De Vìr*.
lib. t.l'tb
1 - h
‘Gap.-t-'j'-ÿ.
De Virg»
ibidem.
InPf. ng.
S crm. I.
verf i.
■S*p. i . ,
Vrovsrb.l.
•z. Ofculetur me ab ofculis oris fui ; quia bona ubera tua I
fuper vinum , dr odor unguentorum tnorutn Juper omnia aro-
mata. Unguentum exinanitum eft /tomen tuant. Totus ifte
deliciarum locus ludum fonat , plaufum excitât, arao-
rem provocar. Ideo ». inquit, adolefcentuU dilexerunt te *
‘dr adtraxcrunt te ; retro odorem unguentorum tuorum cur-
rarnus. Induxìt me rex in tabernaculum fuum. Ab ofculis
coepit ut ad tabernaculum perveniret , atque ilia impatiens
dominici laboris exercitatæque virtutis , agitur ut
aperiat manu clàiiftra., in agnim exèat, in caftellis manear
i in principio tamen retro odorem currit unguenti ,
cùm in tabernaculum venerit , unguentum mutatiu'a ca-
-ftellis. Denique quo evadat , vide.
3. Si muras » inquit, eft, adijicemus fuper eum turres argénteas.
Qui ludeoat ofculis > jam turres erigir, ut pre-
tiofis fanttorum turrita faftigiis > non îolum hoftiles fruf-
tretur incurfus vemm etiam bonorum propugnacula
ftmat tuta meritorum. Etiam in his conjugiis temporali-
bus nubenti prius plauditur , quam imperatur \ ne ante
dura ofïendant imperia , quam blandi dis* amor fotus ino-
lefcat. Bucula plaufus cujufdam foratura difcit amare,
• cervicis ne recufet jugum : denique prius afliiefcitur ver-
I N C I P I T
C A P U T P R I M U M .
ì . \ Nte vita quàm dottrina quirenda eft ; vita enim
bona & 'fine dottrina habet gratiam , dottrina
'fine vita integritatem non habet , In malevolam et enim
animam non cadit fapientia : ideoque ait : Quarent me mali-,
-di' non hrvenient ; quia improbitate ccecatur mentis ocu-
lus 5 & caligante fibi iniquitate myfteria profunda invenire
non poteft. Prinnìm ergo cxercenda eft viti militia ,
-corrigendi mores. Cùm hic inftituerimus ad curfum de-
bitum , ut fit offenfionis correttio »putitatis grada: tunc
ad ftudia percipiendi cognitionis veniamus fuo ordine &
•vii. Prima igitur funt moralia , fecunda myftica : in illis
-vita 3 in his cognitio, ita ut fi perfèttionem requiras, nec
'vita fine cognitione, nec cognitio fine vita fit} utrumque
-a.iftipuletur alteri. Quam inltitutionem fecuras Salomon
Ji bruni de Proverbiis fcripfit, quo moralem locum ube-
rius expreflit > naturalem in Ecclefiafte, myfticum in Can-
•ticiscanticorum : quamquam fi diligenter difcutias , & in
Proverbiis myftica pleraque reperias , & in Canticis moral
ium fuavitatem. Nani utique myfticum eft : Sapientia
¡edificavir fibi domum > di' Jubdidit columnas feptem, inter-
fecit hoftias fuas &c. Hoc quippe in Canticis iucet myfticum
quod morate,in quo blanuitiaruni fuavitas & affec-
'tus amantis exprimitur.
z. Ofculetur me ab ofculo oris fìti ; quoniam optima ubera
tua fuper vinum, di' odor unguentorum tuorum Juper omnia
arornata. Conftitue ergo Vii-ginem defponfatam multo
tempore, & jufto ferventem amore, qui multa priclara
opera diletti, probabilium teftium adfertione cognoverit,
défideriis fufpenfis dilacam frequenter, jam non ferentem
moras, qui omnia feciffet ut fponfum yideret yaliquando
•votis potitam fuis, ad improvifum fponfi adventum gaudio
turbatam , non quirere primordia falutadonis , non
verborum vices, fed ftatim quod defideraffet exigere. Ita
ergo & fantta Ecclefia qui in primordiis mimdi defpon-
fata in paradifoprefigurata in diluvio , annunciata per
Legem , vocata per prophetas , cùm diu redemtionem
liominum. Evangeli} decorem , diletti exfpettaffet adventum
impatiens mori, in ofcuia mit dicens : Ofculetur
me ab ofculo oris fui ; & delettata ofculis adjicit : quoniam
optima ubera tua Juper vinum.
