13 ° 7 Sanóti Ambrofii 1308
tioms human« menfura fervatur 3 ut non fiblA nis oftendens in apoftolos gratiam efle collatam.
unufquifque totum eripiat: fed quod habet,cum qui funt calceati in Evangelium,
paupere partiatur.
Afiimante autem populo dr cogitante in cordt bus,
' fttis de Johanne, ne forte ipfe cßetChrifius; rejp'ondit
dicens: Ego qui dem vos baptizo in aqua, in pceni-
tentia.
78. Videbat ergo Johannes cordìs occulta,
Sed confideremus cujus hæc gratia. Quemad-
81. Videtur tarnen ideo hoc d ice re , quòd ple-
rulnque Johannes perfonam accepit populi Ju-
d«orum. Unde ad hoc referunt quod ait: lllum i
oportet crefcere, me autem minui, quod oporteret 3
minorem fieri populum Jiud«orum, crefcere in
Chrifto populum Chriftianum. Denique 8c
M oy fes accepit perfonam populi : fed Ule calcea-
mentum non Dominicum portabat, fed pedum
modum autem prophetis palam fiant cordis oc- B faorum. Et iili calceati funt calceamento fortaiTe
culta, Paulus offendit dicens: Occulta quoque cordis
ejus manifeßa fient :.dr procidens in fadem ado-
rabitDeum spronanti ans quod vere Deus eß in vo-
bis. De i ergo munus eit qui rev elat, non virtus
hominis qui divino magis adjuvatur beneficio,
quam naturali cemit officio. Quo autem pro-
ficit ifta cogitano Judieorum, nifi u t fecundum
Scripturas venifle Chriftum probetur? Erat
enim qui èxfpectabatur : 8c ipfe utique qui exnon
fuorum pedum : ille autem folvere calcea-
mentum pedum jubetur fuorum; ut animi ejus
greifus 8c mentis, corporei nexus vinculis abfo-
lutuSjiter fpiritale gradiatur. Apoftoli autem cal-
ceamentum depofuerant corporale,quando miffi
funt fine calceamento, fine virga, fine p e ra , fine
zona: fed non ftatim Domini calceamentapor-
tarunt. Fortafle poft refurre<ftionem portare cce-
perunt5ante enim ne cui geita Domini dicerent,
fpecftabatur, non is qui non exfpectabatur, a d -C monebantur. Denique poftea his dicitur : ite
in orbem univerfum , dr pradicate Evangelium; ut
evangelic« pr«dicationis vefligium proferentes,
toto Dominicorum feriem circumferrent orbe
geilorum. Eft igitur calceamentum nuptiale
evangelica pr«dicatio. Sed de hoc opportunius
aliquid in aliis explicabimus.
venit. Quid autem ineptius quam quod is qui in
alio «ftimatur, in fe ipfo effe non creditur ?
Quem per mulierem venturum putabant, per
virginem venifle non credunt. Qu« De o fecundum
carnem dignior generatio, quam ut imma-
culatus De i Filius immaculat« generationis fer.
varet etiam in fufcipiendo corpore puritatem ?
E t utique divini adventus * fignum in virginis
partu, non in mulieris conftitutum eft.
79. j ^ n q u i t ; U ft izo Cito V ^ - V Z Z M m i i n i c o m b u m m e n w m im .
v it non elfe le Chnltum , qui viliDili operetur ö 0
officio.» Nam cum ex duabus naturishomo,
id e ft , ex anima fubfiftat 8c corpore, vifibileper
vifibilia, invifibile perinvifibilemyfterium con-
fecratur. Aqua enim corpusabluitur,fpiritu ani-
m« delifta mundantur. Aliud agimus, aliud in-
vocamus 3 licet etiam in ipio fonte fan&ificatio
divinitatis adfpiret. N o n enim aqua omnis ablu-
tio e ft, fed h « c inter fe divifa eile non poifunt
M l
Ipfe vos baptizabit in Spirita fanti0 , dr igni :
habens ventilabrum in manu fuai dr purgabit arcani
fuam, dr congregabit triticum in horreum fuum : pa-
1 - ¡7!
