8 7 9 San&i Ambrofii
ì
Deut. 3 i.
Gen. 4 * .
P fa l.f 4 16.
tollat, de forano fufcitet,à morte vivificet: illum,
inquam, à ficculo liberar, à peccato ninndat, là-
nat à vulne re, à duritia impietatis inflechit, ad
manfuetudinem pietatis emollit; ut circumcifo
corde, incircumfcriptum illum Scincomprehen-
fibilem hauriat fpiritum, bibat poculum falutis
aere n ix . Cecidit ergo eques retrorfum.
19. Accipe Se aliud,cur retrorfum Se non ante
ceciderit.Poftipfi.ini omnes,nemo ante ipfum.
Cecidit ergo non libi, fed omnibus 3 ut duritiam
cordis noftri fuper nos cadendo molliret. Cecidit
iìiper Adam , quem qucerebat, ut inveniret.
Retro eum quxfivit 3 ut fupra bumeros fuos bonus
paftorimponeret, lecumque paradiio in illi
us redem rione latronis inveheret.
30. Sed forte dicas: Et perfecutores ceciderunt
retrorfum. Sic enimfcriptum eft, quia principes
iàcerdotum , quos adduxerat proditor Judas,
Se ceteri qui adcomprehendendiim advenerant
dominum Jefum,abieruntretrorfum, Se ceciderunt
in terram. H o c e ft quod Se ego dico , quia
fuper peccatores voluit cadere,non fu per j uftos;
juftusenim medico nonindiget, led peccatores.
Si apoftolorum umbra iànabat 3 quanto magis
caro Chriffci quos tangit ,à m orte defendit? D e -
nique leprofum tetigit, Se fine dilatione munda-
vit. Utfcias autem qui le g is , quia Se p erfecutores
fiios voluit liberare, te ftem Chiniti interroga.
N an i cùm inveheretur Petrus in ju d x o s , quod
principem vita: interfeciflent, remedium de-
mqnftravitj utagerentpcenitentiam, remitri libi
peccatimi quod admiièrant,mererentur.Quid
autem dubitas,quod ideo cecidit,ut refufcitaretj
cùm iplè dixerit: Percutiam,drfanabo? Verborum
tamen videro diilantiam.In G enefi habetur: Cadet
eques retrorfum, falutem exfpetfans à Domino ;
hoc eftjUtoculos non avertat,aétio mentem pro-
priam non refle£tat, refurre£tionis luce prxroga-
tivam v ind icet, Se divina le refufcitet poteftate.
H ìc autem habetur: Abierunt retrorfum, & ceciderunt
in terram. Qui terrenus eft, in terram cadit :
qui carieftis, cario inhxrer. E rii corpore c ad it,
virtute non cadit : a nec iis qua: fua funt,fed qua:
furfum ièmper intenditjlemper enirn ad Patrem
re ip icit, ut ejus circa nos impleat voluntatem.
Ucinam & iftin o n abiilTentretrorfum,ièd Chrif-
tum excepiffent 3 ficut excepitjofeph ,& fep e li-
v it eum in monumento novo. Qui fidelis e f t , in
terram non cadit: qui infidelis, cadit & delcen-
dit ininferiora terrarumjficutfcriptumeft : Def-
cendant in infernumviventes.Ergo perlecutor fuper
terram, & in infermimi cadit : Chriftus fuper
refurre&uros, Chriftus fuper petram, Chriftus
fuper Ecclefiam. Audi quomodo fuper Eccle-
fiam cadat. Retro erat Petrus,& fequebatur eum
cùm à Judaris ad Caiplia: domuin Synagoga:
principis duceretur. Iplè eft Petrus cui dixit : Tu
es Petrus , dr fuper hanc petram adificabo Ecclefiam
meant.Ubi ergo Petrus,ibi Ecclefiarabi Ecclefia,
ibi nulla mors 3 fed vita a:terna. Et ideo addidit:
Et porta inferi non pravalebunt ei : dr tibi daboclaa.
Cod. V ¡et. & Colb. cuinque illis antiqua: edit, non cadit, nec |
iis qm fua fu n t , fed of eri intendit. Quatuor a lii mfl".' non cadit, fed I
q u i furfumfunt, femper intendit. Reg. fo iu s , non cadit, fed q u i fua )
fu n t , femper intendit.Q u x leiflio nequaquam videtur contemncnda. |
Etenim li homo caelcftis qua: Tua fune femper in tendit , utique I
icmper intendit caiieiUa. Commode tamen edit. Rom. Sc cod. I
1 Ò Ò O
A ves regni calorum. Beatus Petrus, cui non infero-
rum porta pra:valuit, non carii porta fe claufit;
fed è contrario deftruxit inferni veftibula, pate-
fecit carieftia. In terris itaquepofitus carium ape-
ru it, in feros claufit.