3. Et ut moralius dicamus , intelligo mihi carnem il-
lam qui madefatta fueratinAdam ferpenris veneno,qui
criminum marcebat fcecore , qui procedebat in filiabus
Sion alta cervice & nudbus oculomm, & itinere pedum
trahens tunicas , & pedibus fuis ludens, crinium cincin-
nis & compoficis vultibus atque redimiculis, & omni af-
fedara decore plus dedecenseamdem tarnen plurimis
i bo lafcivii, quam verbere difciplini. Aft ubi colla fub-*
diderit jugo , & habena conftringir, & ftimulus urger, &
compares trahimt, & jugalis invitat. Sic eciam Virgo nof-
tra debuit prius amore pio elidere , aurea thori ciieftis
fulcra mirari , & inipfo veftibulo nuptiarum & poftes
frondium fertis cernere coronatos , & chori ftrepentis
interius haurire delicias ? ne fe prius dominico jugo tirne-
fada fubduceret 3 quàm vocata inclinaren Oportet enim
ut gradus quofdam profeduum & ordinem noverimus »
quid prius , quia confequens effe debeat : nam feire quid
facias 3 & ordinem nefeire faciendi, non eft perfeda: cognitionis
, offendimi enim plerumque pripoftera. Itaaue
n quia quot homines, tot fententii, fi quid defecatimi eft
in fermone noftro, omnes legant : fi quid decodum, ma-
turiores probent : fi quid modeftum , pedoribus inhi-
reat, genas pingar : fi qiiid florulentum , itas florulenta
non improbet. Debuimus fponfi excitare amprem ■, fcrip-
tum eft enim : Diliges dominum Deum tuum: debuimus in
nuptiis crines fponfi calamiftris quibufdam orationis ornare
3 fcriptum eft enim : Plaude manu , & percute pede :
debuimus perpetuos fpargere thalamos rofis.
T E X T U S -
C edodam oraculis, quod venturus eflet qui ferpentis ille-
cebris exclufis, Spiritus fandi infunderet gratiam \ ut om-
nis caro videret lalutare Dei, onmis caro ad Deum veni-
ret, mareuine defiderio : fed metuentem ne ut impatiens ,
ut lafeiva, ut luxuriofa, ut querula, ficut ante fuerat dif-
pliceret,quamyislongiore quàm ferre jam poterai, mo-
rantis adventus dominici exfpedatione quateretur : nòli
murmurantem tamen nec tranfgredientem , fed levantem
in omni loco puras manus , fine ira & difeeptatione, in
habitu ornato cum verecündia & fobrietate, ornantem
fe non in tortis crinibus aut auro aut margaritis aut vefte
pretiofa , fed his qui caftitatis & boni converfationis
D decerent gratiam, orare dicentem : Ofculetur me ab ofculo
oris fui ; quoniam optima ubera tua Juper vimm. Jam vo-.
lebat adhirere Chrifto caro, jam feftinabat inhubere, ut
elfet unus fpiritus, & fieret caro Chrifti qui eratante me-
retricis. Ofculetur, inquit, me : ofculatur nos Dei Verbum,
quando fenfum noftrum fpirinis cognitionis illuminat.
4. Igitur vel Ecclefia eft jamdiu promiflo fibi per prophetas
Dominìco advenm per tempora multa fufpenfa ,
vel anima qui elevans fe à corpore abdicatis luxuria atque
deliciis, voluptatibufque carnalibus , exuta quoque
follicitudine ficularium vanitatum , jamdudum infufio-
nem fibi divini prifentii & gratiam Verbi falutaris ex-
£ optet, commacerari eam quod fero veniat, & affligituri
ideo quafi vulnerata caritatis , cùm moras ejùs ferre non
poflìt, converfa ad Patrem, rogare ut mittat fibi Deus
Verbum, & caufam qua fit ita impatiens declarare dicentem
: OJculetur me ab ofculis oris fui.
