Saniti Ambrofii
P fa l .U f .¡ .
P fa l.f i.
c«lum ( palma autem vel palmits portio manus
eft metientis, de aliquid comprehend.entis ) ideo
tamquam breves dies settimane nuncupatosjcùm
cognitio Dei per menfuram, ut fupra diximus,
poffit incelligi: carieftis aucem ifta cognitio,ut ad
menfuram farta fint omnia. N o n ergo breves,fed
magnidies Prophet« pofTunt intelligi,quosDeus
menfiis eft palmo,quo menfuseftc«Ium. Neque
enim breves fuse vitse dies diceret, qui poftea ait:
Hcu me! quia tncolatus meusprolongatus f i l i l i forte
quia propter peccata hominum breviores vita:
iftius dies fe c it Deus , qua: ante Se nongentis
de feptingentis annis extehdebatur $ ut nunc intra
centum annorum curricula claudatur. Sic
ergo intelligendum eft : E cce peccato obnoxios
diesmeos notti j dies enim vita: hujus, qu« peccato
eft obnoxia, breves fune : dies autem vita:
¡eterna;, fine fine.
22. A u t certe fic ( noftrum eft enim argument
s quierere veritatem , tuum eft eligere quid fe-
quaris ) N e peccatum, inquit, crefceret, abbreviarti
dies vita: human« qua vivimus, in his ter-
ris 5 de tamen cùm maturior in hoc brevi curiu
iftius vita; finis fit peccatorum, mortis celerita-
te fubfiantia me a tamquam nihilum ante te ;quia
etfi ad imaginem Se fimiiitudinem D e i farti fu-
mus, gravar tamen nos in hoc corpore conftitu-
tos qu«dam terrena contagiq : qua: non grava-
ret, fi nos exuere magis veterem hominem, cùm
induimus gratiam, quàm fuperveftire mallemusj
minorem edam laborem nobis exfpoliatus homo
vetus, quam fuperveftitus adferret. N am qu od
exipoliamur, abjicimus: quod fuperveftimur,induimus.
Et ideo ingemifeinius Se laboramus,don
e e mortale hoc veteris hominis indumentum,Se
errorieffertum obnoxium,novitate fuse vit« fpi-
ritualis abiorbeat; ut fi fupra venenum plurima
mella fundantur, « gre ac nimis fero veneni virus
aboletur. Aqua edam multa diu cum veneni felle
lurtatur , fi non illud exp uat, led abforbeat.
a Ideo laborioià pcenitentia, fuavis g ra d a } quia
peccatum exfpoliatur, ubi grada eft : abiorbe-
tu r , ubi pcenitentia } ibi remittitur, hìc abfcon-
ditur. Et ideo fcriptum eft : Beati quorum remifià
fun t iniquitatesì & quorum tetta funt Peccata.
23. Et requievit paulifper ingemifeens humane
conditionis «rumnam^quia dixerat : Verumtamen
univerfa vanitas,omnis homovivens. E tp oft * dia-
piàlma,refumto fpiritu,ait-.Quamquam in imagine
Dei ambulet homo j tamen vane conturbatur : the-
faurizat ydr ignorai cui congregai ea. Vide quomo-
do ante aiperitatem fu« lèntenti« temperavit :
poftea rationem fu« vocis abfolvit. Temperavit
a. Cod- V at. a c Gallic, a liq u o t , Ideo laboriofam pocnitrntiam
fuavis gratin fequitur. A lii cum edit, confentiunc.
* . Diapfalma, eft qusedam in pfalmo d iv ifio , vel mutatio'; ut
ficubì ( ait Hilarius Prologo in Pxp.pfalm.) diapfalma intercefterit,
aut aliquid aliud d ic i, aut etiam ab altero dici, aut in altero ariti
muficA modulo cantari intelligendum fit. Hieronymusepift. 13 8. ad
Marc, ab hacopinione difcrepat,contcndcns diapfalma nihil aJind
fonare, quam Hebrarorum/eia, id e ft , femper, quod tantum dif-
tiniftionis cauià ponebatur. Veruni longc aliter de eadem voce
diiTcrit Eufcbius Csefar. in Expofitione Crac. P. P. inpfalmosà Bal-
taz. Corderio concinnata ,. & Antucrpi* typis Mo re ti an. 1643.
edita., l lh c fiquidem narrai quinque cantorcs ordinis levitici
quos David elegerac , & quorum ipiè medius ila b a t , lìngula m u- :
lica inftrumenta pulfantes contra San&uarium plalìere folitos
Spiritu land ò inlpirantc. A t lì quando cj us afflatus c e lia rc i, cos
quoque tantifpci à cantu d eftitide, ac turn fcriplifle diapfalma.
