veniatSc puertuuSi tibi enim credo dicenti: Ipfe A
^ • adificabtt civit atem mihi.
88. Ecce malier omnium mater , ecce domus
fpiritalis, ecce civitas qua: vivet in ieternum j
quia mori nefcit. Ipfa enim eft civitas Hierufa-
lem , qua: nunc videtur in terris : ièd rapiecur iu-
pra Eliam j Elias enim unus fuit. Transferetur
fiiper Enoch,cujus mors non invenitur. Ille enim
raptus e ft, ne malitiä mutaretur cor ejus : ha:c
autem diligiturà Chrifto quafi fponfa gloriola,
fa n d a , immaculata, fine ruga. E t quanto melius I
totum corpus adfumitur, quam unus adfiimtus
eft? H x c enim eft fpes Ecclefia:. Rapietur pro-
f e d ò , adfumetur, transferetur ad carium. Ecce
curru igneo raptus eft Elias: rapietur & Ecclefia.
Non mihi credis ? Crede vel Paulo,in quo Chrifi
t hef. 4t tus locutus eft : Rapiemur, inquit, in nubibus ob-
l6‘ v i am chrifto in aera , & ita Jemper cum Domino
crimus.
89. A d hanc igitur a:dificandam mittuntür
quidem plures, mittuntur patriarcha:, mittuntur (
propheta:,mittitur Gabriel Archangelus, innumeri
Angeli diriguntur, & multitudo cseleftis
exercitus Deum laudat 5 quia civitatis hujus jedi-
ficatio propinquat. Mittuntur plures ad eam,fed
Chriftus eam folus jedificat : verùm non eft folus;
quia Pater prariènseft. Et fi folus a:dificat}
gratiam tarnen tanta: aedificationis non iolus
1. var. i. ufurpat. Scriptum eft de tempio, quod sdifica.
2' a v it Salomon, in quo typus Ecclefia: fu it , a quia
feptuaginta millia erant qui in humeris porta- !
rent, & odoginta millia lapidum ca:fores, & tria
millia fexcenti operum pra:pofiti. Veniant Ange.
li illi,veniant lapidum ca:fores : cxdantur fuper-
flua lapidum noftrorum, afpera levigentur. V eniant
& qui in humeris portant $ fcriptum eft
efai. enim : Suo er humeros tollentur. f ü th 9 ° * Venit e r S ° ad Johannem, quoniam cetera
comperiftis. Venit ad Johannis baptifma : fed
Johannis baptifma habebat pcenitentiam delic-
torum. E t ideo prohibet eum Johannes, dicens:
ibidem. 14. Ego d te debeo baptizari, Ó1 tu venis ad me ? Cur
venis ad me, qui peccatum non habes?Ille enim
baptizandus eft à m e , qui peccatum habet: qui
autem peccatum non fe c it, lavacrum pceniten-
ibidem. ij. t ix cur requirat ? Sine, inquit, modo : hoc eft,dum
Ecclefia xdificetur,decet nos implere omnem jufti_
tiam. Qua: eft juftitia, nifi mifericordia ? Difierfit
vfal. m . enim, dedit pauperibus : jußt tia ejus manet in ater-
9' num. Dedit mini pauperi, dedit mihi inopi gratiaip
quam ante non habui. Juftitia ergo ejus
manet in aternum. Qua: eft juftitia, nifi ut quod
alterum facere velis , prior ipfe incipias , &
tuo alios horteris exemplo ? Qua: eft juftitia, nifi
ut qui carnem fufcepit, non quafi Deus iènfum
aut minifterium carnis excluderet : fed quafi homo
carnem vincerete ut vincere me doceret?
Docuit enim me qua ratione poflìm terrenis
concretam vitiis obnoxix carnis illuviem iepeli-
re criminibus, renovare virtutibus.
a. Vet.-edic. ac miT feptem : quia tria milita fexcenti erant qui
port ab an t in humeris : & feptuaginta milita lapidum cafores , vel
lapidis, vel etiam , lapidi-cafores : & oäoginta millia tollcntes onera.
