h 1
■ fl i
II II II HH
1 y ni i : 1
quod ád fapicntiam mentis refertur , aliud quod A nibus abundaret. ' Ergo in ifto pfalmo trigefimo
ad humilitatem.cordis : fapientia mentis fubli-
niiseft ■ fapientia autem carnis non debet mfla-
ri. Humiliabat ergo Da vid in jejunio animam
’ fuam , ut caftigandum noftra: cariiis tumorem
doceret. Exakabat animam Propheta, per fubli-
mem De i gratiam • quoniam dr quifle exaltat, hu-
miliabitur: dr qui fe humiliat, exaltabitur. N e c
folum fuperbus retunditur, 8c humilis adtollirur
digna remuneratione meritorum, ficut primum
ottavo quafi in quadam mèditatione , nondum
tarnen in omni locatus perfez ione virtutis,dicit
fibi dolorem effe renovatum.' Validiffimusenim
cicatricis òfFenfionem fentire non novit , nec
plagam poteft timere,qui fòrtior eil» In ipfo pu-
gi'lum certamine lblet plerumqtiequi fortio reft
exfpeZ are, ut inferioris iZ u aliquo laceflàtur,
quo acrior offenfus iiìfurgat ; ita exercita'tione
nimiaatque patientia roboratus,ut tamquam ineft
intelligendum : fed quia vérbum De i exom- B fenfibilis ad dolorem, plagam ièntirenon poffit,
ni parte acutum e il, velut gladius qui ex duabus
acutus eil partibus, ego arbitror poile intelligi,
tjuia 8c qui ie e x a lta t, novit fe humiliare-: 8c qui
fe humiliare n o v it , etiam exaltare fe novit. D e -
Philip.4.h. hique Paulus o flen d it, dicens : autem didici
in quibus fumfufficiens effe. ' Sciodrhumiltari -, fei0
dr abundare.- Ergo 8c David non humiliter ièn-
a tiendo a de Chrifto exaltabat -ariimam fuam ,
quam humiliant 8c dejiciuntarriani 5 8c exaltan
percuflus r id e t , laceffitus inithftur. A t vero inferior
fi forte ictum ferientis íiipra obduZam cicatricen!
veteris vulneris exceperit, renovatum
fenrit dolorem. S ic e íl cui objiciuntur peccata
fuperiora, q u x competenter.doluit atque défle-
vitj ut fatisfáZione congrua vulneri peccatorum
fuorum obdiieeret cicatricen!. Si p e r féZ u s e íl,
tacec conviciantibus, nullo fibi dolore renovato
3 quia etfi pec cav it, fecurus e íl quia fíne pOedo
ammani fuam, iènfus vigore-m, fideique gra- C nifenriàiùnt De i dona 3 8c ideo qux ièmel dona-
t iam , virtutis humiìitatis pio reprxferìtabat af-
feZu.
13. Ideo ergo dìcebat : obmutui, dr humiliatus
fumi dr fdui d bonis 3 quia nóveràt quando le humiliare
dèberet, 8c noverat quando filere debe-
-vit, reiblvere ae renovare non ió lea tj cùm ipiè
dixeri t : Egofum i egofum, qui deleo iniqui tates, dr £/<«»• 4]
me mor non ero. S i autem imperfeZus 8c immemor
c'æleftium-præceptorum , dolor ei tamquam re- _
fciiìà cicatrice reparatur.
- ' 15. Concaluit cor meum intra-me, dr in me di Pàtio- it- 4*
ne mea exardefcetignis. Graviora vulnera , ficut
novimus, cauilico medicamento vel àdmotoigne
xet.k Obm u tuit, ne ipia litigiofa curn-objurgan-
tibus contentione periltepèret : humiliatus e i t ,
ut tuniorem dejiceret fuperborum, vel ut ipfos
qupmodo humiliare fe d eb erén t, ilio doceret
exèmplo : filuit à bonis 3 quia bona confcientia j ) fibi : tamen etfi medicns e l i , vulnus fuum curat.
curantur. Ergo vir fapiens ipiè medicus èil
Efai. J0 .8 .
1. Cor- 4.?.
ibidem. 4.
•non eget defenfione verborum, qua: fuo nixa eil
teftimonio, ipfà fui judex. Ideoque juilus dicit :
:£)uis contradicat ,autquis refìfiat mihi■? E t Paulus
dicit : Mihi enimpro minimo e fi, ut d vobis dijudi-
xer yautab humano die. Adverfum calumniantes
8c peccatores juilus fuo -judicio contentus eil :
meritorum autem fuorum judicium Chrifto re-
‘fervat. Ideoque addidit : ¿¿t^i dijudicatme, Dominus
efi. Pulcherrimeeumjudicem elegit,quinu.'