Gregorius Ny ll- T r a d . 1 . in piai. cap. 10. liler.tuim illud non
cciTationi divini inftinélus, fed nova: tuipiam il i ftrationi à Spi-
A diceiido : Sluia in imagi ne Dei ambulai homo. Beatus
homo , qui ad fimiiitudinem De i per fidem
ambulas: beatus,qui in te fidem habes : beatior fi
avaritiam non haberes • Aliud bonum mentis eft
«ternum, aliud vanum carnalis cupiditatisincen-
dium.Fides enim D e o m ilitatjavaritia tentatori:
irta congerit quod fi bi p ro fittila quod proficiat
alienis.Quid igitur tam vanum,quam nefeire cui
laboret heredi ? Quis b enim feit fi fibi filius, aut
nepos proprius fupervivat ? Sarpe aut in tabulis
B teftamenti fcriptus heres funefto arnbitu tefta-
torem pr«cedit ad tumulum , aut hereditärem
fuperftes ab forb et, aut luxuriofus diflìpat, aut
ftultiffimus non tuetu r, aut proferiptus amittit.
Si quem ergo videris ftudiofe divitias congregan-
tem, die de tu : Vane conturbatur : thefaurtzat, d*
ignorai cui congregatea. Neque enim fecum poteft
au fe rre, qua: poffidetj & cùm morietur, relin-
quet alienis divitias fuas. Succedit frequenter
inimicus de ingratus, de deceflori fucceflbr iniul-
C tat. Q u o s illed ilq x it, irte perfequitur : quosille
nu tr iv it,h ic vendit.
24. Gr«cus tamen non habet : in imagineDeiy
ied tantummodo : In imagine. In qua ergo imagine
ambular homo? In ea utique ambular ad cujus
fimiiitudinem fartus e f t } id eft, ad imaginem
De i. Imago autem De i Chriftus 5 qui eft iplen-.
dor g lo r i« , & imago fubftanti« ejus. c Chriftus
ergo imago D e i venir ad terras 5 ut jam non in
umbra ambularemus, fed in imagine. In Chrifto
D en im imagine ambular, qui fequitur Evangelium.
Ideo difcipulo fuo dicit : Vade retro poflme, j
ut me fequaris. Ideo erravit populusjud«orum-
quia in umbra ambulavit. Ideo non errat popu-
lus Chriftianusjquia in imagine ambulat,habens
folemfibi juftiti« refulgentem. Bonaimago,non
ceris pirtur« fucata radiantis,ièd plenitudine divini
tatis expreila. In qua imagine & Pater fimul
videtur & Filius; quia per utrumque eorum uni-
tas operationis eiFulget.Etfijam refurrexitChrif-
E tu s , tamén in Evangelio nobis adhuc ejus imago i
monftratur. Lego quodLazarum fufeitaverit-Sc ^
Patris opus & Filii credo. Filius vocav it, Pater
au d iv it, de Lazàrus ambulavit. Lego quia eum
d d«mones fatebantur : fatebantur & Patrem • a
quia DeiFilium precabantur : fatebantur & ip l
fum j quia per ipfum ejiciebantur. Scriptum eft
enim : JOfuodß in Spirita Dei ejicio damonia, fitti a
veßri in quo ejiciunt ? »
25. Primum igitur umbra p r«ceffìt, fecuta eft
F ima go, erit veritas.Umbra in Lege, imago veroin
Evangelio,veritas in c«leftibus. Umbra Evan-
gelii & Ecclefi« congregationisinLege, imago
! “ tu fanfto in meutern Davidi« immiff* adtribnit. Huiicadcas l i -
I cet ; lìcut & Calfiod. Prol. in pfalmoscap. 11. & alios
b. Ita edit. & mfl'. V ic i. & Colb. At Rcg. & a lii quatuor,/? aut
filios, aut nepotes propriótfupervivat. Rurfus eodem lioc loco’, edit.