5. Non unum ofculum quirir , fed plura ofcuia , ut
defilerium fuum poflìt explere 5 qui enim diligit, non eft
unius ofculi parcitate contenta, fed plurima exigit, plura
vendicar , &ita fe amplius diledto commendare confue-
vit. Denique illa in Evangelio , fic probata eft, Quia non
cejfavit, inquit Dominus, ofculari pedes meos » & ideo re-
rnijfa Jùnt ei peccata multa , quia dilexit multum. Ergo.&
P hic anima ofcuia Verbi multa defilerai, ut illuminetur
divini cognitionis lumine -, hoc eft enim ofculum Verbi,
lumen fcilicet cognitionis facri.Ofculatur enim nos Deus
Verbum, quando cor noftrum & ipfum principale hominis
Spiritus divini cognitionis illuminat -, quo anima donata
caritatis pignore nuptiali, lira atque oyans dicit :
Os rneum aperui & eduxi Jbiritum. Ofculum eft enim
quo invicem amantes fibi adhirent, & velut gratii inte-
rioris fuavicate potiunmr. Per hoc ofculum adhiret anima
Dei Verbo, per quod fibi fpiritus transfunditur ofeu-
lantis : ficut etiam hi qui fe ofculantur,non funtlabiorum
prilibatione contenti, fed fpiritum fuum fibi iuvicem vi-
dentur infundere.
Lib. 1. Je
n
Deut. 6.
Ex,ecb. t i .
L. de Iftuu.
capíjV»
Pfal. liti
E fcriptis S. Ambrofii colleólus.
I. de ifaitc.
6. Ofculetur me ab ofculis oris fui. Vis ad Chriftum A derat : poftquam vero per omnem mundum fuo illuxit
aptare ? Nihil gratius. Vis ad animam tuam ? NihiI ju- advenm,per omnem utique creamram divinum illud fuum
cimdius. Ofculetur me, videt te mundum effe ab omni pec- nomen exten-Jir, non replemm acceffione aliqua, plenicato
, quia defitta de terra funt -, ideo te facramentis c i- nido enim nefeit augmentum -, fed replens vacua, ut effet
leftibus dignum judicat, & ideo invitat ad cilefte con- admirabile nomen ejus in univerfa terra. Hujus igitur
vivium j ut Ofculetur te ab ofculis oris fui. Tamen prop- aCC-r- =- i >
ter fequentia , anima tua, vel fiumana condicio, vel Ecclefia
vidit fe ab omnibus mundatam effe peccatis , di-
gnam qui ad altare Dei poflìt accedere. Quid eft enim
altare, nifi forma corporis Chrifti ? Vidit facramenta mirabilia
, & ait : Ofculetur me ab ofculis oris fui ; hoc eft,
ofculum mihi Chriftiis infigar. Qiare ? quia :
- 7. JMeliora ubera tua fuper vimm » hoc eft , meli ores ß io. Adtrahe nos
fenfus , mefiora tua facramenta fuper vinum , fuper il- rum tuorum. Ofcuia
lud vinum quod etfi fuavitatem habet, lititiam habet,
gratiam habet : tamen in ilio lititia ficularis, in te au-
tem jucimditas fpiritalis eft. Jam nine ergo Salomon in-
duccbat nuptias vel Chrifti & Ecclefìi, vel fpirinis & car-
nis & animi. Et tamquam defpiciens omnes jucunditates
& delettationes fuas, cileftibus cupiens inhirere manda-
tig, àit : quoniam optima prieepta teftamentorum tuorum
fuper omnem appetentiam earnis, & ficuli voluptatem ;
meminerat enim fe in Èva ante fic lapfam, dum voluptatem
corporis priferr mandatis cileftibus. Oftendens
Lib. ìjde
Virg.capl.
lem lib. 1
’c S. Spir
effufio nominis abundantem quamdam exuberantiam gra-
tiamm , bonorumque eileftium fignificat ubertatem, ex
abundanti enim fuperfluit quidquil effimditur. Ideo adolefcentuU
dilexerunt te : Bona , inquit , prudentia , fed
dulcis mifericordia-, illam enim pauci affequuntur, lue ad
omnes pervenit : propter liane , inquit, indulgentiam
tuam diligunt te animi renovati fpiritu.