Ideoque fi non plene confummatus eft ad inof-
fenfre habitudinem fanitatis, vaporatur ejus cor,
habet febrem, ignefcit ad o b jeZ a convicia.. Etfi
tacet, vel intraíe téritur. Lapis fi ad lapidem te-
ratur,ignem excutit 3 ita etiam bona confcientia
pudore fuccenditur , f i renovetur ei fuorum recordado
deJiZorum. E tin ipjd meditatione ignis
exardefcit. Non malus ignis, qui adurat, fed non
exurat. Talis ignis De i quemMoyfes in rubo viîa
fraude fallatur 3 Ut eum nec occulta prære- E j quando rubus urebatur, ied non exurebar
e an t, nec infirmæ conditionis lapfus ofFendat
quifragilirati nòrit ignòfcere. A d omniá igitur
•utilefilentium. Si peccatum agnofcis, tace 5ne
negando exaggeres : fi non agnofcis, tace iècu-
rus de innocentia. N o n poflunt aliena verba ,
crimen affigere , quod propria non recepii confcientia.
• 14. Sequitur : Et dolor meus renovatus efi. A d irne
in inferiore virtutis gradii pofitus hæc verba
tur. Eft ergo ignis 3 qui peccatum minuit, 8cfuo
culpam ardore depafeit. Eft & ignis qui cælefi
tium fcripturarum meditationibus excitaturj ve-
lutille de quo dicit Hieremias: Eternt ignis flam- Hier. 1
migerans in ofibus meis.Aut ille de quo Cleophas,
8c qui fimul iter a g e b a t, quando p ò li refurrec-
tionem eis le Chriftus adjuiixit, fermone mutuo
confèrebant dicentes : Nonne cor noftrum ardens Lue. ^
erat in nobis , cùm aperirèt nobis Stripturas ? Ideo
depromit, quod dolor fibi peccatorum veterum p 8c Dominus vénit, ut ignem hun'c in terrani mitobjeZionerenovatus
f i t ,qua: deleta jam obdu.
•xilfe videbatur ob livio , vel bonorum operimi
■texerat compenfatio. Denique in poilerioribus
pfal. 108. quali fortior dicit : Viderunt me, dr moveruntcapitaJùa^
eo quod minarentur, & n ocerenon pof-
ibidcm. 18. fent. Et addidit.- Maledicent i lli , dr tu benedices.
•Et quodquafi validiorloqu itur, negligens inju-
-riiE, velpudoris, cui benediZio Domini pro om.
a. Ita mlT. Va t. duo,& -quinque Gallic. Verborum quidemienfus [
paulo òbfcurior c i l , veruni e i non minimum accedei luininis, iì
modo ad fuperius illiid rcipicias : Citrn Dominus dixerit per os David
&C- Intclligc ig itur Prophctam in perfona Chrifti.exaltaiTe I
animam fu am , & omnja jam plana erunt. H o c autem cum mi- |
nusadicqucrentur Romani editorcs verba tranipofucrunt iu hunc I
- ruodum, de.Cb.rifio (jpuem humiliant& dejieiunt arri arti ) .exaltabat I
Í i .fenfufque vigore, fideique gratia, virtuten Colb. cadcm verba proi
pio reprafentabat ajfectu. Ant. vero edit. & mfif,. V ió t . & 1
animam fuam ; hoc efi, flnfus vigorem, fidei gratiam, virtutem humilitatis
teret3 quoilluminaret animas univerforum, ftu-
dium accenderet ycrinien exureret.
• i£>. Loquutusfum ih lingua me a: notumfacmihi, il-S-
Domine ,finem meum ; dr numcrum dìerum meorum
qui efli utfeiam quiddefìt miht. Bonus ignis, qui
fe c it ut ProphetaIoqueretur. E t vide ne ipfe fit
ignis qui viiiis e i l , quando in diè Pentecoftesin
unum locum difcipulis congregàtis, decidit cum
ir fus refeiderant fie prxferentes, de pkrifto
exaltabat animam fuá
■humilitatis Se c.
I b. MiT. Viiít. & Colb. Obmutuit & ipfe, litigiofa chm objurgantes
I contentione pcrftrcperent. T liuan. . . . ne litigiofa cum objurgantibus
| contentioneperfireperei. Demum edit, vet- ac Rom. cum V a t. &
¡ alii? Gall, ut no.s in .textu. Rurfus poft pauca , ubi edií. .vct. ac
Rom. cum míT. Va t. & quinqué Gallic, vel ut ipfos quomtdo humillare
fe.debe rent. Cod. V & Colb. vel u t ipfos humillare fe debere.
