Cant. 8.6. Denique v a l id a e ß ß c t i t mors ca r ita s : durus fic u t s
( in fe r i z e lu s . Durus zelus, quem vita: hujus nulla
vincit illecebra. Durus ficut inferi, per quem
peccato morìmur; ut vivamus Deo.
14. Angeli quoque fine zelo nihil funt, & fub-
ftande fu a: amittunt pr«rogativam,nifi eam zeli
ardore fuftentent. Denique in Apocalypfijohan-
Atoc- J nis Dominus ad Angelum Laodicie dicit: Scio
i s . 17 opera tu a : nequefr ig td u s es, neque calidus. T J t in am
fr ig id u s e(fes, a u t calidus : f e d q u ia tepidi*s e s , in c i-
piam te evomere e x ore meo ; q u ia d icis : D iv e s f u m , \
d " d i ta t us, ó " n u lliu s egeo : d r nefeis quod tu es mife r ,
d “ m ife ra b ilis , d “ mendicus, d r n udus, & c a c u s . Conf
i l o t ìb ì,u t emas a me aurum igne probatum. H ic eft
D e i zelus, hic eft fidei vapor, devotionifque fer-
v o r , qui nos velut fuavem cibum in Chnfto re-
mollit 8c format. Quanta Domini g ra d a , ut nos
in fuo ore conftituat , & quafdam meritorum
noftrorum epuletur dapesjac, fi meremur, devo-
r e t , fi noftri cibi fuavitatibus deledetur. Beatus
quem fapientia devoraverit, quem virtus haufe- <
r i t , quem juftitia receperit : culpa in eo habere
non poteft pordonem, quem abfòrbuerit remif-
fio peccatorum ; ubi enim error inveniet, quem
integritas immaculata fufeeperit ?
15. Et quid miremur fi Angeli eum habent?
Zach 8. i. Ipfe Deus Pater ait: Z e la n s z e la b o ttie ru falem z e lo
magno.Qma. Deus magnus, ideo & zelus ejus ma-
gnus eft:& pro uniufcujufque potentie qualità tej
ita zelus aut mediocris, aut magnus eft. Z e lo vin-
dicatur Hierufalem, zelo Ecclefia congregatur, ]
zelo fides adquiritur, zelo pudicitia poffidetur.
iohan. i. Dominus quoque Jefus ait : Z e lu s domus tu a comed
i t me-, increpans Judeos quod domum oradonis
fecerint fpeluncam latronum , fecerint & domum
negodationis.
16. Sed non folùm locum Ecclefia: zelare de-
bemus, fed hanc quoque interiorem in nobis domum
De ijne fit domus negodationis,autfpelun-
c a latronum. Si enim lucra, queftus , pecunia
emolumenta aucupemur, domum negodationis 1
fecimus. Si invadamus alienas pofleflìones, fines
v idue vel minorum, fecimus fpeluncam latronum.
Veniat ergo Verbum D e i , & de hac domo
projiciat fures, direptores, cauponesjut mundum
fit cor tuum, pedus tuum.
17. Sed eft zelus ad culpam,eft & zelus ad gra-
pfal. 7 1. *• tiam. Nam & ipfe David ait : Z e la v i in peccatori-
Ecclì.$. i- bu spa cem . Et in Ecclefiaftico fcriptum eft : Non
z e le s m u lie r em fin u s tu i ; ne oßendat fu p e r te m a li-
t iam d ottr in a nequam. Et mulier zelotypa in mu- ]
lierem fidelem jure reprehenditur. Advertimus
ergo quod menfura quedam & difciplina fit zeli,
ficut difciplina virtutis. E t ideo beatus qui zeli
noveric difciplinam, & oderit eos qui Domini
gratiam rehnquentes , ialutem propriam defè-
rant, e r ro r* fib i fraudis adfeifeant.
18. Id eoq uea it: £>uoniarp o b liti fu n tv e rb o r um
tuorum in im ic i m e i. Qui funt ifti inimici? Si populus
Judeorum : quomodo inimici erant fub ejus
imperio conftitud ? David enim Judeos omnes
regno proprio gubernabat. Si gentiles : quomoa.
