Ephif. 1.
14*
lohan. 14.
Deut. »7 .
\6\
Matth, io *
i . Vet. i . J
Matth. 18.
ipir.
Cor. 9 .
<Ie fando bonorum fuorum bonum teilen tur A
audore.
135. Ergo Dominum ilium qui fimul divinita-
tis reverenriam,8c pietatis gratiamafuadere com-
plexus eft dicens : Diliges dominum Deum tuum....
dt“ diliges proximum tuum >' ita nunc mutatimi effe
opinabimur, ut abolere neceifitudinum nomina,
collidere pietatis a ffed u s , cariffimorum pignorara
diflìdia mandaffe credamus ? Et quomodo
ipfi efi pax nofira , qui fecit utraque unum ? Q uomodo
ipfe dicit : Pacem rneam do vobis, pacem B
me am relinquo vobis, fi parentes à filiis,filios à pa-
rentibus diffidio neceflìtudinis feparaturus adve-
nit? Quomodo Maledittus qui non honorâtpatrem,
religioftis qui deferit ?
136. Sed lì advertamus quia prima caufa reli-
gionis, fecunda pietatis eft,b enodem etiam hanc
æftimabimus quæftionem ; oportet enim ut divi-
nis humana pofthabeas. Nam lì officium paren-
tibus exhibendum e f t , quanto magis audori pa-
rentum , cui gratiam etiam pro parentibus tuis C
debes ? Aut fi illi omnino non recognofcunt paT
rentem, quemadmodum tu recognofcas ? N o n
igitur dicit renuntiandum effe pignoribus, led
Deum omnibus præferendum. Denique habes
in alio libro : £>ui diligit patrem aut matrem plus
quam me. non efi me dignus. N o n diligere parentes
, fed eos D e o præferre prohiberis j etenim
naturæ pignora Domini beneficia funtmec quill
quam debet plus amare beneficium quod acce-
p i t , quam Deum à quo beneficium fervatur ac- £
ceptum.. Ergo etiam fecundum litteram pic in-
telligentibus expofitio religiofa non deeft; fubeft
tamen quo altius referendum putemus hunc fen-
fum , quia addidit :
Erunt ex hoc quinqué in domo una divifi, tres
in duos, dr duo in tres dividentur.
137. Qui funt enim quinqué, cùm lex perfo-
narum fad a videatur fubjedio , patris & f ilii,
matris & filiæ, focrus & nurus? Quamquam ea- j
dem mater quæ focrus accipi poffit, quæ enim
mater eft filii, focrus ejus uxoris eft 5 ut juxta
litteram quoque numeri non abfurda fit r a t io ,
• liquidòque clareat fidem vinculis nexam non
effe naturæ , quo licet officio pietatis o b n o x ii,
fide tamen liberi funt.
138. N o n incongruum quoque videtur fi myil
.tica interpretatione enodemus hunc fenfum.
Domus una, homo unus eft. Unuiquifque enim
domus aut D e i e ft , aut diaboli. Itaque domus j
fpiritualis, homo eft ipiritualis, ficut habemus
• in epiftola Petri : Et vos tamquam lapides v iv i
-adifcamini domus Jpiritualis in facerdotium fanctum.
In hac ergo domo duo in tres , tres in duos
. dividuntur. Duos legimus frequenter animam
& corpus. Quod fi duobus in terra convenerit,
. effecit utraque unum. Et alibi : Caftigo corpus
meum, dr firvituti redigo. Aliud eft quod fe rv it,
aliud cui iiibjicitur.
139. Si duos agnovimus, etiam tres agnofcaa.
Omncs edit, a c mil", nonnulli , fua lege complexas. Rcliqui
mu lto majori numero 8c au â o r itace , ut in textu.
b. Ve t. edit, ac pauci mff. in eodem. Mendofe. Rom. enodan-
■dam Melius- Optime vero mff. plcricjue , enodem, id eft » fa c i-
lem atque expeditam.
e . Amcrb. tenia impenetrabili*. A l i * edit, irritabilis. MIT. unus.
mus: quod proclive ex illis duobus eftintelli-
gere. Tre s enim animæ in corpore affediones
lìint : una rationabilis, alia concupifcibilis,c ter- «
tia impetibilis, hoc eft,Ào>tçi>co!', opex/rowv, òp>i<7ixór.'
