a ut incip.ias eiTe fupra mundum j » enim.
tran fi re eft, vel ut dicam expreffius, transfrecare.
Abftulit ergo Dominus bella, qua; movebat no-
bis nequitia Ipiritalis : & deviato diabolo,pacem
fuamnobis reliquie. Arcum confregic,de quo ignita
adveriàrii jacnla ipargebantur: 8c feuta perfidia:
combuffit igni ; ut feutum fidei inviolabile
permanerei, 9- n. 23. Vacate, in q u it, v i de te , quia ego fum Dominus.
V o x Domini p o li bella fèdata : Vacate, ut
nulla animarum fit occupatio 5 ne offufio ixcula-
rium perturbationum internx oculum mentis
obducat. V a c a te , inquit, ab erroribus, vacate à
i . iohan. 3. perturbationibus, vacate à peccatis ; quia omnts
qui peccai, non viditDeum,nec cognovit eum; ficut in
Epiftolafiia dixitJohannes Evangelifta. Vacate
ergo iludio cognolcendx divinitatis : nolite ter-
renis operibus occupari. Ideo rex ^Egyptiorum
augeri jubebatnumerum laterum, 8c cetera onera
Judxorum -, ne cognofcerent Deum, 5c cultui
lacro v a ca ren t, ofFenfus Moyfi & Aaron voce 1
Exod.j.6. làn<£lorum,quidicebant:Dimittepopulum D e i ,
Je^’ uteamus& fcrviamus domino De o noftro.
f- n* 24. Ex al tab or inter gentes, ó “ ex alt ab or interra.
Eratiliblimis Dominus in excelfis, id e l l, in An_
gelis 8c Archangelis, in patriarchis & prophetis,
qui de ilio fublimia fentiebant, nec eum terrenis
b imaginibus b & fimulacris fcrupeis conferebant :
fed non erat fublimis in populis nationum, qui
a. Sic mlT. aliquot , a tq u e e d it . omnes. Verumtamen quor-
fum hoc .Jori vox sRgjtWi ; nifi velis cani refpicere ad mgàwi.
Nam verficulus, qui hie expo nitur, ita habetur apud L X X . A»-
•naiaigär u * x& ■fSf ■? yes. Nihiloininus videe,ur
D o ito r noAer poti li s fcripturus fuifie aut •s^àcSj quam
^ « W i . Quocirca non magno momento in flerieremur in le riio -
nem aliorum mil. ubi legimus ,phafe enim tranfire eft. Etenim hoc
ianrio virò fatis ufitatum,ut teriis quodammodo verbis Siriptura:
locos ad emenda ex eifdcra moruni prxcepta fubinnuat. Polfct igL-
tur inde duci hic iènfus : tranfeundo à terrenis ad cadedia imitare
Ifraelitarum phaie & c. Scd interim leriioni reccpta: nonpra:-
Deum iiium in antris 8c fpelxorum habitaculis
requirere videbantur. Denique reprehendicur
Magdalena, quae Chrillumquali mortuum fle-
bat,8c quali fepultum quxrebatin tumulo. Unde
dicit ad earn Chrillus : Maria, quid ploras ? £>uem 1oh,» , ,
quarts ? numquid eum qui poflet auferri ? Audi-
vit vocem,8c recognoviteum,& volebat contin-
gerej& ait Dominus : Noli me tangere,quem putas
mortuum.^di Patremvado.Mira.ns quod in tumulo
non invernili,quem cxleftia prxftolantur? Aut
forte reprehenditur,quia Chrillum nifi fidesper-
fed an on tangit j ficut hxmorrhoifla piena eum
tetigit fide. Unde ait Dominus: Tetigitme aliquis : L«c- s. 4<,
fentiodemevirtutem exijfe. Q u o d id o , agno vit in
le illa quod exeunte fuerat virtuce curata j &c ila—
tim confella e li fui confcia quod Dominum ipfà
tetigilfet. Unde Dominus ait : Fides tua te falvam ibidem. 4j.
fecit: vade in pace. Exaltatus autem in terra D o minus
e l i, lecundùm quod iplè ait : Cum exalta- u.
tus fuero, omnia traham ad me ipfum. V e l quod 31‘
; fad a ell voluntas ejus ficutin c x lo & in terra.
25. Et repetit dicens : Deus virtutum nobifeum, 9- u.
fufeeptor noßerc Deus Iacob. Repetitio confirmatio c
eli. Ve l quia non iblum quando natus exVirgine
eli, fadus eli nobifeum Deus ; led etiam poli re-
furredionem ipfe dixit: Ecce ego vobifeum fum . . . . Mauk a
ufque ad confummationem mundi. Cui ell honor & 10>
gloria , perpetuitas à fx cu lis , & nunc, & lèm-
per,& in omnia ix cula fxculorum. Amen.
