ipfa tamen mortuorum regione v ivendo, purifi- A Sant qui habent verbum 0 omin*tionum Se P o •
i • V ~______________________________i r a v k i im in f t t t i i» w P vK lit» r ^ I r îF ü f îç U P f- catione indiget,quæ à contagio eum regionishu-
jus abiolvat.
19. In umbra igitur h ic vivimus, & ideo in
umbra cuftodimus vérba De i.Et ut exemplo uta-
mur : a utique ante erant fub umbra Legis,quando
cuftodiebant homines fabbata , quicfunt umbra
futurorum ; ficut hodieque Judxi, qui verum
iabbatum non v id e n t , qui exemplari òcumbrx
ferviunt. N o s quoque fecundùm Evangelium
teftatum, verbum juftitix, verbum caftitatis, verbum
prudential, verbum p ietatis, verbum etiam
virtutìs. Sic unum verbum multa funt, 8c multa
verba unum funt.Nec vero arduum eft iftudxfti-
mari 3 cùm legerimus quia omnia poteft Spiritus
fàpientix.
2i.Itaque ficut alii datur per Spiritum fermo fa-*
pientix ,& alii fermo feientix fecundùm eumdem
fpiritum, alii fides in eodem ip iritu, alii gratia cununcviventes,
umbramfequimurverborumDei.B rationum inunofpiritu , alii operatic virtutum
IVal. 16. 8
Luc. 19- 4-
Nathanael fub arbore fìci videtur, David in umbra
alarum domini Jeiu fpcrare fe d ic it , Z a c -
chæus in arborem iycomori adfeendit, ut C h r if.
turn videret.Nobis quoque expandit manus fiias
Jefusjut totum mundum obumbraret. Quomodo
nonfumus in umbra, qui crucis ejus protegimur
veIamento?Quomodo nonfumus in umbra,quos
crucifixusà malignitate fxculi,8c corporis ardore
défendit? An nefeimus quoniam Verbum D e i
alii fpiritus cognitionis, alii fpiritus confilii pie-
nioris, alii fpiritus fortitudinis, alii pietatis fpiritus
i tamen in omnibus unus atque idem fpiritus
e f t , dividens fingulis prout vult. Eft fpiritus pro-
phetarum, 8c fpiritus apoftolorum: eft etiam ar-
tificum fpiritus, ficut 8c Befeleel 8c O lia b , quos £«</.(
implevit Dominus Spiritu divino fapientix 8c
fc ien tix , 8c omnis artis ; utface rent amidum 8c
Tabernaculum, atque altare fecundüm fenfum
30. &[if
Vemens 111 hunc mundum,non ficut Verbum ad- C quern dedit his Deus •, fed etiam ceteris fapientiv
en it, quale in principio e ra t, quale erat apud
Deum: fed fernet ipfum exinanivir,formam fervi
àccipiens ? Venit in nube levi : 8c ciim effet vir-
tus Altiffimi, obumbravit Mariæ} ut transfigu-
raret corpus humilitatis noftræ conforme fieri
corpori gloriæ fux. Sicut ille e rgo muta vit for-
mam, cùm ex Virginenafceretur: ita 8c nobis
fermones D e i transfigurati videntur5cùm legun-
tur in Evangelio , cùm fpecies eorum videtur in
busintelligere,8c facere omnia opera fecundum
omnia qua: Dominus imperabat.Itaque fecerunt
q u x non d idicerant, nec viderant, fecundum ea
qua: his Spiritus demonftrabat. E t plerifque videtur
alius apoftolorum fpiritus, aliuspropheta-
rum , 8c diverfus in fingulis : fed non eft diverfus,
fed unus eft fpiritus, dividens genera diverfa virtutum.
Unde non dubium videri d eb e t, fi aliis
•verbum apoftolicum, aliis propheticum, d aliis
Scripturis quali perfpeculum, quia tota veritas D evangelicum , aliis verbum operatorium datum
hìc non poteft comprehendi. Cùm autem vene-
rit q uodperfedum eft, non jam per defeenfio-
n em , non per fpeciem ut transfigurati : fed integra
atque expreftà veritate refplendent.
