Sup. f . l i
O’ Ht*
lob. !• 6.
Sit f i r - ix
R«w- S.«
F f al. j8.
Pfa i. 14»
Vfai. i o .
Z«e. 17.
Ó« 8.
a
is : quod fuum e r a t, deponeret : qüod juftitiæ A jußificabitur in confpefíu tuo omnis homo-vivens.
& icquicatis, adfumeret. Sed progrediamur ad
cetera.
31. Sequitur : Faccumfervo tuofecundum miferi-
cordiam tu a m , &)ufiitias ttias doce me. Prxftruxit
viam, & commendacionis fua: incrementa pra:-
fumfic.Supra popofcicne nocentibus traderetur:
iterum petiit ut fufciperetur in bono 3 ne calum.
34. Quintus verficulus fequitur: Servus tuusfüm
ego : da mihi intelletfum , & fcibo teßimonia tua.
Intelleclus fpiritale munus eit; & ideo quod De i
e i l , a Domino poftulatur. N e c quafi extraneüs
pofcir,qui fervum fe confitetur. Bene a i t : Servus
tuus fum. Servus enim voluntatem domini fuifa-
cit. Servus quxrit fervitutis ftipendia e^emuneniarentur
ei fuperbi, hoc e íl : N o n declino judi- rationem fperat.Servus Domini non potefl idem
cium fed calumniam perfidorum 5 illi enim ju- eiTe fervus peccati : & ideo intelle&um libi dari
di care’ nefciunt, calumnian fciunt. Ad te confu- B pofcit, ut fciat cavere peccatum. Habebat quig
io , qui nolti*reprxfentare judicium. Et bene
non vult calumniatoribus tradi; multa enim Job
paiTus eft juftus, poftquam traditus eft nocenti.
Sed difficile fuitillud & grande certamen, quod
n ifijo b nimia patientia haud facile quifquam
fuperare potuiflet; tamen illenon totu se ll traditus
, fed meliore exceptus eft portione. Qui
d ic it : Non tradas me, qua: majora funt compre.
hendit. Plus autem in anima, quam in came.fu.
dem intelle£lum, fed non ut redundare fibi cre-
deret : uberiorem requirit.
35. Eft autem & intelie<ftus natura:, & eftintel-
le&us non bonus. Ideo & Salomon ait : Intelletfus ¡
autem bonus dat grati am. N am ft omnis intelleélus- !
bonus e ffe t, non opus fuiifec additamento. Jure
gratiam Domini fui quærit3aliter enim fcire non
poteft iecreta Dom in i, nift intelle£lus fpiritalis
munus acceperit.Habes hoe in Hieremia-.iVo/«»» ¡
mus ; juftis enim dicitur : Vos autem non efiis in C ™ihi fâ c , Domine, & [cibo] quia-nifi Deus notum
carne f e d in(piritu. Tradi ergo animam fuam re-
cufat, qui corpore ficut aranea tabefcebat.
31. H o c igitur loco,majore quodam familiari-
tatis ufu potiora præfumens, ait : F ac cum fervo
tuo fecundum mifericordiam tuam, dr ju/litias tuas
doce me. Mifericordiam fibi deferri pofcit,juftitias.
doceri. Alibi quoque, h oc e f t , in pofterioribus
habes hunc fenfum : Et ne intres in judicium cum
fervo tuo. Etenim noftrorum confciipeccatorum,
J ■ r ■ I- : _______ — t > „ : ___n ._ : „ ..A ™
fecerit hominibus myfterium fu um ,fc ire non
poiTiimus.
36. Sequitur verficulus fextus: Tempusfaciendi,
Domine: dißipaverunt legem tuaminiqui. Bene ait
tempus faciendi eile Eß enim tempus tacendi, dr \
tempus loquendi. Sed loquendi tempus advenit:
ac per hoc Dominici adventus tempus j*am eile
memorat 3 uc quia Legis fa<fta eft pra:varicatio f
veniat finis Legis, & confummapo ejus, & plenu
mifericordiam magis p e te r^D e i noftri, quàm £> tudo dominus Jefus, qui donet hominibus uiii-
juftitiam implorare debemus.a Alia veniam lar- v e r fa d e lid a :& abolito chirographodebitorum,
<ñtur : alia examen impertit. Qua: fpes homini- abfolvat omnes & liberet peccacores. Tempus eß
bus certandi apud eum, quem occulta non fai- faciendi, ut fi ingravefeente a ltitu d in e alicujus
lunt’quem latere peccata non poflunt? Ideoque incommodi, curras ad medicum, ut citius veniatj
feiens ejus potentiam,qui hominem non timeret,
• ait : Tibi foll peccavi. N o n poteft hoc juftus ne-
g a r e ; quia nemo fine p e c c a to : non poteft rex ,
quia etfi leges in poteftate habet, ut impune de-
lin q u a t;b De o tarnen fubditus eft:immo plus
ipfe debet, cui plus cömmiffum eft.