Si. Habens ventilabrum in manu. Ventilabri indicio
difcriminandorum Dominus declaraturjus
habere meritorum 3 eo quod dum frumenta in
area ventilantur , plena á vàcuis , abinanibus
fruéf uofà veluti quodam aur« ípirantis examine
feparantur. Per hanc igitur comparationem of.
tenditur quod Dominus judicii diefolid« m erita
fru&ufque virtutis ab inanis ja&anti« , exilium-
8cideo aliud fuit baptifma poenitentiæ , aliud E que fadoruminfruftuosa levitate difcernat: per.
grati« eft. Iftud ex utroque, illud ex uno ; nam
cùm communia delida fine mentis 8c corporis,
purificado quoque debuit eflè communis.Et bene
fàndus Johannes le inceliexiflè fignificans
quid in cordi bus cogitarent, 8t quafi non intel-
lexeritjdeclinans majeftatis invidiam,non verbo,
fed opere declara v it non efle fé Chriftum. Opus
enim hominis eft gerere pcenitentiam delido-
rum : De i munus eft gratiam implere myfterii.
Venit autem fortior me.
80. N o n comparationem fecit, ut ipfo ie tantum
fortiorem dixerit Chriftum (neque enim inter
D e i Filium 8c hominem ulla poterat efle collado)
fed quia multi fortes ; nam 8c diabolusfor-
tis : Nemo enim potejl vafa fortis. . . . diripere, nifi
prius alligaverit fortem. Multi ergo fortes, fortior
nemo nifi Chriftus. Denique eoufque non fecit
comparationem, ut addiderit : Cujus non fum di-
gnus calceamenta portare. Evangelic« pr«dicatio-
* . Scilicet lik i. 7 . 14. Propter hoc dabtt Dominus ipfe vobis f i -
gnum. Pece virgo concipiet, & paries filium & c. Re¿te autem Aiti-
brolìus Judíos a r g u ir , qui Chriftum ex muliere venturum putañees
, hebraicam Ifaiae vocem ,10*711 Pr0 qualibec muliere , non
prò virginc , q u i virginitatem in conceptu & partu fervaverit
accipicndam cile pertinacius contenflebant. Y id c Huet. Demonft.
Pvang. cap. $.
fedioris meriti A«ros locaturus in manfione c«-
lefti. Ipfe enim perfedior frudus e f t , qui merue-
rit ejus eflè conformis, qui ficut granum tritici
cecidic 3 ut plurimos frudus adferret in nobis ,
invifus paleis, inanibus meritis non amicus. Et
ideo ante eum ignis ard ebit, non natura fui no-
xius3 utpote qui mala improbitads exurat, fplen-
dorem probitatis accumulet.
Fatlum eft autem, cìtm baptizatus ejfet omnis po- :
pulus, dr Iefu baptizato,dr orante, apertum efiedum,
dr defeendtt Spiritar fantlus corporali fe c ìe ficut co- ■
lumba in ipfum : dr vox de cdo fatta efi : Filius meus
es tu, in te complacui.
83. Baptizatus eft ergo Dominus non miindari
volens, fed mundare aquas 3 ut ablut« per carnem
Chrifti, qu« peccatum non co gn o vit, bap-
tifmatis jus haberent. Et ideo qui ad Chrifti la-
vacrum venerit, peccata deponit. Pulcre autem
in iis qu« à ceteris d id a fu n t, fandus Lucas
a. Sic pmnes edit, ac propemodum cun£ii mlT. Corb. tamen
Si a lii pauculi : Nam ctim ex duobus natumlis homo Si c. Rurfus
eodem loco edit- omnes , fed cum mlT. omnino duobus : vifibile
per vifibile, invifibile per invifibile Sic- Mfl. o£lo : vifibile per in*
vifibile , invifibile per vifibile Sic- Verum a lii totidem propius
ab editis recedentes : vifibile per invifibilia Sic. Si hoc fatis appos
te ad propóiituin.
