iiaturalis eft fenfus etiam fandi prophetx D a - ,
vid jut queratur fe ab araicis impugnatum, à prò-
ximis deftitutum.
43. Sed ne myfticus quidem abhorreat pieta-
"tis affedus, ut pro Angelis dixerit, qui prxten-
dunt timentibus Dominum ; ut eripiant eos de
tentationibuSj-quas ferrenon poffent. Quomodo
'ergo longeftant, qui ad adjumentum iunt adtri-
buci?Sed non illi fe fepaTant.fed qui urgetur ten-
tationibus putat eos longe ab effe, quos propius
■fibi adeiTe defiderat i de arbitratur diffimulare ,
cùm illi juvandi tempus nutu fui imperatoris ex-
fp e d e n t , quiathletam firam quo gìoriofius vinc
e r e i , diutius certare prxcepit. E t videtur hoc
magis fequentibus convenire; quia Angelis pro-
tedionis excubias relaxaiftibus , infidiabantur
inimic i, quxrentes in anima ejus in venire quod
noceat. Tuncenim poteftas illisgravioris tenta-
tionis permittitur,cùm culpa anims gravior reperirli
r.TJnde habes illud in libro Regnorum re-
gis Achab ad Eliam didum ; quando eum P ro -1
pheta vehementer in c rep a vit, & mortem eide-
nuntiavit: inquit,/»¿.Étrelpondit Elias,*
Jnveni.\ quia fectßt malignum in confpettu Domini.
V id e s e r g o quìa regibus non temere-vela prò-
phetis D e i , vel à iacerdoribus facienda injuria
fit 5 fi nulla fint graviora p e c ca ta , inquibus de-
beant argui : ubi autem peccata graviora funt,
ib i non videtur à làcerdote parcendum; utjuftis
increpationibus corrigantur,
4 4 . Tarnen Da vid in hoc lo co d ìc ìtquod nihil
invernile videantur; de ideo inimici ejus vani-
tatem locuti funt, quoniam nihil quod pro veri-
ta te loquerentur,invenerint.Aut certe, quia etlt
p e c c a v i, tarnen peccata mea pcenitendi dolore
purgabam. In quo illicum dolo mecum loque-
banturj ut meobjurgatione confunderent, & à
converfione revocarent. E t vide ne hoc magis
fen feri t, quxfiife illos mala ejus : fed cùm vellent
acculare, p rxventos *, quoniam vulnera fua ipfe
patefecerat, fui acCufator exiftens ; de ideo vim
acculàtionis eorum effe annullatam: locutos autem
fuilTe vana,qua: confeilb culpam nocere jam
non poflent.
45. Exclufi igitur à criminationìs inv id ia, dolimi
adhibebantj ut infurgerent, inquit, de mihi
infultarent,quo me ftimularent ad aliquam com-
motionem : quorum ego dolum videns , velai
far da s non aadiebam. Confiderà vim fermonis.
