in quo judex ille divini -juris fedcc , in plareis unde col- j
led|;funt qui ad casnam Dominicani convenerunt 3 poteft
cuftodientibiis civitacem Dei Angelis, dum diuquxric,
occurrere. Quin eriam ex cxlefti cuftodum natura, exit
Item intelligere poffumus civitarem, cxlefte forum jiu-
ririx fcmpiternx, non viles pi areas, fed forra (fe in quibus
Trov. t. fuperfluere fons ille confuevit > de quo fcriptum eft : Su-,
perflaant tibi aqua de tuo fonte , & in plat eis tuis diffitn-
dantur tua aqua. Qm fic ergo Chriftum xequirit > ad Angelos
pervenir.
51. Sed ii bonis ad Angelos meriris pervenicur : cur qui
pervenerit , vulneratili--? Eft & gladius bonus, cujus gladii
bonum vulnus. Vulnerar Dei verbum , fed non ulcerar.
Eft vulnus boni amoris , funt vulnera cariratis 3 ideoque
Cant i. dixit : {Vulnerati, caritatis ego Jim. Qua perfeda eft , vulnerata
caritate eft. Bona funt igicur Verbi vulnera , bona
Trov. z7. fune amantis vulnera : Vtiliora enim vulnera amici, quam
volmtaria 0fcula inimici. Vulnerata: cariratis Rebecca eft,
qua: relidis parentibus ,migravit ad fponfum. Vulneracx
caritatis Rachel, qua: zelavit fororem, amavit maritum 3
forori enim quod abundaret filiis, ipfa fterilis adhuc ini
,4. .videbat, quia typum gerebat Ecclefix, cui dicitur :• La-
tare fterilis qua non paris, erumpe & clama qua non par-
turis.
51. Invenemnt ergo cuftodes & vulneraverunt earn, &
tulemnt ei pallium, hob eft, aduscorporalis involucrura
fuftulerunt, ut nuda mentis fimplicitas quxreret Chriftum
3 quia nemo poteftamidu veftitus philofopl.ix, in
Eabitu fcilicet fapiencix fxcularis Chriftum videre. Et
bene tollitur ei amidus philofophix , ne quis earn per
.philofophiam deprrcdetur. Bene tollitur ei pallium, qux
ad Chriftum propinquat.,ut Deum vifura, mundo còrde
Matth, is- gradiatur : Beati enim mundo corde , quia ip ft Deum vide-
bunt. Denique ubi mundavit cor, Verbum reperir, Deum
vidit. Quxre ergo ilium, virgo, immo quxramus omnes 3
.anima enim fexum non habet. Sed ideo fortaffe femi-
.neum nomen accepit, quodeam violentior xftus corporis ]
agit : ipfa autem impetum carnis & amoris fui, molli qua-
dam & blanda rarione demulcet. Ergo orati onibus & ob-
fecrationibus Deum invitare debemus , ut quail bonus
aufter afflate dignetur, Verbique nobis auram cxieftis a l-
ipiret : qux frudiferas arborès non turbare vento gravi,
led lenifpiramine flatuque molli confuevit agitare.
i'- 7- ij, Tulerunt mihi pallium meum. Bonus amidus xter-
Serm 1111 nitas vicx , hoc pallium Sponfx voluerunt auferre cufto-
vtrft ]. " des murorum, quo primus homo fuerat exutus : fed anima
Deo devota quxfitum diu tenendo , & non dimittendo
diledum , pretiofo caritatis divina fe veftivit involucro. 3eati ergo qui tali pallio veftiuntur , & amidum ejufmo-
di legis obfervatione meruerunt •, quia non fimt legis ob-
.lici, fed qtix erant legis operati funt.
