iS.
i Ioh.w. i.
I. d*
S. Auguft.
Epiß. nunc
14 8.a/.III.
I oh an. 8.
/*•
e/*;./,, i .
Matth. z} .
lohan. J».
». d'io.
1 2 6 7 )an£ti Ambrofii 1268
credasefle corporis paifiones? Ita verbo acque A Pâtre , 0 " Pater ¿»zw^í/ífUtique non corpus videratione,
non fignis fides noftra fundatur.
Shut tradìderunt, inquit | nobis qui ab initio iffi
viderunt, dr mintfiri fuerunt Verbi.
5. N o n congruit ifta locutio,ut »magis minifte-
rium verbi vifum quam auditum effe credamus.
Sed quia non prolativum verbum,fed fubftantia-
le fignatur Verbum illud quòd caro factum eft,
6c habitavit in nobis : non vulgare verbum , fed
tur in corpore, nec fpiritus videtur ip fpiritu:fed
folus iile Pater videtur in F ilio , aut ifte Filius videtur
in Patre.Non enim diffimilesin diffimilibus
videntur:fed ubi unitas operacionis eft atque vir-
tutis, 6c Filius in Patre, 6c Pater videtur in Filio.
£)u/l ego, in q u it, opera fació, dr Ule faci t. In ope-
ribus Patr isje fus v id etur, in operibus Filii 6c
Pater cerni tur. Vid itjefum qui Galilæum illud
myfterium,*> id eft, ex aqua vinum fa&um vitlitj
lobati. f,
illud cælefte intelligamus jcuiÄpoftoli miniftra- B quòd nemo poiïec, nifi mundi Dominus elemenrunt.
Et tarnen in Exodo le&um e f t , quia popu-
lus videbat vocem D om ini: 8c utique vox non
videtur, fed auditur.Vox enim quid eft, nifi fonus
qui non oculis cernitur, fedaure percipitur ? V erum
altiflimo ingenio voluit declarare M o y fe s ,
quia vox videtur D e i ; interioris enim mentis
videtur obtutu. In Evangelio autem non v o x ,
fed illud quod voce pr»ftantius eft, Verbum videtur.
Unde 8c Johannes fanftus Evangelifta:
ta convertere. Video Jefum,quando lego quiac»- 1
co linivit oculos lu to , 8c reddidit viium. Ipfum ‘
enim recognofco, qui de luto finxit hominem,8c
ei vivendi ipiritum,& videndi lumen infudit.Vi-
deo Jefum, quando peccata condonar j nemo i
enim poteft peccata dimittere, nifi iolus Deus. «
Video Jefum, quando Lazarum fufeitat *8c non 1
viderunt, qui viderunt.VideoJeium,video etiam ■
Patrem, quando oculos ad c»lum erigo, ad ma-
Jguoderat, inquit, ab initio, quod audivi mus, & C r'a converto, ad terram retorqueo : Invifibtlia
quod vidimus, dr oculis nofiri! perfieximus, dr manus
nojtra feruta t^ funt de Verbo vita : dr vita apparai t,
dr vidimus, dr tefiamur, dr annuntiamus vobis de
v ita , qua eratapud Patrem, dr apparaitnobis.Vides
erg(?quod Verbum De i 8c vifum eft apoftolis,8c
auditum. N o n folùm enim fecundùm corpus viderunt
Dominum,fed etiam fecundùm Verbunij
Viderunt enim Verbum, qui cum Moyfe 8c Elia
viderunt gloriam Verbi. Ifti enim viderunt Jeenim
ejus, per e a qua perfetta funt intelletla, confi- :
ciuntur.
8. Sicut tradiderunt nobis, qui ab initio viderunt,
dr mini f r i fuerunt Verbi. Gemina virtus eft in
homine perfecto , ut & intendo f i t , Se ad io.
Utramque igitur virtù tem iàndus Evangelifta
apoftolis defert j non folùm enim viderunt, fed
edam mini f r i , inquit, Verbi fuerunt. Intendo vi-
fionis, adionis eft minifterium : finis autem infum,
qui in fua viderunt gloria;aliinon viderunt,£) tenfionis eft ad io : principium adionis intendo.
qui corpus tantummodo videre potuerunt j non
enim corporalibus,fed fpiritalibus oculisjefus
videtur.