N o n d ix it, quia fimulabam non me audire qua:
dicerent : led non audiebam,-dixit; de quod inten-
tione mentis vocem loquentis excluderet ; nec
aperiret os iuum ,ficutmutus. Beatus qui poteft
tantam habere virtutem, ut laceflitus non iraf-
catur , commotus fe nolit ulcifcì. Inimici hoc
agunt,ut provocentadiracundiam: maledicunt,
ut maledicamus : criminantur, ut crimen retor-
queamus:conviciantur,utexcitent nos ad vicilfi-
tudinem contumelia. Unde preclare Petrus de
dominojefu in epiftola fua poüiiz-, Quia cam ma-
lediceretur , non maledicebat : ehm pateretur, non
comminaiatur. A d ej us ergo fimilitudinem atque
imaginem juftus fux vita: cupiens inftituta formare,
accufatus tacet, lxfus remittit, diflìmulat
laceffitus, de non aperit os fuum} ut illum imite-
tur , qui ficut agnus ad vidimam dudus, fic non
. aperuit os fuum: de cùm polfit habere quod refe-
rat, magis vult filere quam di cere, Ipfe enim do-
minusjefus vere cùm accularetur, tacebat ; de
cùm percuteretur,non repercutiebat. Denique
percuifus refpondit : Si malelocutus fum , tefiimo- uh*n. n
niumperhibe de malo : f i bene, quid me ud is ? Vide
quemadmodum quali vere infirmus, de quali is
qui le vindicare non p o fle t, puerili quodam lo-,
quebatur affedu: ita ergo & tu fi habeas quo re-
darguas arguentem, melius tacebis j ne redar-
guendi vicillitudine commotionem tuam pro-
das. Melius eft enim diffimulare injuriam, quam
cùm redarguis, vindicare. Bonus mutus, qui lo-
q ui male n e fe it, cujus ex ore crimen exire non
novit. H ie eft mutus vere beatus, qui cùm tacet,
intra le loquitur. Dominus dat mihi linguam
eruditionis,ut iciam quando oportear me dicere
fermonem. Ta lia loquebatur intra le Zacharias,
cùm obmutuiflèt: de vere quia loqui ei non pro*
fuerat, ne loqueretur, obmutuit ; de ut loquere-
; tu r , exauditus à Chrifto eft. Denique icripfit
quod Chriftus exaudiret:& vocem recepit,quam
Chriftusindulfit:& gratiam adjunxit,quam ante
non habuitjut prophetaret eum, cujus mandatis
ante non credidit. Quid de Domino omnium
virtutum loquor,cùm mulier Sufanna nec fexus
infimitate turb ata, cùm le ad periculum mortis
cogno vit addidam, vocem emilèrit ? Accùlàba*
tu r ,& tacebat : ducebatur ad mortem,& filentio
fe teg eb a t, ne nudaret pudorem. Intra fe tarnen
> loquebatur D e o , qui earn magis audivit tace te
tem ; q u x fi voluiilèt lo q u i, forfitan non eilet;
audita.
4 6. E t tuergoqu ipropofuiftiiatisfacereprp
delidis domino D e o tuo, illi ioli interiore corde
te purga , illum contuere, qui poteft peccata di-
luere.Adjuvat te,qui putaverit arguendum.De-*
nique cùm malediceretur D a v id , de ejus dux
Abeflà injuriam regis vellet ulcifci, dixit ad eum
Da vid : Dimitte illum, ut maledicat',quoniam dixit *■
illt Dominus, utvideathumilitatem me am, (fi retri- I1-
buat mihi Dominus bona pro male ditto hoc. Vides.
igitur quod à conviciantibus adjuveris , ut D o minus
audiat t e , de peccatum tuum remittat ?
Nam cùm ipleacculàtor tui elledebeas, de coacervare
fla g itia, teque ipliim offerre lupplicio j
quomodo negare objedadefideras ? Pcenitentia
patientiam quxrit, patientiamitigat delida magna.
Q uomodo iralceris aliis, tua: iple reus con*
feientix ? Quomodo commoveris, cùm debeas
effe miferabilis ? Qui arguitur, de ( quod eft am,
plius ) à lèmet ip fo ,curare debet fua vulnera,non
alterum vulnerare. Nemo alium vulnerandole
lànat. Medice cura te ipfum. Si medicus,quanto
magis reus prius curare fe debet ?Confiteris p e c ,
catum tuum, de medicum te profiteris alienum:
etfi veritatis eft quod retorques, temporis non
eft; peccatori enim dixit Deus : ¿uare tu enarras vfal. +>•
jufiitias meas ? UlUrpafti tibi ut de Lege aro>uas, 16■
qui contra Legem ipfefecifti. Quid lacrymarum exoJ. d
tempus amittis?Quid concertando vanos lermo-
nes autaudis aut loquerisjcùm tibi fcriptum fit:
N o n accipias auditum vanum ; cùm legeris in
Evangelio pro omni fermone otiofo judicium ef- Mat,h. ,t
le fubeundum ? Etfi alius loquitur,tace: etfi alius $(•
conviciatur, aurem tuam obftrue.