Veniant & c . A lii eum edit. Rom. ut nos in corpore, nifi quod
in pleriiquc defiderantur hsec verba : Et tria mtllia fexcenti operum
pmpofiti. A lii denique ordine paululum inverfo eumdem ac in
tcxtu fenfiiro rctincnt.
b- Edit. Era. G ili . & Rom .fed lavit omnes ; Am. Sed levavit .-
91. O vere divinarti in ipià humilitate Domini
profpicientiam • Quanto enim abjedior humili-
ta s , tanto divinior providentia. Injuriarum fua-
rum accrbitate.Deus proditur : & remediorum
fuorum ufu, qui nullis remediis indigeret, Deus
probatur. Quid enim tarn divinum ad populos
provocandos, quam ut nemo refugiat lavacrum
gratin:, quando Chriftus lavacrum pcenitentia:
non refugit? Nemo fe dicat exiòrtem eflè peccati,
quando Chriftus venit ad remedium pecca-
torum. Si pro nobis Chriftus la v it, immo nos in
corpore fuo la v it: quanto magis nos noftra de-
lid a lavare debemus ? Quo igitur magis opere ,
quo magis myfterio Deus ( quamquam Deus in
omnibus ) quàm hoc probatur * quando per totum
mundum,qua generis humani conditio dif-
funditur, per feparatarum divortia tradufque
regionum, uno momento in uno corpore Deus
fraudem vetufti erroris ab o le v it, gratiam regni
cideftis effudit ? Unus ertim merfit, fed elevavit j,
omnes: unus defcendit, utadfcenderemus omnes
: unus omnium peccata fufcepit, ut in ilio
omnium peccata morerentur. Purificate igitur
v o s ,u t Apoftolus diciti quia purificavi! fe ille Igcoti J
pro nobis , qui purificatone non eguit. Ha:c de
nobis.
9z. Nu n c confideremus myfterium Trinitatis.
Unum Deum dicimus: fed Patrem confitemur,
& Filium Deum confitemur. Nam cùm fcriptum
fit : Diliges dominum Deum tuum, & iffi foli fervies, Dem. iJ
) negavit Filius eilè fe folum, dicens : Sed nonßtm ™
folus ; Pater enim mecum eß. N e c nunc iblus eftj 1
Pater enim fe adeife teftatur. Adeft & Spiritus
iànéfcus ; numquam enim poteft à feTrinitas iè-
parari. D enique Apertum eß c a lum i defcendit Spiritus
fanftus corporali fpecieftcut columba. Quomo-
do ergo hxretiei dicunt quia folus in cario e f t ,
qui non eft folus in terris ? Advertamus myfterium
: quare ficut columba ? Simplicitatem enim
lavacri requirit gratia j ut fimus fimplices ficut
l columba:. Pacem lavacri requirit g ra tia ,c quam c
in typo veteri columba quondam ad illam arcam
qu^ fola fuit diluvii immunis, advexit. Docuit
me cujus typus columba illa fuèrit, qui nunc de£
cendere dignatus eft in fpecie coltimbie. Docuit
in ilio ramo,in illa arca typum fuiflè pacis Eccle-
fiie, quòd inter ipia mundi diluvia Spiritus fanc-
tus ad Ecclefiam-fuam pacem adferat fruduo-
fam. Docuit etiam David, qui p rophetico fpiritu
cernens baptifmatis iacramentum,ait:e^«ri dabit ?/*/•;<•?
7 mihi pennas ficut columba?
93. Venit ergo Spiritus fan&us : ièdadtende
myfterium. Venit adChriftum. Omnia enim per Cofip
ipfum faftafunt..... & in ipfo conftant. Sed vide 0117j
benevolum Dominum, qui folus fe injuriis fubdi-
d it,fo lu s gratiam non quariìvit. Et ubi iedifica-
vit Ecclefiam ? Rogabo , inquit, Patrem, dr alium iohan-H'
Paracle tum dabit vobìs, utvobifcum f it in ater num, ì6-°''1’
fpiritum veritatis, quem hic mundus nonpotefi acci-
pere j quia non videi eum, nec agnofcit eum. Meritò
I MIT. ad unum : fed elevavit; At Fui. & C o lb . duo pro omnes ; Ic-
I gu n c , multos.
I c- Rom. edit. quam in typo oliva. Certum quidem eli vocibus,
I in typo veteri, defignari o liv am , ut ex fequentibus incclligmir :
fed non ideo ca vox in tcxtum iiìtrudenda. Porro in pròphanis
I etiam au£loribus oleam pacis fymbolum efle nocius e f t , quàm uc
vel à renuiter d o d o poflit ignorati. Hanc autem ejus rei caufam
reddunt, quod artibus, qux maxime in pace florcnt.olcum ufui fit.
ergo
ergo iè in corpore demonftravit -, quoniam divi- A dicens : Hicefi Filius meus dileftusjn quo compiaciti, Mßjßi
nitatis fubftantia non videtur.
