■
quando noftris improbabilibus adibus o b d o r -A rum, quando Jefus N a ve ducem militia: casleitis
rnire videaturj ut in R vangelio legimus , cüm
adhuc imperfedi eflent ap o fto li, quod his Jefus
Chriftus dormiebat. Verum ubiinetu naufragii
Sc timore perculfi fiinc, Chriftum excitaverunt
dormientem. Perfidis ergo dormit dominus Je-
fus, fidelibus vigilat.
27. Denique Sc qui fideiis eft,intrat ad Deum-.
I J .& fe q .
adoravit : & ideo fine ferro vicit, Se fine ulla ob-
fidione deftruxit urbem H ierich o, qua: h abebat
validiffimos muros. Quando enim progreiTus eft
in virtutibus fervorum fiiorum D e u s , vidoria
coniècuta eft. Nam progreflus eft Angelus ad
Ezechia: preces, Se ftravit innumeras copias A E
fyriorum. Sed interdum Se quos vult in certami-
ne coronari Dominus , veluti derelinquit ad
tempus j ut fide vin can t,. n e o rebus iècundis 8c
hit ad fe Dominus ; ficut legifti dicentes juven- B profperis devotio remittatur. Denique fiepe qui
culas : Adtrahe nos, pofi odorem unguentorum tuorum profperorum curfu, 8c iècundorum uftirpatione
curremus. A t vero MoyÌcs qui jam fortior e r a t , ceeiderunt, corriguntur adverfis. Ideo frequen-
8c electus à Dom in o , 8c adfeendere legicur, 8c ter invenimusJuda:os poli vidoriam Iapios, poft
intraread dominum Deum fuum ; ficuticriptum fervitium correétosj quia precibus 8c deploraeft
: Quìa adfcendit Moyfes in montem , (fi circum- tionibus Deum ad fe redire fecerunt.
dedii Lux montem, (fi defcendit majefias Domini in 31. Unde 8c illud quod iècundùm hominem
montem Sinn, (fi coopera iteumnubesfex diebus : (fi didum e f t , 8c hominis affed um, huic ièntentia:
vocavitDominus Moyfen diefeptimofie media nube, non repugnat 5 quia dixit Dominus : Deus, Deus pfal.
Adfpeffus autem ma]efiatis Domini tamquam ìgnìs meus refpice me ; quare me dereliquifii ? N o n quod
ardens fìtperverticem montis coram filiis ifrael. E tC derelictus fit Dominus, qui ait alibi :fihtoniam i0im
intravit Moyfes in medium nubem. Sicut ergo h ic folus non fum,quia Pater mecum efi-, ièd quia iècun- 31-
Moyiès intrabat in nubem,ubi primùm ad mon- dum cameni hominis & afFedum,qui in certamine
g ravi eft conftitutus, derelictus videtur à D o mino.
Denique non otioiè ait S criptura , quia Luc
poft tentationem primam difcefficab eo diabolus
ufque ad tempus,hoc eft,ufque ad certamenj ubi
enim magnum certamen iàcra: paffionis advenit
iterum adveriàrius ad tentamenta fucceflìt: homo
autem quando velut in ambiguo conftitutus
Se à negligente Deus. videtur ex ire, acque difee-
dere. C erte imperfedos 8c adhuc infirmos adtratem
vòcacusà Domino eft; ita in pofterioribus
p e r fe d io r , cùm ipie intraret in tabernaculum
liium,defeendebat ad eum collimila nubis,8cfta-
bat in odio tabernaculi 3 Se ftans totus populus
adoraverunt unufqniique ad oftium tabernaculi
fui: in nube autem Dominus ; pofuit enim te-
nebras latibulum fuum. U t feias autem quia de
Domino dicit : Et loquutus<y?,inquit, Dominus a djy e f t , putat fe à D e o fuo eflè deièrtum. Sed quem-
Moyfen. Quod autem extra caftra tabernacolum
Moyfipofitum eile eommemoratur, utoccnrre-
ret De o, non videtur eile contrarium; qui enim
Deum quasrit, quafi ad Deum in tra t, 8c tota
mente ad cögnitionem ejus ingreditur.
28. Juftus ergo intrac ad' Dominum ; ficut
Moyfes indrabat in nubem: in nube autem Deus.