47. David tacendo vicit adverlàrios fuos : de A
quia ficùt mutus fadus eft, vocem recepir ; quia
\é. converfusad Dominum loquebatur dicens:^«oniam
in te, Domine, [peravi : tu exaudies me, domi-
17- ne Deus meus. £ u ia d ix i, ne aliquando exfultent in
me inimici mei. Vide lìngula: Taceb a t David, lo-
quebantur inimici,provocabant ut aliquid de ipfe
loquèretur.Dicebant: Audiamus vocem tuam.
Intra fe ille tacitùs loquebatur : Quid opus e f t ,
ut illa audiant, quibus prodeUe non polTunt ? In
te, Domine ,fperavi : tibi foli loquor : tu audi, qui B
exaudire potes. A te femper popofei,»* aliquando
exfultent in me inimici mei-, quia etfi peccavi,tu
peccatum dimittis : etfi ego cecidi, tu refufeitas;
nehabeant unde exfultare poffint qui peccatis
hetantur alienis.Plus enim adquifivimus,qui plus
peccavimus ; quia beatiores facit tua grada ,
quàm noftra innocentia. Habemus hunc fenfum
7. 8. de in libro M ich x x prophetx : Noligauderefuper
me, inimica mea; quia cecidi, fedrefurgam. N o n eft
gravis infirmitatisruina,fi non fit etiamvolunta- C
tis ftudiumab eanon refurgendi. Habe volunta-
tem furgendi, prxlèns eft qui faciat u t refurgas.
48. D ix it ergo Da vid in corde fù o , petens ut
exaudiretur à Domino, de ut non exfultarent in
eum ejus inimici : petens edam ut in coiiverfio-
nis fux propofito permaneret;ne dum propofiti
fui greflus quali quidam pedesfuxanimx com-
moventur, in eum adverfarii fuperba de magniloquenti
® piena Ioquerentur 5 utfaciunt qui in-
fultare defiderant. Tametfi moveatur ut h om o , £
paratum ad flagella fe dicit;Ut vel fupplicio fol-
vat errorem. Et ficéflent flagella Domini,fe ta-
meii dolore proprio memorar flagellari ; u t non
inveniat culpa quod damne t, quam bona con-
feffio prxvenerit. H o c eft ergo quod ait: Et dum
commoventur pedes mei, in me magna locuti funt ; eó
quodtam promti funt ad infultationis ludibria,
u t in commotione pedum meorum paratam ha-
buerint magniloquendam ; vel certe fic : Dum
commoventur pedes mei, putantes quod caderem, ]
•fupérba jam de magniloqua funt locuti.
’/*i. 71.1. 49. Sed tamen quia ipfe in pofterioribus pene
motos pedes fuos d ix it, ne quid oriatur hinc
fcrupuli, Confiderà hìcdoceri nos affectumpce-
nitentix,ibi opinionem ejus erroris excludi,quod
d ivitix de fuccelTus profperiorflagitioforumnos
•movere non debeant. Confuetudo autem locu-
tionis in fcripturis divinis hujufmodi reperitur.
fd. uj.i. Sic enim de alibi : Dum converteretDominus capti-
vitatem Sion fa tt i fumus ficut confolati:Quamquam
làn6tus non in oftenfione verborum, lèd in vir-
tute fpiritus probari fe velit. Senfus ergo nobis
ipe&andùs e li lempe r, quem etiam ipfum fre-
quens tranllatio éx hebrxoin grxcum,ex g rx co
«in latinum adtenuare corifuevit.
lS- 50. A d omnia itaque fuperiora pulcrum remedium,
quod in flagella paratus eft,& offert fe D o -
■ Par. 11. mino, ut qux placuerint D e o , flagella fuftineat.
Elegifle quidem lego fan&um Da vid flagelli ge-
nus ; quod xquanimiter fullineret : fed e leg it,
quia de tribus conditionibus eligendx unius ne-
ceffitas mandabatur. Ubi autem non mandatur,
ad omnia paratus eli De i fervulus, feu corpora-
lem xgritudinem fubeat,feu fugam à facie inimici
, live obitum filiorum, quos non timet prxmit-
S. Ambr. Tom. I.
tere ; quia recipère poteft imperterritus. Nam de
feiens quod fi hìc fuerit punitus fupplicio temporali,
levare in futurum perpetux pòffit pcenam
x rumnx : rogat ergo utrecipi.atur petitio fua, de
caftigetur iple, ut recipiatur ; caftigat enim D o -
minus omnem filium quem recipit.