Poft vocem , progenie: , fubjungebatur in'edic.non eft hicna- l
■ tur r.. Quod in omnibus omnino feripeis cod- prsttcrmiteitur. I
• b- Edit. omnes, pofito. Melias mlT. poft tum , ut referatur ad |
vocem, aurum■ Et continuo poli , clinciar edit. cum duobus mit. |
illud morum vel-operum. MIT. vero ceceri, ut in tcxcu -, paucis ]
. do obliti verborum D e i, qui legem Domini nef.
ciebant?Nemo enim nifi id quod acceperit,obli-
vifei poteft. Illi ergo inimici mei,qui inimici tui,
qui Dominum in propria fua venientem non
erant recepturi. Hos graves hoftes,hosinimicos
fuos Propheta teftatur jnon qui fibi eflènt,fèd qui
Chrifto rebclles. Denique alibi dicit : Etfuper ini- Praì | |
mi cos tuos tabefcebam : d* jußo odio oder am illos ; gra- »14 „1
viora putans arma perfidi« e ffe , quàm pugna:.
Nemo e n im graviorhoftisomnium,quamqui
{ omnium le d it audorem. Ideo ergo zelo magno
adquifitus eft populus nationum; quoniam à fuo
Deus populo negabatur. N e c enim poterant
aut fidei devotionem,aut difciplinam tenere virtutis
, qui memoriam preceptorum celeftium
non tenebant. Sic Adam de paradifo ejedus: fic
populusJudeorum de prerogativa eledionis ex-
clufus eft.
19. Sequitur : Ignitum eloquium tuum nìmis, dr ■$. Ì.J
fervus tuus dilexit illud. Ignem quidem Dominus
; mifit in terram, non ut eam fodomitano rurfus,
ficut fcriptum eft,arderet incendio : nec ut eam <?«. 1,.
donate munere fcecunditatis, aut ufu vel flore *4-
viriditatis exueret. O p u s e n im fuum Dominus
probare magis atque augere, quam minuere
aut damnare confuevit. Neque vero dignum
erat, ut dementa innoxia noftri luerent feeleris
ultionem. Quid natura deliquerat, fi adulta jam
iòboles erravit ? N on erat partus in vitio,fi devio
lapfà eft errore a progenies : fed ufus in culpa,
) Quem ergo Dominus ignem in novo fp a r fitT e f
tamento ? Qui iecretos mentium d ivine ardore
cognitionis inflammàret afFedus, qui vaporem
fidei & devotionis adoleret, qui cupiditatem virtutis
accenderet. H o c igne calefadus dicit Hie-
remias: Et erat ignis flammigerans in oßibus meis. H-uu l0J
H o c iermonum igne celeftium vaporati Cleo- 9.
phas, & ille alius qui fimul cum Domino ab Hieruialem
ufque in caftellum confecerant iter,di-
cebant; Nonne cor noflrum ardens erat in nobis.... ,,
cum aperiret nobis Scripturas ? 31.
20. Ignis ergo h ic , férmo Chrifti eft. Et bonus
ignis, qui calefacere n o v it, nefeit exurere, nifi
fola peccata. H oc igne fuper bonum fundamen-
tum b pofitum illud àpoftolicum aurum proba- t
tur : hoc igne illud merum operum examinatut 1 cor ¡. j
argentum : hoc igne pretiofi illi lapides illumi- lt c’,li |
nantur, feenum autem & ftipula confiimitur.
Mundat ergo hic ignis animum ,confumit erro-
rem. LTnde & Dominus ait : Jam vos mundi èttis lohanm
propter fermonem quem locutus fum vobis. H ic eft
ignis qui arder ante Dominum 5 nifi enim quis
flagrantiam devotionisadfumferit,prefentiam
Domini habere non poterit. Accende hunc prius
ienem in mentibus tuis j ut Chrifti tibi lumen ef-
fulgeat. H o c igne urebatur rubus, & non exure- . j.»■
batur. U r 1 t e n im fermo divinus, ut corrigat
confcientiam peccatoris : non exurit, ut perdat.
c H ic ignis hebetare, hic ignis extinguere mate- c j
rialium le v a flammarum confuevit incendia.
Denique H eb re i hoc igne fuccenfi,fornacis ar- Dan-m
dentis vaporem nec timere ,nec fentire potue-
I exceptis ubi iegas , illud bonorum operum Sic.