I jùdicamus.
b. Mil' nonnulJi , & fimulacris fculptis. Melius a lii a c e d it .. . .
r fcrupeis, id e f t , faxcis j fcrupus enim faxum e f t , linde fcnipulus.
I Qnodautem adjungitur de antris ac ipelahs, tangitur eihnicorum
■ (aperftitio, qua deorum oracula potillimum in lubtemneis Jocis
I intcrrogabant j ut puta in antro Dclphici Apollinis , Sibylla:,
I Troph onii & iimilibus.
I c.' Rom. edit, poft voces , Deus Jacob, fub jung it, Deus virtu-
I tum nobifeum- Repetit quod fupra dsxtrat. Repetitio autem confirma-
I tio eil.
I N P S A L M V M X L
* 1. T f Uj us titulus hic e li : * Pfalmus cantici f i .
X X liisCorefiecundafabbati. Bonifilii C ore,
pfai. 41. & & pialnus jara fuperioribus approbati, eo quod
>e<l\ congruisfènfibus & cogitationibus ad virtutum
lludia convenientibus in fernet ipfis pangerent
ipiritale pfalterium , & coenidoni divinitatis ,
a apervigiles fpecula mentis intenti,cadellium my 11
teriorum digni forent haurire fecreta. Et ideo
cùm plàlmorlim ante arcam Domini quotidie
canendorum munus & officium recepiffent, vi-
dentur e le d i , ut plalmum cantici in fecunda
fabbati fpecialiter reciperent concinendum. Etenim
quibus red e videbatur elle commilfum, ut
adfeenfionem D omini ab inferis refurgentis voce
fua plàllerent 5 his utique deferendum fu i t , ut
iplum refurreclionis diem munere fuo minille-
rioque celebrarent. Quid eli enim fecunda fabbati}
nifi Dominicadiesquiefabbatum lèqueba-
tur ? Dies autem Cab bari erat dierum ordine p o f
terior, fandificatione Legis anterior. Sed ubi fi-
* . Pfalmus Se Canticum in Dei laudibus verfabantur, ille qui-
dem voce ; hoc autem organo mufico , celcbrandis. Verum lì
quando vox organo prarcinerct, Pfalmus cantici : fin autem orga-
num v o c i, Canticum pfalmi dicebatur. V ide fuper hoc Caflìod.
Prol. in Pfal. cap. 5- & fcq. Itcm Flam. N obil. in hunc lòcum ; nec
non Card. Bona De Divina Piai. cap. 1 6. § . i %. n. i . acque alios.
b Ira plcriquc mlT. quorum tamen aliqu i conjun^lim legunt,/pc-
VI I . E N A R R J T I O.
> nis Legis advenit,qui e li Chrillus ]eCas( finis enim Rom 10.4.
Legis Chriftus, adjuflitiam omni credenti ) & refur-
redione fua odavam làndificavitj coepiteadem
prima effe, qu^ od a v a eft, & od a v a qua: prima:
habens ex numeri ordine prxrogativam, Se ex
refurredione Domini iànditatem. Unde & in
Evangelio legimus S iv n& 'a& n v labbatum,quod lhc.ì . i.
latine diciturlècundo-primum. Ubi enim Dominica
dies coepit pr^cellere , qua Dominus refiir-
rexit j làbbatum quod primum e r a t , fecundum
haberi ccepit à primo. Prima enim requiés cefia-
v i t , fecunda fucceffit. Unde & ad Hebrjeos feri-
bens Apoltolus ait : Pofieraergo die reHat requies Heb. 4-8.
populo Dei. Fefiinemus tgitur intrare in illam re- »-&ÌU
quiem.
2. Requies ergo vera jam non in operis cella-
rione , fed in relurredionis e li tempore. Ideo-
que qui fabbati fecundum Legem folemnitatem
cullodiebant, unam fabbati nuncupabant ; quali
unum effèt làbbatum, & non aliud. N o s quiob^
I culamentis. H is accedunt- Colb. & , V i£ l. nifi quod h ic hab et,
pervigili!, ille , pervigilibus. Reg. Se cum co quidam Parif. cdic. -
pervigiles fpeculo mentis. Ve t. edit. ac Rom. pervigili fpecula Sec.