Denique : EcceDominus venitin nube levi. Et in
Evangeliohäbes feriptum: Cum autem orasjntra
admodum hoc fècundùm carnis affectum accipi-
mus 3 quia fibi homo vifus eft derelictus, * cuj us
proceifum operatus eft Chriftus in corpore fuo :
ita etiam divinitate feiebat iè numquam dere-
linqui à Patre ;quiaipfe dixit : Ego i n P a t r e P a - 1
ter in me ; 8c folum fenon eile fignavit. 1
32. Subftituit etiam verficulum iftum : Aver- ]
tißi nos retrorfum fra inimi eis noßris. N o n eft ben
e , qui reürorfum avertitur; quia nemo mittens 1
9 cubiculum luum, & claufo oflio, ora Patrem tuum E rnanum in arntrum, refpiciens retro, habilis eß regno
Dei. Denique uxor L o t quia retro reipexit, ad
verticem montis,hoc eft,ad iiiperiora pervenire
non potuit 3 fed in falem converià e f t , qua: fpe-
cies cito folvitur, nec poteft ufum habere diu-
turnum. Sic flint qui temporalia iequuntur, SC
non iequuntur s te rn a : 8c hic infatuantur à ftul-
titia fua, 8c futurorum gratiam habere non pofi-
funt. Sunt tarnen qui retro pofiti oblivifcuntur
fuperiorum,8c ad priora fe extenduntjut ad brain
abfcondito : & pater tuus qui videi in abfcondito,
reddattibi. Ergo intus quafi in cubiculo tuo Deus
Mich. 1.3. eft. Audi etiam a lib i, quia intus eft Deus. Ecce,
+‘ inq uit, Dominus procedei de loco fu o , defeendet
& adfeendet fuper excelfa terra , & movebuntur
montesfubeo , & valles liquefeent. Scriptura hoc
dicit : 8c jam tunc fignificabar quod deièreret
populumjudieorum , Si tranfiretad gentes. D e nique
8c in pfalmohoc invenimus expreiFum,
pfal.it.6. cùm dicitDavid : Etìpfe tamguam fponfus proce- F vium valeant pervenire.EtPetrodicitur : Vude Marc.s
dens dethalamofuo. Exfultavit tamtjtiam gigas ad Tetro me, fatana ; ut in melius provocetur. a E t
currendam viam. in numeris priór eft, qui poft Chriftum eft. Ideo
29. His igitur generibus reperimus egreffum erg o pra inimicis 3quia illi nos affligunt, 8c illi in-
D e i , autejus ingreiftim 3 ficut 8c dominùs dicit ieftantur. Retrorium nos eflè voluifti 5 ut ex-
Afoc. j-io. Jefus quia ad virum timentem veniat. Ecce, inquit
¡Jlo ndjanuam, d f pulfo : & fi quis audierit voce
m me am, & aperueritjanuam, intrabo ad eum, ó*
ceenabocumillo &ipfemecum. Hiecigiturdiximus
propterea quod ait P ropheta : Repulifii nos , &
non progredieris, Deus, in virtutibus noitris.
Wm
quia !
tendamusnos ad iiiperiora , ut femper ante nos
adtendamus, perfequentes inimicos noftros, 8c
eorum locum tranfire cupientes.
33. Denique fic Theodotion habet, quomodo
Septuaginta viri 3 hoc e f t , quomodo ifte verfus
expofitus eft. Aqu ila h ab e t: Avertifii nos retro ab
. Simpliciter autem 8c illud accipiamus ; affli gente. Symmachus ; Ordinafii nos novißimos
Deus progreflfus- eft in virtutibus Juda:o~ ab omni adverfario. Contraria nobis qua: funr; ni-
1 id fi gn i fi cat Ambrofius Chriftum gradus omncs ac
rum ai.eöuum , iiinoxiorum viriciitet, in humani-
ii ic , be y ix fc tuliftc.
| a. Edit. Rom. Etivnumero prior eft. A lia;, atquen
I merit & c . Q u id ii conjunilim icgcrctur, innttmeru ?
fi voluptuaria iftius f e c u l i , 8c piena deliciarum A
atque laicivia:, Se qua: funt incentiva luxuria: ?
