Matth, i 46.
b
107.® Sed jam trophxum ilium v id o r adtollat. A
C ru x fuper humeros imponitur ut trophxum,
quod five Simon, five iple portaverit 3 & Chrif-
tusin homine, & homo portävit in Chrifto. N e c
difcordant Evangeliftarum fententia:, quando
concordat myfterium :& bonus ordo noftri pro-
fgdus eftj ut prius crucis fux trophxum ipfe eri-
g e r e t , deinde martyribus traderet erigendum.
N o n Judxus eft qui crucem porta r, fed alieni-
g e n a , atque peregrinus : nec p rx c e d it, fed fe-
quitur,juxta quod fcriptum eft:Tolle crucem tuam, B
d “Jequere me. N o n enim iuam , fed noftram cru-
cem Chriftus adfcendit. N e c mors illa divinitatis
7* fuit, fed quafi hominis 3 unde & ipfe ait : Deus,
Deus meus, rejpice me : quare me dercliquißi ?
108.b P ulcre adfeenfurus crucem regalia vefti-
menta depofuit5 ut feias quafi hominem paflum
e f le , non quafi Deum regem : etfi utrumque
Chriftus,quafi hominem tarnen,non quafi Deum
cruci eile fuffixum. Sed milites n on ju d x i feiunt
quo tempore, qualia veftimenra Chrifto con v e -C
n ia n t,c Judicio quafi v id o r ad fiftit:ad paflio-
nem tamquam rcus,humilis venit.
1Ö9. Nunc quoniam trophxumjam vidimus,
currum fuum triumphator adicendat : nec arbo-
rum truncis, aut quadrijugis plauftris manubias
de mortali hofte quxfita s , fed patibulo rrium-
phali fufpendat captiva de fieculo fpolia.Non hic
revindis poft tergum brachiis gentes,nec excifa-
rum urbiurn imagines cernimus, oppidorumque
captorum fimulacra, aut fubmifla captorum re- ]
gum colla miramur, quales humanorum folent
ipecies efle tr-iumphorum-, nec v id o r ix terminös '
regionis fine diftindos : fed ovantes populos na-
tionum, quxfitos non ad fupplicium, fed ad prx-
mium, reges liberis affedibus adorantes, volun-
tariis urbes ftudiis deditas, Sc in melius reforma-
tas imagines oppidorum,quas non*fucus exprefi
ferit, fed devotio coloraverit fìdei : arm a, v id o -
riarumque jura toto orbe currenda, captivum
principem m un d i, & fpiritualia nequitix qux
funt in cxleftibus, obedienda vocis humanx imperio,
fubditas dominationes variarumque vir-
tutum fpecies, non fericis ,fed moribus emican-
tes. Fulget caftitas , fides iplendet , & induta
mortis exuviis devotio fortitudinis jam refurgit.
Unus D e i triumphus fecit omnes prope jam homines
triumphare, crux Domini. '
110.<* Refert ergo confiderare qualis adfcendit.
Nudum video : talis ergo adfeendat qui ixculum
vincere parat ; ut fxculi adjumenta non quxrat.
V id u s e ft Adam qui veftimenta quxfivit: vicit
ille qui tegumenta depofuit. E t talis adfcendit
<jualcs nos autore Deo,natura formavit:* talis in
a. Rom. edit Secundum Iohannem Chriftus bajulat fibi crucem :
fecunditm Lucam imponitur Stmoni Std fiv e Simon , fiv e ipfe porta-
verit, crux tarnen fuper humeros imponitur j ut trophaum Chriftus
in homine, dr homo portarci in Chrifto.
b. ‘Edit. Rom. Denique fecunditm Marcum, milites eum exuerstnt
purpura , quod nec myfttrio vacai- Chriftus enim adfeenfurus & c.
c. Eadem edit Rom. ludici 0 enim in purpura quafi victor adfij-
t i t , ad pajfiontm vero in fuis veil ¡mentis quafi reus, humilis venit.