io . Neque te moveat, quoa ait : b Multa verba
cuftodiam; qui unum verbum cognoverit,
multa verba cognofcit. In uno enim multa funt,
8c in multis unum eft.Probandum eft igitur quomodo
unum verbum multa fint ,8c multa verba
e f t ; 8c tamen unum eft verbum dividens fe fingulis
pro noftra poffibilitate,veI pro íiia voluntaria
largitate. H o c Verbum igitur, quod eft ca-
put omnium, hic per ípeculum video ; 8c ideo
verba híc cuftodirenon poífum : íed cúm videro
gloriam ejus revelata fa c ie , tune v iv am , 8c vita
vivens etiam verba divina cuftodiam.
u . Ideo ergo fecundo verfu d ic it : Adaperi ocu- f -1
los raeos, dr confíele rabo mirabtlia de lege tu a. Qui
unum verbum fit. N e c eft difficile doceri 3 cùm E adaperiri fibi oculos p e tit, utique 8c gravari incoUp.
i. 1;. dixerit Apoftolu s , quiaipfe ejl imago Dei invijìbi-
ó '16- lis , primogenitus omnis creatura, in quo creata Junt
omnia in calefiibus dr in terra ,five vifibilia ,Jtve
invifibilia ,five Sedes ¡fiveDominationes, five Prin.
cipatus, five Poteftates, omnia per ipfum & in ipfo
creata funt. Unum eft igitur Verbum, quod ope-
ratur in fingulis:8c cùm in fingulis operatur,ope-
ratur omnia in omnibus. H o c Verbum unicum
apud Patrem fe diffudit in plurima ; quia de ple:
telligit. Neque enim medicum rogat,nifi qui remedium
ægritudini fuæ pofeit. D ic it ergo ifte ad
medicum venientem de cxlo: Adaperi oculos meos.
Si turbatus eft oculus,facile dolor omnis fedatur
* collyrio : fin vero acies ejus humoris fuffufione
prætexitur, majora remedia quæruntur. Eft ergo
ficut in oculis corporis,ita etiam in oculis anima:
hujufmodi quædam pallio , quæ ingravefeat
neceffe eft : nifi bonus medicus velameli illud
nitudine ejus omnes accepimus. I taque fi videas F abftulerit,8c nebulam quamdam concreti humofingula
omnium qux creata funt in ipfo,videbis
in fingulis unum verbum effe omnium, cujus prò
captu noftro participes fumus. In me verbum eft
humanum , c fed Apoftolus fuccurrat 8c dicat :
Puto dr ego fpiritum Dei habeo ; in alio verbum c x -
lefte , 8c verbum Angelorum in plerifque eft.
a. Edit. Rom. ib la : utique ante eremiti fub umbra Legis, quando
'cuftodiebamus neomenias & fabbata. V c t. & nifi", aliquot : utique
. . . . . cuftodiebamus homines fabbata. Mclius > noftro quidem j lidi
ciò , a lii longe p lu rim i, ut fupra in corpore.
b. Sic cdic. ant. cum cod. manu exaratis. A t Rom. edit. emen-
davetat : Ef cuftodiam verba ; quafi multa, & non unum verbum.
i l am qui unum & c . Non infelici conatu ; fi v el unus mf. adfti-
pularetur.
c . Verba illa : fed Apoftolus ■ ■ ■ Dei habeo, qua: in cdic. dcfidcra-
• bantur , reftituta funt auiloritate novem miT. in quibus Reg.
unus , duo Sorb. Vind. Fife. & c .
d. Mfl. nec p au c i, nec infima: n o tx , aliis angelicum.
r is , qua: impedire, vel potius operire, ne videac
quæ videbat, mentis æftimaturobtùtum. Irrep-
fitægritudo veteri fermento j eo quod nonexui-
mus vel gentilem , vel Judaicam fuffufionem,
cùm primùm veniremus ad Ecclefiam : non au-
divimus 8ce docentem boni medici difciplinam:
* . Collyrium prxfcrtim ocúlorum medicamentum fignificac ;
unde proverbium illud apud Erafmum Cliil- 4. cent. g. adag. n .
uno collyrio omnibus oculis moderi: attamen etiam a liis ufibus ad-
hibetur -, immo & gcnus quoddam panis dicebatur antiquis collyrium.
Ficbant autem lutjufmodi medicamenta vel ex a r id i :, &
£ » £ 9 > c : vel e x kumidis , 8c nominabantttr.