94. Vidimus Spiritimi ied in fpecie corporali:
videamus & Patrem. Sed quia videre non poflii-
mus,audiamus. Adeft enim benevolus Deus,non
derelinquet templum fuum. V u lt omnem exa:di-
ficari animam : vult eam ad iàlutem informare :
vult lapides vivos à terra ad Cielum transferre.
Dilig it templum fiaum : & nos diligamus eum. Si
diligimus Deum, prjecepta ejus fervemus. Si dili-
95. Ubi funtarrianj , quibus non placet Filius;
in quo complacuit Pater? H o c non ego dico j
neque hominum quifquam locutus eft j ncque
enim per hominem D e u s , neque per Ang elò s,
neque per Archangelos : fed ab ipfo Patre vox
de cielo miifa fignavit. Deinde alibi idem Pater
rep e tit, dicens : Hic e f i filius meus dileftus , in quo ‘
complacui : ipfum audite, dicentem utique audite: J
Ego dr Pater unum fumus. Qui ergo b Filjo non -
gimus eum, noverimus eum. Q u i enim dicit quia B credit,non credit Patri. T e ftis eft iWe de Filio : fi 30’ b
novit eum, dr pracepta ejus non fervat, mendax efi.
Quomodo enim poteft Deum diligere, qui non
diligit veritatem, cùm Deus veritas fit ? Audia-
mus ergo Patrem 5 invifibilis enim Pater : fed &
Filius invifibilis iecundum divinitatem j Deum
enim nemo vidit umquam. Cùm ergo a Filius
Deu s , in eo utique quod Deus Filius , non videtur
*, fed demonftrare ie voluit in corpore : &
quia Pater corpus non g e r e b a t , ideo probare
dubitaturde Filio, paterno non creditur teftimo,
nio. Deinde cüm d ic it: ln quo complaeui; non alie-
na in F ilio, fed fua laudat. Quid eft enim dicere:
ln quo complacui; c nifi quia omnia qua: habet
Filius, & Pater h ab e t: ficut & qua: Patris fu n t ,
Filii funt ? Filius dixit :Omnia qua habet Pater, mea .
fu n t j indifferentis enim divinitatis potentia non
iecernit inter Patrem & Filium , fed unam Patri
Filioque participat poteftatem. Credamus Patri,
voluit Pater nobis in Filio iè effe præientem ,C cujus vocem elementa fonuerunt : credamus
dicens : Filius meus es tu , in te complacui. Si vis
difeere Filium cum Patre femper efle præfen-
tem , lege Filii vocem dicentis : Si adfeendero in
calum, tu ibi es : f i defeendero ad infernum, ades. Si
Patris teftimonium quæris , audifti à Johanne.
C rede igitur ei , cui ie baptizandum credidit
Chriftus, cui Pater Filium cariefti voce commjfit,
a- Rom. edit. Filius Dei in eo utique quod Deus eft, non videatur,
demonftrare ßcc. V ct. Filius D e i. . . . Deus eft, non videtur ,ftd dt- \
monftrare. Al) hjs jpropius rccçdupt feripti 1 cod. q aos üquimur. ). Edit. ac paüci m l f Filium non créait. A lii plures , & potio-
1 cs, Filio non credit ; quod.quidem aptius cohcrct cum fuperioribus. i
.c Ica edit- omnes : a t contra omnes mfl. nifi omnia qua habet
F ilius, mea funt , ficut Filius dixit : omnia qua habet Vater , mea
P a tr i, cujus voc i elementa obièqùium præbue-
runt, Credidit mundus in elemenris, credat in
hominibus: credidit in exanimis, credat in vi-
ventibus : credidit in m utis, credat in loquenti-
bus ; d credidit in iis quæ non habent iènfum, crer
dat in iis qui iènfum,ut Deuni cognofcerent,
conièciiti funt,
I funt. Indifferentis & c - ïn uno vel altero omittitur : ficut Filius ßcc.
I & pro, Indifferentis , ponitur, Indifferenter, aut Indifferent.