31. Poteft & illud convenire huic lo c o , quod
Samaritanus defeendentem de Hierico hominem
vulneratum illum à latronibus non priete-
r iv^ fe d fiufeepit eum,6c vulnera ejus curavit,in-
fundens oleum Se vimini: Se impofuit fupra ju-
B mentum fuum, Se duxit ad ftabulum. Quid dubitas
de equo b on o , cùm bonum Se jumentum le-
geris? Cùm legerisin Hierulàlem illam, Se equi-
tes multos Se plurimos cum quadrigis Se curribus
introire?Nec te moveat quod Iegifti; Hi in curri-
bus , dr hi in equis : nos autem in nomine domini Dei
nofri magnificabimur. Ipfi obligati fu n t , dr ceciderunt.
Sed Elias non c ec id it, qui curru introivit -y
ubi enim D e i nomen e f t , ibi nullus obligatur ,
ied abfolvuntnr univerfi. In nomine autem D e i
C noftri Se pauper eft tutus, Se dives ; Se nobilis, Se
ignobilis3& infirmus,& potens. Fidei non prxju-
dicantopes ; fi tamen uri opibus noverimus.
31. E t ideo nomen D e i in le habens dicit : Tu
autem, Dominejnifererc m ei, & refufeita me, & re-
tribuam illis. Quoduriquenon quali derefurrec-
tionedubitans dicit,quiin poteftate habebat dicere
: Solvite templum hoc, ó* in triduo refufeitabo
illud ; fed formam dathomini, ut milèricordiam
à D e o, Se refiirrectionem de D e o iperet.Deinde
D non reiufeitari le petit : fed refiifcitari fibi poftu-
la t Matthiam in locum Juda: ju t apoftolicusnu-
merusimpleatur. Etenim quia necefiè habebat
perire filius perditionis,ut Scriptura impleretufj
oportebatin locum ipfius fubrogari filium làlù-
tis.Tertium accipe.Refulcitari fe, hoc eft,corpus
fuum,polcit : corpus autem Chrifti, Ecclefia eft.
Et quiajudas figura erat infidelis populijudieo-
rum , qui pecunia vel em it, vel vendidit Chrifl
tura ( quodfaciunt qui plurisducunt pecuniali),
E quàrn religionem ) b prò interitu plebis in fide
fignificat Ecclefia: fibi gratiam refurreéturani.
Unde Se ipià dicitin Canticis: Si fufeitaveritis &
rejufcitaveritiscaritatemfiim quxre retdejuven-
culis Chriftum,quia Chriftus caritas eft.
33. Quod autem ait : Retribuam illis 3 h o c in -
telligimus, quia florentis Ecclefia procelfibus
cruciabuntur : Se tunc cognofcent qux poena
perfidia fit 3 cùm adverterint qui fidei fit iplen-
dor, Se gratin. Ve l quia bonus Dominuseft, qui
F poterat dicere: Retribuebantmihi mala prò bonis.
Et medium verbum eft retributionis, vel in bono,
vel in malo : retributurum in bcvno elle le di-
cit 5 quia etfi c sc itas in Ifrael ex p*arte contin-
g e t , tamen cùmplenitudò gentium intraverit,
tunc omnis Ifrael Chrifti miferatione iàlvabi-
tur.
34. Et fubjecit : In hoc cognoviquoniam voluìfi )
me 3 quoniam nongaudebit inimicus meus fuper me.
Superius de paffione fua loquutus eft quali ho-
modiinc jam aperit majeftateni fuam,quod folus
Va t. quos co fcquimur, quod melius fonent auribus chrillianis.
b- Ita mfl". quinque G a li, ubi forte loco , plebis in fide , legcn-
d um, plebis infida ; licct prior lc£tio fenfum prsebeat minime r eji-
cicndum. A lii vero mfl'. & edit. Vet. in marg. prò interitu plebis
infidelis fignificat Ecclefiam fib i gratam ( cardem edit. ac Rom. in
corpore , Ecclefia fibi gratiam ) refurreiluram.
fine
r f d ij,|,
& 9.
