* 29. Sed quis judicia D e iadoceri poteft,nifi qui 1
animam fuam femper intenderit ad Dominum ?
Qui poteil dicere : Anima mea in manibus tuis
femper, dr legem tuam nonfum oblitus. Aliqui ha-
* bene: Anima mea * in manibus meis femper,hoc eil,
in aelibus meis,hoc eil, in operibus meis.Quam-
vis in periculis poficus dicit juilusad Dominum:
Proprer te quotidie morior, quotidiepericlitor:
periclitor ab infidiatore, periclitor ab obtre&a-
tore, periclicor ab iis quos arguo,quos revinco,
periclitor pro veritate atque juftitia-.ego tarnen]
nec periculis territus,tux legis oblitus ium •, pro-
pterea,/'» manibus meis anima mea. Sed quia ple-
rique hab ent: Anima mea in manibus tuisfemperj
h o c latius explanandum arbitror.
30. Seit Propheta,feit ubianimxfux prxfidium
locet, unde opem iperet: in manibus D e i eonfti-
Prov. 21.1. tuere vult animam fuam j quia cor regis in manu
De i eil. Quicumque proprium corpus fubegerit,
nec ejus paflionibus turbari animam fuam redo r
fui congrua vivacitate permiferit , is bene re g ia 1
quadam poteftate fe cohibens rexdiciturjquod
regere fe noverit,& arbiter fui juris fit:non cap-
tivus trahaturin culpam,nec prxceps feraturin
vitium. Hujus anima non perit in x ternum, nec
quifquam rapit eam de manu Patris omnipoten-
tis aut Filii. M a n u s e n i m D e i q u x folidavit c x -
lum, quos tenuerit, non amittir.
31. Q u x fint igitur iftx manus, confideremus.
Cmt. 2. 6. In Canticis habes: Lava ejus fubcapite meo, & dexter
a ejus compleftetur me. H x c loquitur Sponiä de •
C h r i i lo , anima de Verbo De i. Chriilus autem
idemeft Verbum D e i,a tqu e fapientia: beata ergo
anima, quam compleditur fapientia. Magna
e il fapientia: manus,magna dextera totam compleditur
animam; tota enim munita e i l , qua: de-
iponfata D e i Verbo e i l ; plenitudo enim iapien-
tix,timere Deum. Q u x ergo Deum timet anima,
pleno ie munit ipfa p rxfid io: mittit fapientia lx ‘-
vam fuam fub coli um ejus, dexteram autem in
complexum ejus. Utrumque quidem brachium
ejus ad utilia extenditur-, habent tarnen proprie-
tates iiias iingulx manus. Sapientia in dextera:,
& Iongitudo v itx e i l : in finiilra autem d ivitix &
gloria. Bonis utique manus utraque dotata eil
dotibus :in eo tarnen habent varietatem fui mu-
neris, quod & prxfentia & futura tempora com-
prehendunt-, ut Ixva prxientium remuneratrix,
dextera futurorum fit.
32. Poilumushocetiam de prophetia fandi pa-
triarchx Iirael cognofcere.Nam cüm dexteram
fuam pofuiilet iuper E p h rxm , finiilram autem
fuper Manaifen:& convertere easjofeph xtatum
confideratione voluiiTet; 11t dexteram patris fuper
caput Manaile fenioris filii collocaretmoluit
Gen. 48. & dixiZ:Scio,fili-> dr hic eritin populum,d“ hieexai-
19' tabitur: fed fr ater junior maj or i llo er it. I n quo major?
In e<i.ufique quia benedidione prxlatus eil,
ibidem.-lo. . dicentibus poiteris-.Facial vobis Deusßcut Ephram
dr Manajfen: vel quia fernen ejus multitudo genr
tium fit,.qux in hoc fxcu lo laborem elegit, crea.
Omncs edit. cum mff. a liq u o t , docere poteft; a lii mlf. mclio-
ris noix,doceri poteft. Optimc,hoc enim aptius cohairct cum ftipc-
rioribiipyideo non poterat cd , nifi Chrifio Uocente, cognofcere Sic.
