ita. é 1
In P f iil.ili.
Serm. j .
2..ad Cor.i.
Lib. 7 . in
Luc. ad cap.
Cap. 4.
if. 11.
Lib. i. de
Virg.
rfelm. in.
gracia , torrida (òrculiTiujus & mundi a: iti va fugientibus. A
Opaca igitur adclinatio Chrifti & Ecclefia.', quibus Dei
Patris xrema illa requics adfpirat. In liac ergo requief-
camus umbra , peccacorum noftromm xftìbus farigati
Ìi quos aduflìt libido , hos Domini crux refrigeret, in
qua fe reclinavit , ut noftra debita fufciperet. Si quos
cujpa laflavit, hos Jefus gremio excipiar Tuo , & molli
foveat amplexu 3 unde audeo dicere, quod caro Chrifti
adclinatio eli Ecclefix.
• -50; 'Trabes dornorum hbfirarum cedri. Cedri fpecie ,
majomm qui jufti fuerunr, gloria defignatur. fuftus enim
ut palma florebit, & ficut cedrus qua in Libano ejt , multi-
plicabitur ; ficut cnim cedrus non putrefcit, ita nec majo- B
rum gloriatili^ vetuftate corrompiti«.
qi. Lacunaria noftra cypreffi. Genìis hoc arboris nnm-
quamamittit viriditatem fuàm, byeme juxta atque xftace
.comam pafrìt, nec diverfo colore mutatur. Solam hanc
arborem ventus numquam fuo honore defpoliat, fola
numquam vereri exuitur amidfcu, aut novo flore vefti-
tur. Sic apoftolica quoque graria nefcit defe£tum > fed
vetuftate lui floret. Anima ergo corrumpi nefcit » qua:
-fiorentibus membris viget , femper jufticix ceterarum-
que virtutum culmina patienti magnanimitate fuftentat »
& ideo non defluir, neque deficit 3 quia nihil in ea rimo-
fum eft ac remifliun, nihil mobile , nihil lubricum, nihil.1
quod vitio fermonis ex ea poffit e fiondi. Sequittu' Ecclesia
vel fidelis anima, animam dico, ideo quia nihil tam
eft homo, quàm anima.
C A P U T S E C U N D U M . .
1 flos campi , & lilium corrvallium , ficut lilium in
ll s medio fpinarum i in totam enimterram fides populi
credentis exivit,& in fpaciofo pofuit pedes liios Cbriftusj
& ideo pulcre ait florem fe elle campi. Flos erat etiam
Paulus qui dicebat ; Bonus odor Chrifti fiumus Deo. Et
vene flos , qui poterat nova & vetera de fui cordis pro-
ferre thefauro. Ego flos campi. Et bene flos eft Ecclefia :
qux frudtum annuntiat , hoc eft , Dominum Jefum
Chriftum , de quo di&um eft Marix : Benedilla tu inter
-mulieres, & benediEhts fruBus ventris tui.
2. Alio quoque fenfu florem tibi demonftro carpen-
dum , illum inique qui dixit : Ego flos campi, & lilium
■corrvallium. Pleriquecomparationem hanclecundum na-
turam floris, & ufum ptitant propolìti germinis aprio-
rem -, eo quod lilia nullius annui ufus ciutum requirant,
jiec ficut erga proventmn fru&uum ceterorum, ita etiam
erga generationem iftius floris, follicitis in orbem redeat
labor adus agricolisj quibuslibet enim ficcitatibus agri,
omne illud quod alitur in florem quadam virtute genitali
ex fefe , atque in fe fucci femper virentis ammattir ;
ita ut .cùm folionim puberum caulem videas aruifle,floris
tamen natura virefcat 3 abfconditur enim viriditas , non
•amittitur. Aft ubi vernis fuerit provocata blanditiis, in-
dtmientum germinis, comàm floris , liliive refumit orna
tus.
3. Illud etiam deledat advertere , quia non in afpe-
ritatibtis montitun incultifque filvanim lilia, fed in hor-
torum amoenitate generantur. Sunt enim horti quidam
-divcrfarum pomiferi virtutum, juxta quod fcriptum eft :
tìortus conclttfiis, &c. eo quod ubi integritas, ubi calli-,
tas, ubi religio, ubi fida filentia fecretomm •, ibi clari-
tas Angelorum eft , ibi confeflortim violx, lilia virgi-
num , rofx martyrufn ftmt. Bene lilium Chriftus eft,
■ quia ubi martyrum fanguis, ibi Chriftus qui eft flos fu-
blimis immaculatus, innoxius > in quo non fpinarum
• oflendat afperitas , fed gratia circumfufa clarebat. Sunt
- enim fpinxrofarum,qux funt tormenta martyrunr, non
■ habet fpinas inoffenfa divinitas, qux tormenta non fenfit.