te , currernus in odorem unguento-
jam anima fandla Verbum Dei ,
L. de Ifaa
cap.).
m I
Epifi. ad
modum non capir, nec expletur dicens : Suavis es Domine
& in jucuiyJitate tua doce me juftifìcationes tuas. Ofcuia-
Pfal. :
ta Dei Verbum concupifeit fuper omnem decorem , difi-
git fuper omnem lititiam , deleétatur fuper Omnia aro-
mavta, cupit frequenter videre ,fipe intendere, cupit ad-
trahi ut fequi poflìt : Unguentum, inquit, exinanitum no- sup. f.
tnen tuum, propterea te diligimus adolefcentuU ; propterea
certamus , fed comprehendere non poffumus : adtrahe
nos, ut poilìmus currere', ut odore unguentorum tuorum
accipiainiis yirtutem fequendi. Feftinat etiam interna
que non folam fpcciem Vetbi. & vuU«m quemdam, fert<c' mjrfteua v itee ipfam leqniem Veibi, ipfam bojii illius
- i - J.-Ii J!.— :. -.1 ..... .......... & m m i l iabi c a r ipním 3 & iu c em c j us & c l ama t em i n ¡ l i o
finu ac recelfu patrio •, feftinat audire fermones ejus , &
cum audierit fuper omnem fuavitatem accipit.
11. Doceat te propheta qui guftavit,& ait \Quam dulcía
faucibus meis verba tua, fuper mel & favum orí meo. Quid
enim aliud defíJerat anima, qui femel Verln fuavitatem
guftaverít, qui femel claritatem ejus viderit? Moyfes in
monte pofitus quadraginta diebus Legem accipiens , ci-
bum corporis non requirebar : Elias ad illam feftinans réquiem
, rogabat ut ac.ciperetur anima fuá á fe : Petras
adfpiciens & ipfe in monte Dominici refuiretftionis gloomnia
interiora ejus diligere, adjungit ad ofculorum gratiam
: Quia bona, inquit, ubera tua fuper vimm , & odor
unguentorum tuorum fuper omnia aromata. Illa ofculum
popofeit, Deus Verbum fe ei totus imfudir, & nudavit ei
libera fua, hoc eft, dogmata ftia & interioris fapientii
difciplinas, & unguentorum fuorum dulci odore flagravi!
: quibus capta dicit uberiorem effe jucunditatem divin
i cognitionis, quàm lititiam omius corporei volup-
tatis.
8. Unguentum exinanitum vel oleum ejfufum nomen tuum;
hoc eft, totus immundis impuritatibus diverforum facinoramfoetebat
hicmiindus, nunc fpiratiibiquefuavitas p u - riam ,nplebat defeendere dicens, Domine bonum eft nos Matt¡, T
dicitii, lineuentum fidei . f lo s inrporirari«. A d fnirar p riam hic effe. O i im r , Inimr unguentiun fidei, flos integritatis. Adfpirat etiam ilio S R S SM hS ~i__
in Verbo odor gratii & remiflìo peccatoram, qui in to-
tum diffiifa mundum, omnia tamquam exinanito replevit
unguento, quia per univerfos gravis illuvies deterfa vi-
tionun eft. Hoc unguentum exinanitum eft fupra Ju-
dios , & colleófcum eft à gentibus : exinanitum m Judia ,
& redoluit in omnibus terris. Hoc unguento un£ta eft
Maria , & Virgo concepir , Virgo peperit bonum odorem
Dei fifium : hoc unguennun eftufum eft fuper aquas,
& fanótificavit aquas : hoc unguento uniti funt tres pueri
& humorem his fiamma roravit, hoc imguento Daniel
bic effe. Quanta igitur illa divini fubftantii gloria ,
quanta Verbi dona, in qui concupifcunt & Angeli prof-
picer.e.