51. Si fervulum tuum videas peccata propria
confitentem ultro offerre le p cen x , inflecteris ;
ignofois : de de Domini milèratione diffidis ? Judex
ipiè cui non lìcet in plurimis caufis à gladio
temperare, quia legibus lèrvit ; poteft tamen lucrum
donare poenarum : de tu adhuc trepidas,
quid à legum Domino de milèricordix Au&ore
depofeas, cui lex voluntas e ft ,& donandijüs ? Si
tamen tu petas tibi tuà peccata donarj, nec Con-
fideres honores tuos, aut erubefeas amicos tuos ;
ne dignitatem tuam d eflexifle videdris. Amicus
D e i , propheta D e i , rex ab ipfo eleftus D e o , de
unftus in regnum, flagellis le ipontaneus offere-
b a t, nec erubèfeebat: de tu erubefeis ? N o n mul-
tum illa verecundia tibi opitulabitur, cùm ad ju dicium
D e i veneris -. fed pudoris te iftiuspxnite-
b it , cùm in conlpeclu non iblum hominum ; led
etiam Angelorum de omnium Poteftatum cxlefi
tium conftitutus coeperis peccata propria non
negare. Quomodo exculabis,cùm tanta commi-
feris ? Prxtendes conditionis infìrmitatem ,qu ia
nemo fine peccato? Refpondebitur tibi: Debuifti
ergo agere pcenitentiam , dederam remedium ,
cur refutafti ? Subtexes pudorem, quod honores
( tuos erubueris? D ic e t : Si tuerubuiftimecoram
amicis tuis , de ego te erubefeam coram Patre
meo , qui eft in cxlis. Difce verum eflè quod
fcrip turn eft,quia e f i verecundia adducens peccatum. ^ccli.
Da vid in conlpeclu fuo dolorem iuum poneb at,
ne unquam oblivifceretur : David iniquitatem
fuam iple pronuntiabat : Da vid de peccato lu o ,
non de opibus cogitabat : Da vid non erubefee,
bat fua recenfere peccata ; ne de iis erubefeeret
in meo judicio conftitutus : de tu erubefeebas ?
N o n eflèt hodie in requie fervulus meus Job li
erubuiflet tres illos reges amicos fuos: nec ipfe
David, fi erubuiflet deli&a propria confiteri. Erg
o quia non erubuit mihi fua aperire peccata ;
nec ego erubefeam ei mea fecreta referare. Et
quia uterque eorum non erubuit fadorum luó-
rum pretium in mea ponere poteftate, meo fe ju-
dicio voluntatique committere ; nec ego de tali-
bus fervulis erubefeam, u t appellem amicos, qui
meam ftuduerint fa cere volunta tem. Ideoque
quoniam illi ante in meerore, nunc in confola^
tiofte : tu quia in deliciis,nuncin fupplieiis.Chaos
inter vos magnum eft -, ut ñeque illorum ad te
g ra tia , nec tua ad illos poffit pcena tranfire. Au-
dis ergo quid dicat David ? A u d i, dum tibi cor-
rigere de emendare permittitur : Si h ic emenda-
veris,illic requiefees. N o n te dulcia mundi de lx .
culi hujus amoena deledent ; grave enim fel movere
confuerunt. N o n ille jucunda quxrebat po-
fitus in regn o, qui potius eligebat m ortem fanc-
torum,qùàm vitam flagitioforum.
51. Inimici , inq uit, mei v iv u n t, ( f i confirmati t - 1
funt fuper me : (fi multiplicati fu n t , qui oderunt me
inique. Qu i retribuunt mala pro bonis, detrahebant f -1
mihi ; quoniam fubfecutus fum jufiitiam. Sed quanto
illullrior ille, qui quotidie moriebatur; u t po-
Ggg H