4. Tamquam lilium in medio fpinarum. Quod eft evi-
• dentis indicii fpiritaliuin nequitianim fentibus virtutem
• obfideri, unde frtidum nemo referat , nifi qui cauti«
accedat. Stime igitur alas virgo , fed fpiritus : ut fuper-
voles vitia , fi contingere eupis Chriftum , Qui in altis
habitat,& humilia refpicit. Et fpecies ejus ficut cednis
Libani , qux comam nubibus , radicem terris inferir ;
principium enim ejus de cxlo , pofteriora ejus in terris,
frudus cxlo proximos ediderunt. Scrutare diligentius
tam bonum florem •> necubi eum inpedoris tui convalle
reperias > humi|ibiis enim frequenter inhalatur. Amat
generari in horcis.» in quibus eum Sufanna dum deam-
bularet, invenit : mori potius quam violari parata.
5. Aliter, Ego flos campi, & lilium corrvallium, tamquam zib. 1. de
lilium in medio fpinarum. Ecce aliiun locum in quo folet spir.[aneto.
Dominus converfari ,immo non in uno fed in pluribus:
Ego , inquit , flos campi ; quia patentem fimplicitatem
purx mentis frequentar. Et lilium corrvallium ; flos enim
humilitatis eft Chriftus, non Luxurix, non vohiptamm
atque lafcivix , fed flos fimpliciratis , flos humilitatis.
Flos odorem fuum & fuccifus refervat,& contritus accumular
, nec avulfus amittit : ita & Dominus Jefus in ilio
patibulo crucis nec contriti« emarcuit, nec avulfus eva-
nuit > & illa lancex pundione fuccifus, facro fpeciofior
fufi cmoris colore vernavit, mori ipfe nefeius, & mor~
tuis xternx vitx munus exhalans.
4. Tamquam lilium in medio fpinarum , nonne inter Lib. 3. de
afpentates laborum contritionefque animorum boni flos Viri ,n-
odoris adfurgit -, quia contrito corde Deus placatur. Hoc
eft defertum, filix, quod ducit ad regnum, hoc eft etiam
.defertum quod floret ut lilium , juxta illud quod feri-
ptum eft : Latore fterilis, & exfiulta defertum, & floreat EfaU j/; 1 ut lilium. In hoc deferto , filix, arbor illa bona fradi-
fera qux bonos frudus facit, incipit brachia fadoram
. fuorum difhmdere, verticem divinitatis adtollere juxta .
quam noftrx ligna filvx fratefeant -, quia ficut arbor mali
inter ligna filvx, ita frater meus in medio fihorum -, ut
videns hoc Ecclefia , & fidei nqftrx jam Ixta fucceflli-,
. dicat : In umbra ejus concupivi & f e d i > & frubltts ejus f . j.-
d u lcis in faucibus meis.
7. Nota quod fxpe in hoc Canticorum libro Salomon Lib.deifaac
triplicem illam fapientiam evidenter expreflìt, moralem cap. +.
feilieet naturalem,& myfticam, ficut in Proverbiis dixerat
; ut tripliciter fibi-fcriberet, qui fajpiéntiam ejus vellet
> audire. Ait ergo in Canticis fponfa de fponfo. Ecceyul-
cher es confobrinus meus , e,cce pulcheres & decorasiaccli- Cap.i.^.\p,
.natio noftra opaca, trabes domorurn noftrarum cedri,loca- & l6-
nana noftra cyprejft. Politimi« hòc de moralibus aceipe-
re, ubi enim requiefeit Chriftus & Ecclefia, nifi in ope-
ribus fux plebis ? Denique ubi impudici eia, ubi fuperbia,
. ubi iniquitas erat, ibi ait Dominus Jefus : Filius autem Motth. 8.
horninis non habet ubi caput fuum reclirut. De naturalibus
. autem quid accipiamus ? In umbra, inquit, ejus concupivi f. j.