í Mor. ifté&
fiivi
magna fuper eos Spiritus fanZus , & I in g u isA
variisloquebantur. Sic enim feriptum eft:^«/V>
H funi lingua eorum difperfa tamquam ignis. H ic
eit ergo qui dixit acLHieremiam : Ecce dottbt m
os verba mea in ignern. Hanc ergo 8c Da vid lin-
guamignis a c c e p it,u t divina: cogmtioms iuc-
cenfus ardore Ioqueretur : Notum fa c mihi , Domine
finem meum. N o n de morte fua quærit (n c que
enim hic finis refurreZuro ) fed de eo fine
quærit, de quo Apoilolus dixit : Quia ille finis,
quando dominus Jefiis tradet regnum D e o P a -B
tri & evacuabit omnes Priricipatus 8c Potcila-
tes’ 8c quando mors noviifima omnium deilrue-
tur : ut mala deficiant ,8c bona æterna fucce-
dant. Et ideo diZuni eft : Fugit dolor, triffitia, &
gemitus. Hunc finem in hominibus operabatur
» I r. i. 8c Paulus dicens -.Etquis eflquilatificatme, nifi qui
f contrifiatur ex me ? Objurgando enim dolorem,
triftitiam, gemitus ex citab at, ut agerent poeni-
tentiam 3 quo irrevocabilem veniam 8c falutem,
cuj us Deum non pceniteret, mererentur.IIIe igi- C
tur verus eft finis , qui -non unius erit finis , ied'
omnium. Quomodb ergo finem meum dixit? Sed
confiderà quis loquatur. U tique homo , vel unus
ex hominibus ufuscommunitatefubftantiæ , vel
quia àd formam univeriorum defcribitur , 8c ad
perfèZionem confummati hominis eruditur.
17. Unde 8c addidit notum fibi fièri numerum
dierum qui e ft, ut fciat quid defit fibi. A d per-
feZionem utique quid defit, non ad iftius corporis
vitam, de quo propheta Da vid cupiebat ab- D
m/ n?. j - folvi difens : Heu me ! quia incolatus meus prolongatus
ett,dr habitavi cumhabitantibusCedar. D e nique
dierum numerum cognofcere volebat
■ a non etiam noZium. a H îc enim dies 8c noZes
funt : ibi vero diés fo li, ibi lumen perpetrami atque
diuturnum. Et ideo addidit : ¿gai efl, inquit,
non qui tranfeat. Cælum enim 8c terra præteri-
bunt, fides autem permaner, 8c dies ChriftÌ3 quia
hèri 8c hodie ipfe e il ,8c in fæcula. Quem autem
14. numerum quærat, accipe. In domo, inquit, Pa- E
*■ tris mei manfiones multa funt. D a t ergo unicuique
locum dominnsjefus, hoc e i l , aptam pro uniuf-
cujufque meritis manfionem. Unufquifqueenim
in fuo ordine.Prarceffit èrgo,ut pararet in fe cre-
dentibus locum. Unde etiam 8c dixit : Si abicro ,
d f paravero vobis locum, iterum vento ad vos, d" ac-
cerfam vos ad me ipfum -, ut ubi ego fum , dr vosfitis:
df quo vado feitis ,d J v i amfeitis. Eil ergo via per
quam refurgens Chriftus adfeendit. Et ille qui-
dem adfeendit fuper omnes cxlos ad D e i ièdem : F
homines autem à primo cado ad fecundum, 8c
deinceps à iècundo ad tertium, 8c ab ilio per dii-
tinZiones fere ad feptimum cælum ,b atque in ip-
fam apfidem 8c fummitatem cælorum qui me-
rcntur,adfcendunt. Si ergo numerus viarum efl,
8c numerus manfionuni; utique numerus dierum
e i l , per quos ad cadi altitudinem pervenitur.
18. Ecce veteres pofuifli dies meos : Alius habet :
Palaflas pofuifli dies meos. Si fecundum Septuaginta
viros, veteres accipimus dies 3 hoc eli ,iè -
a. Edit. Rom. Hie enim dies & necles funt. ibi ergo dies folie, j
MIT- V i f t . & Cölb. Hsc enim diceret noäes funt. ibi ergo dies ,ib i I
fol. V « . edit. & a lii codiccs, u tiiosin textu. j
b. Edit. vct. ac mff. ,V ia . & Colb. atque in tpfam fummitatem I
edomm. A lii ejuatuor , in ipfum axemér fummitatem cali. V at. J]
ibiilc’/i 3.
d14.
