Saniti Ambrofii
wem frudus gentium pullularet. Denique Scri-,
iobun. ij. pturahoc dicit dixifle Dominum : ¿¡)uie propte-
rea vos mifi,utvos eatis > dr fruttum plurimum ad-
feratis, ö “fruttus vcßer maneat. Fadus eit ergo
dominus Jefus Chriltus iicuc fernen , fecundüm
cen. 17.8. quod didum eil ad Abraham : a Et femini tuo;
a quod e il Chriftus. Semen ergo omnium Chriftus.
Et ideo ie cadere paiTus eil & ipargij ut con-
forme corpori fuo transfiguraret corpus humili-
tatisnoftrx. H o c ergo fernen ialutare omnibus
hominibus pullulavit,& ex illo ad ejus imaginem
figurati,quafi femina apoiloli iancli mifli funt per
b diveriä atque diperfi,*5 u t in agrum Ecclefix gentes
congregatx diveriis frudibus refulgerentto-
to orbe terrarum. Iflse ergo dilperfiones dicun-
tu r , ficut etiam in poflerioribus idem D avid di-
pfrl. 14 6. c i f : /Edificans Bierufalem Dominus, & difperfiones
ifrael congregans. Difperfi func enim ut novos
frudus fa c e re n t, & poilea veluci triticum no-
vum Ecclefix horreis inveherentnr.
39. H x c autem diiperfio non in inferioribus(
f ic ; hoc e i l , non in te r ra , ied in cxlo. Denique
Legis hoc prxcepta confirmant, per quam dicit
um.jo .4- Dominus: Sifuerit difperfio tua dfummo cdo ufque
ad fummum c d i , inde congregabo te , dicit Dominus.
Qua: eil diiperfio a iummo c x lo ufque ad ium-
mum cxlum ? Quis ifte -tantus, qui fic potuerit
difleminari ? Si homo, in terra na tus e i l : ab imo,
non a fummo ccepit. Si iila te movent, atque per-
turbant, redi ad fuperiora iiliusfandi prophetx,
& audi quis ille fit tantus qui hujufinodi in terris;
fegetes foecundavit; ut frudus earum ad cxleftia
receptacula perveniret. E il autem illeiponfus
qui quafi gigas percucurrithanc viam totam, in-
viam aliis, fibi perviam: & ex illo ccepit pervia
jam eiTe mortalibus; ita tarnen, ut iili adfcende-
rent : iolus tarnen ille ipfe ante deicenderet, ut
poilea iandi ejus mererentur adfcendere. Audi
ergo quomodo difleminatio fuerit de cxli fum-
pf»l. 18.7. mo ad c x li fummum. Afummo,mqmtjalo egreßio
ejus, dr occurfus ejus ufque ad fummum ejus. Cui j
homini hoc poflit adtribui ? Moyies vix in verti-
cem Sinx montis adfcendit, 6c hoc quia vocatus
ä Domino e i l , & hortatus e il voce cxlefti. A
(um mo c x lo quis deicenderet nifi C hr iilu s , qui
& chm defcenditin terras , manebat in cxlo?
loh an. j . i j . Nemo enim adfcendit in cdum, niß qui defcendit de
cdo,Filius hominis qui cßin cdi s. Vides ergo quia
& cum deicenderet 8c adicenderet, ipfe erat8c
Hier. 13. manebat in cxlo. Ipfe enim d ix it : Cdum & ter-
\ etiam ad Petrum did umefl : Simon , eccefatanas Lue,,
expojlulavit,utventtletvosficut triticum : ego autem
rogavi Patrem meum, ut non deficiatfides tua. Vidé
quid d ic it, 8c intellige. Ventilàtur Petrus, ut
Chriilum negare cogatur. Incidit tentationes
quxdam locutus eil quafi plena palearum : fed
locutus eil v e rbo , ut fundatior eiTet affèdu. D e nique
ram ego compleo, dicit Dominus. Ipfe e i l , qui eil in
c x lo . H x c de difperfione fatis didafint.
40. Ceterum quod a i t : ventilaßi nos', etfi ver-
bo diftat, fenfu congruit. Sicut enim illi qui dif.
perfi funt,probati iu n t : ita etiam qui ventilati
funt,adprobationem perveniremeruerunt.Sicut
enim triticum fi ventilatur, 8c a paleis ieparatur,
mundnm eil : fi a-utem ventilatum non fu e r it,
mundum eile non poterit3 fed exilat paleis con-
cretum atque permixtum : ita etiam homo nifi
tentationibus fuerit ventilatus, fragilia quxque
veluti paleas a fe non poteil feparare. Unde'
a Huc. cdic. Rom. in lerucrat: M ultiplicabo fernen tuum ; quod I
interpretsitus uipoflolus dixit ■, quat nufquam aljbi reperiüntur.
b. I ia cd ic. ac duo miT. Ac vcro in quinquc aliis Jegas ut in \
agrum Ecch f it ex gentitms congregau diverfis tfli ergo dtfper- I
fiones & c.Bene ii ad apoitolos icferas i ficut & quod fexdeeim poft I
f le v it , 8t paleas fuas la v it , 8c illis tentai
tionibus meruit, ut pro iè Chriilus interveniret.