Uxor Lo t decepta eft ; quia poft fe habebat lu-
xuriam Sodomitanorùm, Sc regionis ejus illece-
bras. Unde d ecepta eft ? Quia poftièrefpexit. Et
tu ergo ne ad inimicos tuos reipicias, pofuit te
Deus noviflìmum in fieculo. Vel : Qui humilita-
te fe ultimum fa c it , non convertitur retro ; ièd
ièmper ante reipicit. Ut feias autem qui fint ini-
mici tu i, audi dicentem : Audi, Ifrael. . . . ^ uid
efi quod in terra es inimicorum . . . . pollutus es cum B
mortuis? Quis tarnen tarn inimicus 8c hoftis tuus,
quam princeps iftius mundi, Se ejus fo c ii, qui
periequuti funt ufque ad crucerai dominum Je-
fum,ejus potentiam nefeientes ? Si enim cogno-
viflent , numquam Dominum majeftatis cruci-
fixiilent. Ergo tu etfi noviffimus e s , noli inimi-
cós tuos iequi ; ièd fequere dominum Jefum, 8c
crucerai ejus cum Ia:titia, Se infifte veftigiis ejus-
Qu i enim Chriftum ieqnitur,poft iènon refpi-
cit5 id e f t , ad luxurias atque illecebras peccato- C
rum;8c ideo poteft dicere cum fandis : Non recef-
f i t retro cor noßrum. Unde intelligitur quod Se is
qui ante inimicos fuos e f t , corde fit noviffimus
atque poftremus 3 f i ad illos reipiciat, 8c carna-
libus potius, quam ipiritalibus affedu mentis in-
tendat. Poteft etiam qui noviffimus eft, corde
prior elle 3 f i ea qua: in cado iunt, confideret, Se
non qua: in terris. Audi quia noviffimusinfieeu-
lo,inter primos fit apud Chriftum.P a ro quia Deus
nos apoßolos novißimos oßendit, ficut morti deflina- J
tos ; ut fpeffaculumfimtis huic mundo, efi Angelis efi
hominibus. Noviffimum fe d ix it , 8c idem tarnen
quod primus eflet oftend it, cùm dicit : Noßrd
autem converfatio in calisefi. -
34. Sequitur:£r qui oderant nos, diripiebantfibi.
Dedifli nos tamquam oves efearum ; efi in natio-
nes difperfifii nos. Miraris rorfitan quod cùm in
pofterioribus, utdiximus,fiimmam habeantfidei
conftantiam qui loquuntur ; hic dicant quod ab
iis qui oderant eos, diripiebantur : fed non te iftä ]
perterreant.Multi enim hicdiripiuntur;8c tarnen
merita eorum à Chrifto non queunt feparari.
Rapiebantur apoftoIi,ca:debantur virgis, in carcererai
trudebantur, feparabantur à ie, 8c tarnen
cum Chrifto manebant : immo hoc ipio quod
rapiebantur à perfidis,eorum merita crefcebant,
8c grada in cadeftibusaugebatur. N o n enim ftaj
tim qui ab hominibus diripitur , etiam vincitur.
Vide apoftolum Paulum gratulatum in pericu-
lis fuis : vide gloriantem, quod per feneftram in ]
lportademifliis fit. V ide quemadmodum iàndus
Hieremias, fandusEzechiel,iandus Daniel in
captivitatemdedu<fti,8cab AiTyriis direpti,nul-
lam tarnen captivitatem propria: fidei pertule-
runt : nec in Teftamentum Domini deliquere ,
qui fervaverunt in captivitate etiam legis pra:-
cepta divina:, nec de interdi&is cibis putaverunt
contra inftitutionem majorum aliquid ufurpan-
dum.
35. Unde bene Theodotion dixit : Et qui oderant
nos,exfultabant fuper nos; infultatio enim ini-,
micorumnon adfert prxjudicium bonis menti-
bus, ièd nec direptio inimicorum. Ideoque firne-.
tus dicit, qui certus eft quod direptio fibi obefiè
a. MIT. aliquot , captivus per fidem effe neo novit. Haud m a le ,,
l non poffit: fifitis nos feparabit d caritate ch r fii? Pom. t. 3;.