Pfal. 34»
881 in Pfalmum X L . Enarratio. 882
fine peccato,a iblus cui peccator inequitare non A fiat.In hebrico habetur: Amen, amen3 ut adierue-
p o tu it, folus’ quem Pater ut unicum Filium di- ru n t,q u i librum legerunt in hebraicis litteris
lexerit.5 Qua ratione ergo inimicus non eft lieta- fcriptum.Gnecus hoc loco yelono, •> mi-w dixit 3
tus fuper eum?Quia etfi mortem fufeepit pro no- quod eft: Fiatfiat. Quod verbum diverfas fignibis,
refurrexit tamen 3 & ip fe infultavit inimico, ficationes hab et,ut fit interdum imperantis, in.
cujusvidoriam deftruxit, Scaculeum mortis in- terdum precantis , interdum confirmantis alifregit.
Et nos licet in feculo mosfti fimus, atque
in moerore noftro Se contritione cordis animi-
q u e noftri lietetur inimicus 3 tamen refnrgentes
ejus gaudium deftruimus.Unde Se Micha:as dixit:
q u id : imperantis eft, eiim fuperior inferiorifta-
tuit quid faciendum fir,vel lequendum : precantis
eft , ficut illud : Fiat voluntas tua 3 non enim Matth. 6.
D e o quisimperai^, fed precem fu n d it: confir- 1o:
Nolifuper me gaudere, inimica mea,quia cecidi ;fed ¡3 mantis eft, cùm benedicit propheta, vel facer-
refurgam. Refurrectio eft ergo qua inimici omnia dos , vel fandus aliquis 3 Se populus refpondet i
vincula folvuntur, triumphus omnis aboletur.
33. Seqnituc : Propter innocentiam autem meam
fufcepifti me : & confirmafli me in confpetfu tuo in
at er num. Benedictos dominus Deus Ifrael a f aculo dr
in faculum: f ia t , fiat. Innocens nulli nocet, in
neminem peccar. Ideo fine p e c cato , fine dolo
Chriftus ícriptura: divina: au&oritate fignatur’
H o c igitur Se hie declaratur,ubi dicit : Propter in-
Fiat ,fiat. H íc ergo magis confirmado mihi vi-
dettir benediétionis, quám oratio , vel deprecad
o : máxime quia repetido ipfius fa¿ta fermonis
eft. Et videtur hebrreus quidern íermomutatusj
íed idem fenfus expreífiis. Sicut enim cum íacer-
dos benedicit, populus refpondet amen, con-
firmans benediftionem fibi, quam plebi íacerdos
áDomino deprecatur; ita in pfalrno refponfum
noeentiam autem meam fufeepifii me. Qua: autemq e í i : F ia tfia t;quali: Amen,amen. Amen autem
confirmationis verbum evidenter oftenditur in
Evangelio, ubi Dominus confirmans lèrmonem
fuum dicit: Amen dico vobis. Major autem vis eft, MMth-1>-
ubi repetitus eft fermo ; quod in libro Evange- 1 ’
Iii fecundùmjohannem frequentius invenimuSj
fufeeptio fignificatur?Nam Se alibi legimus: Suf-
cepifli me ex utero matris mea. Ergo quia ab omni
concretione generationis humana: mundus eft
natus, qui de Spiritu eft natus Se Virgine 3 ideo
eum Pater fufeepit, quia ortum illius nulla corporea:
generationis ___ concretio ufitata fufeavit.
quia iplè maxime de ca:leftibus& profundis myC
Sufcepit eum refurgentem 3 quia nulla eum o f- teriis eft Iócutus ; ficut fcriptum eft: AmenM amen lohan-q- s.
fenfio prolapfionis adlperfit. Immaculatus ad dico tibi ; nifi quis renatusfueritex aqua & Spirita
Patrem rediit, à quo immaculatus exivit j quan- fanfto, non potefi introire in regnum Dei. Et alibi :
d o defeendit in terras.Unde dicit ei Pater : Filius j-3 Amen, amen dico vobis ; f i quid petieritis d Patre in If ^ n- 1(-
meus es tu, ego hodiegenui te 3 hoc eft,generationis nomine meo, dabit vobis. Abundant duo exempla,
" - - r-~ ------ .--n- reliqiia vero fi quis quxfierit, inveniet.
. 37. Indicium quoque eft libri finiti : Fiat fia t.
Nam in * quinque libros divifum videtur eile „ *
plàlteriuni. Primus liber hoc pfalmo finitur,hoc
eft, quadragefimo. Et pulcre ufqueàd paffionem
Salvatóris quadragefimus pfalmus e li compre-
henfus,qui finem libro d a re t, quoniam pallio
m ex in te privilegium recognofco, quem nulla
macula potuit inquinare peccati. Inter peccatores
verfatus es, peccata omnium fufcepifti, pec-
catum prò omnibus fadus e s , mal^hdum prò
omnibus fadus es 3 fed nullus ufus potuit ad te
tranfire peccati.Itaintèr peccatores verfatus es,
quali inter Angelos verlàreris.Fecifti terram ef.
fe quod carium eft 3 ut Se ibi peccatimi tollcres.