* Fucus, proprie quoddam rubei coloris genus eft : fed h ic laxe
fumitur pro colore omni quo pidtores utuntur.ut apud Horat. lib
3. O de } . pro qualibet tindlura qua infìciuntur panni. Cccerum
non indiligemeilioc & fequcncibus numeri« ca percurruncur, qux
o lim in triumphis Rom ni obfervabant. De quibus multa Sigo-
a iu s , Rofinus, Laurentius & a lii.
d. Rom. edit. Refert vero confiderare ( quia fecunditm Marcum ,
trucifigentts eum diviferunt veftimenta ejut ) qualis crucem adfeendat.
paradifo primus homo habitavit, talis ad para-
difum homo fecundus intravit. Et ut non fibi foli
fed omnibus vincerei, manus extendit, quo omnia
traheret ad fe ; ut nodo mortis exu ta , jugo
fìdei fufpenfa, cxleftibus ea q u x prius erant terrena
fociaret.
h i , Scribitur etiam titulus: folet prxcedere t '3 « *
pompa vidores 5 at vero currum Domini triumphalem
prxibat bona pompa refurgentium de-
funclorum.Soler etiam titulus fubjugatarum gentium
numerum defignare. Sit in illis triumphis
ordine quodam digefta miferabilis devidarum,
pereuntium contumeliofa capti vitas nationum :
hìc redemtàrum gentium vernat gratia : digni
tanto triumpho jugales, ut cxlum, te r ra, maria,
inferna à corruptela mutentur ad gratiam.
112. Scribitur autem « titulus, Se fuper crucem
ponitur, non infra crucem } quia principium fu-
per humeros ejus. Principium autem quid e ft,
nifi fempiterna virtus ejus , atque divinitas?
Unde Se ipfe interrogatus quis e fle t, refpondit :
Principium, qui & loquor vobis. Legamus hunc
titulum :
Iefus, in q u it, Nazareni* s rex Ind.tor um.
113. Merito fupra crucem titulus } quia non
humani corporis , fed divinx poteftatis eft re-
gnum quod habet Chriftus. Merito fupra crucem
titulus > quia licet in cruce erat dominus
Jefus, fuper crucem tarnen regismajeftate radia-
bat. Vermis in cruce , fcarabeus in cruce : Sc
bonus vermis qui hxfit in lig n o , bonus fcarabeus
qui clamavit è ligno. fQuid clamavit? Dm«/- f
ne, neßatuas illis hoc peccatum. C lamavit latroni:
Hodic me cum eris in paradifo. Clamavit quafi fcarabeus
: Deus, Deus meus, quare me dereliquißt ? Et
bonus fcarabeus, qui lutum corporis noftri ante
informe ac pigrum virtutum verfabat veftigiis v
bonus fcarabeus, qui de ftercore erigit paupe-
rem. Erexit Paulum, qui xftimatus eft ut ftercora
: erexit Sc Job qui federar in ftercore. N o n
mediocris ergo titulus.
114. Ipfe autem crucis lo cu s , * vel in medio, *
ut conipicuus omnibus: vel fupra A d x ,u t H e-
brxi dilputant, fepulturam. Congruebat quippe
ut ibi v itx noftrx primitix locarentur, ubi fue-
rant mortis exordia.
115. gDividuntur veftimenta, aliisaliud forte g
defertur 3 D e i enim fpiritus non humana opinione
Comprehenditur, fed quafi quodam evenni
inopinatus illabitur. Et fortafle milites ifti
quatuor Evangeliftarum habebant t y p im , qui
icripferunt titulum,quern omnes legamua. Lego
titulum regisJudxorum,cùm lego : Regnum meum iohan.
c Eadem edit Rom- Titulus etiam fecunditm Iohannem fupra
crucem pom tur ; ut afftxo cruci chirographo , quod erat contrarium nobis,
fententia vetufta ceffaret■ Et infra. Titulus autem er at fecunditm
Iohannem: Iefus Nazarenus Rex ludaorum ; quern multi ludtorum
legerunt. Legamus igitur & nos. Lego titulum regis & c.
f. Edit. Rom. Pater, dimute illis ; hoc eft, ne ftatuas illis hoc peccatum.
* . Ambroftus, q u x fu a modellia e l l , nihil hoc loco definir.
Harum autem opinionum poflcriorem Maldonatus in cap. £7'.
M a t th x i, citacis, qui ab ilia ftabant , antiquispatribus , opinione!
« vocatmultorumveterum fcriptorum aucloritate nobilem. Vcrum
ca minus placuit fanfto Hicronymo, qui priorem amp'cxus eft in
cap. y. Ezcchiclis : & item in cap. ¡- ad Pphefios.
g. Rom. edit, ibla , D ividentes vero veftimenta ejus miferunt for-
tes. 'gjuod nec myfterio vacat. A lii enim alimi &c. Infra vero poft
4. verfus, qui feripferunt Evangelium.
