083 Sanati Ambrofii 9^4
prophetici inftituifle ie£kam,ut difcipuli fui quin- /
quennionon loquentes tanto filentio loquidifce-
r e n t } cum prxfertim Se D a v id , fuperioris xtatis
qugm Pythagoram fuiile non dubium fit,qui ait:
Dixi , cufiodiam vias meets , ut non dclinquam in
lingua meet. Pofui ori meo eußodietm. E t quia forte
aliquando aliquid loeutus eilet incautius; ideo
pöftea a D e o poni ori fuo cuftodiam poftulavit.
Efaiam quoque pychagoricis anteriorem fuiile
quis nefciat ? Qui cum audiflet, clama; non prius
clamaverit, quam audiret quid clamare deberet. 1
Relpondit enim: Quid clamabo ? Unde di&um eit
ei : Omnis carofcenum omnisgloria ejus,utflosfcent.
Aruit fcenttm & flos ejus decidit: verbttm eiutem
Domini mane tin aternum j Se p rophetica voce d arn
a vit.
- 6 . Uterque igitur juvenis prxdicandus: * Hie
tarnen ferus, hie cautuSj ille fe ipfo contentus,&
numquam fibi io lus : ifte pulcram xtati lubricx
difciplinam adfcifcens filentii; nee adhuc fibi
abundans, fed aliis fe timens credere : quxrens <
tarnen a juventuce congreg are, qux in fene&ute
Se fibi Sc proximis fuis profint,ne dicatur c i : Qua
in juventute non collegißi, quomodo invcnies in fe-
nettute ? E rgo is fi in concilro feniorum federit,
manum adhibebit ori fu o ; ut audiens fententias
c o llig a t , quod fibi ad maturiorem fe rv e tx ta -
tem : quemadmodum Maria cum verba Chrif-
ti au d ire t, conferebat ea omnia in corde fuo :
quemadmodum Johannes ctim caput fuum fu-
pra pectus Jefu domini reclinaret,hauriebat p r o - .
funda fecreca iapientix.
' 7. En tibijuvenem qui viam fuam in juventute
correxit. Pifcator erat cum fratre fu o , vidit
dominum Jefum, cum p licaret retia fua, & audi-
vitdicentem : Venite .. . .faciam vospifcateres ho-
mittum. . . . & reliffis retibusfuis, dt"patre,fecutus
eßeum. Viam fieculi cceperat currere : fed audi-
tis Chrifti imperiis, deftruit vitam mundi § fecu-
tus eft Chriftum : probavit quia in eo corrigit ju-
veriorviam fuam , fi Chrifti verba cuftodiat, di- i
cens ad eum : Diligamus ubera tua fuper vinum.
Sic tarnen bibens, ut non abibrberetur vino: fed
gratia ejus lxtitiam cordis hauriret, non corporis
ebrietate titubaret. Denique bibens hoc vi-
rium,aperuitocuIos fuos,& vidit viam rectam, re-
Jiquit tortuofas v-ias dicens: AEquitas dilexittejhoc
e ft, non flexuofa itinera te iequuntur, fed folus
ad te poteft juftitix trames pervenire. Qui enim
diligitjuftitiam, non fe avertit a Chrifto. Quomodo
enim .arbitrum ju ftitix , remuneratorem-
que meritorum innocens metuat confcientia ?
8. In hoc ergo a juvene viam fuam corrigen-
te fpedtato magna my fteria,qux in Ganticis can-
ticornm fanctus Salomon repletus Domini fpi-
ritu refultavit. Conftitue dominum Jefum re-
cumbentem in convivio, reclinantem ie Johan-
nem fupra pectus ejus, mirantes alios quod fer-
vus ie fupra Dominum reclinaret, quod caro il-
*- Uc hujus loci obfeuritas rcmoveatur adverte cum qui fcro
rcdiit ad bonam frugem , ci qui ftatiai ab adolefcenda Domini
jngum tuicrit,in priori mcmbro opponi: in poltcrioriaucem duos
illos inter ie comparari, quos quidcm ambos cidcm jugo Colla
iiibdidilfc, fed tarnen non fimili rationc, fupra mcmoravit.
a Mil', complures, in hoc autem juvene fpeHato trfagna my fieri a.
