus quam veßimentum.
123. Nihil enim moralius ad faciendam fidem j
omnia credentibus à Deo poiTe conferri, quam
quod aerius ille fpiricus vitale collegium animæ,
corporifque contubernio foederatum, fine nofi.
tro labore perpétuât, nec falutaris deficit ufus
alimenti ,nifí cùm venerit dies fuprema morien-
di. Cùm igitur anifna indumento corporis vef-
tiatur, & vigore animx corpus animetur,abfur-
dum eft ut vidus nobis copiarn defuturam pu-
temus, qui vivendi jugem fubftantiam confe-
quamur.
Matth. 6. 1 1 4 . Confiderà te v o la t i l ia ca li. Magnum
fene 8c aptum quod fide fequamur exemplum.
Nam fi volatilibus cxli quibus nullum exerci-
tium cultionis, nullus de medium fcecunditate
proventus eft,indeficientem tamén providencia
divina largitur alimoniam , verum eft caufam
inopix noftrx avaritiam videri. Etenim illis id-
circo inelaborati pabuli ufus exuberat, quod
frudus fibi communem ad efcam datos fpeciali
quodam nefciunt vindicare domina tu : nos communia
amifimus, dum propria vindicamus; nam
nec proprium quidquam eft, ubi perpetuum nihil
eft ; nec certa copia , ubi incertus eventus.
Cur enim divitias tuas æftimes, cùm tibi Deus
.etiam vidum cum ceteris animantibus voluerit
elfe communem ? Aves cxli fpeciale fibi nihil
vindicanr,& ideo pabulis indigere nefciunt; quia
non norunt aliis invidere.
f - 17- ‘ Confiderate lilia quomodo cnfcunt. Et infra : Si
f • 2-8. autemfee nu m quod hodie e f i , & eras in clibannm
mittitur, Veus fie vefiit : quanto magis vos minima
fidei ?
im. Bonus quidem fermo atque moralis,quôd
ad fidem divinæ.nos mifericordiæ conferendo,
vel juxta litteram,quia ad ftaturam corporis nof. i- ij.
tr i, velfpiritaliter,quia fupra menfuram ftatu-
ræ noftræ fine D ei favore nihil valemus adjun-
gere, comparatione floris 8c foeni fermo Domi-
nicus provocavit. Quid enim tam morale ad per-
fuafionem , quàm cùm videas quod etiam quæ
funt irrationabilia, fie Dei profpicientia veftiun-
tur j ut nullo ufu vel ad gratiam egeant, vel ornatimi
: multo magis credas rationabilem hominem,
fi omnem fui ufiim in Deo collocet, nec
ftudio mutandi violet fidem , numquam egere
polle ; eo quod jure præfumferic de favore divino?
126. Sed tamen ut etiam altius ifta pendamus;
quia non otiofum videtur quod flos vel homini
confertur , vel certe plus quam hominibus in
Salomone præfertur, qui tantum meruit ut vel
în ipecie templum Deo conderet, vel in myfte-;
rio Chrifti Ecclefiam figuraret : non alienufti videtur
ut per claritatem coloris, Angelorum cæ-
> Ieftium gloriam putemus expreflam , qui vere
mundi iftius flores funtjquando eorum claritati-
bus mundus ornatur, 8c bonum odorem fendi-
ficationisadfpirant. Quorum præfidio fulti pofe
fumus dicere-.Bonus odorChrifii fumus Deo in iis qui 1. cor. 1.
falvifiunt:qa\ nulla follicitudine præpediti,nullo
ufu laboris exercitati, divinæ in fe liberalitatis
gratiam, 8c cæleftis fervant dona naturæ. Unde
bene 8c hîc veftitus gloria fua Salomon, 8c alibi Matth.t.
coopertus oftenditur, quod infirmitatem corpo-
) reæ naturæ veluti virtute quadam mentis ado-
pertam operum gloriâ veftiebat. Angeli vero
quorum natura divinior expers manet injuriæ
corporalis red e , licet maximo viro, confidera-
tione tamen noftrx injurix prxferuntur. Ergo
quoniam per refitrredionem erunt homines 1Î-
cut Angeli in cx lis , nos quoque exemplo Angelorum
gloriæ cæleftis augmentum Dominus,
qui 8c illis earn tribuit, fperare prxeepit, quoad
abibrbeatur hoc mortale á vita : Oportet enim cor- 1. Cor.ij.
: ruptibile hoc induere i'ncorruptelam, dt“ mortale hoc
induere immortalitatem.