& fidi, & fruBus ejus dulcis in faucibus meis ; qui enim
terrena fupergreditur, & cui mundana moriuntur ( quo-
niam crucifigirur ei mundi«, & ipfe mundo ) omnia qux
l funt fub fole, refugit & contemnit. De myfticis quoque
ait : Introducite me in domum vini, conftituite in me cari- f. 4.
totem. Etenim ficut vineam fuam vitis, ita Dominus Jefus
popuhim fuum quali vitis xterna quibufdam brachiis
.caritatis ampleditur.
8. Confiderà lingula -, in moralibus flos eft inter fpinas
lilium, ficut ipfe ait : Ego flos campi,& lilium conuallium. sup. f - 1.
In moralibus ergo flos eft, ficut in naturalibus fol juftitix
, qui oriens & refurgens illuminar, occidens obum-
brat. Cave ne tibi occidat, quia fcriptum eft : Sol non Epbef. 4.
occidat fiuper iracundiam veftram. In myfticis caritas eft ;
■ uia plenitudo legis eft Chriftus. Et ideo Ecclefia qua^
iligit Chriftum , vulnerata eft catitate.
7. Pulcre etiam lilium dicitur Ecclefia ; ficut enim li- in vfd.nl.
lium fulget, ita etiam fplendent opera fandorum. Pul- SerT" ^
chcrrime etiam didum eft : Lilium corrvallium ; quia in
humilibus magis elucet gratia. Sed hoc lilium in medio
fpinarum, hoc eft, inter Judxos & hxreticos , hoc eft,
inter folhcitudines hujus fxculi , qux mentem hominis
animumque compungunt. Pofliimus etiam aliter acci-
pere , quia ficut lilium inter fpinas eminet, ita fuper
omnes conventi« Ecclefia Dei refulget,
lo. Refert etiam confiderare, quòd hoc lilium fplen-
dore circumfufum fit, intus autem quod habet, rubeum
fit, boni & ipfum odoris > eo quod caro Chrifti velut'
morali divinitatis claritudine circiunfepta , cxleftis ha-
buerit protedionem gratix. Denique in pofterioribus
ait : Fraternus meus candidar,& rubeus : canaidus ciarliate C a p .p .f.io .
divina, rubens Ipecic coloris hnniani, quem facramento A
incarnationis acffumfit. Meriioque & ipfum quod eft
rubram , bene olet, quia caro Chrifti fine peccato eft,
quam perfidi cpntredantes , manus fuas inquinaveiimt :
fandi venerantes, pietatis odore fligrarunt. '
n. Accepit hunc odorem Domini« Jefus flagrantis
Ecclefix fux, & alt : Ecce proximo men bona. Et Ecclefia
j ^ dicit ad Chriftum : Ecce es bonus fraternus meus , ecce es
bonus , tamquam malum in lìgnis filva. Pulcherrima cellario
! Quid enim pulcrius aptiufque dici queat, quain ut
fponfum arbori mali comparet?Hujufmo ii enim ponium
odorem gratum habet, uteeterorum poraorum flagran-
tiam vinca:. Et Chrifti« adfixus ad lignum, ficut malum JJ
pendens in arbore , boniun odorem mundanx fundebat
redemtionis, qux peccati gravem deterfit feetorem, &
unguentimi poti« vitalis eftudit.
jUdem. IZ- Tamquam malum , inquit, in lignis filva , ita confobrinus
meus in medio filiorum ; eo quod fuper prophe-
tas & apoftolos. , intima corda hominum , verborum
fuavitate mulcebat. Sed non folum odor, vèrurn etianl
cibus fuavis in malo eft : èrgo cibus fuavis eft Chriftus.
j j. 13. In umbra ejus concupivi , & fedii legem enim acce- ■
perat, hanc fequebanir, hanc currebat viam : in lege
itaque requiefceris, in umbra Chriftixequiefcebat. Bona
umbra, qux nos ab iniquitatis fole deffendit ! Cui autem C
* dubium quod lex Dei umbra fit Chrifti ? Quid eft lex
diei. felli 3 neoménix , fabbatorunl , nifi umbra fiituro-
nim ? Qmdies fecundiun legem Moyfi : Ut videam/ex'
dies iternm feptimum diem, & fic perpetua fxcula ì
Qiiis menfis feCUndum legem Moyfi,' ut feiens menfem,
feiam priinam menfis neomehiam , & vere fanda in.
jneomehiis offerenda?Quis fecundum legem Moyfi annus,
Deut. ij. fpx illis .diebus eonftans de quibus ait :: Sex annis fer-
- vietfiebraus ,0 “ feptimo anno liberabitur, ut inveniantui:
fex anni quibus aliqiiis operauir tèrram, deprimo autem
anno remittit illam profeIytis , & pauperibiis, &beftiis
terrx? Quis feptimus annus , quo concedano.« omnia pj
debita Hebrxis ?