N o n ergo duo in duos : fed duo in tres, & tres in
duos dividentur ; etenim per adventum Chrifti
homo qui erat irrationabilis, rationabilis fadus
eft. Ante eramus fimiles beftiarum quæ rationem
nefeiunt, eramus carnales, eramus terreni jux ta
illam fententiam : T erra es, dr in terram ibis. V e - <?«?. j. i,,
nit De i Filius ,mifit Spiritum fuum in corda noli
tra 3 fadifumus filii ipirituales.
140. Poflùmus dicere quia in hac domo lune
alii quinqué, id e f t , o d o r , tad us ,g u ftu s , vifus,
auditus. Ergo fi fecundum ea quæ audimus aut
legimus, feparato fenfu vifus atque auditus, ex-
cludamus fuperfluas corporis voluptates, quæ
guftu, tad u qu e , & odore pariuntur,duos in tres
dividimus5 eo quod mentis habitus vitiorum non
capiatur illecebris, fed æmulatione virtutis à
; lenociniis fe voluptatis abducat : & ne fiat omnium
una confenfio, quæ præcipitet in errorem,
lèd dividendo fe feparent defideria cordis , 8c
officia virtutis. A u t fi quinqué fenfus accipimus
corporales, vitia jam corporis & peccata le fe-
parant. Et fortafle quinqué funt quos fratres
fuos ille in Evangélio dives luxuriofus ap p e lla i,
qui cruciari deferibitur apud inferos , quibus
mandari rogat ut noverine in hoc fícenlo delicias
abdicandas, ut poflìnt requiem habere p o il fíe-
) culum , ftudio virtutis.
141. Poflìmt etiam videri caro atque anima e.Mg.m.
ab od o re , t a d u , guftuque luxuriæ feparaca , in
una domo fe adverfus incurlantia vitia dividen- ’
tes , caro & anima fubjicientes fe Iegi D e i , 8 c
removentes á lege peccati : quorum licet diflen-
fìo per prævaricationem primi hominis in naturam
fe verterit ; ut nequáquam fibi paribus ad
virtutem ftudiis convenircnt 3 tamen per crucem
domini Salvatoris tam iiiimieitiis, quam etiam
; mandatorum lege vacuatis,in locietatis concor-
diam congruerunt, pofteaquam chriftus è calo Rphef. i
pax nofira defiendens , fecit utraque unum , dr me- H -u é
di um parietem maceria fo lv it . inimici ti as in carne
fu a lege mandatorum in decretis evacuans ; ut duos
conderet in uno novo homine faciens pacem. dr re-
conciliaret utrofque in uno corpore Deo. Quis eft
uterque, nifi unus interior, alter exterior ? A i-
ter animæ fp ed at v igorem , alterum refert ad
corporis fenfum ; d quamquam in fe feparabilis <3
: affedus confpiratione con co rd en t, cùm caro
fubjeda meliori, falutaribus òb'edic imperiis1;
non quod in naturam animæ fubtilitate materiæ
transfufa demigret, fed quia deliciis abdicatis
ab omni defæcata labe vitiorum , cæleftis con-
verfationis tramitem obedientiæ affedione gra-
diatur :jam non ut antea legi mentis repugnans,
fed per legem mentis & fpiritum vitæ liberata à
lege peccati ; u t animæ caro fìat appendix, non
jam Iena vitiorum, fed æ'mula quædam, & quafi
pediffèqua virtutis.
impajjtbils, alius impatibUis, & h ic fotte non male. Reliqui tamen
magno confcnfu , impetibilis, hoc e l i , q u * im p et it , live impctii
fértur in obftantia.
d. Omnes edit, cum parte mlf. quamquam infeparabilis. Magis
feite a lii ; ut in textu 5 nifi quod unus h ab et, quamquam in fe pa-
rilis: a lte r , in feparit. Uciunjque male.