■f.. s. Adjuro vos filia Hierufalem, ft inveneritis dilettum
1 bid. serm. meum, ti[ annuntietis ei, quia amore langueo. Quis eft au-
8. -verf i. rem anjmX langor ? Morale hiftorix veteris facit nos
Exod. 33. memiiiiffe debere , qux eft de fando Moyfe, qui rogayit
Deum ut fe demonftraret ei, & facie ad faciem eum vide-
ret. Noverar utique fandus vates Domini, quod invifibi-
lemDeum facie ad faciem videre non poffet. Sed devotio
fanda menfuram fupergreditur , & putavit Deo etiam
hoc effe poffibile, ut corporeis oculis faceret id quod eft
incorpo'reum comprehendi. Non reprehenfibilis -hie error
, fed etiam grata cupiditas atque inexplebilis , quod
JDominum fuum vehn marni tenere ,& obtutu oculorum
videre cupiehar. Sciebat enim ad imaginem & fimilitudi.-
-nem Dei fadum effe hominem , quando enim eledus à
domino.Deo adpopulum liberandum, repletus eftfpiritu
Exod. j. fapientix, viderat Angelum ilium, & faciem ejus in gloria
, denique fulgente ejus 1 limine pavefadus eft, & vidit
rubum uri &non exuri. Vifuccepit fulgorem, quern mi-
fatus acceffit cupiditate & gratia provocatus, ut dili-
gentius fulgorem ilium in rubo confi leraret. Icaque 11 tantum accepit ardorem, tantam fubiit cupiditatem, cùm
Angelum vidiffet in .fiamma ignis de rubo, ut licet pavore
^pprehenfus confi Jerare non auderet , c onfiderare tamen
vellet : quanto magis yultum Domini corporaliter videre
defi Jerabat, dicens intra feVulcum ilium plenum lucis,
plenum gratix, plenum virtutis, p enum divmiratis quem
effe dicam ? Non poffum plus dicere vel fentire de Deo >
cilm enim confummaverit homo , tune incipit.: & cum
finietit, tune aporiabitur, ut fcriptum eft, quia Jncompre* Eccl. i*.
henfttbilis eft Lei aterna majeftas.
55. Irritus quidem erat poftularionis effedus, fedaffec-
tus probabilis fervi j quia ultia naturam fuarn devotione
progrefius de Domini Angelis xftimabar , quannim de
Domini vultu plus defideraret ,quo cupiditatem fuam gef-
tiret explere. Noverat in ipfo homine aliam poft mortem
futuram gloriam , aliam claritatem : Sicut enim ftella d 1. Cor. 1;.;
ftclla differt in claritate, fic & refurreilio mortuorurn : qua
& ft feminatur in corruptione, Jurget tarnen in incorruptio-
ne, furget in gl oria , fürget in vir tute , furget corpus Jpiri-
tale. Qni_ ergo hxc feire poterat, merito prxfumebatut
vultum Domini videre cuperet, cum effet obita corporis
morte vifurus. Talern certe etiam formam experat, ta- -
lern Dominus iam probabat, ut non diftaret ab Angelis
cceleffis minifter & exfecutor oraculi. Et ideo eum feiret,
Quia Angeli puftllorum quotidie vident faciem Patris qui Matth.it.
in calis eft, putavit quod jam eam videre poffet & debe-
ret, tamquam oblitus corporis , & carne depofitaficut
ille qui in corpore adhiic pofitus , eftm raperetur in pa-
radifum , ultra in corpore, five extra corpus raptus eilet i* Cor. u;
ad tertium calum fe nefeire dixit. Sandi enim etiam cum
gerunt corpus , non funt tarnen in carne, fed in fpiritu
quoniam qui in cupiditate & converfatione carnali funt,
Deo placere non poffunt. Sandi autem converfatione in
carne non funt, fea in cxlo.
5Ö. Ex his ergo Sponfx languentis comprehendamus in Pf. ni.
affedum. Videre Dei vultum quafi innocens , velut quo- serm. u.
dam vultu confcientix defiderabat, aperire ei faciem men- vtrl' u
tisinternx,& cognofci plenius geftiebat. Amor impa-
tiens , diu noduque meretricias fores pulfans , fi diutius
potiendi defideria differuntur, ipfa deficit exfpedatione,
dum fperat: in quo utique non finis amoris , fed incre-
mentum eft. Et quidquid eft defiderabile, fi non contin-
gat defideranti, deficit in illud , & quafi ipfam deponit
animam qui defiderat '■> fi tarnen fpes propior adfurgat,
dat vires fpes proxima : fi autem abfentia fit diledi, eo
ipfo quo abfentem defiderat, qux coiicupivit, animxfux
patitur defedionem. Itaque quanto longius eft illud quod
defideratiir, taiito magis deficit qui defiderat. Id ergo de-
ficere eft, in idunumquemque totis ftiidiismigrare,quod
diligat: illud c ogitat, illi adhxret, illud perfonat, quodre-
ceperit diligendum, in id quadam animx defedione trans-
funaitur. Mt fi mater filii exfpedet prxfentiam, quemad-
modum exl^>edabat Tobix uxor filium peregrinantem xob. «>■
deficiens ä defiderio , & in anguftiis conftimta, & tamquam
refoluta yidebatur. Quid enim aliud nifi defedhim
quemdam ejus verba fignificant ? Sed quo magis Iallatur
affedus, eo amplius amor crefcit: & quo diutius abeft qui
defiderat, eo exfpedantis defideria ma jore quadam vi amoris
ignefeunt. Caro deficit, fed cupiditas afitur & augetur.
