I Bene indudtur fan d a ¡Maria, 8c exhibniflc A cabulum fuum quod agnovimus.rion q u o d e te
officium myfticum numerum cuftodiffe.
N o n enim fola familiarità« eft caufa quòd diu nomen accipiant Sic Jacob lh a e l d ic im r , quia c,,.
manfic fedctiam tanti vatis p r o f e t e . Nam ft Deum vidic. Sic dominus noftcr Jetus nomina- •
primo ingreflii tantus proceflus exftitit I ut ad tus eft antequam natus: cm non Angelus, fed
lalutationcm M ari* exfultaret infans in utero, Pater nomen nnpofuit. t o d i i w nquit, H
repleretuf Spiritu fando mater infantis tquan- fili» , mens h fis cum m m m co ¡«'„»¿»buntur, -
turn putamus ufa tanti tempdris fa n d * Mari* qui retiiHfr»t in unm, «M f fl if f lB f f l. f f M
addidiffe pratfentiam ? Munfii uuKm MuriucuUt anmshos, t f w w w f i w mms Chrtßus I'fm..,.
UU mcnßbüs trihs. Ongebatur ita qu e , 8c quad & ammttmr f im bm . s — B —
bonus athieta exercebatur in utero matris pro- B diennt-, non q u * ufurpavermt, nuntiare N e c
pfaeta i ampliffimo enim virtus ejus certamim mirensfi'nomen muber quod non audtvit, ad-
parabatur.Denique tamdiu manfit Maria,quaim ieruit ; quando Spiritus el f a n t e qm Angelo
. » ■ '■ --------;— I«...*- ,rsi*isA„ niandaverat, reveUvic. N cq ue poterat Domini
ignorare prxnnntium , qua: prophecaverat
Chriftum.
31. Et bene additur quia nemo in cognatione
ejus vocabatur hoc nominejut intelligas nomen
non generis effe , fed vatis. Zacharias quoque
nutu interrogator : fed quia incredulitas eiaffa-
C turn eripuerat Sc auditum,quod vóce non poter
a t , manu Sc litteris eft locutus -, fcripfit enim
dicens : Johannes eft nomen ejus.' Et hoc nomen
non imponitur, fed adftruitur : mCritoque continuò
refoluta eft lingua ejus 3 quia quam vinxe-
rat incredulitas, fides' folvit. Credamus Sc nos
igitu r , ut loquamur, ut lingua noftra qu x incre-
dulitatis vinculis eft ligata ,rationis.voce folva.
tur. Scribamus fpiritu myfteria, fi volumus lo-
qui : fcribamtis prxnuntium Chrifti non in ta-
bulis lapideis, fed in’tabulis cordis carnalibus.
Etenim qui Johannem loquitur, Chriftum pro-
phetat. Loquamur Johannem , loquamur &
Chriftum » ut noftrum quoque os poffit aperiri,
quod, in facerdote tanto irrationabilis modo per
cudis frxn a nutantis fidei coercebanr.
Et Zacharias pater ejus impletus efl Spiritu fane- fi
to , d “ prophetabat dicens.
V id e quam bonus Deus , Sc facilis induldiu
Elizabeth pariendi tempus impleret. Quod.
fi diìigenter advertas , invenies hoc nufquam
pofitum , nifi in generatione juftorum. Deniquè
impleti funt dies , ut pareret Maria : impletum
eft tempus, ut pareret Elizabeth : impletum eft
vita: tempus, cùm fancti viri ex hoc vita: curri-
culo démigrarunt-, P l e n i t u d i n e m jufti vita ha-
b e t , inanes autem dies funt impiorum.
30. Peperit ergo filium E lizabe th, 8c congra-
tulabanturb vicini. Hab e t fanótorum editio Jx-
titiam plurimorum, quia commune eft bonum ;
juftitia enim communis eft virtus. Et ideo in ortu
ju ft i, futura: vita: infigne p rxmittitur, Se gratia
fecuturx virtutis exfultatione vicinorum prxfi-
gurante fignatur.Pulcreautem tempus quo fuit
in utero P rop h eta, deferibitur ; ne Marix prxfentia
taceatur : fed tempusc filetur infantix, eo I » . , . ...
quod prxfentià Dom in i, matris in utero robo- D bulis iapideis, fed in tabulis cordis carnalibus.
« t u r , qui-infanti* impedimenta-nefeivit, Et
ideo in Evangelio nihil fuper eo legimus, nifi
ortum e ju s , Se oraculum, exfultationem in uter
o , vocem in deierto. Neque enim ullam infan-
tix feniìt xtatem,qui fupra naturam, fupra-xta-
tem in utero fitus matris , à menfura perfectx
ccepit xtatis plenitudinis d Chrifti.