V e t edit, in hoc a:item juvene fpeitato , hoc eft , Johanne previde
magna myfteria. Rom. cum mff. paucis, ut in textn. Hanc porro
Icdlioncm prietulimus, quod voces q u x in illis dclidcrantur, ctim
la peccatrix fupra templum Verbi recumberet,
qnod anima illa carnis vinculis innexa, aulam divina:
plénitudinis fcrutaretur. H x c ergo miran-
tibus aliis, refpondit animaJohannis : Fufcafum, Cm.i,
& decora f l ia Hierufalem-,fufeaper culpam,decora
per gratiam. D ic it Se caro : Fufcajumì& decora
; fufea pulvere fieculari.quem certando colleg
i : decora oleo Ìpiritali,quo mundi hujuspulve-
rem fqualloremque deterfi. Fufca per vitium :
fed decora jam per lavacrum , quod abluit om-„
ne deliftum. Fufca fum, quia peccavi : decora,
quia jam me diligit Chriftus : quam relegaverac
in È v a , recepit ex V irg in e , fufeepit ex Maria.
9. D ic it edam S yn ago ga, cujus myfteria hoc
loco plerifquevidentur exprimi : q u x cùm fe re -
jic i jam videret propter totius plebis impieta-
tem , folabatur fe tamen 5 quia ipfum Chriftum
depopulo fu o , Se Petrum Se Johannem Se Jaco-
bum , Chrifto adhxrentes videbat, qui habebat
eloquia fibi eredita} & id e o dicebat 1 Fufca fum
& decora}fili a Hierufalem ; fufca per incredulità-
tem, decora per Legem : fufca per lapfum, decora
, quia d ilexit me ib i , Se prior faéta fum congregano
Dei. Nolice-refugere me , quia fuica
fum j ideo fufca fum, quia -iol me reliquit jufti-
t i x , qui ante me illuminare confueverat : amili
colorem vultus mei, obtufa facta eft acies oculo.
rum meorum, quibus ante folem videbam : in
tenebrisambulo, quia diem Chriftinefeio.^No-
lite tamendelpicere me jquoniam qui re liq u it,
) poteft rurfum adfpicere , milereri iterum. Solet
congregare dilperios, defertos requirere, colli-
geredellitutos. Omnes tribus Ilrael convenite,
h adlpicite me deeoram ante dile&am. Noli te ad- fc
fpieereme, quoniam obfufcata fum} hoc eft, non hoc ro':
K)Ium adlpiciatis, quia obfufcata fum. Non eft
intuitu sme lbl, Se ideo obfufcata fum. Sed lùcet
fol fuper juftos&injuftos : fuperjuftos per gratiam,
fuper injuftosper mifericordiam 5 illis mer-
cedem meritorum tribuens , iftis peccata dimit-
tens. Et gentibus non lucebat ante , nunc lu-
cet : nunc illis o r itu r , qui oriebatur mihi :• qui
illis remifit, remittet Se mihi. No lite arbitrari
quoniam obfufcata fum, quod penittis relique-
rit me fo l, Se jam non intueatur, c non requi- t
rat.xgram. Dilfimulavit à me } quia non fervavi
mandata ejus:reconciliabitur, cùm viderit meorum
poenitentiam delictorum. Non vidit me foly
quia non recepì advenientem, non aperui fenefi.
tras , ut lumen vita: intraret. Q ù m aperuero ^ il-
; lumina bit oculosmeos, qui venit ut totum mun.
dum illuminaret,& videant edam non videntes.
10. F ilii ma tris me a pugnaveruntadverfus me, ibidem,
pofuerunt me cuflodem in vineis. Vineam me am non
cuf odivi. Putajjt aliqui h oc de illis d ic i, qui Sy-
nagogam ad c ^ i s prxcepta conftringuntj ut
Legem cuftodiat, vineam fuam tueatur, quam
cuftodire non potuit. Denique cuftodiebat ut
faceret uvas, fecit autem ipinas. Q u x fit igitur
habeanturin aliis , magnopcre inccrpolationcm redoleant.
b. Mfl. o£ló : etdfpiateme deeoram ante, dereliétam. D u o , riempe
N a v. primuSj& S. Aiid. • .• deeoram ante delìfta : quod non dif-
pliccc. Reiit]ni tamen c'uni edit ut in textu; linde v clcxcidit copula
, vel alterum adjedlivuni ibi vice fubftantivi ponitur.
c. Edir. Rom. r/ec revìfat nigram. Difiimulavìt à me V e t .au -
tem : non requtrat, ¿r gratiam dijfimulavie à me. MIT. vero inagno
confenfu noflram ,'éilionem confirmant , exceptis duobus u b i ,
. revifit, p rò , requirae.
in Pfalmum C X V I I I . Expofitio.
viiiea , venit David teftificdri nobis dicens : Vi- A nunc ipla in nationibus vis pro proielytis fufcipi,
neam ex Agqpto tranHulijli, e\ecifiigentes, drplan- Sc tamquam advena congregari.