vet. & cod. V i f t . & Cólb. conditi! tabulis , tefiamentis fcriptis herel
funereo ambita & c . Edit. Rom. cum mlf. quinque ut nos in textu
nifi quod a.'iqui prò , arnbitu , Jcgunt, obitu : a lii abìtu , id clt
difceliu, vel exieflìi. ’
c. Mlf. quinque * Chriftus ergo imago, fanäi ad ima^mem. Hat
.mago vemt in terrai. Alii acque edit. ut nos fupra. Iterum hoc
iplo locoiidem quinque mll. Vi in am non in Umbra. A lii cum edit
ut jam non in umbra., Deniquc ubi Rom. edit. cimi mlf. nonniillis:
In imagine autem , Edit. vet. cumaliis habent : In Chrifto enim Scc
I edit. Rom. ni li quod erali t verbum, fatebantur, ante, Patrem
Rcg. autem & alii aliquot : Damones fatebantur ■ & Patrem quia
5 “ r i e ^ tm O M m r . fM t a u r , f r i . ¡ ¿ . . . ¡ ¡ . r k , ( T h i .» .
O* per ipjum J ejiciebantur.
m a m u m m
futur« veritatis in Evangelio, veritas in judicio A tus eft fartu s, cùm dives e ile t , lit nos fuá inopia
De i. E rgo qu« nunc celebran tur in Ecclefia, eorum
umbra erat in ièrmonibus prophetariim :
umbra in diluvio,umbra in Rubro m ar i} quando
baptizati iunt patres noftri in nube, & in mari :
umbra in petra ,qu«aquam f lu x it, & populum
fequebatur. Nonne illud in umbra erat facro-
fanrti hujus myfterii iàcramentum ? Nonne in
umbra erat aqua de petra,quali languis ex Chrif.
to,quæ fugientes le populos lèquebatur ut bibedivitesfaceret.
N o li ergo propter divitias vane
con tur bari, èxcitari dÄbmno , cogitare quem-
admodum pecuniam troni ièrves , opes tuas au-
geas , de norte procedere, excubare ad judicis
domum ; ut aliena diripias, litem moveas paupe-
r i , verearis exartorem tributi : vana eft irta conturbano.
28. Et ideo Juftus dixit : Et nunc qua eßexßec-
tàtio mea ; nonne Dominus ? ó" fubflantia ni e a ante
renr,& non fitirent : redimerentur, & non peri- B te clt. Spes & patientia noftra Chriftus eft : ipfe
rent ? Sed jam difceflit umbra nortis & caliginis
Jud«orum,dies appropinquavit Ecclefi«. Vide-
mus nunc per imaginem b ona, & tenemus ima-
ginis bona. Vidimus Principem iacerdotum ad
nos venientem, vidimus & audivimus ofFerentem
pro nobis fimguinem fiium : lequimur, ut poflii-
miis facerdotes; ut ofFeramus pro populo lacrifi-
cium : etfi infirmi merito, tamen honorabiles ia>
crificio ; quia etfi nunc Chriftus non videtur offartuscft
redemtio noftra,ipfe eft noftra exfpec-
tatio ; ut dicamus finguli : Exßettans exfpettavi .
Dominum, ó - refpexit me. Reipieeergo nos insudicio
tuo. Refpiciat fuper nos mifericordia tuaj
ut qui de merito diffidimus noftro, per tuam mi-
lericordiam liberemur,in cujuspoteftateeft ani-
m« no|tr« vit«que fubftantia. Et ideo non ti-
meamus corporis mortem 5 led eum qui poreft
animam noftram vel fervare, vel perdere : cujits
ferre , tamen ipie ofFertur in terris , quando C fubftantia virtus eft , quam Deus ad fimilitudi-
Chrifti corpus ofFertur: immoipiè ofFerre mani- nem fui pertoribus infudit humanis.
feftatur in n obis, cujus fermo fanrtificat iacrifi-
cium quod ofFertur. E t ipfe quidem nobis apud
Patrem advocatus ad fiftit: jfed nunc eum non
videmus j tunc videbimus, cum imago tranfie-
r it, veritas venerit. T u n c jam non per fpeculum,
fed facie ad faoiem ea qu« funt perferta, vide-
buntur.