& Reg. atque in ipfam affidem fummitatem St c. Lei
fti«ve. AApf.iddjs- , u..t. e. di.t. nR o..m... hI a. Ubeà.t . PEfftt amuitrermili aapbftilddaa
S. Ambr. Tom. I.
E, Apfidem
, latior par
cundùm veterem hominem inteìligiraus exac-*
tos. Sed vetushomo noiler affixus eftcruci.Ergo,
8c vetus diesprseteriit , novusvenit. Alius enim
dies hominis,alius dies Chrifti ,quem Abraham,
v id it , 8c gavifus eil; de quo 8c Da vid ait : Hie eli pfal. 117.3
dies quem fecitDominus, exfultemus & latemur in 1*-
eo. SanZus ergo in die Domini exfultat in die novo
, in quo Deus dominus illuxit nobis , 8c dedit
110 vam lucem in innoxiam vitam 8c integram re-
formatis. Ideo vir juilus fecurus nova: lucis 8c
g r a t ixDe i dicit : Erit mihi cadum novum,8c. Ap o e .n. t,
te r ran o v a , 8cnovum lumen. N o n enim Incer-
na, 8c lumen folis illiclucebit,aut lunxjfed D o minus
illuminabit fuper populum iuum. lila ergo
defideravi, lila exoptavi 3 8c ideo diem hominis
non requifivi.
19. Quod fi palxilas accipimus dies, ex nomine
intelligimus plenos certaminis 8c laborisjquo-.
niampaÌxftx luZatores in agone dicuntur, qui
luZanturad coronam. Ergo quia 8c nobis luZa
non folum adverfus carnem 8c fanguinem e il 3
fed 8c adverfus fpiritalia nequitiic in cadeftibus 3
diesnoftri, hoc eil, vita: iftius , inlabore funt 8c
dolore.Unde 8cin poilerioribus ait: Anni noflrifi- pfal. %9.9.
cut arane a meditabuntur.dies annorum noflrorum in & IO-
ipflsfeptuaginta anni.Si autem in potcntatibus,offo-
gintaanni : drplurimum eorum labor & dolor. Un-,
de 8c apoilolus Paulus abundantius ceteris apof-
tolis Iaboravit3Ut legitime certando ad coronam
quam c u p e re t, perveniret.
10. Sed tamen quia 8c architeZorum menfu-
r x p alxftx dici feruntur,quibus ad ilru Z u rx numerum
vel modum fpatii colligendum, xdificia
meriuntur, locumqiie eum in quo xdificia funt
locanda 3 8c quia per Efaiam locutus e il Deus :
£guis menfus efl manu aquam , dr calum palmo, dr Ef*i- 4°*
univerfam terram claufa manuì ¿gutsfiatait montes 11"
infiaterà ? Videamus ne forte hie fenfus hoc fermone
fit colligendus; eo quod cognitos dies omnium
habeat Deus : cui nihil immenfum f it , qiii
omnia menfura quadam fux fcientix compre-
hendat, nihilque ei fit inxftimabile, nihil inexa-
minatum atque innumerabile , qui ait : Sed & Luc.u. 7-
captili capitis veltri omnes numerati funt.Hoc ergo
dicit Propheta : Ecce novifti dies meos: non te
prxtereunt quotidiani aZus mei : peccata mea
ante oculos tuos pofuifti -, 8c ideo fubflantia mea
tamquam nìhilum ¿»»/¿/¿.Quid enim eft homo,nifi
quia memor ejus es? Homo vanitati fimilis faZus
eft. Homo in peccato : 8c fi aliquid habeat pro-
bitatis atque virtutis, reZe ceteris terrenis ani-
mantibusantefertur, 8c in confpeZu animalium
quibus eft prxpofitus, antecellit : in confpeZu
autem Dei tamquam nihil eft ejus fubftantia.Un-
de 8c alibi ait : £)uoniam non juffificabitur in con- pfal. 14 1.
fpetfu tuo omnis homo vivens. Quod Symmachus *•
manifeilius expreffit dicens : Et vita mea tamquam
nihil urn ante te.
11. Sunt autem qui breves putant dies d iZ o s ,
quia Symmachus pofuit: autem
palmus eft 3 8c quia palmo menfus dicitur Deus
edit ut habetur in Gloff. mil', apud Cangium. Attamcn lcriptum
mallemus , altior -, cum fit fummà fornicis curvatura. Hicron;
lib. a. in Epift- adEphefios , ln fummo edi fornice, & ut tpfo -verbo
utar apfide. Invenitur etiam ilia vox apud Ecclcftafticos Icnpto-
rcs ufurpata, ut E c c ltfix partem ab aliis feparatam , & qux pro-»
I priam haberct cameram , fignificet- Vide MabilIonium noftrum-
Tom. i . An.slect. acque alios.
H h h
IIM
1l