Et refpondit water ejus, d r dixit : Non, fed voca- ^ ___ _
bìtm Iohannes. Et refponderunt ad illam : Nemo g gere peccatis : non folum ablata reftituit, fed
efl in cognatione tua qui vocetur hoc nomine. An-
nuebant ergo patri ejus , quent 'uellet vocari eum.
E t accepit pugillares , & flrjpflt, dicens : Johannes
eJt nomen ejus. Et mirati Junt omnes . Continuo autem
refoluta eft lingua ejus, & apertura eft os ejus,
dr loquebatur benedicens Veum.
31. Mire fan£tus Evangelifta pfxmittendum
p u ta v it, quod plurimi infantem patris nomine
Z a charix appellandum putaverint jut.advertas F
inatri non nomen alicujus difplicuiffe degeneris,
fed id fancto infufum Spiritu quod ab Angelo
anteZach a rix fuerat prxnuntiatum. Etquidein
ille mutus intimare vocabulum filii nequivit uxori
-. fed per prophetiam Elizabeth d id icit, quod
non didicerat à marito : Iohannes e ft, inquit,»o-
mcn ejus , hoc eft , non nos ei nomen imponi-
mus, qui jam à De© nomen accepit. Habet voa
• Albin- codex : & itnpleße muffler
t parentem ( forte
myfticum numerum
paiiciKcm vel parturientem ) non defe
cüßodiret.
b. V i£t- cod. vicini. In ilio tempore Elizabeth
» eft tempus
pariendi, & peperit filiumv Habet [anclorum & c. I
c. Rom. edit .filetur infanti a ,qttia infantiti impedimenta nefeivit. I
Cur tarnen inter jeftæ voces ju gu lentu r, nilril caufa: eft.
d. Unusè Coib. Chnfli. Et nota quod de fohannis vocabulo erat |
vicinorum htfitatio. Vnde indubitanter feimus, quia cujus nomen I
^ingoio nuntiante in tempio cognoverat ejufdem vocabulum fpiritus I
prophétie, Elizabeth matri revclaverat. Vnde conquerentes dicunt, (
edam infperata concedit.Ille dudum mutuspro-
phetatj h x c enim gratia Dei maxima,quod eum
e qui negaverant, confitentur. Nemo ergo diffidar,
nemo veterum confcius deliclorum prxmia D(?ia-
divina defperet. N o v it Dominus mutare fenten-
tiam, fi tu noveris emendare delidum. -
Et tu puer propheta Altiftimi vocaberis. i-
34. Pulcre cùm f de Domino prophetaret, ad 1
prophetam fua verba convertit; ut hoc quoque
beneficium effe Domini defignaret j ne cùm pu-
blice enumeraret fua,quafi ingratus tacuiffe qux
acceperat beneficia videretur i q u x agnofcebat
in filio. Sed fortaffe aliqui quafi irrationabilem
mentis exceffum p u tent, quod oóto dierum aL
loquitur infantem. Verum fi teneamus, intelli-
gimus p rofedò quod potuit vocem patris natus
quia nemo eft in cognatione tua qui vocetur hoc nomine. Et refpondit
See. Scd bare non tarn autftoris verba , quam paraphrafis.
.c Edit. Era. & feq. ac pauci mlT. q u i, a lii plures, quern ncga-
verat-, confitetur. Aincrb- & cod. Corb. cum aliis probations
nota:, qui negaverant, confitentur. Et hòc fane non tarn dici tur de
Za ch a ria , cjuamejus occafione umverfim colligitur.
f. MIE Corb. de domo: a lii aliquot : de dono. Reliqiii cum ant.
edit, in lcftionem noftram confentiunt : nifi quod in uno c Vat.
cod & Rom. edit, defiderantur , qua acceperat btneficia. Q u a -
dam edit. Parif. finem ic c i hujiis ita immutavcrant ; & qua acceperat
beneficia, videretur agnofccre in filio.
audire, qui Marix fàlutationem antequam naf-
ceretur, audivit. Sciebat propheta alias efle au-
res p ro p h e tx , qux Spiritu D e i , non corporis
x ta te referantur. Habebat intelligendi fenfum,
qui exfultandi habebat affedum.
35. Simulillud adverte quam paucis Elizabeth,
quam multis Zacharias prophetet 5 Sc uterque
fan d o impletus Spiritu loquebatur : fed difcipli-
na fervatur, ut mulier difcere magis q u x divina
fu n t, ftudeat, quam docere. N e c facile ullam
prophetaffe uberius quàm matrem Domini're-
perimus. Prophetiffa ipfa Maria foror Aaron
quàm cito Cantici verba conclufit i Eademque
ubi prolixius eft locuta cum fratre, nequaquam
fui pcenam ièrmonis evafit.