Quanto majus eil patrociniuin, quam perturba-
3 tionis illius tentamentum ? Et ideo plus quam
pafiTus e i l , adquifivit ; adquifivit enim Chriilum
fibi patrocinantem. Cogitur autem adverikrius
iandos Domini ad fua dainna tentare. Dum
enim tenta r, meliores red d it} ut qui tentatur,
poifit 8c alios inilituere, qui fibi ipfe invalidus
videbatur. Denique Petrus Ecclefix prxponi-
tu r , poilquam tentatus à diabolo eil. Ideoque
ante lignificai Dominus quid fit illud , quod poilea
eum pailorem elegit Dominici gregis. Nam
^ huic dixit : Fu autem converfus confirm afratres tuos. Mito.
Converfus e il ergo fandus apoilolus Petrus ad
bonam frugem, 8c ventilatus e il ficut triticum j
ut eflet ipfe cum fandis Domini unus panis, qui
nobis eiTet alimentum. Dum enim Petri adus le-
gimus, Petri prxcepta cognofcimus,fit nobis vita:
x te rn x 8c falutis alimentum.
41. VendidiFH, inquit, populum tuum fine pretto, flji.
Emendi 8c ven^endi videtur xqualis quidam effe
contradus : fed tamen fi ementis 8c vendentis af.
) fedum confideres,unufquifquefibi viliorem ven-
d i t ,8 c complacitum emit. Ut en im p rx te r id
genus hominum loquamur, qui negotiationem
vendendis mancipiis exercent ; non facile quiil
quam vendit nifi eum , qui fibi diiplicéat 8c
quem ufui fuo inhabilem putet: 8c iterum, unuf-
quifque emere defiderat eum, quem utilitari vel
miniilerioaccommodumjudicaverir. Sed & ip fi
qui in vendendis mancipiis fumtum exercent
fuum, 8c ièdantur lucra j utiqueita viles habent
eos , quos vendunt, ut eis viliores fint quam pecunia
: 8c ixpe etiam ipfi quos negotiationi iu x
magis habiles xilimaverint , malunt tenere
quam vendere.
42. Ita ergo 8c Deus viliorem vendidit, po-
tiorem emit. Vendidit populum Judxorum,non
inclementia D e i , fed fua culpa ; quibus red e di-
citur : Ecce peccai is vefiris venditi efiis, & propter Efai
iniqui tate svefiras dimifi matremvefiram. H o c ita-
que genere venditus populus Judxorum, emtus
eil populus Chriftianus : ille peccato venditus
hic emtus fanguine. Unde Petrus ait: Pretio emti i-
efiis ,non corruptibilibus argento, vel auro emti efiis & I?'
. . . . fed pretiofo fanguine. Quis e il fanguis pre-
tiofus, nifi Agni illius immaculati, hoc eit domini
noilriJefu Chriili? Ergo fine pretio populus
Judxorum,pretiofus autem populus Chriftia-
nus. Ille pretium non habet ; quia peccatimi hai
bet : iite in p r e t io e i l , cui peccatum remifliim
eft. Unde red e E cciefix filiis dicitur ; Pretio emti '•Cor-^
efiis, noli te fieri fervi hominum.. Si cibi dicitur • ne l3'
iòrvus fias hominum, 8c perdas propriam liber—
I lineas , ubi edit. Se aliqui miT. habent •. .fegetes feecundavit , ut
frucius earum ; iidem quinque piiefcrunc ut frucìus eor 'um.
Haud male , poccft enim & hiciyllcpri3 clTe in. vo c e , fegetes, qua
I v el ap o ilo li, vel popuji ab ipfis convelli defìgnencur.
poy in Pfalmum X L I I I . Enarratio. 906
tatem 3 multo magis dicitur t ib i, ne ièrvus fias P.
peccati. E t iterum , ne fervus fias ferpentis inimici
& adverfarii : fed fervias foli Dom in o , qui
propria te redemit caritate 5 quia ipfe eit fuorum
redemtio iervulorum.