Expofitio Evang.
nonefi dehocmundo. Lego càufàm Chrifti fuper A
caput ejus fcriptam , cùm Lego : Et Deus erat
Verbum ; caput enim Chrifti Deus eft.
116.a liti ergo fervabantjefum & hodiefervantj
ne cui forte labatur, ne cui de paflìone defcen-
dat, quod petebat populusJudxorum.Mihi plane
Chriftus in paffione moriatur, ut poft pafiio-
nem refurgar.b N o luit defcendere fibi, ut more-
returmihi. Nobis ergo jam Chriftus fervatur :
propter nos dividuntur veftimenta ejus. Non
poflunt finguli habere omnia , & ideo fuper tu-B
nicam fors àgitatur -, quia non pro hominis vo-
luntate divifio fit fpiritus fimfti. Divifiones enim
gratiarum fu n t , fed operatus eft Spiritus, divi-
dens fingulis pro ut vulc. .
117. Intuere nunc Chrifti veftimenta divifa.
Ubi illa quxram > Q u x re in M a t th x o , invenies
penes ipfum folum clamidem coccineam : penes
Johannem veftem purpuream : penes Marcum
purpuram tantum: penes Lucam veftem albam;
hacenim fola pro fua fuit portione contentus.C
Quantos icaque Chriftus fua vefte veftivit ? Puto
autem quod non quatuor tantum , fed omnes
veftivit milites , Sc omnibus abundavit. c Sed
revertajnur ad Evangeliftas.
118. Myftice itaque iftx quatuor partes, non
partes veftium , fed qualitates mihi videntur efle
virtutum. Alius enim de regno ftiblimius fcripfit:
alius de hominis inftitutione difFufius : Lucas ni-
torem fibi facerdotalis v^ftiselegit: Marcus vero
verborum textumnon defideravit': deniqueJo-D
hannes quafi quafdam intexit fententias , quibus
veftiat fidem noftram. Nonne tibi videtur
intextum illud : In principio erat Verbum, & Verbum
erat apud Deum , ó* Deus erat Verbum : hoc
erat in principio apud Deum, dr omnia per ipfum
fa tfa funt? A t vero Marcus tamquam purpurx
fulgore contentus , fine ulla intextione verborum
: Initium ,-inquit, Evangelii le ft chrißi Filii
Dei.
119. Ergo veftimenta diviiafunt Chrifti, vel E
gefta, vel gratia j quia tunica non potuit dividi,
d fides fe ilie e t, quóniam non pro portione fin-
gulorurh , fed pro jure communis eft omnium,;
quod enim non dividitur,fingulis manet integrum.
110. Et bene Defuper text a ; fic enim texitur
fides C h r ifti, ut de divinis ad humana defcen-
d a t 5 ex eo quod ante ix c u la 6 ex De o natus,
pofteriori tempore fufeeptionem carnis adfem-
ferit. Significatur igitur nobis eo quod non de- j;
beat fides fcindi, fed folida permanere.
Amen, amen dico tibi : Hodie me cum eris in paradifo.
121. Pulcherrimum f afFe&andx converfionis
exemplum, quod tarn citò latroni venia relaxaa.
Eadem edit. Rom. Et fecunditm Matthäum fedentes fervabant j ;
' turn,ór dtcebant : S irex lfraeleft defcendat nunc de cruce. Ifti ergo & c . I
b Ita mlT. fere,omnes : contra vero cun£tx edit. & mf. Reg. I
Noluit defcendere > ne defcenderetfibi > fed ( Amerb.[ed ut ) moreretur 1
mihi- N o n fatis appofice ad contcxtum.
c. Rom. edit. Accipe & aliud. ifta quatuor partes Sic.
d. Eadeni edic. & ideo fecunditm Iohannem ,fuptr illa fors agitatur, t
quia fides non pro portione See. Infra vero poll voces, defuper texta,
fubdic ,*'» lobanne legitur.
e. Sic omnes mil', acque edit- cxcepta Rom. ubi rcponitur, ex J
Deo gtnitus. '
f. TrcsmlT. affeäandt converfationis. Unus, affeclanfis. confronts. J
tur, & uberior eft gratia quàm precatioj femper
enim Dominus plus tribuit, quam rogatur. Ille
enim rogabat ut memor eflet fui Dominus, cùm
veniflet in regnum fuum-.Dominus autem ait illi:
Amen, amen dico tibi : Hodie me eum eris in paradifo:
V ita eft enim efle cum Chrifto j ideo ubi Matth. 17.