F Aflum eft autem, in diebus illis exiit ediclum
a Cafare Augufto, ut cenfum profiteretur uni-
verjus orbis terra.
36. D e ortu Salvatoris d id u r i,non putamus
■alienum ut quo natus fit tempore , requiramus. {
Quid enim profeffio ixcularium ad generatio-
nem Domini pertineret, nifi ut advertamus hoc
quoque divinum effe myfterium 5 quia dum profeffio
ixcularis obtenditur, ipiritalis impletur ,
non terrarum regi dicenda,ièd c x l i? aProfeffio
ifta fidei,cenfus eft animorum 3 abolito enim Sy-
n a g o g x cenfu vetufto,novus cenfus Ecclefix pa-
rabatur, qui tormenta non exigerec, fed aufer-
ret : Sc fpiritaliter in typo plebs fua jam Chrifto
nomina conferebat. N o n Me fpatia terrarum ,]
led mentium animorumque cenientuf: nec de-
fcribuntur limites,fed pro|eruntur: necxtas ulla
diftinguitur,ied omnis adfcribitur3 * nullus enim
ab hoc immunis eft oenfu, quia omnis x tas munifica
Chrifto e ft, quern vagientes pueri marty-
rio confitentur, quern intra uterum politi exful-
tatione teftantur. Nih il in hoc cenili vereare
te r r ib ile , nihil immite, nihil trifte; fola unum-
quemque fides fignat. Vis Chrifti audire cenlo-
res ?bJubentur cenlere fine virgis-nec terrore,
fed gratia p lebem quxrere : recondere gladium,
non polfidere aurum. Talibus cenforibus adqui-
litus eft orbis.
37. Denique ut fcias cenfum non Augnili effe,
fed Chrifti, totus orbis profìteri jubetur. Quando
nafcitur Chriftus, omnes profitentur : quando
mundus concluditur , omnes periclitantur.
a. Rom. edit, poll voces, Prof ffio ifta, Jocomovenit didionenr
fidei, qua: tamen omnium vet. edit, ac mff. auctoritate propu-
I2 P 4
■ A Quis ergo poterat profeifionem totius orbis exi-
g e re , nifi qui totius habebat orbis imperium ?
N o n enim A u g u fti, ied Domini eft terra, d f pieni- Pfal. 1
tudo ejus, orbis terrarum, d* univerfi qui habitant
in eo. Gothis nommperabat Auguft.us, non im-
perabat Armenis : imperabat Chriftus. Accepe-
runt utique Chrifti ceniorem ,qui CJirifti mar-
tyres ediderunt. Et ideo fortafle nos vincunt,
ut prxfentia docenc ; quoniam quem illi obla-
rione fanguinis fatebàntur, huic arriani quxftio-
B nem generis inferebant.
Hac, in q u it, profeftio prima fa tta e fi. fi. 1.
38. Atqui plerafquejam partes terrarum ixpe
fuiffe defcriptas Joquuntur hiftorix.Hx c eft ergo
profeffio cprima, fed menrium : cui omnes 1 c
profitentur, quia nullns excipitur, non p rx co -
nis evocatione, ied vatis qui multò ante prxdi-
xit : Omnes gentes plaudite manibus : jubdate Veo Pfal. 46.
in voce exfultationis, quoniam Deus fummus, ferri- z-à'i-
) bilis > rex magnus fuper omnem terram. Denique
ut fcias cenfum effe ju ftic ix , veniunt ad eum Jo-
feph Se Maria, hoc eft ,juftus'8c virgo : ille , qui
Verbum fervaret: ifta, qux pareret. Ubi profì-
tentur juftus Se virgo, nifi ubi nafcitur Chriftus?
Omnis enim fpiritus qui confttetur Iefum Chriftum nhan. 4
in carne venifle ,de Deo eft. Ubi autem iecundum s-
altiorem rationem nafcitur Chriftus, nifi in corde
tu o , Se in pe&ore tuo ? Prope eft enim Verbum Rem. 10 i
in ore tuo , & in corde tuo.
) 39. Pulcre autem quod Se prxfidis nomen ad-
did it, ut feriem temporis defignaret. Fra fide, inquit
, Sfri a Cyrino fatta, eft hac prima profeftio. Ut
quafi confulem quemdam,figni gratia,huic libro
Evangelifta adfcripfiffe videatur. Nam fi con-
fules adferibuntur tabulis emtionis, quanto magis
redemtioni omnium debuit tempus adferibi?