14. In hac umbra reqliiefeebat patrum fides -, prophe-
tarum fanda devotio. Die ergo: còngregatio ieligiofa
vèl fandà anima, In umbra ejus concupivi, Ó* fedi. Umbra
eft jubilxus annus quis. enim ejus myftica videt, ut- facie
a l fàciem cognofcat qux anno quirigentefimo complen-
da Lege prxferipta fiuir? Umbra funt dies fèlli fecundum
Legem à primo menfe decima die menfis ufque ad
qiiartamdecimam , & inde ufque al vigefimam primam
menfis. Qiix umbra eft celebriras illa intei: primum &
feptimum menfem in' tempore ilio anonymo. J Umbra
eft fandificata libertas in fabbato. Umbra eft dies feftus ]
feptimi menfis.neomenix, & memoriale tubarum, fepri-
mi menfis dies decimus » dies prppitiationis. Vides quia
monas & decas > duo felli dies. Item quinti« decimus
dies , dies tabcrnaculorum per odo dies : in .umbra hxc
omnia. In umbra prima dies vocata, & odava dies vo-
cata in umbra, qux fcenopxgiis prxferipta fecundum
Legem.
15. Conftitue mihi aliquos ex circumcifioné credentes,
iti Lege dodos , obfervantix follicitx viros , & nunc
Evangelii agnitione illuminàtos , fpiritali faginatos gratia
, dicit in his Ecclefia qux videt Chriftum, qux fppn-
^ funi recipit, qux cibo ejus pafeitur : In umbra ejus concupivi
, & fedi, & fruBus ejus dulcis in faucibus meis.
Quis frudus ejus dulcis , nifi prxlicatio Dominicx paf-
ffalm. 116. fionis ? Ut ipfe ait, Ecce hcreditas Domini, filii.merces
fruBus ventris. Quis enim dulcior frudus poteft elTe in
faucibus noftris, quàm reraillìo peccatorum ì
Epìftol* ad .16, Et fruBus ejus dulcis gutturi meo. Eli fpirituale
¡rtneum.in manna, hoc eli, pluvia fpiritalis fapienrix, qux ingenio-
c i6. Exodi. gj. quxreiitibus de cxlo infimditi«, & irrorar mentes
^ pionun, & obdulcat fauces eorum : qui igitur intellexe-
gf* rit infufionem divìnx fapientix , deledatur nec alium
W ft' eibum q u x r itnec in folo pane vivit, fed in omni verbo
Dei. Qui curiofior fuerit , quxrit quid fit illud quod
melle dulcius fit : Refpondet illi minifter Dei. Hic eft
panis quem dedit yobis Dominus manducare.. Quid fit
file panis, audi : Verbum , inquit, quod ordinavit Deus.
' Hxc ergo ordinario Dei, hxc aliinonià afic animam fa-
pientis, & illuminar atque obdulcat, refplendens veri-
tatis corufco , & muleens tamquam favo qiiodam , ita
diverfarum virtutum fuavitate,&- fermone Capiemix.Favi
eiiim mellis fìrmones funt boni, ficut fcriptum eft in Proverbiis.
Ergo ubi guftavit fruduiii fuavitatis, impatiens
ad perfediora feftinat, dicens :
17. Introducile me in domum vini, conftituite in me di- f.+.&fci.
leBionem, confirmate me in unguentis , ftipate me tn malis ;
quia vulnerata dileBionis igo fum.Lava ejus Jub capite meo,
& dextera ejus complcBeturrne. AdjUravi vo sfili a Hieru-
falem, in virtutibus & fortitudinibus agri, fi Jufcitaveritis
& refufeitaveritis dileBioneni, ufquequo voluerit. Meritò /» Pfal.nt.
quxrit eum, meritò defi lerat > quia bene omnia in. hoc* serm. j.
curfii atque itinere difpofuit imperator nofter. Primum verf ' l’
omnium fi lei fundamento tabernaculiim hoc confirman-
dum putavit. Deinde fi qua eft nobis afpera atque arida
& prxrupta manfio , Imperator tamen ifte turbata clif-
cernit, arida irrigar, deferta fcecundat. Si quid amari-
tildi nis , fi quid tentationis, lì quidinfirmitaris eli, dudor
nofter & amara temperat,& follicita mitigati dura diflòl-
vit & invalida confirmac.