33. H o c ergo d ic it : Faccumfervo tuofecundum
mifericordiam tuam * quia etfi quid boni feci,plu-
ra debeo quafi fervus. Nonuno faclo fervus ab-
iölvitur j quia nemo iervum habens arantem,
aut oves pafeentem,dicit il li : Tranß, recumbe ßed
dicit illi: Para quod ccenem , & pracinge te, dr mi-
nifira mihi. . . . c Numquid gratiam habet fervus ,
f i fecit quod imperatum eß ei ? Ergo & cum feceri-
mus quod nobis imperatum e f t , non ftatim nos
ne poftea fubvenire non poffit. Medicus enim
tune amplius defideratur, cùm gravis incubue-
rit xgritudo languenti. Ergo cùm videat in Spi-
ritu iäniftus Propheta prievaricationes pöpuli,
luxuriam, delicias, dolos, fraudes, avarftiam ,.te-
£ mulentiam, quafi pro nobis interveniat, curric
ad Chriftum ,quem íolum tantis iciebat fubvenire
polle peccatis : urget ut veniat, nec patitur
fieri moras. Tempus,inquit,^faciendi, Domine, hoc
eft,ut pro nobis crucem adfeendas,mortem fub-
eas. Totus in periculum ultimum mundüs urge-
tur : veni ut tollas peccatum mundi. Veniat vita
morientibus: veniat refurre£lio jam fepultis. Fac-,
tum tuum fubveniatjquoniam nec tua prjecepta
prodeile potuerunt. In Lege pra:ceptum e ft, f in
exaltare debemus,fed magis humiliare3quia non F Evangelio, minifterium.
ftatim fi aliquid fecimus,implevimus omnia fervitutis
obfequia. Quis tanta natura: munera,yita:
falutifque fe r v a t i divina beneficia digno poffit
squa re fervitio ? Quis poteft folvere quod acce-
pit ? Ideoque feiens omnia, miièricordiam petit
potius ^ quàm audientiam : ^mniam^txcifoxx., non
* . Rcprafentare judicium idem cit atque exhibcre , feu in prie- I
iènti ferre judiciuni. 8. Cod. Tl'.eod.Tic. 18. Lege 4 1 . I
a. Edit. Aliis veniam largitur ; aliis examen impertit. MiT. a li - I
quoc : A lii ■ ■ ■ ■ alii & c . Cereri magno numero , 'o t in _
b. Itamff. Ac edit, adjiciunc, Deo tamen fubditus eft, poft voces, I
qui nutli debet, immo & c .
c. Edit. & pauci-mlT. Numquid gratiam habet fervo, cui le g io n i J
grsccus tcx tu s , & lacinie verfiones iuffragantur. A lii mfl".. . . fer- I
■bus. Non male ; fi gratiam hic.idem elle ac nicritum animadver- J
ras- Et hoc modo cum Evangcliilic locum reddidit intcrpretatio I
perfica acque archiopica , quas in Polygl. Angl. confulas licet.
d. Mil- aliquo t, quàm fapientiam. Rom. edit, quàm excufatio- J
3,7. C s cu s omnis populus proprium non vide-
bat au&orem. Clauduseratmundus,&tituban-
te veftigio fidei flufluabat. N o n erat malagma
imponere,neque oleum,neque alligaturam.Om- ;
ne patrimonium iuum in medicos erogaverat mu.
lier ilia Evangelica, ipeciem habens congreganem.
Melius a lii mil. & vet. edit, quam audientiam; hoc e f t ,
quam locum fibi dari ad caufam defendendam.
c. Superiorcs edit, remunerationem nonfperat. Melius cod. mil".
remunerationemfperat. Etcnim fervus pr.vtcr d ia ria , peculium &
aliailipendia fervitutis,admanumiifioncmquoqqe adfpirat. Infra
vero ubi mil", fed non ut redundart. Edit, inde negationem dccra-
xeranc. Minus commode id quidem r uc patebic locum adtentius
confiderastif.