Figura teres e ra t , & ad fimiJitudinis truncacrc caudx mûris accédons
; unde collyria dièta volunt ìóii w\ii€iis v&Ts. Alias ejufdcm
vocis etymologias ac fignificationes legere poteris apud BriiTo-
nium lib. 3. De Verb. Iuris ßgn. & Voiíium Etym. Lat. lingua in
eodem verbo.
e. Edit. Rom. cum uno cod. V a t. dicentemboni medici difcipulum.
j-xfpeliantes veterem hominem cum attibus Jùis, in- A bet futurorum bonorum : ipfa bona jam non per
dui te novum, qui renovatur in agnitione tfecundum
imaginemejus qui ereavit eum. Superveftivit ergo
fé aliquis, non exfpohavic ; ferpit gravior ægrL
tud o , gravat oculos diuturnum velamen ; non,
poteft quifquamiilud auferre, non Angelus, non
Virtutes , non Dominationes, non Poteftates.
Manet velamen illu d , leétionem impedir, vifio-
nem obducit 5 quod non reveiatur, inqmt A p o f tolus
, hoc e f t , à quoeumque alio,nifi in Chrifto
umbram,fèd apertis oculis videre cupiebat. N o verar
quia exemplari & umbra: cxleflium myfte-
riorum ferviebant, qui fecundum legem Moyfi
defèrviebant. Volebac ipfam cui tus divini com.
prehendere veritatem j 8c ideo ut ab oculis fuis
velamen difeuteret, converfiis ad Dominum pre-
cabatur dicens : Adaperi oculos meos, dr confìderabo
mirabilia de lege tua. Intelligebat vere militiam
eflè cxleftem , quampoffet unufquifque ex Lege
fuerit evacuatum. Cùm vero eonverfws hujuf- ß cognofeere,cui tamen Dominus revelaflèt.Quis
modi fuerit ad Dominum, auferetur velamen.
23. Habes igitur quomodo atrferas velamen ,
quod manet fupra oculos cordis cui. Converte-
re ad Dominum , 8c velamen cadet. Converfus
eft Paulus ad benedi&ionem Anania:,velut fqua-
in x ceeiderimtaboculisejusj& vidit qui per tri-
diuim ante non v id e ra t: fimul oculus corporis
animxque fanatur; quia medicamentum ei medicus
demonftraveratille de e x lo , de quo feripenim
de terrenis ad e x le ft ia , de umbra ad clari-
tatem, de exemplari ad penetralia veritatis humanó
gradu fine divino dud u poffit adfeendere ?
26. Quis poteft confiderare altare illud cxlefte,
verumque templum,^cerdotes 8c levitas,non if*
tos íécundum carnis officia, fed illos fecundum
fpiritus gratiam ? p en iq u e hanc'iblam fibi gra-
tiam pro maximis optabac David dicens: Vnam P fal-16.4.
petit a Domino, hanc requiramut inhabitem in domo
tum eft : Mißt verbum fu um, dr fan/wit eos ,d r e x C Domini omnes dies vita mea\dr utvideamdeleftatio- Dent. 17 .
omnibus tnfirmitatibus fuis liberavit eos. Non eft
medieus ifte de terris,qui omnes curat infirmita-
tes, & a popirlos íntegros fanat. Mitte e r g o , Pater
, medicum iftum : veniat Verbum tuum, ape-
riat oculos meos. E t apoftolorum oculi claufi
erant, nifieosjefus aperuiflet. Denique dnobus
ex his euntibus in caftellum cui nomen Emmaus,
cùm interpretaretur Scripturas , & benediceret
. eos 3 Aperti fu n t, inq uit, oculi ecrum, dr cognovenem
Domini, dr confiderem templum ¿jtff.Quis pote- ^
rat cognofcere,quod offerret dives magnum mu-
n u s , fecundüm quod poteft manus ejus j uc fol-
vaturejus peccatum ? Quis poterat intelligere, fi
non haberet? Quis offerre,verbi gratiä, arietem3
quia non folvebatur ejus peccatum > Quis poterat
advertere, qua: eflent ilia: immunditix, quas
fblvitnon L ex qnam putant Judxi 5 ffedlex fpiri-
talis ,quam Paulus agnovit? Quis poterat videre
runt eum. Er^o nifi Jefus aperuiffet nobis o culos, D remiffiones peccatorum veras,quarum exemplar
nemovidiffet : nifi Jefus firftuliffet velamen, nul,
li Evangelii gratia refuififfet. Et Petrus claufos
habebat oculos, 8c Johannes claufos habebat, 8c
Jacobus claufos habebat. Denique in monte gravati
erant fbmno, fed excitati majeftatis fulgo-
• re divinx oculos cordis fui apcruerunt. Et quia
fiti in corpore,piene videre non poterant,obumbravit
eos nubes 3 ne corporis oculos glorix c x -
leftisfulgor hebetaret.