127. Plerique etiam comparationem hanc fe-
cundum naturam floris 8c ufum putant propoli
ti germinis aptiorem ; eo quod lilia nullius annui
ufus cultum requirant, nec ficut èrga pro-
ventum fruduum ceterorum, ita etiam erga ge-
nerationem iftius floris iollicitis inorbem redeat
labor adus agricolis. Quibuilibetenim ficcita-
tibus agri omne illud quod alitur in florem ,
p quadam virtute genitali ex fe fe atque in iè facci
femper manentis ammattir :ita cùm foliorum
puberum caulem videas aruiflè, floris tamen natura
virefeit ; abiconditur enim viriditas, non
amittitur. A t ubi vernis fuerit provocata blan-
ditiis, indumentum germinis, comam floris, lilii-
ve reftunit ornatus. Quern locum nunc , quoniam
alibi uberius tradatum effe reminifeimur,
perftrinxifle fatis eft ì ne in eadem fit recurfus.
128. Illud quoque advertendum e ft, quia non
in aiperitatibus montium ,incultifque fylvarum
lilia, led in hortorum ameenitate generantur.
Sunt enim horti quidam diverferum pomiferi
virtutum Juxta quodferiptum eft: Hortus clau- ce.nt.i,.
fu s ,foror mea fponfa, hortus claufus ,fonsfìgnatus ; 111
*eo quod ubi integritas, ubi caititas, ubi rpligio,
ubi
ubi fida filentià lecretorum ,u b i claritas Ange-
'* lorum e f t , illic * confeflòrum v io lx , lilia virgi-
num , ro ix martyrum fiint. N e c incongruum
quifquam putet .quod Angelis lilia comparen-
tur , cùm lilium fe Chriftus ipfe memoraverit di-
ctnt. i-1. cens x'Ego flos campi , dr lilium convallium. E t bene
lilium Chriftus ; quia ubi martyrum fanguis ,
ibi Ch riftus , qui eft flos fublimis, immaculatus',
innoxius: in quo nonfpinarum offendat aiperi-
t a s , led gratia circumfuia clarefcat. Sunt enim
Ipinx rolàrum , quia tormenta funt martyrum. B
N o n habet fpinas inofFenla divinitas, q u x tormenta
non fenfit.
129. Ergo fi lilia vel Angeli lupra hominum
gloriam veftiuntur,necin nobis mifericordiam
D e i delperare debemus, quibus per refurredio-
uatth-i 1. nis gratiam Dominus fimilem Angelorum fpe-
ciem pollicetur. Qu o loco etiam illam videtur
perftringere quxftionem,quam etiam Apoftolus
i.c o r . non omifit ; quia gentes hujus mundi q u x ru n t,
quomodo reiurgant mortui,& quali corpore ve- C
niant ?
$■ ji- - 130. Nam cùm dicat : guarite regnum Dei : dr
hac omnia adjicientur vobis} nec ad p rxiens,nec
in reliquum fidelibus oftendit gratiam defuturam
: fi modo qui divina defiderant, terrena non
quxrant. Indecorum quippe eft homines curare
de cibo,qui militant de regno. N o v it rex quem-
admodum familiam fuam pafeat, a lar, v e ftia t;
p i; 54; & ideo dixit : latta in Deum cogitatum tuum » dr
ipfe te enutriet. I
Ignem veni mìttere in terram, dr quid volo nifi
jam accendatur ? Baptifma habeo baptizari » dr quo- ■
modo angor, ufque dum perficiatur?
131. In iìiperioribus vigilare nos v o lu it , per
omnia exlpedantes momenta domini Salvatoris
adventum ; ne dum aliquis remittit 8 c neg lig it,
de die in diem opera fua d ifferens, judicii futuri
d ie , vel propria morte prxventus, meritimi fux
commendationis amittat. Et illa quidem in om- 1
nes prxcepti forma generalis : verum ièries fe-
quentis exempli dilpeniàtoribus , hoc e ft, facer-
dotibus videtur effe propofita -, quo feiant fibi
.gravem in futurum poenam effe fubeundam ,fi
lxcularibus intenti deliciis , familiam Domini
plebemque commiffàm fibi gubernare neglexe-
rint.
132. Sed quia exiguus eft profeftus, 8c parva
meritorum gratia,fupplicii metu ab errore revo-
car i, majorque prxrogativa caritatis 8c amoris
e f t , Dominus ad promerendam fui gratiam ftu-
dia noftra a c iiit, 8 c adquirendx cupiditate divi-
nitatis inflammat dicens : Ignem veni mìttere in
terram. N o n utique illum ignem confumtorem
bonorum , led bonx voluntatis auftorem , qui
aurea D ominicx domus vaia meliora t, foenum
vero confumit 8c ftipulam, ac læcularia omnia
mundi voluptate concreta , perituræque opus
carnis exurit ignis ille divinus, qui flammigera-
bat in olfibus prophetarum, ficut fanftus Hiere-
* . ConfciFoies , qui nonnuniquam ab anciqtiis fumuncur pro
ipfis marcyribus., ab eifdem hoc loco manifefte diftinguuntitr.