iz. Anima igitur qui illud videt, .corpus hoc non re-
quirit, minimamque familiaritatem cum eo effe debere
intelfigit, renuntiat ficulo> abducit fe à vinculis carnis,&
exuit omnibus voluptatum iftamm nexibus. Denique Stephanus
Jefum videbat, & lapidari non formidabat, immo
cùm lapidaretur non pro fe , fed pro illis à quibus perime-
batur, rogabat. Paulus quoque raptus ufque ad tertium
cilum , cum corpore effet vel fine corpore nefeiebat,
unétus eft & leonum ora mollivit,feritatemque permulfit. £ raptus, inquam, in paradifum ,ufum proprii jam non fen-
Fluit hoc unguentum quotidie, & numquam deficit. Ac- tiebat corporis, & audiens verba D e i, quomodo ad cor-
cipe vas .tuum virgo, & accede > ut poflis hoc ungüento t poris infirmitates defeenderet, erabefeebat. Itacue fciens
repleri : accipe unguenram iftimatum trecentis denariis
fed gratis datum, non venditum,ut omnes haberent gratis.
Virgo ungere , noli contriftari ficut Judas , quia hoc
unguenram efïùnditur , fed confepeli in ce Chriftum :
clalide fane vas tumn, ne unguentum effluat : claitde inte-
gritatis clave, loquendi verecundia , abftinentia glorian-
di hoc qui habet unguentum, Chriftum reeipit : Unguentum
exinanitum nomen tuum.
9. Propterea adolefcentuU dilexerunt te. .Qui funt ifti
quid vidifletin paradifo, vel quid audiffet, claraabat dicens
: Quid adhuc velut viventes de hoc mundo decernitis ? Coloff. i.
Ne tetigeritis , ne adtaminaveritis , ne guslaveritis , qua i Cor. 7 .
funt omnia ad corruptelam ipfo ufu. Volebat enim nos in
figura effe iftius mundi , non poflèflione atque ufu ; ut
ita utamur hoc inundo tamquam non ucamur , tamquam
pritereuntes non. tamquam refidentes , ambulantes
tamquam in imagine ficuli non m cùpiditate , ut ve-
lociifima difputarione ipfam imaginem hujus mimdi
adolefcentuli , nifi animi fingulorum , qui depofue- p tranfeamus. Denique ipfe fide ambulans , non fpecie
runt iftius corporis feneifcutem , renovati- -per Spiritum
fandtum ? Unguentum ejfujitm nomen tuum , cujus virtute
fermonis nihil poteft effe priftantius. Nam ficut inclu-
fum in vafe aliquo unguentum cohibet odorem fuum,
qui odorquamdiu vafis illius anguftiis coercetur ,etfi ad
pkues non poteft: pervenire , tamen vim fuam fervat:
citm verö de vafe illo quo claudebarar unguenram fuerit
eftufiun,longe lateque diffufum dicinu : ita & Chrifti nomen
ante ejus adventum in Ifrael populo -quail in vafe ali-
■ quo Judiorum mentibus claudebatur ;Notus enim in Ju-
daa Deus, in IJrael magnum nomen ejus. Hoc itaque nomen
quod vafa Judiorum anguftiis fuis coerciram concme-
bant. Magnum quidem & nine nomen, ciim inficmorum
atque paucorum hireret anguftiis, fed magnicudinem fui
nondum per corda gentium & in fines totius orbis effiiperegrinabarar
à corpore , aderat Deo : & cùm eilet m
terris, non 111 terrenis, fed in cileftibus converfabatur.
Ergo anima ndftra qui Deo ville appropinquare, elevec
fe àcorpore ,femper illi fummo bono adhireat, illi bono
quod eft divinum, quod eft femper, & quod erat ab initio
, & quod erat apud Deum, hoc eft , Dei Verbum : ip_
funj eft illud divinum, In quo vivimus dr fumus dr move-
mur.
13. Curremus in odorem unguentorum tuorum. Hunc
odorem fragrar anima qui Chrifto aperire incipit, ut ac-
cipiat primum odorem Dominici fepultun , & credat,
quia caro ejus non vidit corniptionem , nec odore aliano
mortis emarcuit : fed itemi illius floris & femper
virentis odore condita furrexit. Qupmodo enim poterat
vel in carne marcefcere, cujus nomen Unguentum exina