142. Et rursus quando anima córporis non con- A declinat confortium culpa;, nec extraria: illi 8c
nivet illecebris, nec carnalium voluptatum de- foris fumtx locus rerrianet voluptati,
0. ..ng-l ii-
..iont. ini•
ttleg-c- /■
ledatione vincitur, fed mens pura mundique huju
s exuta famulatu, fenfus corporis in fuas illicit
& adtrahit voluptates j ut audiendi legendique
ufu incrementa virtutis epuletur, atque a interio-
ris fucci fpiritualibus nefeitura famem làtietur
alimentis. Etenim oratio cibus mentis e f t , præ-
claraque alimonia iuavitatis, q.uæ membra non
oneret ,neque fe in naturæ pudenda, fed in or-
4 6. Filii quoque in parentes dividuntur,dum
renovati hominis cenfuram iènilem vitia vetufta
déclinant, pietatifque normam voluptas adolefe
centior, tamquam fèriæ domus refugit difcipli-
nam. N o n incongruum quoque eft fi putemus
quod & ifti ideo fè dividant, ut meliores fianc
parentibus; maxime cùm in pofterioribus dixe-.1
r it : Si quis venit ad me ,d r non odit patrem aut ma- Lue. 1
namenta convertat ; cùm libidinum volutabrum B trem, autfilios. dr fratres. dr forores, etiam dr anicommutatur
in D e i templum , d iverforiumque
vitiorum iàcrarium incipit effe virtutum. Qiiod
utique tunc facit cùm caro in naturam regreffà,
vigoris fui agnofeit altricem, atque aufu depo-
fito contumaciæ,moderantis animæ conjugatur
arbitrio : qualis fuit cùm inhabitanda paradifi
iècre ta lu fcepit, antequam veneno peftiferi ièr-
pentis in fe d a , facrilegam famem feiret, divino-
rumque memoriam præceptorum animæ íenfi-
bus inhærentem, edacitatis ftudio præteriret.
143. H incpéccatum manafle proditur, tam
mam fuam , non poteftmeus effe d ifiip u lu s . Et ideo
lecundum fimplicem intelfigenai formam, gen-
tilibus parentibus qui Chriftum iequitur fi li us
antefertur ; religio enim præftat pietatis officiis.
147. Illud quoque fecundum altiorem inter-
pretationem , quia de carne peccatum nafeitur,
& velut in utero carnis óperatur , de quo aie
Apoftolus; Si autem quod nolo hoc ago, jam non ego Rom.7
illud operorr. f id quod habitat in me peccatum. Cùm
C prò vita mundi hujus effufus Domini languis
aboleverit v itia , in gratiam ex offenfione con -
quam corpore animaque genitoribus , dum cor- vertitur : Superabundavit enim peccatum , utfuper- Rom. j.
poris natura tenta tur, anima male lana compa- abundaretgratia ; fitqlie ut e x peccato orta pcetitur.
Quæ lì appetentiam corporis refrenaffet, nitentia ad converfionem propofiri, & ad eupi-
" ‘ ^ ■ ditatem gratiæ ipiritalis impellat. Itaque quod
erat mihi ad mortem * hoc crit in iàlutem. Ergo
peccatum irriguo fontis abilitimi , ab ea linde
generatimi eft carne fècernitur : & dum unuf.
quifque cupit redimere d elid um, fit ex ferie culin
ipfo ortu extinda eflet origo p e c c a ti, 'quam
v elut virili infulàm corporis motu, b m adefada
anima etiam fili vigore corrupto , alienis gravis
operibus parturivit. Etenim ille violentior &
fortior fexus quodam valido ímpetu velut virilis
fertur affedus : hæc molliorem quàm velie- D pæ ftudium difeiplinæ.
mentiorem ftudet tenere rationem. Ex his itaque
diverlàrum cupiditatum motus adolevit.