Specula autem Jocus editus eli atque ad fpeculanda longinqua
I idoneus. Unde Pra:f. in piai. i . num. z . habes : Alt or um ( icopu-
iorum Yfpecula, aliorum ufus Sic. Permetaphoram vero pro lìibli-
mi vel intenta mentis contemplàtionc accipitur.
fervanriam induimus ipiritalem, & adfimilitudi-A vitem , de qua lacramenta fluxere cxleflia • in
- am i ! . I H H I _________________C _________________n em & requiem D e i cupimus nollram formare _ n 1 . . . . .
militiam,atque in illa ci vitate carielli nollrum ex-
hibere minifberium : ubi non ell exemplar, non
umbra,fed veritaS}primam dicimus labbati, ficut
ieriptum e li : Vefpere autemfabbati, qua lueefeit in
prima fabbati. Nih il pulcrius, nihil expreffius.
Ante refurredionem fabbatum d ix it , poli re-
furredionem primam (abbati nuncupavit. Johannes
quoque Evangelifta dicit : Prima fabbati
quibus eft perpetua & diuturna hetitia, quod his
abluatur orane peccatum, & confcientia interna
mundetur : elocutionemque convenire cog-
nolcimus} quia bene radicata exfultatione la:ta-
mur , qui exfultamus in Chrifto. Sxculi enim Jx-
ritia temporalis e f t , perpetua autem lxtitiaejus
qui gaudetin Domino.
j. Mons Sion , latera aquilonis,civitas regis magni.
Deus in gradi bus ejus dtgnofcetur, cum fufeipiet ■
venit mane Maria Magdalena*, cum adbuc tenebra B earn. C ur fit exfultatio univerfie terrx evidenter
effent. Tenebra: pro tempore, mane pro gratia.
Sed ifti expreffius lecundùm Evangelium , quali
recuilo velamine. D a vid autem fub Lege pofi-
tu s , “ &moderationem tenuit debita: cantionis,
& myfterium nonrepre ffit, ut fecunda làbbati
diem Dominicam d eclara ret} quo apudjudxos
ordinem numeri putaret elle fervatum, ipiritale
fàcramentum agnofeeret revelatum. Au-
expreffit 5 quoniam dominus Jelus Ecclefiam libi
ex peccatoribus congregavi!. Itaque qui erant
ante lateraaquilonis, id e ft,iò c ii & inhxrentes
diabolo,cui dici tur • Exfurge aqui lo, ut veni a t auf- Cant. 4 :
ter ; fa&i fiint Chrifto fideles. Ipfi funt enim, de
quibus dicitur: £>ui confiduntin Domino, ficut mons pfal.n 4
Sion. F ad i flint itaque mons Sion pergratiam
C h r ifti, & baptifmatislàcramentum. Aquilonis
intelligibilis gravis eft flatus,qui priustempefta-
diamusigitur q u id d ic a t, qui in fecunda làbbati
D e o plàllit.
3. Magnus, in q u it, Dominus & laudabilis ni-
mis, in civitate Dei nofiri, in locofan fio ejus. N on
ergo ubique Deus magnus & laudabilis eft ? Ille
quidem ubique magnus & potenseft 5'ièd anguf-
ta mens non capit magnitudinem divinx ejus
poteftatis & gratix.Quanto autem magis appro-
pinquat D e o n oftra co gn itio, tanto prxcellen-
tior ejus nobis videtur elle majeftas. Denique
Thomas qui ante dicebat : Nifi videro in manibus
C tesafperrimas 8c procellas humanis movebat af-
fedibus: ccepit fuosamittere , qui vexabat alie-
nos. Gentem omnem everteratjudxorum , na-
tiones omnes fuò revindas tenebat imperio, ip-
fius erant latera ; hoc eft,adfpirabant cum eo. 5i-
cut enim principis latera dicimus ftipatoresejus
& comites, & ficut mulier latuseil v ir i, eo quod
morigeraci focietate jungatur ; ita latera erant
diaboli, qui faciebant ipfius voluntatem. li ergo
nunc funt mons S io n , qui Deum ipeculantur x -
ejus fixuras clavorum, & mittam manum meam in D cernum, & ipfi nodibus & diebus intendun r. Vilatusejus,
noncredam; ubi miíit digitum íuum, &:
evidentia refurredionis cognovit indicia, admi-
rans intra fe D e i gratiam: Dominus, inquit, meus
ó ’ Deus meus. T u n c ergo pleniffime divinitatem
ejus dominationemque confelfus e f t ,u b i eum
refurrexifle non dubitavit ab inferis. Denique in
Sion hymnus Deum d e c e t, & votum ei folvitur
in H ieruíalem. Quid igitur mirum fi in civitate
c x le f li, 6c in illo iuperno 8c xthereo loco poten
tia ejus vehementius prxdicatur 1
4. Addidit : b Dilatans exjultationem univerfa
terra. Et vere magnus dicitur, qui illius terrx in
qua ante intolerabilium peccatorum germina
pullulabantjubi erat meeror triftitix 6c gemitus,
exfultationem toto orbe diffudit. Itaque homi-
mim confcientia q u x ante flagitiorum fuorum
gurgiribus demerfà Iugebat,nunc per indulgen-
tiam C h r ifti, 8c remiffionem omnium peccato-
rum metti abfoluta Ixtatur. Convenit igitur €tfi
de mihi Paulum cum perfequeretur Ecclefiam
Dom in i, latus aquilonis fu ille : vide nunc ci'im
legiturin E cclefia, montemefle fpeculatorium,
per quem Chriftigloriam cognofcimus, & vide-
mus. Et quia grxeus montes dixit, hoc e ft, op« •
vide quomodo fervuli Chrifti montes fint. Mon-
tes in cireuitu ejus •, in quibus eft Ecclefia Domini
q u x eft civitas Regis magni. Simul quia Dominus
fecundüm c x l i trad um c in Venerario paf-
E fus eft } qui erat locus in latere aquilonis. Ibi autem
8c mons Sion, ibiHierufiilem q ux in terris.
