755' Sanóti Ambrofii
gamus in paradiib, ìlio beatorum lo c o , lignumÀ lms$ ut finitimum,non demeffitmihteljigas. Fuic
a vita:51 in medio Ugno rum aliorum de terra p ro- illi congreflìo prima-carnis Se ianguinis. Denidudum
? Inter multa enim ligna qua: erantipe- que ait: Pater, transfer à me calicem ifium : fed non Matth. xc.
ciofli ad adfpedum,& bonaad efcam ,etiam hoc quod ego volo ,fed quod tu vis. Fuit d ivitiànim ob i 3?-
lignum terra produxit, Se in medio paradiiì erat} je d a tentatio, cum omnia regna terra: ei inimiu
t cetera Ugna ejus viriditate florerent. Quod cus ofFerret,fi procidensDominus adorar et eum,
effe hoc lignum dicimus, nifi per quod nobis ia- Habes duorum fluminum decurilis Geon Se Philus
venit ? E t red e hoc terra produxit, quia eum fon. Fuit illi collud atio adverfus principes mun-
V irgo generavit, qua: erat terra iècundum A u c - di : fuit in ipia paflìone certamen adverfus tentaci
». j . 19- toris ièntentiam, qua: in eum d id a eft : Terra es, tores,quos * Perfas Hebra:a appellat interpreta- *
& in terram ibis. Pulcre quoque in medio legitur B rio, qui falfa teftimonia deferebant. Adverfus eos
b lignorum aliorum^quia erat in medio apoitolo- qui dicebant : Defcendat nunc de cruce, drcredimus Mare. iS.
rum difeentium: vel quia in medio erat mentis ei : qua: diabolus iuggerebat. Habes Tygrim Se jii7°
h*n- *• Se cordis, ficut ipiè ait : Medius vefirumfiat, quem Euphratem flumina.
Lue. xx. "Vos nefeitts. E t alibi ait; Ego autem in medio vejlrum 38. Quadripartitum autem nobis certamen effe
17• fum. Denique Se de ipfo Salomon dixit : Lignum etiam Apoftolus comprehendit dicens:£htta non Ephef. t.
l'nv.j.i . ef i omnibus perttpientibus eum. Qui ergo bea- e f i nobis luttatio adverfus carnem ó*fanguinem tfed
tus eft , imitator erit domini J e fu , qui eft lignum adverfus principatos & potefiatcs, adverfus mundi
v ita:, lignum iapientia:, plantatum in utero Vir- hujus rettores tenebrarum, adverfus fpiritualia neginis,
voluntate Patris.-à quo in perpetuum man- quitta, quafunt in calefiibus. H i funt fluvii qui de
furum p lan tatur , ut frudum daret in tempore C paradifo exeunt. Unde puto quod is qui in parafuo.
N o n enim potuitarefcereiftaplantatio,qu£ difum geftitred ire, hos debeat tranfire decurfus
habebatubertatemin fe manentem gratia: ipiri- aquarum. Quod non otioiè expreffic idem ipiè
talis. Denique plenus Spiritu iàndojefus regreil iàndusPropKeta, c demonftrans his qui tentatio- c
fus eft ab Jordane. H i flint decurfus aquarum,de nes omnes iubirent, deberi fibi jam paradifi reiohan.
7. quibus dicitur in Evangelio : Flumina de ventre quiem. Itaque fic ait : Decurfus aquarum defeende- pfei. ns.
ejus fluent aqua viva. Hoc autem dicebat de Spiritu runtoculi mei. S icut enim rompha:a eftin ino-refi- 1ì 6-
quem incipiebantaccipere qui creditori erantin eum. fu paradifi ignea j ut qui redit, per ignem rever-
36. Eft & alia traa itio, quia funt aqua: de qui. ta tu r , urat peccata iua, probetaurum fuum : ita
Hier. 1.18. bus prohibet nos bibere Hieremias dicens: g u id qui redit, per hos decurius redit. Meritoque di!
