versum me detreffabant. V ox martyris eft, qui per- A
duftus ad judicium perfecutorum , cùm cògere-
tur idolis immolare, 6c conftanter refifteret : ju-
dicesautem fedentes in tribunalibusftipati*offi-
c i is , indignantes quod fuis non obiecundaretur
imperiis, conferrent quo dignum iùpplicio cen-
ferentjftabac intrepid us dicens-.Sederuntprincipes
dr adversttm me detreffabant. Eft etiam Domini
vox ifta , cùm conveniflet a preiby terium plebis,
6c principes facerdotum 6c .fc ribx , 6c ad concilium
jud xorum dedu&us eflef dicentium -.QuidR
adhuc defideramus teftesj audivimus enim de ore ip-
ftus ; 8c ftaret ance prxfidem,6c duceretur ad cru-
cem,quid pulcrius diceret,quàm:Sederunt frinci-
pes ,dr adventtm me detreffabant,h.oc eft,me ftante,
federunt principes ? Et quia tribunalium fulcro
fublimeserant, Dominumnonvidebanc. Sede-
banc ergo,erant in faftigio principatus,nec Prin-
cipem principum cogitabant.Sed parum hoc. Ad-
verftts me, inquit, detreffabant- Ego eórum redem-
tor adveneram, ego veneram ut omnium pecca- (
ta mundarem, ut recuperarem amiiTos, reftitue-
rem paradiio fanifci Jacob hereditatemj6c illi adverfus
me detreffabant. Et ideo imitatoises m e i,
diicipuli mei, nolite injuriam erubefcere fi ftete-
ritisante principes pro nomine meo 5 cùm ego
fteterim pro veftra falute.
43. Denique traditus in cuftodiam Petrus cum
ceteris apoftolis,6c poftera die ftatutus ante concilium
conftanter dicebat : Principes populi, dr femore
s lfrael,b f i nos hodie dijudicamur, quod benefac- ]
turn fit homini infirmo,inquo iftefalvusfa ff usfih no-
tumfit omnibus vobis,dr omni plebi Jfrael,quod in nomine
Iefu Chrifti Nazareni quem vos crucifixifiis ,
quem Deus fufcitavita mortuis , in hoc ifie adstat co-
ram vobisfanus, hoc eft : Vos eftis qui ftatuiftis 6c
Chriftum * gloria; loco ducimus iftam injuriam}
quia arguimur pro xg roti hominis fanitate: hanc
hereditatem fervulis Salvator omnium dereli-
. quit. A t illi conferebant inter fé dicentes : Quid
faciemus iftis horninibus ?Et dimiferùnt eos. G lo -
riabatur ergo Petrus, 6c unufquifque apoftolo-
rum, quia digni habiti fune , qui injuriam pro
Chrifti nomine fuftinerent. R e d e ergo tunc di-
cerent finguli : Etentmfederuntprincipes, dr adver-
sìtm me detreffabant.
4 4 . Sederunt principes adverfus Efaiam,6c diC
putaverunt ut fecaretur:fed non timebat eos qui
. dicebax.:Audite.. . . principes Sodomorum. Sederunt
adverfus Hieremiam ut mitteretur in lacum. Sederunt
adverfus Zachariam, qui occifus eft inter
templum & altare. Sederunt adverfus Sufan-
n am ,6 c contra caftitatis feminamjudica,bant :
lèd ut oftenderetur principum bonum non effe
confilium, excitavit puerifpiritumDominus; 8c
quam principes ream mortis proriuntiaverant,
eamdem propheta totius innoxiam criminatio-
nis abfolvir.
45. Sunt 6c alii principes,qui adverfus nos de-
* . officiis, hoc eft , officialibùs ; ur operas pro operariis <iici—
mus. Officia autem in Jure fxpius miniftros & apparitorespraffi-
dutn & procuratorum filc i iignificanr. V ide Briflonium de Vcrb.
a. Ita edit. cummfT. N a v a r.u n o , & And. Reliqui autem miT
presbyterorum plebs. Quod minime difplicet -, tum quia Tic opponimeli!'