* . Hier'on. epill. ad Suniamapud L X X . aJiofquc omncs iu-
terpretes legi teftatur , in manibus meis. Noftra: tarnen edit. eo-,.
rumdcmLXX. immo & cod. fe r ip t i> quibus adde Hilar. atque
Augull. nec non autiqüillima piältcria manu e xarata, cujußnödi
dens in dominum Jefum-, ut confdlationem ha-
beat futurorum. ManaiTes autem fernen eil po-
pulusoblivionis, qui proprium oblitus audorem,
exaltatus ad tempus in hoc fxculö e i l , daturus
in reliquum peenas graves j quia Deum-fuum
Dominum denegavit.
33. H o c ideo diximus, ut probaremüs ea eiTe
potiora,qux futura funt.Denique Ixva iapientix
fub capite Sponfx eil : dextera autem fuperior,
qua tótam compleditur Sponfam. Itaque illa
quafi fulcrum eil quietis prxfentis, quo anima
innixa reqüiefcit.Habet ubi rechnet caput fuumj
quia Ixva iapientix funt divitix 6e gloria. Ad
tempus h x c demulcent , & e x parte folatiofunti
Et ideo Filius hominis non habebat ubi caput fuum Mm.t,
reclinar et ¡quia cum dives effet,pauperfaff us efl : nec
gloriam aliquam iilius ixeuli requirebat ; quia l ' ff' i
veneratnon ut in portione,fed ut univerib hu-
mano generi fubveniret dicens : Mihi irafctminiy lobn.-j,
quia totum hominemfanum feci infabbatofpioz e f l ,
; totum,non ut facultatum collatione ditaret,non
ut honorum infignibus,non ut glorix ixcularis
cumularet augmento;hxc enim non habent bea-
titudinis& gratix plenitudinem :fed totum hoc
eil ; ut longitudinem v itx complederetur xcer-
nx. Neque enim communis v itx fimilis vita in
dextera eilfapientixr fed longitudo v itx eit; 11t
qui accipit vi tarn à fapientia , non exiguitatern
v itx ,fed perpetuitätem,& xternitatis longitudinem
adipifeatur.
) 34. Bonus amidus xternitas v itx .H o c pallium
Sponix cuilodes murorum voluerunt auferre,
quo primus homo fuerat exutus : led anima Deo
devota quxfitum diu tenendo,& non dimitten-
do diledum,pretiofo caritatis divinx fe veilivit
involucro. Beati igitur qui tali pallio veiliuntur,
& amidum huj ufmodi,legis obièrvatione merue-
runtj quia non funt legis obliti.-fed qu x erant legis
, operati funt. Nam qui p rxte r legem a g ir ,
ìegis oblitus eil. Et ideo lix e anima candida
Ü adfeendit è terris - quia fulget amida veile fa-
pientix: & dicunt de ea virtutes il lx qux portas
c x li cuitodiunt; Qua efl qua adfeendit candida, in- cm. s.f
nitens fuper fratremfetum?Cùm ea qux pofuit caput
fuum fuper Ixvam iapientix, ut aperiret manus
pauperi ad fubveniendum inopi: b paratis a ut b
derelidis fib i, non invafis atque direptis divitiis
uteretur,qux glórix cupida bonis eam operibus
adquifivit, non inanes ixcularis ja d an tix digni-
tates ambivit.Hoc e il enim caput fuum,& quod-
? dam fénfuum principale fupra manum conilitue-
re fapientix. Ea, inquam, anima meritis adfceh-
dit albentibus * ex iilo v itx hujus,ut habent pie- t
rique,deierto, ad illum florentem Ìemper locum
jucunditatis x te rn x. I ilx funt virtutes q u x & in
Eiàix libro dicunt : g n is efl ifie qui advenit ex £/*/•<! !■
Edom, ruborvefiimentorum ex Bofor, fìc preciofus in
flolaìIilx,inquam,funt q u x mirantur ex ilio con-
fragoib fcopuloiòque deferto aliquam adfeende-
re animam polle fine magnorum labe vitiorum ;
& ideo gratulantur repertam,'qux veilimenta
funt Germ. Cam. & alia prxfèrunc, in mam bus tuis.
b- Edit, omncs : partati, atti derelittis. . . . . non inani ficularis
jailantià ambivit dignitatis. MIT. nonnulli, partis , ac dercliciis....
non inanis jaciantiam facularis dignitatis ambivit. A lii majori numero
, & ammontate, ut in texcu.