tibi ó'viaA.gypti, utbibas aquam Geon.? Eft & T y - D cuntiànd i: Tranfivimus per ignem & aquam. D e Pra[ 6 ,
grisfluvius Ailyriosprcterihiens. E ft&E up h ra- iftis decurfibus &; Eiàias dicit : S i tranfeas per * X
tes in Babyloniam tendens. Eft Se Phiion, qui la- aquam, flumina non te concludent. Qua: flumina ? 43
tina interpretatione oris dicitur comunitario, Audi dicentemd D a vid de iis qui feftinabant ad d
circufniens tefram Evilath,u bi eft aurum, Se au- paradifum-.Forfitanpcrtranfiffetanimanofiraaquam pfai. n }
rum terra: illius bonum j Se lapis carbunculus,& intolfrabilem.
lapis prafirius. Merito os illic commutatur, ut 39. Quamvis nonnulli de iftis quatuòr tenta-
non teneatur promiflorum fides:fed fit in ore do- tiònibus etiam illud accipiunt : Super a f i idem & pfai 90. t}.
lu s , ubi eft aurum bonum * avaritia enim fidem bafilifcum ambulabis, & conculcabis leonem & drafran
g it, nec tenet verborum fimplicitatem. O r - conem. U t ambulaverit in incarnatione conculnamenta
quoque pretiofa mentem animumque E caveritin paflìone, vel in traditione regni con-
commutant 5 ut aliudin p ed o r e , aliud in fermo- cu lc e t, quod Patri tradet, cùm omnem evacuane
fit* In illisergo regionibus fluminum fuerunf verit principatum. Pulcre autem Aquila Tò ue.-
Judari cap tiv i, abdud i in A ig yp tum , & ad Afly- d ix it , hoc eft, tranfplantatum, eo
r io s, & ad Babylonios, ubi luper flumina Baby- quod primo fit plantatum in V irgine, pofteà
loriis fedebant,& flebantfiiie calamitatisa:rum- tranfplantatum in paradiium : ficut d ixk ad lapf*
L i}€.i. nam ; & ut h ic ipfe Propheta teftatur : illic fuf- tronem : Amen amen dico tibi : hodie me cum tris in Lue. xx.Ay
penderunt organa iu a , & omnem depoiuere ìx - paradifo.
titiam,ubi eraviora tolerarunt.Denique reliquie 40. H o c lignum igitur frudum dabit in temdecem
Tribus ad Aflyrios duda: funt : dua: au- pore fuo. Ligna terrena frudum non dare fed
tem Juda & Benjamin tamquam gravioris rea: F ferre dicuntur .-fed lignum vitee ac fapientia: dat
flagitiiinBabyloniam tranfierunt. Atrocius enim frudum, h oc eft, largitur & donat. Rurfus illud
facerdotis filia adultera quàm cetera: puniunturj occurrit : Si lignum eft fap ientia, curin tempoquia
facerdotalis generis gratiam turpi oppro- re dabit, & non femper ? N e forte g rave fit n oi
brio decolorayit. bis hoc fentire de Chrifto: fed tu qui legifti quia
1 37. Sicut illi ergo in tentationibus graviflìmis difpeniàtorem fidelem & prudentem conftituet Luc u 4x
fuerunt: ita multis tentationibus fe Salvator noi- Dominus fupra familiam fuam, ut det illis in
ter objecit 5 ut nulla réntationis noftra certami! tempore tritici menfuram , in tempore utique
naprateriret. Plantatus ergo red e dicitur fecus non femper, turbari utique non debes. Potei?
decurfus horum fluminum, non in ipfis decurfi- fapientia femper frudum dare : fed quia fapiena.
Codices Vac. & quinque Gallic, legipe nos in medio de term
tjte produci nm : alii vero ac edit, conicntiunt, except a Rom. quse
pro voce prodtiSlum, habet, produciorum.
b. Vox apoftolorum, expunfta fuerat in edit. Rom. forte quod
crediderinc Ambrofium locutum more Tertuliiani, à quo pailìm
apoiloli /ìmplicitcr ac fine addico difeentes nominancur.
*• Vocem banc codem'fcnfu iriterpretacur Hicron. in Ezech.
1 7 . i o . Se Efai. z i . x. Psrfaiura autemidcircò h ic mcminic Am-
11 ^ro^ust> ut per T y g r im q u i eorum fines a l ju i t , tcntatorcs figni-
I I ficari doceat. '
1 1 j m 0; nneS demonftrans quod qui tentationes omnes Juhegerit,
I I deberifibi jam paradifi requiem iperet. H is acccdunc pauci mil", in
quibus camen vcrbumyp<«r,dcfideratur : a lii majori numerouc in
d Ita edit, cum tribus miT. A lii vcro quinquc praifcrunt, Da-,
vid.quifeftmabatadparadifum. '
. eia eft,debet fapienter dare,difpenfarea pruden-.A effet in Chrifto : juftôrumqiiê omnium, qui iè-
I. Cor. i j .
íx& f} .