_____ ____ Domini finis eft quadragefimx : ut fecundus li-
Ho^ie te genuijin^uo complacui.Probafti te Fi- g ber à myfteriis renovationis inciperer,qui lib e r ,
Iium,qui implefti in omnibus Patris voluntatem. utpote quadragefima:, perfectiora facramenta
Hodie te genui,in quo lueem immaculatx pro- compleditur. Nani Se baptifmatis prxnunriat
lis agnofeo. Heri mihi Se hodieipfe.es, Se in fa:- facramenta , cùm dicit : Sicutcervus defiderat ad pf*1, x
culum.Nox in te nulla eft,quia totus es dies.Ba- fontesaquarum : & requiem fandorum, quiad tane
confirmatus in conlpedu Patris dicitur in a:- bernaculuni cxlefte pcrvenerint:& Spiritus laneternum
; quia apud Patrem femper eft : Se vere ti defeenfionem , quando elFufa eft gratia fpiriin
confpedu ejus , cujus fplendor eft gloria:, Se talis in quadam voce carieftium cataradarum ;
imago lubftantix. Sed quemadmodum compia- quia virtute magna Spiritus ferebatur, ut legi-
cet in Filio Pater • ita Se Filius benedicit Patrem. rnus in Adibus apoftolorum : Se ingreflùm reno- Aa•111
Pater enim honorificat Filium, Se Filius honori- p vati hominis ad altare : Se Salvatóris adlcenfum:
ficat Patrem. &fandificationem propofitivirginalis.Qui liber
36. Benedittus , in q u it, dominus Deus Ifrael ; finitur in pfalmo feptuagefimo primo , quo reghoc
eft,populi Deurn videntis, qui Se Dominum num Chrifti pacificum toto orbe diiFiifuni profuum
Se Deurn credit: A faculo dr infaculum: fiat, phetico fermone annuntiatur, remiffioque pec-'
a. MA'. V i a . Se Colb. acque edit. vet. in ma rgine, folus qui
peccato inquinari non potuit. Exdem edic. in corpoje , a c eciam
Rom. folus cui peccator tnfultare Se c. Sed apeius ad alìegoriam Iti—
pra inflicutam reliqui m ff .. . . inequitare non potuit. H ic autem
obiter obferva , quod jam fupra adnotavimus , dialiblum ab Am-
broflo paflim peceacoris nuncupatione (ignari.
* . Celebris eli. illa pfalmorum in quinque partes divifio , cùm
ejus meminerint è Grsecis Eufebius Cxfar. Argum. in pfalm. enu-
mer. Gregorius NylT. Trail, i . in Pfal. cap. j . & feq. Hieronymus
epift. 134. Hilarius Piélav . Prol. in pfal. Quibus potei! addi
Cafliodorus in Prol. fuper pfal. cap. n . acque alii. Quod autem earn j
rejic it Hieronymus & poft eum nupcrus commentator, v ir a lio - |
quin erudicus, duòli H ebrxorum,ac maxime apoftolorum audiori
tate femper pfalmorum lib rum , non autem libros nominancium;
camquidem rationem non male infra num. 37. d iluir nofter Ani-
S. Anibr. Torn. I.
brolius. At vero quod laudatus au&or camdem diviflonem Chrifto
negat elle anciquiorem, prxterquam quod Hieronymum acque
H iiarium inter le com mitrit, qui facile conciliari politine, modo
-Hierqnymianuin teftimonium non omnes omnino Hebrxos includere
cònfentiamus j certe manifeftum eft cum non vidiflc Eufcbii
teftimonium. fs cnimmemoratam divilìonem Hcbrxis dilètte ad-
tribu it, atque in accuratiflimiscxemplaribus inveniri adfcric his
veibis : ■? ùlÌAV i t i ** h* il JJse^rois cis to' ànetSe
r a ò t l , (wv ts 5' EG*i*ò> «r rld
m m t -tif xaTJtt EG&ciut St<qgiot. Vide <jux fequuntur
in Expofitionc Gr&c. Patrum inpfalmos, jam ance a nobis
citata. Q uin ctiam haud abfurdum fucrit cxiftiixiare pcritos illos
hebraicx ungux.quos A inbrofius, ut ipfe numero fuperiori lìgn -
ficat, de claufula hujufce pfalmi percunaatus eli, ab eo quoque de .
pfalmorum apud Hebrxos divifionc fQiireinterroga.tOs.
K k k
■
11 Bill
lllii
■ i f
li■
I 11
i f
i l
»!