57. Itaque fanda anima nefeit aliud defi derare quam
Sponfum, qui eft Chriftus Jefus : illum concupifcit, il-
lum defiderat, in illum totis intendit viribus, illum gre-
mio mentis fovet, illi fe aperit & effundit, & hoc folum
veretur, ne illum pofllt amittere. Itaque quanto majore
defiderio excitata fuerit anima, cupiens ädhxrere Deo fa-
lutari fuo, tanto magis deficit. Ergo ifta defedio immi-
nutionem quidem fragilitatis , fed adfumtionem virtutis
operatur. Concupifcebat, defiderabat, deficiebac,toto Ibidem all-
diffolvebarur affedu, ut totus illius fieret quem defide- quädopoft.
rabat, ficut etiam David ipfe dicit: Ejfundo in confpellu pfalm. 141#
ejus orationem mearn, & tribulationem meam ante ipfttm
pronuntio, in deficiendo e x me fpiritum meum. Defecit enim
ejus fpiritus > immo ab eo defecit fpiritus, qui feipfum
negat, ut adhxreat Chrifto. Itaque quafi amoris impa- Apdl. Da-
tiens, circumcurfabat, & quxrebat ubique Dei Verbiun, c,9'
quia vulnerata, qiiia nuda : & quxrebat adminiculum ali—
cujus, a quo Chriftus rogaretur ut veniret. Vide xftuan-
tein,.vide defiderantem : Adjuro, inquit, vos filia Hieru-
fttlem, & c deinde filiabus cxieftis illius civitatis admixta,
Verbum requirit ,&quxrcndo, & fpeciem ejus contemr
plando, ejus in fe excitat caritacem.
1601 E feriptis S. Ambrofii colledus. 1602
m m R
Lib. 1, de
Virijn
Pfal.r.
Serm, S-
■verf i.
Hb. de Be-
jicdici. pa-
triareh.cap.
Ä « * * * * ' & « A v e r b o p u r f c t o r k f i a O S c a t i o r i . lifu s e ip r im i tu r . miilibus. Decet enim, virgo, ut plene noveris quem
gis, atque omne in eo & ingenitx divinitatis & adfumrx
myfterium incorporationis agnofeas. Candidus ergo eft
merito, quia patris fplendor: rubcus, quia parrus eft vir-
ginis. Color in eo fulget & rutilat utriufque naturx. Memento
tarnen antiquiora in eo divinitatis infignia, quam
corporis facramenta-,quia non ccepit a Virgine, fed qui
erat venit in Virginem.
1 5¡t. Frater meus candidus & rubeus. Candidus claritate
xterna, rubeus fpecie colpris humani, quem facramento
incarnationis adfiimfit. Meritoque & ipfum quod eft m-
Ibidem ubi
fupra.
Ibidem
Serm. 16
■verf 3.
Cant. 8-
Cant. i .
66. Gena ejus ficut phiala arornaiis > gìgnentes unguenta- f . ij.
Jam genàs & cererà intelligimus animx effe virtutes , ,n -1
dodoriimque diverfitates : qui vel ipiritalem menti alimo- Strm' ìl
niam difpenfatione fedula fubminiftrent, Vel prx iicatioiv: an“
crucis Dominicx ficut Verbi quadam linea alligent audienr
tem, vel modeftia verecundi,& juventutis flore gradllìmi.
H i n.ta<aU Pu^°re revocentur ,redoleattameninhis odor
Chnftì : & ficut in genis quafi de capite facerdotali defeen-
dit unguenmm, fic & in his eluceat pulcritudo dodrinx.
67. Labiaejus diftillantia myrrham plenam. Permyrrham ir. 13.
enim paffionis unguentum & refurrecbionis gratia deck- ibidem
beumvbene ol«i quia caro Chrifti fine pcccacocft. juam B ratur ^iue rediyiñim. viti odorem fufcirads momiorum
perfididi contredlantes, manus fuas inquinaverunt: fandti
venerantes, pietatis odore flagrarunr.