, frincipibus facerdotum ; tum q u ia , plebs idem fsepe iònat
a c mu lt itu d o ,g re x ,& Umilia.
b. S i not hodie, Se qua: ex codem Scriptum: loco fcquuntur,
tredant,de quibus dicitur: Qmniam non efi nobis
colluffatio adverfus carnem drfanguinem,fed adverfus
principatus dr potefiates, adverfus mundi hujus
reff ores, tenebrarum harum, adverfus fpiritalia ne-
quitix , qua funt in calcHibus. Ifti iedent 6c explo-
rant, qui juftus fit in hoc fieculo, qui Chriftianus
intente D e o lerviat, ftudiofus boni operis& fac-
ti.Detredant de eo dicentes: Infidiémur illi, im-
pediamus eum, prohibeamus eum efficere qu«
defiderat, conteramusejus mentem ,frangamus
animum ejus adverfis frequentibus a c repenti-*
nis}& fi De o probatus eft propterjuftitiam, ro-
gemus darigiobis tentaciones ejus. Nequeenim
in tantum prophetam , tentationum ejus quas
plurimas iub iit, poteftatem habere potuiflent,
nifi Dominusc probandi fui militis caufa dedif-
iet,ut majoreeum gloria coronaret.d Quis igitur
regem Saul excitavit in eum, nifi fpiricus malus.
ficut legimus, qui fe dolebat excludi quotiefcum-'
que David vel citharx io n o , vel bonorum con-
filiorum operumque fidibus ac nervis mentem
regis animumque demulcebat ? Qwis excitavit
Do echSyri nequitiam,utfanctum virum prode-
ret,6c hoipitalem humanicatem deduceret in pe-
riculum facerdotis ? Q«is inflammavit ardorem
Ammon, ut domum inceftaret propheticam , &
contriftaret animum patris, alterius inceftalibi-
dine,alteriusinjuria:& qui aliis prophetabat,do-
mus fux mala prxvidere non potueric? Quis ar-
mavitfurorem Abe flalon, utpatrem domo ex-:
I cluderet,& parricidali periequeretur prxIio?Sed
cum prope viribus regni jam eflec ianclus inferior,
hoc unoincenia adverfum fe diabolireftin-
xitípicula,quod cüm filius necem peteret patris,:
ille tarnen falutem filii pietatis mandabat af-
feftu.
4 6. Ergo principes populi,ut Architophel, &
ceteri bellantium duces federunc. Traftabant
principes populi cum Abeflalon adverfus Prophetam.
Et ideo áidt-.Etenim federuntprincipes > dr
adversitmme detreffabant: fervus autem tuus exer-
cebaturinjufiificationibus tuis. Advertiihns arma
ju fti, quibus omnes adveriariorum repellar impetus.
Alibi ait \ Circumieruntme\ dr expugnave-
runt me gratis: pro eo ut me diligerent, detrahebant
mih 't i ego autem orabam: hie ait quod ftudium ei
non exercendx ad belli artes fueritjuventutis,
non decipiendi adveriantis aftutia ulla cordis 5
ut ilium vinceret quem v id eb at: fed adverfum
eos prxliabatur, quos non videbatj majorque in
r eo pietas,quám virtus corporis militabat. ltaque
in D e i exercebatur juftificationibus ju t contrario
i£tu diabolum vulneraret. Ille eum ab inten-
tione juftitix,& ftudio d evotionis, occupationi-
bus bellicis conabatur abducere:hicmagisíe di-
vini operis & cultus medicationibns occupabat.
Itaque Dominus protexiteum,in quem iperavir,
cum quo loquebatur, cui toto adhxrebac affec-
tu.Juftus enim aut cum D e o loquitur orando,aut
omittuntur in plerifque omnibus mlT. Sed hoc antiquarionim com-,
pendió ftudentium feftinationi tribuendum eft.
c. Rom. edit, in corpore, ac vet. in marg. probandi fu i militis
anfam dedifiet. V et. in corpore cum mil. nonnullis. . . . can fan,
dcdiffet. Alii miT. mclioris nota:. . . . causa dedifiet. Optime ¡ fiT
quiaein hie lubintclligcndum eft , tentationum ejus poteftatem, quod
iuperiori membro cxprimitur.
d. God. Vind. %)uis igitur in rege Saul excitavit vim fpiritus
divina loquitur opera Iaudando:6c ièmper loqui-A meus. Pcenitentiam gerentis h x c vox eft,qui me-
tur opera D e i 5 ne loquatur os fuum opera homi- miniflet adhxrentem fe De o nefcifle,nec potuifnum.