*. V o c es , ex deferto, apud L X X . cdicionis Romana: ac Venera:
deiidcrantur : fed rcpcriunrur in Compiuteli li.
innocentix
ufi in Pialmum C X V I I I . Expofitio. 1154
innocenti^ naturalis non polluerit atramento A mus terris, Vitam noilram cum Chriilo abfconinfipientix
ixcularis:fed magis fapientix ipirita-
dimus in D e o noílro : non jam nos vivimus, fed
Chriilus vivit in nobis; Quid iterum ad terrena
remeamus? Ecce elongavi fugiens , dicit fanélus. T fa l.¡ 4
Vidi laqueos iniquitatis dr contradìffionis in civ ita- ibidem, u
te. Laquei funt enim ubi eft ufura & dolus.Elon-
gavitille fugiens terrena dedecora5ideo ad cxle-
ftia pervenir prxmia.
38. Quid, inquam , te refleélis in terram, fi in
Enoch raptus ad cxlum es,in Elia levatus es curvel
lis, & g ra tix candore mundarit.
35. Dicic ergo ea anima jam iecura, jam Ixta :
pofuerunt peccatores laqueum mihi: d- de mandatis
tuis non erravi. Digna vox relinquentis hoc ix -
culum, eo quod retia perfequentium,Sc infidia-
torum laqueos evaferit. Vo x digna martyribus,
quibus multa fupplicia proponebantur, multa
etiam offerebantur prxmia ; ut á martyrii iludió
terrore poenarum, & ix v x mords horrore, B n f , in Paulo raptus es ad paradifum, converíavel
prxmiorum revocarentur illecebra. Gravis
laqueus proferiptionis, qui ixpe frangit fandos
inopiæ deformitate, quos mortis formido non
fregeritdaqueus alius incendii, laqueus carceris,
diuturnique fupplicii: grandis laqueus,cùm divitix
promittuntur, cùm honores, cùm amicitix
tyrannorum. Qui ergo h x c evaiè rit, & ad martyrium
pervenire potuerit, red e dicit : Pofuerunt
peccatore s laqueum mihi : fed d tuorum mandatorttm
tus in cxlis ; in Da vid exauditus ; ut pennas co-
lumbx adfumeres, & volares:in Chrifto exaltatus,
volucris fadus in Spiritu j quando ficut columba
defeendit, illas tibi alas deditjut tu difee*
res evolare de terris ? Neque vero cundanduni
pûtes quomodo tibi volandum fit, quibus alarum
remigiis. D ixit quidem David : £>uis dabitmihi ibidem. 7,
pennas ficut columba, dr volabo, dr re qui efe am ? Et
quafi dubitaife vifus eil à quo pennas poifet acnon
declinavi femitis ; cui defpicienti prxfentia, C cipere;licet ficfoleat divina gratia declaran,qu x
futura quxrenti, regnum cxleftc a divinitatis tux
promiifione reieratum eil.
36. Qui funt ifti peccatores qui pofuerunt laqueos?
Aperuit tibi Apoftolus audorem omnium
peccatortim, &demonftravit dicens:,^»/ volunt
divites fie r i, incidunt in tentationem dr laqueum
diaboli. Advertis igitur laqueum diaboli eile di-
vitias, quem tetendit etiam Salvatorhièd ille qui
nihil habuit quod poifet princeps iftius mundi
in terris non poteft inveniri: idem tarnen in poC
terioribus, q u x fint iftx p en n x , doeuit evidenter
dicens: Si dormiatis inter cleros medii,penna co- pfal. cj.
lumba deargentata , dr pofferiora dorfi ejus in ß>e- I+-
cie auri. Etii dormias, exfurgun.t tarnen penn
x tux. Sunt enim qui vigilant dormientes, ut
vigilabat illa q u x d ix it : Ego dormio, dr cor meum cant. 2 $.
vigilat. E tii nox eft,vigilatfpiritus,de quo ferip-
tum e i l : De noffe vigilat ad te (piritus meus. T u n c Efai. 2 6.9
veniensfuum dicere,laqueorum ejus vincula difi. D^tibi pandentur a lx ex eloquiis fpiritalibus, prefolvit.