Edit, omnes, Sc mil", non p au ci: in Evangelio myflerjum. Melius
cod. Rem. Corb. Vind. & N a v . unus. . . . minifterium. S i-
gnificatur enim in Evangelio exhibitum five impletum funic ä
Chrilto , quod in Lege fuerat pra'ceptum. _
1182
tionis human* , q u * coibat ex gencibus nec A mihi concnlit, quam creando ¡ tunc enim fine
i ln P n tP m a n m u n n m Hr i n « « . » . / ! fluentem fanguinem , & inveterat.s- p„ „a f/fTiio ni' s. lIe _ - r r ? _
thale profluvium potcrant fscu li hujus medici
reftringere. Principis populi pofteritas interie-
r a t , & omnis occiderat ejus hereditas» Videns
h x c Propheta,dicit ad Chriftum: Tempus faciendi,
Domine: non jub en d i, inquit, fed faciendi •
quia non legatus neque nuntius, ied Dominus
falvaturus erat populum fuum. E t ille quidem
tempus feiebat, & non differebat: fed nos neil
ciebamus quo melius tempore»fubveniret.
38. Aut fortaile vult a nobis admoneri,vult ro-
g a r i: immo fi rogatus fuerit, ante tempus venit.
Venit ad ficulneam:& ante horam venit,ut dicit
ad matrem. Illa rogabat pro nobis, illa feftina-
bat,dicens:r/««w non habentßli. Relponditjefus*.
J>uid mihi dr tibi e ß , mulier ? Nondum venit hora
mea. Et mater qua: feiebat,ejus affe&um, d icit
miniftris: Jguodcumque dixerit vobis, facite. Jefus
quoque qui horam fuam veniife negaverat, fecit
ienfii natus ium, nunc cum voluntate iervatus.
Sed non quicumque dicit : Dilexi mandata tua
fuper aurum, dr topazion. N o n dicit avarus, qui
auro incubât, divitiis inhiat, ornamenta defide-
rat : fed ille dicit, qui poteft dicere : Argentum dr
aurum non habeo; c\won\dLVc\ non reqtiiro,quoniam
nihil mihi aurum prodeit: præceptum autem 6c
mandatum cæleftte me redemit.
4i.Diximus continentiam fenfus,nuncdeTo-
B pazio lapide exprimamus hiftoriam. D e quo in-
venimus feriptum in hiftoria Xenocratis , qui
ic r ip fitc quafi Iithofnomon, naici eum vel inve-
niri circa Thebaidis civitatem Alabaftrum , vel
T o p a zion ,utaliq u i putant; unde & nominatus
eft ab eo in quo gigneretur loco. Sunt autem
qui putaverint infulam nuncupari Topazion ad
quam appulfos Troglody tas: orta fubito com-
motione maritima, eo quod navium ufum non
haberent, regredì nequiviife. Deinde plurimo
quod ante ditre rebat;namommaDeusfuotem-C immorantes tempore,in Ínfula invenille lapi.
fi»/-.«- ««« «a deleclatos colore ejusrepetiiíTe domum,
& Arabis negotiatoribus advenientibus vendi-
difle: ab illis emiífe Philonem,& ad matrem Pro-
lomjei fecundi, cuinomen erat Berenice,abipfo
eífe perlatum •. illam autem quamvis regalibus
ornamentis abtlndaretjfupra modurp tamen colore
ejus ftupefaclam, elaboraífe ut diutius fpe-
cies tam pretiofi lapidis non lateret: ideoque Iludió
ejus quxfitum lapidem,in ufusfrequentiores
poje fecit. Quidquid facit,non eft extra tempus:
led totum opportunum e f t , quod fe c e r it: b &
mihi tempore fuo advenit 3 omne enim tempus
opportunum ialuti,nihil p rxproperum pro falu-
te periclitantium : fed volebat exfpedare adhuc
Synagogx corredionem. Ideo ante tempus ad
ficulneam v en it, hoc e ft, citojudieis venit, opportune
gentibus: cito venit perituris, commode
credituris.
39. Sequitur verfizs feptimus : Propter hoc dilex iD veniffe.
mandata tua fuper aurum,& topazion. Lex annun-
tiatrix Chriiti eft : præcepta ergo Legis ipem fu-
turorum bonorum deferunt3mandatum eft enim
Domini : Adtende tib i, ne derelinquas levitem per
emne tempus quovixeris fuper terram. Quis eft ifte
lévites ? Intelligis fi confideres quis fit nie qui venit
miniftrare,quiiacerdoseft inæternum.Aliud
mandatum ait Cufiodi menfem novorum, dr faciès
pafcha domino Deo tuo. Et infra : In loco quem elege■
42. Diximus quomodo innotuerit Topazion
lapis, nunc expreffius de ejus qualitate dieamus.