. te r , fi quando nos plenam menfuram aut me-
reamur, aut poflìmus accipere. Sicut h ic extremum
tempus fru d um , ita & illic dabit frudum
, bonum in gentibusjut refiirredionis ejus conior-
tium capere, ac ièrvare poflìmus.Nunc non poi!
iùmus, odiofo Acculo non fuftinemus.b H ic enim
corruptela e ft, &cavendum fuit ne corrumpe-
remus bonos frudus, quos lignum vita: daret j
, quia nunc corrupti, illic autem incorrupti:^«^»-
cundùm Evangelium ad imitatiónem ligni ia-
pientiiC nati ex Virgine vitam fuam adufque for-
marent. Nam G rx c ils ita dixit : o r xccprièv adrH
Mei ; quod poteft ad beatum referri,
xxcp7nv Sb<r^, g ra c e : latine autem,fic dicitur, lit
fit : quia beatus dabitfruttum, in refurredione fei-
licet fua, quando poteft perpetuum dare.Poteft
Sc fic j 0 T xeipTròv ocoThs ’¿zzép j'óhov; utreferaturad.
lignum , cujus fa d a omnia proiperabuntur. In
do & mortui, inquit, refurgent incorruptii & nos B fluo evidens teftificatio , qiiia de Salvatore dio
commutabimur. Oportet enim corruptibile hocinduere
■ tncorruptelam, ó 1 mortale hoc induere imm ortalita-
/iw.Quid ergo proderat morituro accipere,quod
ei mors habebat àuferre ? N o v it ergo fapientia
quibus quando dare deb ea t, q u s nec folium
amittit ligni fui. Et ideo qui frudus fit iapientia:,
quod folium confideremus.
41. Frudus interior eft 5 folium , quo frudus
v e la iole torrenti,veIàfrieoredefenditur.Fructum
eft. Cujus enim nifi ipfitìsfada pofliint uni-
vería laudari, Sc proiperos habere exitus ? Aquila
autem, dirigentur, ait: quod Se adquemeum-
que hominem referendum videtur, quem dirigir
Dominus favore cadefti. A Domino enim diri-
guntur greflus v ir i, Se orationem fuam in con-
fpedu De i David propheta dirigi poftulavit.Sed rf*1-1
Se ipiè Dominus direxit opera fua, ut nullo er- 11
roris curvaren tur amfradu.
: tus videtur effe fides, p a x , d o d r in a , excellentia c 44- Sequitur : Non fic impii, nonfic :fed tamquam
vera: cognitionis, intendo b on a, myfteriorum
ratio. Hos frudus bona vita cuftodit: mala etiam
fi perceperit, amittit: Peccatori autem dixit Deus :
¿¡¿uare tu enarras jufiitias me a s ì In myfticis fruc-
tus e f t , in moralibus folium c contemplatione-
myfteriorum cadeftium. Nam virtutesfine fide,
folia flint : videntur virere, ièd prodefle non poi!
funt. Agitantur v en to , quia nonhabent funda-
mentum.Quanti gentiles habent miièricordiam,
pulvis quem projicit ventus À fatte terra ; hòc e f t ,
non fic ut beatus v i r , qui ideo beatus, quia non
abiit in confilio impiorum, quia in peccato noli
ftetit, in confilio peftilentium non le d i t , voleri-
tium vel credentes p ie , vel viventes pervertere :
qui voluntatem habuit in L e g e , Se meditabitùr
in e#: aut, ficut Aquila pofuit, refonabit in Lege j
ut præcepta Legis refonet vita ejus, mores reiul-
tent ficutillorum,quorum in omnem terram exi*
habent fobrietatem : ièd frudum non habent ;D lonus* Forte hìc ionus dodrinæ hominum
quia fidem non habent? Labuntur cito folia, ubi
ventus flaverit. E t aliqui Judiei habent caftimo-
niam , ièdulitatem in ledione multam, Se d ili-.
gentiam : fed fine fru d u iunt, Se veriantur ut folia.
Hìec forte funt folia qua: Salvator in illa ficu
reperit, ièd frudum non in venir.