6 . Deniquejud»i non viderunt eum5 quia non
videbant in ipiritu. Vid it eum Abraham j quia
feriptum e f t : Abraham diem meum vidit, dr gavi-
fu s efi. V idit ergo eum A braham, qui Dominum
utique in corpore non videbat: fed qui vidit in
Ipiritu, vidit in corpore: qui autem vidit in cor-
Atque ut proprio apoftolorum utamur exemplo,
intendo eft quod Petrus 8c Andreas audita D o mini
voce dicentis : Faciam vos fieri pifeatores ho- ■
minum, fine ulla comperendinatione reliquerunt
fcalmum, Verbum fecuti funt. Sed non. ftatim
in intentione ad io: nec ibi quidem ad h ucadio,
fed in ten d o , ubi dicit Petrus: D om in e , guare 1
non pojfum tefequi modo? Animam me am pro te po- ■
nam. Erat enim in tendo paffionis.fed nondum
pore, & non v idit in fpirituj nec in ipib vidit cor- E e r a ta d io j licet in jejuniis jam eilèt a d io , eilet
pore,quod videbat. Vidit eum Eíaias :& quia vi- in vigiliis , eilet in contemtu corporalium vo_
dit in fpiritu, vidit 8c in corpore. Denique Non luptatum ; h»c enim eft ad io Chriftiani. N eque
habebat, inq uit,fpeciemfuam nequedecorem. N o n
in omnibus rebus fimul 5c intentro,8c ad io
viderunt eum Jud»i 5 obc»catum enim erat infi-
eft : fed cùm fit rei alterius ad io, alterius adhuc
piens cor eorum. Iple quoque non fe poife à Ju-
intendo eft. Nam & ipfe Petrus c cùm multa
dads videri teftificatur dicens : Duces caci, liquan-
apoftolica virtute perpeti peregiftet ; poftea tarnen
tes culicem, camelum autem glutientes. N o n vidit
eum Pilatus : non viderunt il li , qui clamabant :
Crucifige, crucifige eum ; fi enim v id iiiènt, numenim
quando dixit ei Dominus : Tu me fequere, ‘
tulit crucem fuam, Se fecutus eft Verbum, atque
adionem fubiit paifionis. Sed fuerat im Petro
quam Dominum majeftatis crucifixiftent. Qui p A n d rea , Johanne }& ceteris apoftolis & inten-
ergo Deum v id i t , vidit Emmanuel, hoc e ft , tionis, 8c adionis »qualitas.
vidit nobifeum Deum : qui autem nobifeum
Deum non v id it, non potuit videre quem virgo
peperit. Denique qui non crediderunt D e i Fi-
îium, nec Filium virginis crediderunt.
7. Quid eft ergo Deum videre>Nolome interroges,
Evangelium in te r ro g a ,ipfum Dominum
interroga, immo docentem audi : Philippe, qui v i dei
me, videi dr Patrem qui me mißt, jfiuomodo tu
9. Eft autem nonnumquam plus in intentione
quàm in ad ione, aut plus in adione quàm in in-
tentionejutin Evangelio cernimus inter fandam
Mariam,& Martham fuiiTe diftantiam. Alia enim
Verbum audiebat : alia feftinabat circa minifterium
, quæ fte tit, & ait : Domine, non efi libi cura, J
quod dereliquit me foror mea folam minifirare. Die l
ergo illi, ut me adjuvet. Et dixit illi Dominus : Mardicis:
Ofiende nobis. Patrem ? Non credit quia ego in tha, Martha Maria optimum partem elegit, qua
a. Sic cdrt. omncs, & mff. aliquot. Novem tanscri non infima: I I c. Rom. edic. & pauci mff. ckm mult* *j>eftelica virtnte perpeti
n o tz le g u n c : ut magis, e quibus quatuor majus, minifterium vtrbi , | | prtelegifiet: d«o mfl”. perelegifet. A l i * edit. & cod. fc r ip t i: cum
quum auditus : ex quo etiam nunicro quidam forte calami lapfu , | I multa apofielica virtute perpeti ( quidam , perpcte , quitwm vcro
quam auditum■ Sed in illis omnibus deeft , vifum. I I utrumqite omilerunt) peregtjfet. Atqui lenlus docet iiltimani hat
b- Id eft, e:
bus mif. & :
filTe haudir
’ aqua vinum fa&um. H x c verba quee non nifi ii
n edit. Rom. repcriuntur, è gloiTa in textum i
'probabile eft.
ep- r
I lectio»
n fisci
optiroam ac retincndam effe. Non enim v o x , apoftolica,
fed in quarto , licut nec {erpeti p ro verbo , led pro
idjctftiYo, iumenda eft..