á Duorum colorum eft in hoe lapide -¿¿pois, hoe
e f t , q uíd am temperata permixtio. &
chryfopa fimilis chryfoprafo, fecundóm utrum-
que veiut quafdam extendens colorum figuras
& plenius quidem á peritis fertur extendere. Eft
autem parichrus, & fatis purus: & chryfochrus
& pinguis, refplendenti fimilis, máxime cúm foritdominusDeus
tuus invocasi nomen fuum, ibi occì- E lis iplendore percutitur. Eft etiam pulcherrimu
& mirabilis fuper omnes chryfopralbs magnitudine,&
ut dixi, vifu pinguior.Natura hujufmodi
ut fi polire &; levigare eum vehs , afpererur magis,
& ufu minùitur. Eft autem quodam genitali
opera: natura: euglyphus, hoc eft,e bene infigni-
tus, atque mirabilis : & ut fummo ftudio diemus
haberetijr, difficile invenitur : & repertus, raro
tamen in ufu hominum e ft, quafi is quem dives
regina mirata fir.
des pafcha vefpere ad occafum folis in tempore quo
exìjli de /f-gypto. Ergo mandata D e i ha bent futura:
redemtioms indicia, refurredionis infignia 3 ideo
fuper aurum & topazion memorat fibi effe dilecta.
Quid enim ialute gratius,refurredione pre-
tiofius?
40. V e l quia qua: fluita funt mundi, Chriftus
elegit j ut quoniam per fapientiam mundus non
cognovit Deum,per ftultitiam prxdicationis fafapientiam
adferret credentibus 3 ideoque ait : Super p 43. Sed jam ficut T ro g lo d y tx illi quafi pretió
operation's cxÌeftis , & mundana:
if-n-i- 0-fua: remanfionis in v en to, repetiérunt domtim :
conftitutionis, & fuper ornamenta ioiis & lu n x ,
ftellarumque pretiolà monilia, dilexi obaudien-
tiam Dominica: paffionis. Plus enim redimendo
a. Edit, poli verbtim fttbveniret, addcbanc : Et jam venit, & abiit,
iterum vult venire, & tempus nefeire. Gloficma infulfum, quod
in mfP. nullis reperire eft.
b. PatiC quxdam edit. Et nihil nifi tempore fuo advenit.
c . M ft", aliq u o t; Qua/! litbognomon. Ledlio non contcmnenda.
Q uis autem fucric illc Xcnocratcs, cùm ej.us notninis plures ex-
fticcrinc, non omnino liquet ; veri tamen viderctur fimilius hic
agi de Placoni&difcipu'lò, quem Diog. Laertius fex libros de N a .
tura feri pii He comn.cmorat : quos hiftoria; titillo defignare po-
tuifiet Ambrofius. V et uni cùm Plinius recentioribus nane opi-
nionem lib. 37. N a t. hi ft. cap. 8. rribuat, putamus earn hiftoriam
Xenocrati medico, qui circa illa tempora flo ru it , adtri-
buenHam. Q u od autem de Troglodycis fubditur , id etiam ex
Pii» id citato loco peutum eft ; ubi tamen non Philo , fed P hilc-
tno eumdem lapidcm emifte memoratur. Porro Troglodjtas ex colutem
ita & nos emolumento mora: hujus reeepto re-
deamus eo unde d ivertimus.Nec par eft nos ornamentis
regiis diutius fermonis noftri queedam
1.dem Plin. j.. c. 8. difeimus ^Ethio
Inopia; populos fuiflc admodum
barbaros , qui in ipecubus non ft
e à Rubro mari iìabicaret
d. Sex mfT. Duorumcolorum eß fimilitudoin hociapijte, x&tins „
Ubi autem omnes mli". ac vct. edir-. & chryfopa. Rom. ex Plimo
emendavit, chryfocltron fed pro fimilis ehryfoprafo , ut habetur
in edic. & mlT. plcrifque reponendtim ex eodem fuerat , fimilis
chiyfopafto. Et lianc Icilionem vehementer fulpicamur germanam
eile , cum in mlT. quibufdam legamus ,/»>//»» chryfopntjo ■. fed interim
ab aliis', atque edir. non difeedimus. Tnfra vero ubi edici
parychrus, feribimus cum mfl". parichrus ,m fit color panus, five
albus a marmoribus iululx Pari ita dictus.
c . Rom. edit. lola , beno figurabilis. Et cum aliis , ac in IT.
aliqu o t , at fummo ftudio dignns habetur. Dijficile invenirur. Sed
mll. meiioris manus, ut in contextu. Quod'autem habent omnes
edit. Et repertus inftgnitur, nullus mff. vcibum,hiftgnitur, aguofeit.