60. Eleítus ex millibus. Lecern millia , inquit Jacob,
Ephram & millia Manaffe; id eft, & Judxorum & gentium
dominetur, & ex utroque populo adquirat fibi Ec-
cleíix plenitudinem. Ideoque dexteram fuam fuper
Ephrxm pofuit fantftus Jacoo, eo quod legis, dicente Ec-
clefia inCanticis canticorum ‘.Frater meus candidus & rúbeas,
eleñus ex decern millibus. Denique etiam David ju-
venculx Marix audorem ex cujus fucceffione Chriftus
eft natus per Virginis partum, in decem millibus prxdicai
^ 1 vM v .w ii im c u a u ä IIIWLUVLUIU r
vilceribus infundit. Clauixfintigiturlabiorum forestuor
ru™ > ^ obferatum mancar vocis veftibulum, tune fortaffe
referendum , cùm audieris Verbum Dei. Tune tibi
myrrha fudabir, tuiac tibi baptifinacis adfpirabit gratia 3 ut
ab elementis mundi commoriare, & cum Chrifto refiugas.
68. Labia ejus diftillantia myrrham plenam. Nos autem ibidem
otiolos nos putamus, fi verbo rantummodo ftudere vi- serm. n.
deamur : & pluris xftimamus eos qui operanmr , quam verf
eos qui ftudium cognofeendx veritatis exercent j dicunc
enim plerique : Ecce homo & opera ejus : quafi qui verbo
ftudeat, non operatur 3 cùm magis opus iftud quam cetera
l^Snt: Saliiáificm in millibus. cdlmreverentia: gradarne fine.Si w in ,opusjuftitiaeft, f iopus'tempcraiia.fiopu
61. Cavut eius auntm Ceohat. Onori fimi Caput ejus aurum Cephas.Quod figniffiìcroart ftabilem :_L • , . r 1
’ eminentemque fapientiam. Corpus Chrifti Ecclefia eft,
, hnjus caput ut aurum , quia fapientia pretiofa fandorum
■eft, hoc eft,viri jufti acque prudentes.
62. Crines ejus ut abietes, nigra ficut corax. De hoc alibi
dixie, Capillamentum tuum , ut grex tonfarum. Ideo capii*
lamentimi, quia virtus omnium fenfuum in capite eft :
Lenii enim fitpientis in capite ejus. Profunda igicur dodo-
rum prudentia , qux poteft eaquxobfcura funt revelare ,
& alta aperire fenfuum. Et hujufmodi difputatores crines
i . • a - - x ---—^ ,— .......I quamor
principals virtutes habentur. Nam fi operamr
Chriftus fecundllm quod juftitia eft, uciquc operatur fe-
cundum quod Verbum eft. Et operabatur cum eflet in
principio apud Patrem. Denique per ipfum omhia fada
fmit,ut fcias operatorem omnium effe, & opus noftnim
effe Chriftum Jefum. Etenim fecundum quo i Verbum eft,
Verbum inquirentibus , grande opus Verbum eft. Unde
cum Martha feftinarer circa mifiifterium , Maria autem
Verbum Domini audiret, ea qux audiebat, ei qux minify
trabac, meruit anreferri 3 dicenti enim Marthx : Domine,
dac: ficut dedic fando Jacob, & eum pavit á juventute
fua. Hos altos ac profundos ubertate dodrinx pafcit Do-
minus cxleftibus facramentis.
63. Oculi quoque ejus ficut columba. Oculi funt viri videlicet
fpiritualibus ornati fenfibus, qui ad videnda myf-
teria funt acuti, & pa rati ad penetranda fcripturx fecreta
divinx, rationaii lade fulgentes, in quibus non fit aliqua
doli maculóla confufio, fed fimplicis affedus immaculata
fmceritas. Ideo ináquarum abundancia lotas has columbas
In lade memoravit, dicens:
. 64. Oculi ejus ficut columba fuper abundantiam aquarUm,
. E8 / .a ., fi.J . -■ fi.. ■. m 1. ' , „
re ? Die ergo idiut me adjttvet ; refpondens dixit Dominus :
Martha, Martha, Maria bonam partem elegit, qua non
auferetur illi. Ita Verbum cognofcere majus opus effe
quam miniftrare, divinxaudorirate fententix definitur.
69. Sed fortafle dicac aliquis didum effe ab Apoftolo :
Non inferrinone ejfe regnum Dei ,fed in virtute. Scriptum 1 Cor. 4.
non nego, fed in quo fermone, cognofco 3 nempe quem
inflatus effuderit , qui audiencibus fermo prodeffe non
poffit, qui fine oftenfione fic fpiritus atque virtutis. Hunc
fermouem Paulus non dignatur cognofcere 3 vult enim
magis yirtutem fermonis commendar^. Dehique-volebat
lota in latte, fedentisjùperplenitudine^. Baptizar in lade E talem fuum effe Apoftolus fermonem ,-qui imiiifirmitate
Pfalm. 41.