42. My fticaiàlvan t, Se à morte Iiberant : mo.
ralia autem ornamenta decoris flin t , non fubfi-
dia redemtionìs. Pra:ftarè autem myftica moraexeat
: illic autem ubi facie ad faciem dabitifr vL
dere,plenior q uid am verbi fieri videatur exp re f
fio.Nonergo ficut beatusifte qui h^c fecerit,qui
erit tamquam lignum plantatum,cujus gefta omnia
profperabuntur, ita erit Se impius. Ideo repeti
vit vel qui fcripfit,vel * qui poftea addidit { ut
quidam putant) quo confirniatior fieret reperita
fententia dicendo : Non fic impii, non fic , qui
erunt tamquam pulvis j funt enim terreni, Se filibus
etiam ipfe Dominus docet in Evangelio fuo E cut pulvis projicitur a facie v en ti, ita Se ifti pro.
dicensde Maria, quæ ièdensfecus pedes Domini
audiebat verbum illius,cùm Martha circa minif.
terium feftinaret, Se quereretur quod foror earn
propria circa meniæ minifterium non juvaret :
Aiartha, Martha, Maria, optimum partem fibi elegie,
qua non auferetur illi. Si illa quæ Chrifto mi-
niftrabát ad meníam, non conferebatur ei quæ
verbum cupiebat audire: quem operantem ftu-
dioíb cognitionis æternæ conferre poterimus ?
jicientur Se diflìpabnnturà Spiritu iando,qui ter-
xx fertili atque fcecundie animx iàlutaris ficut
ventus aufter adfpirare confuevir.
. 45. Huic vento dicitur in Canticis \ Veni außer,
ut d ementia aeris mollioris cordis noftri arva
laxentur j q u s brumali gelu ftfid a recipiendis
gremium ieminibus denegabant. Bonum eft nobis
ut hic ventus ad fpiret, qui naves Thàrfis fe-
rentes vero Salomoni qua: ad templum ejus ne-
I ta tam en ,u tn e c illius operationifides,nechu- p ceflàriavidentur, tutosdeducat inportus. Sed
jus cogmtioni, ficut Maria:, deiit operatio 5 ne
vel folia fine fru ftu iin t, vel fnuftus finemuni-
mentis naturalibus fit intedlus , & pateat injuria:.
43. Poflumus etiam illud in telligere, quia fo-
liis ie texerunt Adam atque Eva, corpórea vefti-
menta qua:rentes, eo quod reiurrectioDominici
corporis prophetaretur j quia nec caro, quíe antea
vice foliorum interire confueverat, peritura
a. Ve t. edit, ac Rom. cum miT. Viifc. & Colb-, prudenter. Tunc J
debet dare femper, quando nos plenam menfuram popumus. ( Rom. 1 edit, mercm-.tr , miT. po/fimus ) accipere. Sicut h ic . : . . dabit fructum I
bonis indefmentibus. Nobifcum vcro faciunt Parif. edit, atque |
a lii lex miTb.
Ita Rom. edit, acmff. V a t. cum »quinqué Gallic. A t edit. J
vet. cum aliis : Hic enim corruptibiles fumus.
c. Contemplatione myfteriorum. calefiium : deerant hare in . edit. |
tunc ifte ventusadfpirat,fi boreas ille gravis ventus
flare defierit. Ideo vel Ecelefia, vel anima
pia dicit : Exfurge borea, & veni außer; hoc. eft : 1
T u , borea , reced e, Se veni aufter : adipira hor-
tum meum -yut flores non difcutias, led reierves.
Anima igitur plena floribus ¡pietatis hortum habet,
vel ipfa hortus e f t , qui fruétus ferat : anima
qua: impietati patet., pulverem h a b e t, qui eft
infoecundus ad fruclum. Frudiferam quidem il-
I vet. ac miT V i f t . & Colb. led in Rom. aliifque codicibus invc-
niuntur. Id autcm illis vocibus fignilicatur , virtutes morales feu
I aftivat v ita:, fi cum myitcriis cielcftibus ,eorumque fide atque
I contemplatione conferai!tur , elfe tamquam folium cum fru ita
I eomparatum ; ut in fequentibus exponit fanitus D o ilo r.
* . N e g a t re vera Scholiaftes repetitionem liane rcperiri in he-
J x a p lo , ut yidere eft apud Nobilium-luper hoc loco.