1169 Expofitio Evang. fee. Luc. Lib. I. 1270
■non auferetur ab ea. E rgo in altera intentionis ftu- j
dium, in altera adionis minifterium redundabat:
utrique tarnen utriufque virtutis ftudium fuppe-
tebat. Siquidem & Martha,nifi audiilet verbum,
minifterium non fubiiflet,cujus ad io intentionis
indicium eft : & Maria tantum gratia: de utriuf.
queretulitperfedione virtutisjutungeretpedes
J e fu , & tergeret capillis, Sc totani domum fua:
fidei odore compierei. Eft etiam nonnumquam
maxima intentio, ca ilà ad io ju t fi medicine ani-
mum aliquis intend at, Sc cùm omnia medendl j
pra:cepta Cognoverit, non exièquatur officia :
atque ita fit ut quia caifa a d io , cailaetiam intentio
fit.Eft etiam in nonnullis uberioraliquan-
do ad io, exilior intendo;ut fi quis baptifmiialu-
taris facramenta p e rc ip ia t,& cognofcendis va-
riarum virtutum prxceptis animum nolit intend
e re , fit plerumque ut per intentionis incuriam
frudum adionis amittat. Ideo ergo utriufque
virtutis plenitudo qu^renda e ft, quam confequi
potuerunt apoftoli, de quibus dicit : g u i ab ini- (
tio viderunt, dr minifiri fuerunt Verbi ; ut per id
quod v id e ru n t,divina: cognitionis intelligatur
intentio : per id quod miniftri fuerunt, eorum
ad io declaretur.
Vifum f / ? , f n q u i t m'thi.
10. Poteft etiam non foli vifimi efle,quod vifum
fibi effe declarat. N o n enim voluntate tantum
humana vifum eft : led ficut placuit ei qui in me,
inquit, loquitur Chriftus j qui u t id quod bonum ]
e f t , nobis quoque bonum videri p oifit, opera-
tur ; quem enim mifèratur, Sc vocat. Et ideo qui
Chriftum ièquitur, poteft interrogatus cur eile
voluerit Chriftianus, refpondere : Vifum eft mihi.
Quod cùm d ic it , non negat D e o vifum j à
D e o enim. prieparatur voluntas hominum. Ut
enim Deus honorifieetur ,à fàndo , De i gratia
eft. Denique plurimi voluerunt feribere Evangelium
: fed quatuor tantummodo, qui divinam
meruerunt gratiam , funt recepti.
Vifum efi, inq uit, dr mihi adfecuto a principio
omnia a diligenter ex ordine.
11. Prolixiorem hunc Evangelii Iibrum quam
ceteros eilè nemo dubitaverit. Et ideo non ea
qua: falia fu n t, fed qua: v e ra , fibi vindicat. Denique
etiam à iàn d o apoftolo Paulo teftimo-
nium meruit diligentice. Sic enim laudat Lucani:
Cujus laus, inq uit, efi in Evangelio per omnes Ec-
clefias. E t vere laudabilis e ft, qui meruit à tanto
gentium dod ore laudari. Adiecutum itaque ie
non pauca d ic it , fed omnia : Sc adfecuto omnia
viium eft fcribere non omnia, fed ex omnibus.
N o n enim fcripfit omnia, fed adiècutus eft omnia
; quia qua: fè c it, inquit ,Jéfus, fi fcribantur
omnia, nec ipfum capere mundum arbitror. Ad-
vertis enim quod confultò etiam ea qua: ab aliis
funt ic r ip ta, prxte riiti ut diveria in Evangelio
gratia refulgeret, Sc propriis quibufdam finguli
a. Sic mil', omnes. Addunt vet. edit, tibi fcribere. Rom. autem
locum ita decurtaverat : omnia diligenter. Et ideo &c..
b. Edit. Rom. qui Deum di 11 git : quod quidem cum noe fequcnti,
f i Deum diligis, videtur melius convenire : fed huic leftioni vet.
omnes edit, ac mff. rcfragantur. Ceterum videtur hoc loco Am- .
brofius per Thcophilum non certi cujufpiam hominis nomen I
in telligere, fedquamdam omnium Chriftianorum appellationem. I
Communior tarnen opinio certum a c deiinitum hominem eo fi- |
S. Ambr. Tom. I.
. libri myfteriorum geftorumque miraculis ?mi-
nerent. Diviférunt enim fibi veftimenta Domini
milites C h r ifti, quod fuo loco plenius explana-
bitur.