I d. Defiderantur in mlf. feptem, neque illis quidem iijfimce notx¡
1 credidit in tis qua non habent fenfum; qua: verba cùm ad fernen-
I tiam non fint abfolute neceíTaria , potueriint in lequioris arvi cod,
I irrepere. Cùm autem exilent in multis mlT. ßc pmnibus edic. e^
i loco movere vifum non eit. ■
L I B E R T E R T I U S .
ET ipfe lefts erat incipiens fere annorum trigin- D
ta , qui putabatur effe filius Jofeph.
1. D e generationibus diduri, quarum nonnul-
lam videmusin Evangelio iècundùm Matthäum,
vel in hoc cujus interpretationem habemus in
manibus, eflè diftantiam ; quoniam non eft credibile
adverfantia fibi fandos viros potaiiTe dic
e r e , a de geftis priefercim domini Salvatoris,
quanto ftudio poflumus, non dixifle eos diiere-
pantia demonftremus. E
1. Et primùm omnium neminem movere de-
bet quod ita icriptum eft :^ u i putabatur effe filius
Iofeph. Bene enim putabatur , quia natura non
erat : ied ideo putabatur ; quia eum Maria , qöie
Jofeph viro fuo erat defponfata, generaverat ;
fic enim habes : Nonne hic efi filius Iofeph fabri ?
Diximus fupra qua ratione per virginem ; dixi-
mus etiam qua ratione per defponfatam, & quare
cenfiis tempore nafei voluerit dominus Salu-
taris : non alienum etiain videtur ut qua ratio- F
ne*fabrum patremhabuerit, deelaremus. H oc«
enim typo eum natrem fibi eflè demonftrat qui
fabricator omnium condidit mundum ; juxta
a. Rom. edit, fo la , Ae generationibus prtfertim Sc 4
* . Cujufmodi faber fiierit S. Jofeph i;i controvèrfo eft. A lii
volunt fuific ferrarium , quidam exmentarium , plures li guariti
m j unde illud ecclefiaftici v iri diöum ad Julian, apoft. i?i°s jj|
»' tix-v iteti tòt è ix. Iw ¿vrt» £v\itlw «ofps betiatst xscntonuieé^tt. Videtur
autem ab Ambr. lignificali fi mul & ferrariam Sc lignanapi
artem Joièphum exercuific ,u c lequcntia clare oftendunt.
quod fcriptum eft : In principio fecit Deus calum & aen. i »,
terram. Nam etfi humana non funtcomparanda
divinis j typiis tamen integer eft quod Pater
Chrifti igne operatur Spiritu,Sc tamquam b onus
anima: faber vitia noftta circumdolat, cito
fecurim admovens arboribus infoecundis, iècàre
dod us exigua, culminibus fervare fublimia, rigida
mentium fpiritus igne mò11ire,& in varios unis
omne humanum genus diveria minifterioruni
qualitate formare,
3. C u r auterii Joièph magis quam M a r is generati
© defcribatur,cùm Maria de Spirita lan d ò
generaverit Chriftum, & Joièph à generatione
Domini videatur alienus, dubitare poflèmus,nifi
coniùetudo nos inftrueret Scripturarijm , qua:
ièmper viri originem quicrit. Sic enim habes ;
Phares fuit filiusJuda: principis Tribus: Hicgc- Matth.i.P
neravit Hefron, dr Hefron generavit Aram, d* Aram & in generavi
t Hamminadab,dr Hamminadab generavi t
Nah a fo n , dr Nahajfòn generavi t Salmon, dr Salmon
generavi t Bohoz,dr Bohoz generavi t Hobed, df Hobed
generavit Iejfe, & Iejfe generavit David. Viri enim
periona q usritur,qui edam in fenatu & reliquia
* curiis«civitatum generis adfèrit dignitatem. #
* . C u r i* apud Romanos triginta fuerunt, in quas Romulus
uniyerfum popplum di vili p , quem niorem alia: quoque civitates
I imitata: funt. Indicar itaque Dpjftor nofter virps in fu x quem-
I que curia: tabulas referri acque adferibi lolitos , non fcinina;.
Alias quoque fignificationes habe
, quas cplligere eft e
Cod. Theod. lib. 16. T i t . 4. lib. x- j.
i l . Sc alibi. Nonnulla^
etiam Rofinus lib. 6. Antiq. Rom• cap.