I oh an. 4.
Dominusjid eft, in finceritat.e. Et iftifunt qui vere ba-
ptizantur in lade, qui fine dolo credunt, & puram fidem
deferunt, ut immaculatam induant gratiam. Ideo candida
Sponfa adfeendit ad Chriftum, quia in lade baptizata eft 3
ideo mirantuream virtutes, dicentes : Qua eft hoc qua adfeendit
dealbata ? Ante paululum dicebat, Nigra fitrn:
nunc dealbata cernitur, & adfeendit ad cxlum, & innixa
Dei Verbo, alta jam penetrat.
65. Nec immerito illic aquarum abundantia, ubi Chriftus
, unde mens humana repleri cupiac. Has fitit aquas
cervus , quas cùm biberit, lìtire non poillc. Has aquas
yeiiiebat, ut alios faceret fortiores : in timore & tremore,
ut cimentes nihil metuerent, nifi dominum Jefum 3 trementes
, pacem ejus. tranquillitatemque fervarent. Audi
ergo qualem Apoftolus lermonem habebat. Et fermo, ibidem,
mquit i rneus, & pradicatio mea non in perfitafione humana
fapientia verborum , fed in oftenfione fpiritus & virtutis ;
quia fides non in forenfi fermone fapientix : fed in often-
none fpiritus, fed in Dei virtute firmatur.
• 7o* Ergo in fermone fandorum virtus eft, in fermonè
autem forenfi ifto & philofophico vaniras mundi. Vir-
- j n r ----- .tvu.t.e..m.. «auutieumu Ve*ff»e- nini ifwerumiuounce fandorum,, eenriaamm liifttee pprroo**..
fiuyitl lio^heta cum dixn; Sttrvn in te anim. ma. Sedei j pheta re..cdoceat, qui <Uhi, mb*n evmgé- m 4
ergo Chriftus fuper abundantiam aquarum, & fru~ per pleH- lizantibus virtute multa : hoc eft. .Iir imi Im nnflfìnr
niaidinem, & ideo qui bapeizat in aqua dicit : Et nos omnes
de plenitudine ejus accepimus. Unde & oculus fuppli-
ciouum non alienus eft ab Ecclefia 3 quia etfi baptizabat
Johannes in Enon, baptizabat juxta Salim, ubi erat aqua-
mm abundantia, & duodecim fontes,& feptuagintapal-
mamm arbores. Hos fontes habec Ecclefia, hoc eft, in
veteri Teftamento duodecim patriarchas , in novo duode-
Pfalm. 41. cim apoftolos 3 ideoque didum eft : In Ecclefiis benedicite
dominum Deum defontibus JJrael. His fontibus ante per-
, funditur, quicumque myfteria facrofanda confequitur 3
ifti enim fontes ex xcerno fonte inanantes, toro orbe flu-
xerunt. Ubi ifti fontes, ibi adfeenfio animaram. Denique
Salini interpretati funt, ipfum adfeendentem 3 ille enim
vere adfeendit, qui propria peccata deponit. Hoc igitur
S. Ambr. Tom. I.
lizjtntibus virtute multa ; hoc eft, ut multa polline virtute
Evangelium prx dicare. Probatum eft ergo quod in Evangeli!
prxdicatione fit virtus, prxdicario autem Evangeli!
fermo fandorum eft 3 ita dubium non refider quih in ler-
mone fando fit virtus. Et hxc myrrha diftillans exlabiis
Sponfi, fcilicet per quam vitia mortificantur.
71. Manus illius tornatiles, aurea , piena iacinthis. Vi- f. 14.-
de qux manus fecerint hominem,& quem hominem fece- ibidem
rint ? Illum utique Quem fecundsim Chriftum induimus , Strm' I0*
exfpoliantes veterem hominem cum attibusfùis, & induen- Vl[o[r '
tts novum qui renovatur ad agnitionem fecundum imagi- * 3’
nem ejus qui creavit eum : ubi non eft fervus , & liber , fed
omnia & in omnibus Chriftus. Chriftum ergo induimiis ,
ficut & alibi didum eft : Chriftum induiftis. Accepimus Galat. 3.
Spiritum fandum, qui non folum noftra peccata dimittic ;
I i i i i
‘m ia - :