I c. V « . edit- & recentiores nonnulla:, Hic ignis habitare Cbrif-
I turn per fidem facit. Rom. .cum mlT. omnibus , nobifeum legit. Et
j certe prior le tìio non aliunde indu£la eft , quàm ab aliquo qui
I nefeiebat, hebetare, idem h ic e lle , ac retundere vel minuere.
runt.
runt. Merito ergo bonus fervus diligit ignitum i
Domini eloquium, quo induitur caritas, q u e ex-
cludit timorem.
21. Pulcre autem addidit, nimis ; quia omnis
quidem do&or inflammat audientis affedum:fèd
fupra omnes eft fermo D e i, divifiones artuum &
intima penetrans medullarum. Tripliciter ergo
deferibe tibi ignitum eloquium D e i , vel quod
mundat, vel quod accend it, vel quod illuminar
audientes. Ideo ait Dominus : Scruta tus fum Hie-
rufalem ad lucernam. Sed neminem in ea vel qui
mundaretur, vel qui accenderetur, aut illumina-
retur, invenir 5 ideo eam in tenebris dereiiquit.
Z2. N e c mireris fi fervus diligit ignitum D o mini
alloquium, q u o d& Sponfa dilexit, q u e ait:
Sicut reßieula coccínea labia tua-jn cocco enim fpe-
cies ignis , & crucis Dominice fanguis irrutilat.
Coccínea labia Domini , q u e paflìonem propriam
loqtiebantur.Denique in E xodoa coccum
pro igne collocatum eft. N o n enim ex cocco
mundus,fed ex quatuor conftat elementis: fed in (
cocco figura ignis exprefla eft, cujus vapor nifi
celum,atque aerem,maria,terrafque penetraret,
omnia tamquam effeetis viribus fblverentur. Per
refticulam igitur vinculum perfuafionis agnofei-
mus: per coc cum , vel cupiditatis ardorem qui
fcintillet in afiimis audientium,vel indicium pafl
fionis. Unde & alibi ait Sponfa: Labia ejus lilia
difiìllantia myrrham plenum. Permyrrham enim
paflìonis unguentum,&refurre<ftionis gratia de-
claratur, q u e redivivum v ite odorem fufeitatis ;
mortuorum vifeeribus infundir. Merito igitur
alloquii ejus accipiens fuavitatem, exclamans
Sponfa teftatur : Fauces ejus dulcedines } dr totus
defiderium.
23. Sequitur verfus quintus: Iuvenisfum ego,
d* defpettus : juttificationes tu as non fum oblitus.
Multis fàn&orum qui à prima adolefcentia exer-
citati funt duris Iaboribus, poteft hic verficulus
convenire. Nam &Jofeph cùm à fratribusjunior
in ^Egyptum venderetur, junior era t,& defpec-
tu s , qui ad fèrvitutis injuriam vendebatur : 8c
poftea cùm produ<ftus è carcere , prepofitus
^Egypto., pópulis frumenta divide rei, fratribus
vicem inj urie non referret, fed refufo pretio alimenta
d onaret, fènilem patris à fame atque je -
junio vindicaret e ta tem , curruque fummiffò,
obvius,& famulantibus ceteris ample poteftatis
infignibus,adoraret, jure dicebat : Iunior egofum,
d “ defpettus tjußificationes tuas non fum oblitus.
24. Ipíé David quoque junior fratribus , cùm
patris oves pafeeret tamquam vili ablegatus ob-
fèquio, non oblatus eft fàcerdoti,quali indignus
qui ungeretur in regnum : fèd à fàcerdote quefi-
tus, & accerfitus à pafeuis, prerogativam re g ie
unclionis accepit. Poftea quoque progreffus ad
bellum, cùmGolias totum populum Judeorum
corporis fui mole defpiciens,fingulari certamine
provocaret, timentibus ceteris , popofeit à rege,
ut congrediendi fibi permitteret facultatem.