in Lege,veritasin Evangclioeft, dicente domino
Jefu : Dimißdfunt tibipeccata 3 non per hircorum Luc■ 7 . 4 t .
fanguinem, fed per hoftiam fui corporis? File itaque
dives in Le g e , qui p e r fed x majeftatis in
Chrifto plenitudinem confitendo, 8c quafi eani
quibufdam ad illud altare cxlefte fidei manibus
offerendo, peccatum fuum fblverir. I lie videt verum
facerdotem , qui videt Principerei fàcerdo-
tum : ille templum verum confiderai, qui audit
24. Quis igitur tantus ut aperiat oculos,8c Le- E dicentem : Solví te templum hoc, dr in triduo exci- nhan. ■.
gis videat iacramenta3 nifiei Chriftus demonf.
• 4.3. tret?Non Moyfes tantus. Denique jub en te D o mino,
virgam projecit,8cfa<fta eft ferpens, 8c fu-
git ab eo.: apprehendit caudamferpentis, 8c facta
eft virga 3 8c adhuc non cognofcebat myfte-
r ium, quo declarabatur defcenfurum in terras
dominum Jefum, qui cùm fe exinaniffet deponi
f b in crucerei,8c projiei patererur in tumulum,bquafi
ferpens de virga fados 3 quia in tumulum protabo
illud. Magnum templum, de quo virtus exi-
b a t, 8c curabat omnes. Mirabile illud a lta re , in
quo unius agni facrificium tulic peccata mundi.
Ille prxftantiffimus levita , qui venit non ut mi -
nifterium exigeret 5 fed ut. omnibus exhiberec
fuxminifterium paffionis : cui porti© Dens, qui
hîc nihil poffederit 3 ut omnia poffideret.
27. Quid autem dieam de H eb rx o , quem E x o d .u .t
L e x fex tantummodójubet fèrvire annis, 8c fepjeduSjdequo
íécundumoracuía Legis refurgens F timo anno exire á íérvitio ? Quis ifte Hebrxus
in gloriam D e i divinxque fedrs regale confor-
tium de ferpente remearet. Apprehendamus ergo
8c nos caudam ferpentis iliius crucifixij ut po-
teftatem ejus regiam poffimus agnofeere. Et illa
qux in pedes ejus mißt unguentum, tenuit eum.
Caudam ergo ferpentis apprehendit Moyfes: 8c
apertum eft os ejus. Nori ergo loquutus effec de
e o : nifi ipfe Dominus os ejus aperuiflet.
zj. Da vid adaperiri fibi oculos hic petit, 8c in
fuperioribus d ix it : guts oßendit nobis bona ? Erat
• fub Lege nutritus, feiebat quia Lex umbram haa.
Eadcm cdic. io la , populos integre fanat. Forte ne vidcrecur J. I
fervus ? Quis Hebrxus liber poterat intelligi >
Quis tantus, ut annos xternos in mente habens
videat verum H eb rx um , qui non in perpetuum
manet fervus: fed fex annis fervili funftus officio,
Ambrofius doeuifie populos fanos’ ä Chrifto elle Canatos. Nam | |
in teger quaudoque illud,máxime fi de animx fanirace ag a tu r , fi- j I
gnincac. Sed hic Íntegros intellige rotos five univerfos i uc non f I
referatur ad voces ,ab ómnibus infirmitatibus; fed ad illa s , fanavit ] [
feptimo anno gratiam libertatis adipifeitur ?
Cujus vrdetur Ifaac patriarcha fervitucis 8c libertatis
non ignorafie myfterium,qui ait: Servies Gen. 1 7 .
fratri tuo , dr erit cum depofuerts &folveris jugum 40 ■
ejus dcollo tuo; c fignifieans fore tempus, quo 8c fi c
quis fervierit hic pofitus fratri fuo: poftea tarnen
exadis annis ,qu i fex iftis diebus,atque iftis quos
os— . liberavit eos .- qua: funt lata: & indeterminatx fignificationis.
b. Quafi ferpens de virga factus ; quia in tumulum projeetns: hxc
n mff. Gail, defiderantur; fed tarnen nonnihil conducere viden-
:ür ad pcrfpicuicatcm.
c- Mff. aliquo t, fignifieansforte tempus. . . . qui ex iftis diebus Sec.
R r r iij