1309 Expoficio Evang. fee. Luc. Lib. I L 1310
Evangelifta compendium fumile, & intèlligen- A ejus, a dr replevìt carnem eius : & ¿edificavitdominus
dum m agis quod àjohanne Dominus baptizatus
e ft, quam expreflum reliquie. Q u « autem D o minici
caufà baptifmatis, Dominus ipie declarat
dicens : Sine modo ; fic enim decet nos implere omnem
jufiitìam.
84. Cùm igitur tanta ad «dificationem Eccle-
fi« fu« divino Deus favore conceflerit 5 ut poft
patriarchas, prophetas, Angelos, unigenitus defi.
cenderet D e i Filius, 8c ad lavacrum veniret3non-
Deus cofiam quam fumfit ab Adam,in mulierem. N o n
fru ftra , ut d ix i, corporalibus quibuidam mani-
bus circa Adam & Evam Moyies Deum inducit
operantem. Mundum Deus fieri juffit, & fadus
e it, & uno verbo opus mundi Scriptura indicat Pfal-no.
abfolutum rad hominem venitur,8c manus ipfas s'
quodammodo ftuduit tibi Propheta De i labo-
rantis offendere.
86 . Plus neicio quid in his intelligere , quam
ne vere atque divine de Ecclefia cognovimusB le g o , opera D e i elaborata me cogunt. Sub venit
didum:iV//? Dominus adificaverit domum,invanum
laboraveruntqui adificant e am ?N e c mirum fi homo
«dificare non poteft, qui non potefteufto-
dire : Nifi Dominus cuflodierit civitatem, in vanum
vigilaverunt qui cuftodiunt e am. H « c de quodam
pfalmo. Audeo tamen etiam ego dicere , quod
homo viam non poflìt adoriri, nifi Dominum ha.
beat pr«viantem. Unde feriptum eft: Toßdominum
Deum tuum ambulabis : E t, A Domino dirigun-
Apoftolus «ftuanti, & quod ego non intellige-
bam quid eflet: Os de oßibus meis, dr caro de came ibidem- 13.
me a : Et, Hac vocabitur mulier; quontam de virofuo
adfumtaeß, divino mihi fpiriru revelavit dicens:
Sacramentum hocmagnum r/?.Quod facramentum?
epH- sibidem.
£hda duo erunt in carne an a : E t , ¿¡¿uia relinquet ■
31.
homo patrern dr matrem , dr adharebit .uxori face:
E t , guoniam membra fumus corporis ejus, de came ibidem, yo-
ejus , dr de oßibus ejus. Quis eft ifte vir propter
tur via viri. Denique ille perfedior , qui intelli- C quern mulier parentes relinquat? Relinquit pageret
fe fine Domino ambulare non pofle : Vi as,
inquit, tuas edoce me. Et ut ad hiftoriam veniamus
( non enim fimplicem tantum rei geftæ feriem
debemus haurire, fed edam adus noftros ad
«mulationem feriptorum referre) ex Æ g yp to
populus e x iv it , nefeiebat viam qu« ad terram
duceretfandam. Mifit Deus per nodem colum-
nam ignisj ut per columnam populus viam difee-
ret. Mifit etiam per diem columnam nubis -, ut
rentes Ecclefia ,' qu« de gentilibus populis congregata
eft, cui prophetice dicitur: oblivifcerepopulum
tuum, dr domum patris tui. Propter quem
virum,nifi fortè ilium de quo dicit Johannes : Pofi
me venit vir, qui ante mefaclusefi? D e cujus latere
dormientis coftam Deu5 fumfit ; ipfè enim eft
qui dormi vir, & quievit ,8c refufrexit; quoniam
Dominus fufeepit eum. Q u « eft hujus coffa,b nifi
virtus ? Quia rune quando miles latus ejus apem
44-
neque ad finiftram, neque ad dexteram declina- D ruerit, continuò aqua & languis e x iv it, qui effuret.