26. Adfcende ergo, hom o, in c«lum, & vide-
29. Quifquis igitur habet iftam fubftantiam
anim «fu «, dicit : Ab omnibus iniquitatibus mcis
eripe me. N o n unius criminis lapfiim fatetur, qui
ab omnibus fe iniquitatibus folvi precatur. Seit
enim quod nifi Dominus ign o fe a t, nemofalvus
efTe poffit, quicumque natus eft fub peccato ,
quem ipià noxi« conditionis hereditasadftrinxit
ad culpam.
bis illa quorum umbrahîc erat vel imago. V id e -D 30. Opprobrium, in q u it, inßpienti dedißi me. ibidem.
bis non ex p a r te , nonin «nigmate, fedin con-
fummatione : non in velamine, fed in lu ce^ id e-
bis verum lumen,«ternum atque perpetuüm Sa-
cerdotem, cujus h îc imagines videbas, Petrum,
Pau]Hi,Johannem,Jacobum, Matthæum, Th o-
mam. Videbis perfertum hominem jam non in
imagine, fed in veritate j qualis enim cæleftis,
taies de cæleftes. Utique & ipfi jam in gloria vel
decore J am inrefurrertionis gratia ; non in cor-
pore mortis, de corruptionis deformitate.
27. Vide ne eo déféras imaginem terreftris ,
ubi lux cæleftium eft. H îc fi quis tyranni imagines
habeat, qui jam virtus interiit, jure damna-
tur. Quomodo tuhoftis de adverfarii imaginem
in civitatem veri imperatoris inducis j nifi ut ipfe
te damnes ? Et fi volueris imaginem terreftris in-
ferre, contradicet tibiprinceps iftius mundi ,dc
dicet :Mea eft imago h«Cj & quæ ofFers, mea
funt.Quid faciès deprehenfus, cùm tibi dixerit:
Quis eft infipiens, nifi qui peccatum facit, de d i g
it malapro bonis? Ergo qui aurtor eft peccato-
rum, ipfe infipiens magis, quam ejus miniijer.
Cùm peccamus igitiìr, in opprobrium tradimur
adveriario } ut ille nos quafi inimicus in diejudi-
cii accufet de prodat. Sufcipiamus ergo opprobrium
crucis C h r ifti,q u o d fufeepit Moyfes i de
yEgypti thefauris regalibus pr«tuhrj& ideo non
eft infipienti in opprobrium tradicus.Aliihabenc
E codices : Opprobrium injipienti ne tradas me. Sed
magis David earn confuetudinem h ab e t, ut fua
magis opprobria de peccata fateatur,nec de pec-
catis fuis erubefeat de opprobriis,quifcit in con-
feffione effe veniam, de in peccati fui condein- '
natione juftitiam.
31. Denique ex his qu« fequuntur, manifefta-
tur hie fenfus j quia fubjecit \ Obmutui , & non
aperui os meum ; quonìam tu fecifii me ; hoc eft, de-
difti me in opprobrium infipienti, ideo obmu-
Mea eft avaritia, mea eft ambitio, me« d iv iti« , F tui »& non aperui os meum , ne peccata majora
quarum imaginem in te recognofco ? Ipfe eft
enim adveríarius de defeníor.Quod fi fueris qualis
Jacob , dices Lab« qui fe transfigurat in An-
11.31- gelum lucisiRecognofcefi quidtuorum in me invenís.
Tune illerequiret, de noninveniens confutatus
abfeedet 5 quiaabfcondifti atque obliterafti omnia
fímulíicra vitiorum. Beatus qui poteft dice-
r e : Veniet hujus mundi princeps,d" in mefuum inve-
nietnihil.Qux fua luntenimqu«ritille, nonilla
qu« Chrifti. Si ergo qu« funt Chrifti fequeris ,
noli quas non habebas afFertare divitias, augere
quas habebas j de divitem te íibi fentiat pauper.
Indue in domum tuaminopem, frange panem
efurienti, & nudum operi j ut tibi thefaurus con-
datur in c«lo,qui tecum tranfeat. Pauper Chrifi
S. Ambr. Tom. I.
contraherem. Agnovi voluntatemtuam ,.ut ad
tempus erubefcerem, & poftea falvus fierem veniam
poftulando. Prodeft ergo intcrdum de op-
probrium.Siquidem etiam ipfe prodeft carnis in-
teritusjiit teftificatur Apoftolusdicens : Tradidi
eum in interitum carnis ; ut fpiritus falvus f i t in die
domini noflrt Icfu Chrifii. Opprobrium quoque
prodefTe David ipfe teftatus eftdicens ad Abei-
fam : Sinetmaledicatmihi lemindus-, quoniam dixit
itti Dominasi ut vide at humilitatem me am, dr retri-
buatmihi Dominus bona pro male ditto hoc. Et re
vera vidit opprobrium ejus Dominus,quod flens
ibat de excalciatus,operto capite}deamovit ejus
opprobrium. Liquet igitur quia cùm datus in
opprobrium David fugeric,5c humiliatus f i t , de
'H h h ij