Tribulatio, an angußia ? Se cetera.- Sed in his om-
nibus fuperamus efifupervincimus per eum qui di le-
x it nos : feientes quodneque mors , neque v ita ,neque
Angelus, neque Poteflates; neque prajenti a , neque fu tura
-----fep arare nos poßint d caritate Dei,qua efi in
chrifiolefu domino noßro. Ergo qui tajis eft , nori
ièparaturà Chrifto. Unde etiamfi corporaliter
diripiatur,fpiritaliter tarnen Über eft : 8c non folum
direptioni obnoxiusnon e f t , ièd etiam rapi-
i nam fibi laudabilem qua:rit3 ficut illi de quibus
feriptum eft : A diebus Johannis Baptitta regnum Mottl), n.
calorum cogitar, efi cogentes diripiunt illud. Victor 11-
eft itaque qui in terrenispofitusa captivus perii- a
diie eile non novit ; nec folum ei non diripitur
quod pneclarum e f t , fed magis ipfe diripit quod
«ternum eft.
36. Sunt etiam qui fiant oves efearum. Bonus
dominus nofter Jèfus- Chriftus quia faftus eft
ovis epulationis noftra:. Qna:ris quomodo faftus
- f c • Audi dicentem : Pafcha noßrum immolatus 1. Cor.s-y.
efi Chrißus. Et confiderà quemadmodum paren-
tes noitri in figura diripientes agnum manduca-
bant fignificantes domini Jefu paffionem, cujus
quotidie vefcimurfacramento. Peripfàm igitur
ovem faéti funt gregei efcarumficut Aquila dixit :
vel igreges in efeas ; ficut Theodotion loquutus
eft: v e l , pafeuaedentium 3 ficut Symmachus di-
xit. Sed bona epulatio non folum non eft me-
tuenda fanctis, fed etiam concupifcenda. A li ter
) enim ad regnum cafforum non poteft perveni-
r i; cùm ipfe Dominus dixerit : Nifi manda cave- lohan.t.
ritis me am carnem, (fi biberitis meum fanguinem, i4‘
»0» habebitis vitam ater nam. Probatum eft igitur.
quod Dominus nofter fit cibus, fit epulatio ,v e l
alimentum edentium ; ficut ipfe ait : Ego fum pa-. ibidem. ¡1.
nis vivus , qui de calo défeendi.
37. Et ut feias quia hiee omnia propter nos
factafunt, ex quoille defcendit, ex ilio fandus
ait:Nos omnes unuspanis fumus.N o n ergo timea- i.ctr. io.
E ìtius, quia fad i fumus oves efearum. Sicut enim* 171
Domini c a ro , Se fanguis ipfius nos redemit 5 ita
etiam Petrus pro Ecclefia multa toleravit. Multa
etiam iandus apoftolus Paulus,Se ceteri apoT
toli pertulerunt ; cùm ciederentur v irg is , cùm
lapidarentur, cùm in carceres truderentur. II-
la enim tolerantia injuriarum ,8cufupericulo-
rum Domini fundatus eft populus, Se Ecclefia
incrementum eft coniècuta ; cù’m ceteri ad mar-
tyrium feftinarent, videntes per illas paffiones
? nihil apoftolorum deceffifle virtutibuS:ied etiam
propter hanc brevem vitam immortalitatem il-
lis eflè qua:fitam.
38. Quod oftendit etiam qui fequitur verficu-
lus,quiadixerunt : Et inter gentes difperfifii nos. Si- f u mili
ter Theodotion dixit: Aquila autem Se Symmachus:
In gentibus, aut intergentes ventilaci nos.
Miffi funt enim fandi apoftoli ad gentes, Se dii—
perii funt inter gentes, ficut Se prophetx fandi ,
de quibus fupradiximus3 utilla diiperfione fruc-
tus plurimi nafcerentur.Utenim dominus nofter
Jefus Chriftus ficut granum ceciditinterram, Se
mortuus e f t , ut multum frudum adferret : ita
etiam difperfi flint apoftoli fandi,ut bonum in ter
gentes fernen adferrent5quo ad eorum fimilitudifi
modo, per fidem, fumatur p ro , fidei ope ocpr/tfidio.