Habes ergo omnia q u x in contra&ibus effe con-
fueverunt: vocabulum fummamillic poteftatem
gerentis, diem, lo cum, caufam. Teftes quoque
[ adhiberi iblent : hos quoque nativitati fux , Se
generationi iecundum carnem Chriftus adhi-
buit, qui fignarent Evangelium,dicens': Vos eritis ah. i. ?.
mihi teftes in Hierufalem.
Fattum eft autem, cìim effentìbi, impleti funt dies fi. 6.
ut pareret. Et peperit filium primogenitum, d “,pan~ f . 7,
nis eum involvit, d* poftuit in prafepio ; d quia non d
e rat locus in eo divertono.
| defilai
gnatur. Iterum eademedit
fue ra t, qui tributa non exigeret. Perperam j etenim okicui
eft allufioncni fieri ad ceniòriam Rcmanorum difcipliaam,quani
confiat fuiflc longc iever-ifTimani. Ipfeque Ambroiius hoc infra
fatis aperte in d ica i, cùm jlli opponens Chrifti cenfuram dicit :
Nihil in hoc cenfu vereare terribile , nihil immite, nihil trifle , fola
unumqHtmquc fides fignat & c . H is autem ultimis verbis innuitur
ille vetus ceniòrum ritus ; quo nonnullos ignominia- canta Ce ri-
tum ceris live tabulis adferibebant : quò fpeòtat iliud Horatii
cpift. 6. lib. i .
¡¡¿aid decent, quid non, obliti : Ceriti cera
Vigni Sic. ,
Qua de re paroemia exfiat apud Eraf. C h il-1 . cent. io .a d a . Si.
*. Marcs ante annum 14. feniina ante 11 . non cogebanturapud
cenfores p ro fìter i, cùm ante illam axatem tributum ab ei fileni
non exigeretur. Confale fuper hoc J. Liplìum lib. a. de Màg.
Rom. cap. 3.
b. S ic omnes m£f. Contra vero cundla: edit, lubentur cenfere ,
fed non virgis. Minus bene, cùm manifefia fiat allufio ad Lue. 9.
3. ubi prohibentur apofioli, ne virgam fe rant , ad profeminandum
Evangel inni profi cifcences.
. c. Edit, omnes , profeftio prima , non terrarum , fed mentium.
Apcrtus ienfus. Vc ium quia in cun&is & Gallic. & V a t. cod.
i terrarum -, & alioqui poteft fententia confiare illis e x -
punctis, in hoc mil. confènfum (èqui maluimus. DicitUr autem,
profeftio prima , non abfolute, fed prima fub C yrino , ut oppona-
tur fecundæ fub eodem pecada: ¡ ut docet Baronius Appar. ad
Annales tcclef pag. 19. Jan f. Gand. aliique interpretes ii ; hune
'
lociim Sed Iittcralem fenfum undeparum utilitatis redir
e potc-
rat ad fuos leélore's , h oc loco non excùtit B. Ambrofui:
• Quod
porro fubditur , non praconis evocatione, hoc iàtis decía:
at liios-
pra-concs fuiffe cenforibus , licet hoc
;rà nonnullis. Q u i de
cenfura,ejufque officio plura voluerit, a"dcat.. U&.i:l 13. Cod.^ i TÌÌeod..
T i t i o . de Cenfu , Si T i t . ir . de Cenfit. Rofin. Antiq. Rom. lib.
7. cap. io . Laur. Polym. lib. 3. Syn. 4. §. 4. & alibi.
d. Omnes edit, ac recentiores mfT. quia non erat ei locus in di-
verforio. R c liq u i, quia non erat locus in eo d iv e r fo r io qua: le d io
edam eo confirmatur, quòd infra mff. & edit, magno cònfenfu
pia: le fe rant, ille alittm locum in eo diverforio non habuit. Unde
in telligas Ambrofium in græcis vocibus co ti» K3tm\¿uem acce-
piffe particulam r» non pro ar t icu lo , fed pro demonftrativo, ut
non raro edam à probatis audoribus ufurpatur. Hinc præterea
advertas licet eurndem fandum Ambrofium ab opinione Eufebiì
Demon ft. Evang. lib. 7 . cap. j . Epiphan. Hxrefi t o . Hieronymi
epift. 18. ad Marcellam , & aliorum diflentire -, quandoquideiri
I hi omnes Chrifium non in fiabulo domus cujufpiam , fed in faxea
fpelunca natum volunt. Nequc tamen défunt qui D o d o r i
I nofiro patrocincntur , quos vidcrc potes apud interpretes. -