144. Sed ubi in fe anima redit, deformis partus
pudore conventa , degeneres abjurar heredes,
abdicans motus,exoià peccatum. C aro quoque
gravimi! laborum defeenerata forte,& ufura injuria:
miferabilis fatigata , ubi fe cupiditatibtis
fuis quas fibi ipfa generavit,tamquam fentibus
mundi doluit effe confixam, veterem hominem
148. Concupifcentia quoque rerum malarum,
& quidam motus fervidior cupiditatis De i verbo
in appetitum transfunditur divina: caritatis
& amòris, atque in eadem natura fit varia difei-
plina, multoque meliorem quàm antea volupta-
tem fibi myfteriorum cæleftium ille corporis arque
animæ appetitus adquirit. Alitur enim animus
cognitione rerum , & comperta futurorum
repromiffione iìibliinior, animæ opera vetufta
feftinat exuere 5 ut fe fibi au fe rat, c ne improvi- E faftidit : Animalis enim homo non percipit qua funt
dam parentem fucceflìo peritura deftituat. Rur- Jpiritus Dei ;ftultitia enim illi efi: fpiritalis autem
fus cupiditatum irrationabilis motus,quafi cujüf- n -—- - 1- —r.
dam formæ decore fucato , voluptatis lenociniis
illedans 3 earn fibi tamquam in ufum focietatis
adfeivit : ita velut quædam corporis atque animæ
nurus voluptas motui p ravæ cupiditatis in-
nubit.
145. Ergo quamdiu manfit in una d omo, con-
ipirantibus vitiis individua infeparabililque con-
fenfio , nulla videbatur effe divifio. Ubi vero F
Chriftus ignem quo d d elida carnis exureret, vel
gladium qui fignificat exertæ aciem poteftatis ,
quo fpiritus medullarumque fecreta penetran-
tur , mifit in terras 3 tunc caro atque anima rege-
ncr&ionis innovata myfteriis, obHta quod erat,
incipit effe quod non erat : ac fíe veteris v it ii,
dijudicat omnia ; ipfe autem à nemine dijudica-
tur.
Dum vadis cum adverfario tuo ad magifiratum, t- j8.
in v ìa da operam liber ari ab ilio ; ne forte condem-
net te apud judìcem, dr judex tradat te exattori, dr
ex attor mittat te in carcerem. Dico tibi , non ex tes f Scinde
donec etiam novifiimum quadrantem reddas.
149. H o c etiam Matthæus pofuit : fed ille ipe-
c ia lite r, ille generaliter : ille enim de reconci-
lianda pace diffidentium fratrum diétum puta-
v it : hic de poenitentia , & omnis emendatione
delidi. Difeutiamus igitur qui fitadverlàrius,qui
magiftratus, qui ju d e x , quive e x a d o r , quemve
putemus effe quadrantem, quem nifi quis exfolquamvis
fibi ante d iledi, focietatem fecernit, & v e r it, mittatur in carcerem
quafi prodiga; copulam pofteritatis eliminar 3 ut
dividantur parentes in filios , dum intemperans
motus temperantiá corporis abdicatur,& anima
a . N onnulli míT. interioribus falcis. A lii eciam pauci .inttrioris I
fuccis, verum cune p ío alimentis, IcgCndum c flc c , alimenti. Rur- |
fus ubi omncs edit, cum míT. aliqu o t, nec non Aug. Loi an edit, i
prxferunt , etenim ratio , plures pociorefque mff. legunc , etenim |
oratio U b i vero edit. Amcrb. Rom. Aug. loco cic,. 8i maxima pars i
mil. nobifeum habent , áiverforiumque vitiorum. Era. 8c G jll. I
cum aliquot mff maiiierunc , diverforumqut vitiorum : quod fi [
150.. Et juxta Matthæum quidem adverlàrius
e f t , cum qüo minime tibi in hac vita conveniffè
v idea tur, qui apud judieem futuruin vivorum
cui placent fubaudiendum e r i t , volutabrum fupra expreffum.
b. Omnes edit, ac pauci mil- malefatta anima . . . . Etenim ille
valenti or. Mil', autem magno numero , ut in cextu.
c. M (T. a liq u o t , ne invidia ( quidam invida 8c improvida ) p i -
r entern ( duo parentum ) fucceffio peritura deftituat : duo , deft r u at ;
tot idem, deftruatur. Commodius alii , 8c edit- ut nos in corpore.
d. Ita mff. aliquot mélioris n ot*. Cereri ac edit, deliitacordis.'