A c ne mediocrem hunclaqueum putes,hic
laqueus Judamapoftolum ftrangulavit. Q u im i-
Ìèr,cùm eiTet illaqueatusut proderet Dominum,
ubi advertir quantum feeleris eífet admiíTum ,
laqueo fe ipíe íuípendit. Sed & ipíe laqueus diaboli
fuit, ut non ageret peenitentiam, fed laqueo
fe fuffocaret. Deus enim etiam in ipfos pius eft
proditoresjut ad peenitentiam provocentur, a tque
à flagitiofo propofito refledantur,& refipifi.
tiosáque auri prudentiá volatus adfurgei:. Ubi
ergo laqueos poteris pertimeícere,cuiremigium
prxfto ipiritale eft?Sifinceritasanimi,fi puritas
mentís adfulgeat, columba es. Ideo tibi didum
ddi-.E flote,. . .fimplicesficut columba. Si majora de- Matth. 10.
func remigia,vel minora ne fpernas.Efto vel pafi. l6-
fer^ut laqueos íágaci indagine prxvideas,& pene
captus illecebris peccatorum, tarnen aliquando
revocatus poflis dicere: Anima nofiraficut paffer pfal,m. 7*
cant à d iaboli laqueis, à quo capti tenentur ad E erepta eft de laqueo venantium : laqueus contritas eft,
ipfius voluntatem.Jam non xrumna eftincidiiTe,
■ fed crimen: qui non iolum ie dedére capiendos,
fed etiam ad voluntatem diaboli tenentur ad-
ftridi j cùm poffint dicere : Dirumpamus vincala
ipforum. Ded it enim tibi fcriptura divina ut non
folùm caveas diaboli laqueum:fed etiam per peenitentiam
ejus vincuia dirumpas.
37. Quid tibi, homo, cum deliciis ac volupta-
tibus?Non capir laqueus,nifi ante efea te ccepedr
nos liberati fumus. D e quo quoniam alibi pu- zib.yin
tavimus elle tradandum,nunc alio tranfeundum L“t-c- **■
videtur.
39. Satis eft tibi ut avem te eiTe noveris,adfurri-
tum in naturam v o la n d i, dicente Domino per
Prophetam*.b Liberate vos ex laqueo venatorum,d* pfal.$q. ;
à verbo conturbationis-, non enim injufte tendun-
tur retia avibus. Avis es , ó homo, qui ficut avis
in quamdam aquilx renovatus es juventutem.
rit.Dumprxdampetis,laqueoipfetene<ftis.Efca p cEtideononinjuftetendunturretiaavibus.Quid
laquei avaritia eft: efca diaboli luxuries eft,qui-
hus nos vult inefcare, non pafcere. Et ideo cla-
■ mabat Apoftolus:JV<? adtaminaveritis, neguftave-
ritis, qua funt omnia ad corruptelam ipfo ufu. N o li
ergo adtaminare luxuriam, & ilia te contaminat
e non poterit. N o li guftare avaritix corruptelam
, & eris immunis a laqueo. Quid tibi poftre-
mo cum terris ,qu i cum Chrifto refurrexifti ?
£)ua furfum funt quarite, ubi chriflus e f t .... qua
furfum funt fapite, non qua fuper terram. Mortui fua.
Cod. La:t. & N a v . u nus, divina fatiato promijftont rtfera-
tum eft. Alii a liq u o t , divinitatis tu i promijftone refervatum eft.
b. Ita omncs niff, atque edit. vet. cum ant. edit. B. Hilarii.
Edit, autcm Rom. ex facrorum codicum , aliorumque Patrum
auftoritate, liberabit te ex laqueo venatorum.
c. Et ideo non injufte tenduntur retia avibus , defunt in fuperio-
S. Ambr. Tom. I.
enim te in terram dejicis, qui jam cxlum pete-
bas? Non enim injufte renovato tenduntur re-
tia5quia jam Chriili eiTe cocpifti, venantium eile
defiifti. Adtende laqueos venatorum. Ante quafi
prxdam fuam diabolus fuo jure capiebat : nunc
Dominicx crucis mercem cur alienus incurfat ?
Potes tarnen etiam hos laqueos evitare, ne dicasj
venantes ceperunt me ficut paiferenijfi laqueum
cordis evadas,que*n mifit diabolus in cor Judx,
& ita eum in facinus proditionis armavit. Ave r-
I ribuscdit. At in niff, rcperiuntur. Iterum omncs edit, cum multo
majori parte mff. venantium efte defiifti ; ubi cod. Gem. Fife.
Ebrulph. habent, venantium efte defifte. Poliremo ubi cun ftx edit.
Iacmll. quatuor , Ante te laqueo'Venator , ante quafi predam , ibi
quatuor legunt. Habes qui te liberei dt laqueo. Venator ante quafi
prtdam. Reiiqui omncs lc£lionem noilram condituunt.
D d d d