Utruin autem tam ii iìgnificentur hoc nomine qui cùm pro fide
carcerem aut tormenta palli cfien t, poftea tamen incruenta morte
yitam claufèrant : quàm i l l i qui propter diuturnius poenitentia:
martyrium hoc vocabolo jam communi ter apud nos défignantur ,
non lacis confiât. Etenim hoc ultimo fenili id nominis apud vetc-
S. Ambr. Tom. I.
mias dicit ig u ia fa ttu s efi ficut ignis ardens.flam- Hier. 10.
migerans in ofiibus mets. Eft enim ignis Domini, 9’
de qùo diiftum eft : Ignis ante eum ardebit. Eft 8c pfal. j .
idem Dominus ignis , ficut ipfe dixit : Ego fum e x o d .} .
ignis ardens, dr non confiumens. Ignis enim D o mini
lumen xternum eft. Quo igni illx accen-
duntur lu c e rn x , de quibus fupra dixit: Sintautem
lumbi vefiri pracintti, dr lucerna ardentes. Et
ideo quia nox eft dies hujus v itx , lucerna eft ne-
ceflària. Hunc ignem in le etiam Amaon 8c
Cleophas à Domino miffirm effe teftantur di-
centes : Nonne cor noflrum ardens er at in v ia , cum Lue. 14.'
aperiret nobis Scripturas? Evidenter itaque docue-
runt qualis iftius ignis fit operatio, qui fecreta
cordis illuminar. Ideo fortaiTe D ominus in igne
ventiirus eft ; ut refurre&ionis tempore vitia uni-
verfa confumat,fuique confpectu deffderia com-
pleat fingulorum,meritorumque 8c rn^fteriorum
lumen accendat.
. 133. Tanta itaque Domini dignatio e f t , u t in-
fundendx nobis devotionis , 8c confummandx
perfedionis in nobis, & maturandx pro nobis
ftudium paflìonis fibi inelTe teftetur : qui cùm in
fe nihil habuerit quod d o le re t, noftris tamen
angebatur xrumnis,& fub tempore mortis mcef-
titiam prxtend eb at, quam non ex metu mortis
f u x , fed ex mora noftrx redemtionis adfumfe-
r a t , juxta quod ieriptum eft : Et quomodo angor
ufque dum perficiatur ? Utique qui ufque ad per-
fedionem angitur, de perfedione fecurus eft. Et
> ait alibi : Trips efi, in quit , anima me a ufque ad M*tth. te*
mortem. N o n propter mortem , fed ulque ad
mortem triftis eft Dominus j quia eum conditio
corporalis affedus, non formido mortis oiFenu
dit. Nam qui corpus fufeepit, omnia debuit fu-
bire q u x corporis funt ; ut efuriret, fi tir e t , an-
geretur , contriftaretur : divinitas autem commutar!
per hos nefeit affedus. Simul oftendit
.quod in certamine paflìonis mors corporis, ab-
folutiò anxietatis, non coacervatio fit doloris. .
Fatatis quod pacem veni dare in ferrami Non P-
dico Vobis , fed feparationem. Erunt autem ex hoc f-
quinque in domo una divifi, tres ih duos, dt“ duo in
1res divìdentur. F ater in filium , d “filif*s in patrem t- sì-
dividentur : mater in filiam , dt“ filia in matrem :
focrus in nurum fuam, dt“ nurus in focrum fuam.
134. Cùm in omnibus fere Evangelicis. locis
ipiritualis intelledus operetur ; tamen in prx-
ienti maxime ne quem duritia nudx expofitio-
? nis offen d a t, ipiritali altitudine fenfus feries
temperandaeft : prxfertim cùm iacro-lànda religio
moralibus difciplinis, & mitibus pietatis
exemplis etiam fidei exfiiles ad reverentiam tamen
fui clementer invitet -, ut prxvia fideidifei-
plina manfuetudine fui fuperftitionum dura dif-
io lv at,& obnoxias erroribus mentes cogat etiam
fide c redere, quas potuit pietate mulcere. Etenim
cùm fidei alta pedoribus non capiuntur in-
fìrmis, per ea q u x prxcepta fu n t, ea qux veneranda
funt, æftimantur j ut jufta de ju fto , fenda
res v ix ufurpatum reperias- A lias veto ejufdem vocis interprcca-
tiones videfis apud Menardum noftrum in lib. lacram. S. Greg.
pluribus lo c is , & Cangium in Glolfar. ad eamdem vocem. Quod
autem cpnfeffonbus viola; adfignantur, ea caulà e f t , quod corpora
feveriori caftigationc liventia , mortuorumque cadaveribus
baud multum di/Timilia quodammodo violaceum coloiem refe-
rune. Vide Sylvam Allegoria rumin v o c e , viola-
Y y y y