Sed non es talis homo, utmerearis& tu ignis
columnam : non habes M oyfen, non accipis fi-
gnum ; nunc enim poft adventum Domini fides
exigitur,figna conduntur. T im eD e um , & præ-
fume de Domino : Jmmittit cnïm Angelos Dominus
in circuitu timentium eum, dr eripieteos. Vides ita-
que quia ubique Domini virtus ftudiis coopera-
tur humanis 3 ut nemo poffit ædificare fine D o mino,
nemo euftodire fine D om in o , nemo quidfus
eft pro fæculi vita. Hæc fæcüli vita , coffa
Chrifti eft : hæc coffa fecundi eft Adam. Primus
enim Adam in animam viventem , noviffimus
Adam in fpiritum vivificantem:noviffimus Adam
Chriftus e f t , coffa Chrifti vita Ecclefiæ eft. Nos
ergo membra fumus corporisejus, de carne ejus,
& de offibus ejus. Et fortafle hæc eft coffa de qua
dixit: Sentio de me virtutem extffe. H « c eft coffa .
qu« de Chrifto exivit, nec corpus ej us imminuitj
quam incipere fine Domino. E tideo juxta Apofi E non enim corporalis, fed fpiritalis eft coffa : fpi.
tolum : Sive manducatis , five bibitis , five aliud
quidfacitis, omnia in gloriam Dei faci te , in nomine
domini noßri Iefu chrifti I n duabus enim epiftolis:
alibi/» nomine domini noßri lefuChrifii : alibi in
gloriam Dei facere te præcipit 3 ut feiaseamdem
eflè Patris & Filii glo riam, eamdemque virtutem
: nec in aliquo circa fui divinitatem Patrem
& Filium diferepare , qui circa præfidia noftra
non diferepant. Docuit igitur me D a vid quod
ritus autem non dividitur ipfè : fed dividit fingu-
lis prout vult. Hæc eft Eva mater omnium vi-
ventium. Si enimc in tellizas viventem cum mor-
tuis quæri, intelligis eos mortuos effe, qui fine
Chrifto funt, qui participes vit« non funt j hoc
eft enim Chrifti non efle participes, quia Chrifi-
tus eft vita. Mater ergo viventium Ecclefia e ft,
quam ædificavit Deus in ipfo fummo angulari lapide
Chriftojefu , in quo omnis ftrucfura comnemo
fine Dominoædificet domum, euftodiat p paginatacrefcitin templum Dei.
civitatem.
,85. Do cuit me etiam Moyfes quod nemo nifi
Deus fecerit mundum .7» principio enim fecit Deus
cdum dr terram. Do cuit etiam quod hominem
Deus opere fiio-feceritj necotiofe pofuit : Finxit
Deus hominem de limo terra, & infuffiavitinfaciem
ejus flatum vita 3 ut a cium qtiemdam Dei circa
«dificationem hominis ufu quodam corporalis
operationisadvertas.Docuit etiam quia & mulierem
fecit Deus : Immifit enim Deus foporem in
Adam, dr dormivit, & fumfit unam cofiam de latere
a. S ic 111U. undecim optima n o t i. A li i partim : replevìt earn carne; '■
parcim cum edit, replevìt locum ejus cam |j|Hubus verbis non maje
redduncur grxca illa L X X . Semini, x, Qtf*» ¿tfad-ms,
fed praipofuioncm «’»•»'abfuifle à cod Ambiofìano credibile eft.
b. Rom. edit, nifi vita: r e liq u * , & cimiti mlT. nifi virtus. Et
87. Veniatergo Deus, «dificet mulierem,illam
quidem adjutricem A d « , hanc vero Chrifti.Non
quia Chriftus adjumentum requirit, fed quia nos
qu«rimus & defideramus ad Chrifti gratiam per
Ecclefiam pervenire. Et nunc «dificatur,& nunc
formatur,& nunc mulier figuratur,& nunc crea-
tur. Et ideo nóvo verbo ufa eft Scriptura 3 quia
fuper«difieamur fuper fundamentum apoltolo-
rum & prophetarum. Et nunc domus ipiritalis
furgit in facerdotium fànclum. Veni , domine
Deus, «difica mulierem iftam, «difica civitatem:
Ephef.x
hsec le it io inde con firmatur, quod <
virtutem extffe.
c. MlT. ieptem : tntelligas viventen
A lii ires , intelligas viventemcum m
videtur alicirum atque edit, lectio.
itatur infra : Sentio de n.
* qu&ris. A t potior