-18. Sicubi vult requiefeere rex terrx exercitum fuum ,
non ignobilem vicum non commeatibus indigentem ,
non arenofa & nuda gignentium : led urbem xdificiis
nobiletii , refedam uberem copiàrum , ^iut agrum
ama?num ,aut virentem pafctiis , aut némorofa & cam-
. peflyia ftativis óppornina decemit. Ergo fi reges terrx
norunt commoda provilere fequéntibus fe , quanto
magis Deus qui bonus eft, novit quemàdmodiirn prò futura
difponat diligentibi« fe ? Ac primiìm fi incognitum
carpendum eli iter , duces eliguntur vianun > qui prx-
currant agmini, fed hoc imperatores ìfti injuriofym libi
arbitrantur : Deus autem prxibat, cùm Hebrxi facerent
iter , denique in columna nubis Ioquebatur ad eos. Et
ut feias quia prxibat, Deus, inquit ,'praibat illos •• inter- Exod. 13.
1 diu quidem in columna nubis ofténdens illis viam , noBu
autem ih columna ignis , & non defici'ebat columna nubis
interdiu. Hanc prxcedentem nobis cólumnam fequens
Ecclefia , non deficientem ne ìpfa deficeret, umbra ejus
refrigerabatur j & ideo dicit '.In umbra ejus concupivi, dr 5*
fedi, & dulcis ejus fruBus in faucibus meis ; quia à Domino
pafeebatur , & deduda in locum pafeuórum &
aquam refedionis. '
- 19. Introducite me in domum' vini. De eopiis prxpara-
tis, quxrit progredì ad aliàm manfionem in qua myfte-
riorum gratiam & laititix capiat fuavitatem. Hinc quoque
promovens veruni iter , ait f Ordinate in me dilec- Lìb.3. de
l tionem. Bona ftativa , ubi plenitudo eli caritatis. Cari- Virgin..
tas non poteft efle fine fide > tres enim velut vades funt
Ecclefix, fp'es, fides, caritas, ciìm fpes prxceflerir, fides
fundata fuerit, o dinatur caritas, Ecclefia copulati«.
- l o . Confermate me, inquit, in unguentis , ftipate me in In Pfeh 8.
malis. Habes alias manfiones ,• ad quàs Ecclefia cum de- Serm. 3.
ledatioiie fuccedit. Iftx manfiones funt criids CWflì
8c fepulturx , in quibus vulnerata eft Ecclefia, fed vul-
nere caritatis 3 'vulnus enim eft quod Chriftus excepit,
fed ungueutum eft quod effulir.' Pomum eli quod pe-
pendit, hoc pomum guftavit Ecclefia, & aie : Et fruBus
ejus dulcis in faucibus meis. Et ut feias quia pomum eli
p Duminus, legifti fupra : Tamquam malum in lignisfìlva »
ita confobrinus meus. Nos quoque vulnus fatemi«, ciìm
prxdicamus Chriftum crùcifixum, fed bonus odor fumi«
Deo 5 quia crux Chrifti Judxis fcàndalum, Grxcis ftulti-
tia , nobis autem virtus Dei atque fapientia eft. Hoc
vulnere Ecclefia vulnerati«, cùm Salvatoris fui prxli-
eat mortem , fed hoc vulnus eli caritatis. Denique qui
non credit , negar : qui diligit , confitetur. Manichxus
negat, Chnftianus fatetur 3 & ideo fcriptum eft : Vti- Prov. 17 .
liora vulnera amici, quam voluntaria 0ficaia inimici. Pulcre
ergo dicit Ecclefia : Quia vulnerata cantate ego fùm.
21. Nudemus membra noftra bono vulneri, nudemus
fagictx eledx : fagìtta hxc Chriftus eft qui dicit : Pofuit E fai. 4 9.
me ficut fagittam eleBam ; bonum eft ergo hac vulnerari
fagicta, non medioeris manfiònis ifte prOcelli«, non
omnes poflunt dicere , quia vulnerari fune dile&ione,