12. Scriptum eft autem Evangelium ad Theo-
philum, hoc e f t , ad eum b quem Deus diligit. Si
Deum diligis, ad te feriptum e f t : fi ad te feriptum
e ft, fufcipe munus Evangelifta:: pignus ami-
ci in penetralibus animi diligenter adferva. Bonum
depofitum cufiodi per Spiritum fantfum , qui
datus efi nobis: frequenter infpice, fiepius difcu-
te. Fides pignori prima debetur:fidem iequitur
diligentia} ne commifla tibi pignora aut tin ea,
aut a:rugo confumat. Quod enim tibi commif.
fum e f t , corifumi p oteft: Evangelium confumi
non poteft. Evangelium bonum pignus e f t : fed
vide ne vel in animo tuo illud aut tinea aut a:fu-
go confumat. Confumit tinea, fi quod beue le-
geris, male credas.
13. Tinea hiereticus e f t , tinea Photinuseft, ti-
; nea tua Arrius eft. Scindit veftimentum, qui feparatá
Dé o Verbum. Scindit veftimentum Photinus
, cum le g i t : In principio erat Verbum , dr
Verbum erat apud Deum, dr Deus erat. Integrum
enim veftimentum eft, fi le gas : Et Deus erat Verbum.
Scindit veftimentum qui íeparat á De o
Chriftum. Scindit1 veftimentum qui. le g it : Hac
efi autem vita ¿terna; ut cognofcant te folum verum
Deum; nifi cognofcaff 6c Chriftum. Non enim
iolum Patrem vere Deum cognofcere vita ieter-
) na eft : fed etiamc Chriftum cognofcere verum
D e um , verum de vero , Deum de D e o , vita eft
iempiterna. Tinea eft Chriftum cognofcere fine
divinitatis fide, aut corporis facramento.Tinea
eft Arrius , tinea eft Sabellius. Patitur has tineas
fpiritus fluctuantium: patitur has tineas fpiritus
qui non credit quia Pater Sc Filius divinitate
unum funt. Scindit quod feriptum eft : Ego dr
Pater unum fumus, qui unum per difcretas fub-
ftantias dividit. Patitur hanc tineam fpiritus,
[ qui Jefum Chriftum in carne venifle non credit:
6cipfe eft tinea; ipie eft enim antichriftus. Qui
áutem de D e o funt,fidem tenent; Sc ideo tineam
pati non queunt,qua: dividit veftimentum. Om-
ne enim quod inter ie dividitur, ficut latan»
regnum ,non poteft efte perpetqum.
14. Eft etiam »rugo animi, cum fiecularium
fordibus cupiditatum religio!» acies intentionis
óbducitur , aut fidei puritas decoloratur nube
perfidi». ^Erugo mentis eft rei cupiditas fami-
' liar is : »rugo mentis incuria e f t : »rugo mentis
eft ambitio dignitatum, fi in his fiimma ipes vi-
t» pr»ientis locetur.Et ideo ad divina converfi,
ácuamus ingenium , cxerceamus afFe&um 5 ut
gladium ilium,quem vendita v efte,emi Dominus
jubet, paratum femper 6c lucidum tamquam
in vagina mentis reconditum habere poifimus.
Arma enim fpiritalia 6c fortia De o ad deftruen-
das munitiones militibus Chrifti debent femper
elle pr»íentia j ne cüm venerit dux c»leftis mili-
I gnificari contendit; & hoc imprimis nititur argumento , quod
honoris gratia optimus faluteyir, qui titulus non nifi viris illuftri-
bus tribuí confueverat. V ide Baron, ad an. 1 ;8". num. 3/. & inter- pretcs in hunc lo cum , nec non in Afta ápofl. cap. 1. p . 1. cap 13.
I y . t6 . & alibi.
I c. Ita vet. edit, quibus fcripti cod. conlentiunt. Edit, vero
Rom. locum interpolaverat hoc modo: Chriftum cognofcere Deum
de Deo, verum de vero, vita e ß fempittrna.
j a l - l u í ¡j