Necdum quidem tanto certamini habilis eftimaa
M (T. a liq u o t , coccus pro igne collatus eft, aut coccum. . . . col- |
latumeft. R e l iq u i , ac edit, ut in textu. Videtur autem Ambr. I
refpicere ad locum FI. Jofcphi è lib. 3. Antiq. ludaic. cap. 8- ubi |
colorum quibus Tabernacuìi vela intexebantur, myftica lìgnifi- j
catto ita exponitur : n n (Qccfon ¿x ttordgar »'<peutrtrm 7iu. |
tus e f t , rege dicetìte : Non potes ire ad allophylum,
spugnare cum eoi quoniam tu pueres,d* ille v ir bella
tor eßa ju'ventute fua.Neque eííet admifTus,niiì
feciffet fidem, quod in fua adolefcentia Ieonem
fuis manibus ftrangulatum, extradkis rap te ovis
cruribus peremiflet.Ipfè edam defpeiftus ab allo-
phylo,quòd adverfus armatum preliatorem cum
virga & lapidibus proceffiiTeÉ,retulit non viribus
fé fretum elle,non armis : fed in nomine Domini
confidentem adprelium elle progrefllim ; ut la-
ceffite plebis auferret opprobrium. H ic ergo
juvenis, atque defpectus ftravit allt>phylum,po-
titufque v id o r ia , indecem millibus juvencula-
rum pfàllentium teftimonio triumphavit.
25. Gerebat enim typum ejus qui quali defpec-
tusventurus efTet in terras, & fine le g a to , fine
adjutore , fine nuntio totum populum mundi
hujus crucis fue p relio liberaret*. cui applaude-
rent anime fànd o rum, per baptifmatis facra-
mentum renovate,quod verum illum Goliam re-
velatum nobis,acproditum verbi fui gladio tru-
cidaflet.Jacet igitur verusGolias humilitate Filii
De i ftratus : amifit caput quod in multas artes
vertebat & fraudes. Pfàllunt fècure jam anime,
q u e ante peccatorum fuorum tormenta defle-
bant. Dicunt tympanis, hoc e f t , corporibus fuis
peccato mortuis refultantes: Saul triumphavit in
millibus : David in decem millibus. R.ex ille durus
indignatur, & irafeitur diabolus j eo quod cane-
rent juv encu le quia duritie filius paucos dece.
» p it, Chriftus totum mundum redemir. D ic it ergo
Chriftus natus ex Virgine : Juvenis ego fum ,&
deßettus : jußißcationes tuas non fum oblitus.
z6. D ic it edam populus nationum ,ille in prima
eledione d efpedus, rudis adhuc in fide, &
ftudio p r im e v e devotionis adolefcens,vel certe
renovatus aquile juventute per baptifmatis fa-
cramenta : Juvenis ego fum,d* deßettus: jußißcationes
tuas non fum oblitus. Ille ego defpedus ante,
jam preferor ,jam anteponor eledis. Ille ante
, defpedus populus peccatorum, habeo celeftium
facramentorum veneranda confortia. Jam men-
f e celeftis honore fufcipior:epulis meis non pluvia
undatur, non terre partus laborar , non ar-
borum frudus. Potui meo non flumina queren-
da, non fontes: Chriftus mihi cibus,Chriftus mihi
p o tus : caro D e i cibus mihi, & D e i fànguis po-
tus eft mihi. N o n jam ad fatietatem mei annuos
exfpedo proventus, Chriftus mihi quotidie mi-
niftratur. N o n v e reb o r ,n e qua mihi eum c e li
1 intemperies, aut fteriliras ruris imminuat, fi pii
cultus diligentia perleveret. N o n jam coturni--
cum pluvias mihi opto defcendere,quas ante miraban
non manna quod ante cibis omnibus p re-
ferebam5quiaqui manna manducaverunt patres
efùrierunt. Meus cibus eft, quem fi quis manduca
verit, non efuriet. Meus cibus eft, qui non corpus
impinguai, fed confirmarc o r hominis.
27. Fuerat mihi ante mirandus panis de ce lo 5
fcriptum eft enim: Panem de celo dedit eis manducare
: fed non erat verus ille panis, fed futuri um-
S fd 2> c i" eloiits cw ieicSj ä \T n r. « t e Troglpògft rlci 6a \a o s"xr, r a
at^eitlxTui •? xo^Av r f t affuc-n T e i $ áí&c ;¿\¡Á.íicq » O3XJ1-
J-os. x, i S''«» tiii •nr.fiigit, 5 m^fts. Hanc incccprccacionem
Orígenes primus iccutuscll Horn. 13. in cap. i j. Exodi acque alii
poll eum.