tatti earn. PolTunt Se apoftoliefle nlii matrisejus,
qui vere impugnaverunt Synagogam dicentes :
• Fece convertimur ad gentes ; Sc nationibus verbum
De i leminare/cccperunr. Poftunt Sc prophetæ
intelligi, qui monendo dcnuntiandoque, ut vi-
neam iuam cuftodiret Synago g a, nihil profece-
runt. Fecit enim ipinas improbitatis , quæ virtu-
tis uberes frudkus deferre aebuerat. Et ideo con-
13. Refpondit Jefus : c Nifi nofeas te deeoram inter ‘
mulieres ? Quid eft fe nofeere, nifi ut iciat le unuf-
quifque hominem ad imaginem Se fimilitudinem
De i factum, rationis capacem, qui terram fuam
excolere tamquam bonus agricola debeat aratro
quodam , Se falce fapientia:; ut vel dura fin-
dantur, vel luxuriantia recidantur : qui inferiorem
lui portionem animi imperio debeat guberfitetur,
quiapopulum fiium cuftodire non potuitj B nare ? Unde etiam in Lege ieriptum eft : Adten• Diut. i j . ? .
meritoque ierò quxrit tenere , quem cùm tene-
ret jamifit: multo diffimilior ejus qux dicit : Inveri
quem dilexit anima me a , tenui eum, & non
relinquam eum.
11. Deniqueilla invitât in hortum fiium Spon-
fùm : hæc ubi pafeat requirens, dicit ad ipfum :
Annuntia mihi quem dilexit anima me a Cur quem
dilexit anima meadicis,& non quem diligit ? C ur
dimififti,quem tenebas? a Dilexifti patrum fide,
de tib i, ne fiat verbum abfeonditum in corde tuo. T i bi
, inq uit, adtende, non utique dicit pecunix
tua:, non pofteftionibus tuis, non viribus corporis
: ied animo tuo ac menti tua: 5 unde omnia
confilia , fa£ta , cogitationefque manant. Tibi
ergo adtendeibi,ubi potiorem efle tenofti.*No£
ce te ipfum, quod ApoIIini Pythio adfignant
gentiles v ir i, quafi ipfe audor fuerit hujus ien-
tentix j cum de noftro ufurpatum ad fua transamififti
incredulitate : tenebas cariratis vinculis, q ferant, Se longe anterior Moyfes fuerir, qui feriamififti
longo fune perfidix. Ideo nefeis ubi p a feat
, ubi maneat 5 nam fi feires , non quxreres.
Dicis enim : vbi pafeis 5 ubi manes in meridie? Meridiem
nofti eile Ecclefiam , q u x teneat Chrif.
um : Se tu eum in no&ibus quxris ? D ie , inquit,
mihi, C hrifte: reiponde vel propter id quia ante
carus fuifti atque diledus mihi: etfi ego tantx
prxrogativam caritatis amifi j tu tamen quafi
pius refponde m ih i: Vbi pafeis ; ubi manes ? Re.
pfit Iibrum Deuteronomii, quam philofophi qui
ifta fihxerunr.
14. Ünde Se Salomon oraculum divinum ie- '
cutusfcripfitin Canticis canticorum : Nififcias
te decoram inter mulieres} hoc eft , nifi cognofcas
te m ortalem, rationalem, Se cito tua peccata fa-
tearis, cito dicas iniquitates tuas ut juftificeris ;
nifi convertaris, Se prior accuiès delicta tua, venit
dies mortis, Se jam nullum converfionis reliquifti
m e , abiifti ad gentes : receffifti longe à medium eft : à prxveniris dum non cogitas. Acme;
Se illis propiór factus es, à quibus longc"era«
fed fadus es prope , quia crediderunt iànguini
tuo : à me receflìfti 5 quia ego crucem tuam non
iufcep i, ut mundi redemtionem , fed ut noxii
damnationem. Qui autem receperunt t e , D o mine,
ficut falutis auctorem , in meridie funt.