Chriftus, ibi v ita , ibi regnum. C itò igitur ignofi ^farc j
cit D ominus} quia cito ille convertitur. }%arc'
iz i. Unde & illud iolvi videtur, quia alii duos
convitiantes inducunt latrones, ifte unum con-
viciantem, & unum rogantem. Fortafle & ifte f . }9.
prius conviciatuseft, fed repente converfus eft.
N e c mirum fi converfo culpam ignofeebat, qui
iniultantibus veniam relaxabat. Potuit etiam de
uno pluraliter dicere, ficut illud eft : Adßiterunt Pfal. z . 1.
reges terra, dr principes convenerunt in unum ; iolus
enim Herodes rex, & princeps Pilatus in apollo- ah. 4 zy.
lorum Aftibus confpiraffe adverfus Chriftum
Petri voce produntur. Sic & ad Hebrxos habes, Hebr. 11.
in caprinis pellibus ambulabant, fedii fu n t, Se }7-
leonum molas obftruxerunt 5 cùm folus Elias +.r^.i. 8.
melotidem habuifle, Efaias feftus e fle , Daniel à
leonibus intaftns manfiflè doceatur.
I23* Q^àm exfecrabilis in faclo iniquitasjudxo- d*». 6.
rum , ut quafi latronem crucifigerent omnium **•
redemtorem i Bonus tarnen in myfterio latro,qui
infidiatus eft diabolo,ut vaia ejus anferret.Myfti.
ce autem latrones duo duos populos peccatores
fignificant per baptifmum crucifigendos efle
cum Chrifto : quorum diflentio diverfitatem pa-
riter credentium fignat. Denique unus à finiftris, i 0han. 19.
alter à dextris erat. Increpatio quoque futu- io -
rum crucis fcandalum etiam circa credentes re- +c‘
velar.
124. g Et acetum ofFerebant Judxi. Bene ad Matth• i7 -
confummanda omnia & corruptio finceritatis 4*' g
hauriturj ut omnia cruci qux vitiata fuerant,
figerentur. Acetum itaque bibitur, vinum cum ibidem, zy .
felle non bibitur 5 non quia f e l , fed quia admix- J4‘
t x vino amaritudines recufantur. Nam amaritu-
dines v itx noftrx pro corporis utique conditio-
ne fufeepit. Denique ipfe ait Dederunt in efeam pfal. a .
me am f e l , dr in fiti me a potaverunt me aceto. Sed 1Z'
finceritati non debuit amaritudo mifeeri : ut
oftenderetur fine amaritudine immortalitas refurgentium
futura : qu x quoniam immortalitas Matth. 17.
in vafe coacuerat humano,b feparatur in C h r if. 4*’ ^
to. Ergo acetum bibitur, hoc e ft, vitium cór-
ruptx per Adam immortalitatis aboletur in calamo
j ut de corpore abforberetur humano. Nos
quoque vitianoftra per incuriam mentis corpo-
rifque concreta transfundamus in Chriftum :
transfundamus per baptifmum, ut crucifigamur
in C hrifto : transfundamus per poenitentiam , ut
ab ilio nobis vini ianguiniique cxleftis incorru-
pta finceritas refundatur.
125. Denique ubi acetum bibit : Confummata ioh a n.19 .
g . Rom. edic. inde fecunditm Matth m m , currens unus Jpongiam
implevit aceto , do dabatei bibere : quod do bibit. Sic enim habes fecunditm
Iohannem : Cùm ergo accepiffet lefus acetum. Vinum vero
cum felle Ihixtum non bibit. Sic enim habetur in Matthäo: Et dederunt
ei vinum bibere cùm felle mixtum : dr cùm gufiafte t noluit bibere.
h. Ica mlT. pliiies ac probaciores. A lii vero nonnulli, & ant.
edit. reparatur in Chrifto. . . . aboletur in calamo ( duo mlT. aboletur
& calamo, quod non difpli cec ) ut de torpore abfolveretur. ( Era.
& G ill. in marg, abforberetur ) humano. Denique edit. Rom. to-
tum locum prxfcrt iftis verbis : edulcatur in Chrifto. Ergo acetum
bibitur quod erat arundini impofitum, hoc eft ■... abforbetur in calamo
, ut de corpore aboleretur humano.
i |||[
i |»1| 11
1 1 1
m In i •:
II