Nih il terrenum juftus loquitur, nihil mor- fe difcernere ( quod non difcrevit & Paulus )
tale agit. utrum in corpore effet, an extra corpus ; ita in-
47. Ideoque d ic it . Etenim teftimoniatua medi- firmitatem, pigritiamque corporis, minime fentatiomea
eft: dr confilia mea jujhficatio tua. Adver- tiebat,cui Domini adhxrebat prxfentia. Spiritus
tis quid d oceat, quod h x c debeant efle confilia ergo propheticus,qui doloreni exDreflit,vel D o -
jufti, utmeditetur mandata Dei, 6c exerceatur in minus qui fufcepic ejus infirmitatem, perionam
Dei Jaudibus & oraculis ; utjuftificet Dominum reprxfencat A d x , & adfumitejusafFcdum.
Temper. Qui facit qux Deus mandat, q ux ere- 3. Loquatur ergo Adam : Adhafitpavimento
die D e o p la c e re , D eum juftificat. Quod e x le c - B animamea. Qifi ante beatiifimus auramcarpe-
tione Evangelii pofliimus intelligere , dicente bat xtheream, curas v itx hujus 6c txdia nefcie-
Evangelifta, quia pharifxi ipreverunc confilium
D e i,n o n b ap tiza ti baptifmoaJohannis. H o c in
uno lib ro , in alio autem hab es : non juftificave-
runt Deum, quia baptizari noluerunt. Ideo D o minus
ad Johannem dicentem : Ego d te debeo bap■
b a t , is nunc ibllicitudine mundi hujus , Iuxurix
ftudio, pecunixque cupiditate curvatus, ut vul-
pisfoveisfe inièrit,Iatibulifque terreftribus. Meritò
adhxrebat p u lve r i, qui ie levare non pote-
r a t , nifi eum fupra crucem fuam Chriftus ievafitizari,
dr tu venis ad me5 refpondit; sine modoffic let. Meritò adhxrebat pavimento qui fe abfcon
enim oportet nos implere omnem juftitiam. Qui ergo débat à Chrifto. N o n adhxret pavimento , cui
facit mandata D e i , juftificat Deum 5 quia facit dicitjefus; Sequere me. Non adhxret pavimento,
ejus juftitiam : 6c bonum eft ut confilium D eife- C qui audit ÔC fequitur Legem dicentem -.Poftdomi-
quantur hominum confilia 5 quia Dei confilium num Deum tuum ambulabis,&ipfiadharebis.
certum ièmper: noftra autem plerumque incerta
confilia ex rerum probantur eventu.
S E R M O Q JF A R T U S .
.1 Daleth.
(Uarta littera iecundum H ebrxos Da*
/(f/hjfignificatlatine timorem,vel( utali-
4. Quomodo ergo pavimento adhxreat unufquifque,
quomodo Deo,audi dicentem : Quiad-
haret meretrici, unum corpus eft. . . . qui autem ad-
haretDeo, unus fpiritus eft. Terra ifta quam gerirò
us , meretricio quibufdam nos illecebris capir,
6c quafi vultus quofdam voluptatum , corpora-
lium delectationum fucis illinitj ut lateat in his
_ veritas, 8eb fòrenfiquadam fpeciedecipiant ap.
bi invenimus ) nativitatem.Sed utrumque poteft D propinquantes. Sed cùm interiorem oculum
congruere 8c convenire ienfu.Nativitas enim eo-
rum eft qux generantur in hoc ixculo, per quam
intelligimus corporalia 6c materialia, q u x fune
caduca,8c ideo à timore non diftat j ex corpora-
Iibus enim 6c materialibus nafeitur timor. Quid
enim eft terrena nativitas, nifi timor ?
2. Denique inde ccepit verfus ; Adhxfitpavimento
anima mea : vivifica me fecundum verbum
mentis adtempusobdiixerunt, poftea tarnen de-
cuflo velutquodam pulvere voluptatum hujuf.
modi decore, quam fit inanis gratia fxculi hujus
aut corporis facile deprehenditur.
5. Bonum eft igitur adhxrere Dom in o , nec
inflexam cervicem habere ad jugum mundi.Ideo-
q ueE c c le fix ,ve lfor ti animx dicit Sapientia:^/-
cut turris David cervix tua,qua adificata eft in Thaltuum.