6. Vide ne id quoque videatur exprelTum,quia
congregatio plebisDei , qux erat aquiloni con.
ju n d a per culpam, Ecclelìa Chrifti eft fada per
gratiam5utjam non Synagoga,fed Chrifti Eccle-
lia nuncuperur. Et quia reliquixjudxorum per
eledionem g ra tix falvx f a d x fu n t , in ipfis Deus
cognofcitur, in P e t r o , Paulo Johanne J aco bo ,
qui graves 8c excelfi viri velut fundamenta 8c cui.-
ita intelligamus, utdiximus ; ledquia in vetuf- F mina funt Ecclelìx. Quali fundamenta o-ravia
ttiics ePxVe Pm mp l1a or —i1bKu1 isp a/illiiqpiumib Fuinse rpepptieprpiim mu IIs p :■ : a IP .. /i iiap nnllp iym hip n/ im ln n .. _ /Y*. :
kycefaioLjMx.’n 71aout •? >«« } quod latine fignificat
bona radice exfultatione univerfx terrx : lèn-
fum quidem eumdem advertimus } quia divina
in nobis D e i Patris dona Iaudantur, qui dedit
nobis exfiiltationem bona radice fundatam ,
Deum videlicet Jefiim, veram 8c fcecundiffimam
a. Rom. edit. ($> modulationem tenuit. A li* ac miT. (9 modera- |
t'.oncm. Sic. Sed quidam pio cantionis, antiquarionuni lapfu ptse- I
fcruut, CilllttOÌItS. ' I
b. Rom.cdir. fola pmniflis duobus in tegris pia Imi verfibus, I
hoc h emidi eh ion annerii t ; ac turn fubj icit : Recìe fupra dixit : j
Magnus Dominus. Nam vere Sic.
c. MIT. V ir i. & Colb. Enerario pajfus eft. Mendoic. A lii om- J
ncs faltem G allic, venerai, paftus eft ubi erat Sic. con multo la - ' j
nius. Itaque ab edit, non difeedimus. Notant autem ad marg. vet. j
edit, ex Hieronymo, per annoi ferme duccntos in loco refurrec- |
quos nulla gravis aquilonis flabra concnflerint.
fed immobiles fidei fervaverunt fundamencum"
ne Ecclefia tota nutaret: prxcelfi quaficulmi-
na,qui verticemejus turribus fux vircutis erexe-
rint. Etenim ficut in operibus fuis condiror, 6c
in xdificationibus fuis xdificator agnofcitur} ut
etiamfi nomen non audias , tamen ex operum
eionis, Jovis fimulacrum ; in rupe fan ri* crncis, datuam Veneris
niarmorcamllctiiTe: Iperantibus perfecutionis aurioribus fore,
ut hae arte Chridianis lanriiifimorum myderioium fidem cxime-
rent. Unde ibidem concluditur Venerarium ab A mbrofio dici locum
, qui fuiflct Veneris faerilegis religionibus pollutus fpurca-
tufque. Verum cum ncfarius ille cultus non nifi multis annis pod
Domini refurreriionem adhibitus fu e rit , vereniur uc iatis commode
dicere potuerit (anrius Dorior , Chridum in Vcnerario
paflum e(Te : maxime obanteccdentiailla , fecundum c&li tractum-,'
led ea de re eruditores pronuntienc.