Illis luces, illis refulges, illis calet grada tu a, ficut
meridies. Mihi matutinus e ra s , cùm adhuc
crederem: iednon credebam piene , b quia non
cende facemtuam ,priufquam Sponfi tibiclau-
datur jan ua, qui exipedare diu non iolet negli-
gentes. Niß feiaste, in q u it, decoram inter mulieres
i Se dicas ; Fufca fum & decora: fufca fum, quia
peccavi: ied decorajquia diligor, quia genus fum
A b ra h x , eledum genus,diledum Deo: n ihil tibi
proderit patrum gratia j potens eft enim Deus
de lapidibus iftis fufeitare filios Abrahx. Et alibi
in.Evangeliolegifti, quia Abrahx filiam ligavit
fum inventa in meridie ; ficutjofeph cumfratri- p diabolus nequitixfux vinculis, quam folvit D o - ^ & ¡i-
I r . : . ; —___ T sBB -lis. T1K^ m û . minnc M ilt /»rrrn bus fuis qui ccenabant mericlie. Illis meridies ín o c VIa n in ll Mm
fadus e s , qui pafeuntur in divitiis tu is , Se in te
tfd 6. iperant. Ideo u t dixit D avid : Deduces eerumgufiti
am tamquam lumen, & judicium eorum tamquam
meridiem.
li . Quxris ergo tamquam aliena, q u x próxima
eras : tamquam pauper, q u x dives fuifti. Vis
ieq u i, q u x prxcedebas : atque utinam vel ie-
quaris, quos prxcedere debuifti. Mercenaria ef.
minus die fabbati. Nifi ergo feias te , nihil dbi
proderit. Et fi dicas : Abrahx fum filia , qux non
credis,qux errorem non corrigis5 Abraham qui-
dem iàlvatur : ied tenobilitas generis non juva-
b it, e nifi fides iervaverit. Non te decipiatdata
patribusreptomiifio.Non fufeipio perionam hominis
, non fufeipio prxrogativam generis} nifi
videro congruentem generi morum nobilitatem,
utfiatjufti generis eiedio.
fe defideras, q u x ante mercenarios colligebas. p iy. Quod fi feias te ,& agnofeas quia peccato
Mercenarix utique vox ifta dicentis eft : Ne forte
f i am circumamiÙa fuper gpeges fodalium tuorum.
Q u x profelytos ex gentibus ante fufeipiebas ,
a. Quaciior mff. Perdidifti patrum fidem, ami/i fit crcdulitatem :
quem ttnebas &C. -
b. In cun&is cod. G a li, defunt, quia non fum inventa in meridie.
c. Ita vet. edit, a c m ulto major mfl. numerus. Aliqui tamen ,
ac Rom. edit, nifi cognofcas te . decora See. His favent non folum
LX X . ubi conftanter legitur * «oca* ; veruni'- & Ani broli us ipfe
lib. De Ifa a có ' Anima cap. +. num. i f . Quamquam-iftic cciam
leitioncm noflram videtur indicare , cùm icribit : Nifi nofeas te,
quia decora es Se c. .
*• Sententiam hanc multi tribuére Chiioni Laca:demonio, ut
audlor homil. in Cant cant, apud Orig- Hieronymus homil. i l
& a l i i , inter quos Aufoniusin 7 . Sapient, ita fc r ib it: ■
r» « h m u r i , quod latinum eft , Nofce te.
Multi hoe Laconis effe Chilonis putant.
Sed forte eadem à quidufdam Apollini adferipta f u i t , quod collimila:
templi D elpnici infcripta Amphidlyonum ju f li i, ut Plato
in Charmidc audor e l i , lcgcrctuf. H o c cciam AuLonius tradit in
obnoxiaes y exeundum in calcaneis gregum eft
tfbi. Exi ergo nuda p ed e , & pafee hcedos tuos in i
tabernaculispattorum. Qui fine peccato eft,agnos
. icquentibus :
Brevi tate vota, qua Lacones utimur,
Commendo noftmm, T iS f t osaui»'», nofce te :
l Quod in columna jam tenetur Delphica.
Fiorine autem Chilon annispofl Moylen p / o . poli Salomonem
I vero 461J. Aliipra:tcrca-hujufee pronunciati audores habici fune,
1 quos Elias V inecus in Aufonium commemorac. Plura quoque r c-
reperies in Adag. Etafmi. Chil. 1. Cent. 6. Adad. p f - Sed lubet bue
cciam ad jicc te , quod idem ille Poeta nimiumnegligimoncc dolce-
queEdyllio } i. hifee verfibus :
1 Quamquam difficile eft f e nofeere, VtSft otaove
I Quam propere legimus, tam cito negligimus.
I d. Sic omnes edit. A t mff. negationem non agnofeune : quorum
I nonnulli habent , prevenires, dum cogitas ; tiuus .provenire dum
sgitas, accende facem Scc. Etfi autem h xc fuo fcniunou careant,
■identur tamen edit. antepònenda:.
c. Edit. Rom. fola , nifi fidem fervaveris.
Q_qq iij