Per pavimentimi terram intelligimus, per pioth : c mille oftia pendent in ea, omnia jaculapoten-
terram materialia. Peccatori autem d ictume it: £ tium. E red a enim ad Deum cervix,& jugo Chrif-
Tcrra es,dr in terram ibis* eo quod divinis manda-
tis inhxrendum non putaverit : ièd in materialia
Se corporalia deflexerit, cui imprefla fuerit
v itx hujus ixcularis deleftatio. Deniqueejeftus
* de paradifo,hoc eft,ex ilio fublimi Se cxlefti lo co,
ad quem raptus eft Paulus five in corpore,five
extra corpus nefeiens: ex ilio ergo eminenti loco
dejectus in terram,deploret Adam dicens: Adha-
fitpavimento anima mea ; ficut alibi ait; Humiliata
eft inpulvere anima mea,dr adhafit in terra venter
a. Ita cu llili miT. ac vet. edit, At Rom. fola , lohannis : publicani
autem juft ifie averunt Deum baptifati ab eo.
* . Ubidtmque fere Ambroluis'dc expulfionc Adami è paradi-
iò , vcl de raptu Pauli in paradifiim loquitur , unum & cum-
dem 'locum effie iìgnificat j uc intClligcrc eft è cap. i . lib. De
Varndìfo, num. x. aliifque locis. Unde , ut ait Sixtus Sen- lib. j .
Bibl. annot. 3/. colligerc fibi videntur nonnulli illum induobus
a tcccpta theologotnm fententia recedere. Nam primo, inquiunc,
paradifi locum ponit in tertio ccelo : deinde rem totani ad mcras
allegorias redigit. Quod ad primum adtinct , fatemur quidem
dìfficulter ejufdem verba in alium (enfum traduci polfc : a t -in
ejufmodi re error non ita periculofns eft j cùm prarfertim de pa-
radifo lìcpronunciaverit Auguft. lib. 8. De Gcncf. cap. 11. Cre-
dcndttm eft quod locus paradifi à cognition e hominum eft remoti/fi mus.
Quod vero ad iccundum , contcndimus ipfum pluribus' locis ca
dicere qua: liiftoria: vcritatem ju x ta naturalèm intclligcntiam
fupponant ; ut cùm cap. 1. lib. De paratifo, num. ;■ ait : Iniellige
etiam quod non eum hominem , qui fecundum imaginem Dei e s t , fed
eum qui fecundum corpus j incorporala enim in loco non eft. Expende
plurcs alios locos ejufdem l ib r i , acque imprimis 47 cap. 10. num. - & 48. nec non .cap. 1 1 . num. ¡$ . Sc 6 o . H inc proculdubio
ti habilis, qux nulla in terras illeeébrarum inflexione
curvetur,ficut C hrifti regalis eft turris, cui
jugum fuum Nabuchodonofornon poifit impo-
nere. Condiditenim turrim illam David,ille manu
fo r tis , & iupra murorum xdificavit excella ;
ut fubfidio pariter 6c decori fit : fubfidio, quia
hoftem prxvidet 6c repellit: decori, quia nonfo-
lum inter humilia , fed etiam inter excella fuper-
eminet. Ita tarnen fubfidio, vel d eco ri, fi habeat
in fe verbi dogmata velut quxdam phalerarum
intelliges DoCtorem fanclum dc veritate hiftorica pàradifi ter referís
non dubitafle ; fed eum cùm cap. a. pra:di¿ii libri num. n .
integrum r elin q u it, ut quibus lib u c r i t , totam illam hiftoriain
allegorice inccrpretentur, id feciflc per quamdam eonccffioncm ;
quemadmodum clare demonftrant ilia verba : ne fermone, inquit:
noftro videantur offendi ; Sc quidquid in eodem capite memorata
verba antccedic , valide confirmât. Ceterum cùm Auguftinùs
hunclibrum contra Julianum ad adftruendum pcccacum oriainale
laudaverit mauifefto intelligitur ilium vacuum elfc erroris ejus
qiii mi rum in inodum favebat Pelagianis. Jamnonnihil hacde re
ad eumdem locum adtigimus ; & torce in cpift. ad Sabinum a li -
quid adhuc adjiciemus.
b . Omnes edit. ;ac miT. aliquot ¡forenfi quadam fpecie decipiat.
A lii melius. . . . decipiant, fcilicet illi vultus voluptatum. Eft autem
h ie forenfis fpecies non fimpliciter exterior & quse fo t is 'v i-
dctur, led compolita ad inflar mercium qua: in foro ita collocaci
folenc, uc aliiciant oculos advencancium.
c, Ita vet. edit, cum plerifque a c meiioribus miT- Rom. autem
cum áliis , mille clypei pendent in ea. L X X . lnterp. %\tet Öingioi
t x av'fit. Sed inde orta variccas eft ; quod äogtn' oftia
Sc clypcos ex xquo fignificec.