43. N o n vendit ergo Dominus nifi fervum
malum : non vendit utique bonum. Nam etfijo -
ièph venditus eil,non dixit tamen Propheta : A
104. Domino venditus eit Jofeph} fed: In fervum venditus
eft Iofeph, quem fratres proprii vendide-
runt : quem Dominus tamen in figura proprix j
paifionis redemit à fervitute, renovavit ad ora-
tiam. Vendiderunt itaque eum fratres ,& acce-
peruntpecuniam : fed Dominus eum non folum
libertari reddidit, fed etiam dignitate cumular
vit. Figuram autem in eo fuiiTe domini Jefuoil
4?. tendit Scriptura, qux dicit : Filius meus zelo ap-
3J petitus. . . .ad me revertere. E t alibi ; Primogenitus
tauri decus ejus ; eo quod exaltaverit D eus Pater
cornu Chriili fui.
4 4 . Qui ergo vendi tur, vilis & fine pretio e ilj (
quafi qui magis non f i t , quam qui fit. Unde 8c
Aquila dixit ; Fradidifiipopulum tuum, ut non effe
t. Et Symmachus ; Fradidifii populum tuum f i ne
(ubfiantia. N o n funt enim, qui repudianturà
C im ilo : funt autem qui eliguntur à Domino •
quoniam Dominus vocavit qux non fun t, tam-
quam q u x funt : 8c electx funt gentium natio-
nes3 ut deftrueretur perfidiajudxorum. In nihi-
lum ergo traditus eil ille populus ; quia peccato
fuo venditus e il 3 nullam enim habet culpa fub f-1
tantiam.
45- Unde diélum puto : Et nonfuit multitudo in
commutationibus eorum 3 hoc e l i , gratis nos difi.
perfiili per nationes. Neque enim tu quidquam
per commutationemaccipis, utanimam tradas
hominis } nihil enim tibi gratius e il animx con-
verfione : fed fi converti detre&at, ipfà iè tradir
in nihilumj ut peccato 8c flagitio mancipetur.
Ideo tu fine pretio 8c fine commutatione debenerem
populum vendidiili. Unde in poileriori- ]
j ¡f. bus ait : Non enim efi illis commutatio. Quare non
illis commutatio ? quia non timuerunt, inquit,
Deum.
46. Duplex autem intelleàus quare commu-
tationem nonhabuerit populus errorisjquia non
poteil homo argento, vel auro , vel pofleilìoni-
bus redimere animam fuam. Quam enim dabit
commutationemanimx fux 3 cum illatempora-
lia vel caduca fint : anima autem permaneat vel
ad prxmium, veladpcenam ? N o n fuit autem j
illa commutatio etiam in impiis , q u x eil in re-
Cor.ij. furred ione., de qua dicit Apoftolus : Omnes re-
furgemus, non omnes immutabimur. P oteil quoque
& fic intelligi, quia etfi pauci redemti immutari
meruerunt ju t Abraham, Ifaac, Jacob, Moyfes:
non tamen ad omnes commutatio ipfa pervenit.
E il etiam illud , ut non fit multitudo in commutationibus
gravium peccatorum 5 fecundùm
Tim. j . quod fcriptum e i l , quia quorumdam hominum
peccata manifefia funt precedenti a in judicium :
quofdam autem (ßfubfequuntur. Q u x gravia funt
m'-r fola ,audientem fufeepit. H u ic qui dem loco non I
iMlvid offulum eft obfcuritacis, fed quam nulla ex parte miitatio
Ula difcutiac. Pucamus autem fervaca mlT. & ant. edit. I c ilio ìe |
cani facilius pofle depelli. Qrfippccx orationis ferie id in tellige- I
re haud a-gre licec eos ex Ifraciicis qui julTifxcati fint, atqiiè eos qui |
atque manifefta, prateedunt, & fine ullà dubi.
tatione merguntur : qua; autem leviora funt, bo.
nis operibus fope relevantur. Beati enim'quo-
r om remiS x iùnt iniquitates ,& quorum teda
funt peccata. Ubi aiitem iniquitas propender,
nulla bonorum operum commutatione revoca-
tur.4
7* Ergo & fi quis redemtus e il de populo
Judxorum,non ideoredemtusj quia multam ha-
buit xilimationem fu i, nec quia multitudinem
\ habuit in commutatione fua : fed redemtus eli
gratis j quod te docet Apoftolus dicens : Reliquie r0„.
fecundum eiettionem grafie fa lv x fa tte funt. Ubi
autem gratia,non utique merito operum,necjuft
tificatione virtutum : ied liberalitate donantis,
eledione redi mentis ; quod xque Scriptura te
docuit, dicen te apoftolo Paulo : S i autem gratia, jbidtm 6
firn non ex operibus: alioquingratiajam non etto-rat/
a. Quid ergo quod quxrebat Ifrael, hoc non
^ eli confecutus? Q uare non fit confecutus,agnof-
1 ce5quia le juftificare cupiebat,quiaoperum>fuo-
rum jadantiam requirebat, quia fidem non de-
tu lit, nec gratiam recognovit. Et ideo eiedio
confecuta e ft , qux vocantem audivit, “ adve- a
nientem fufeepit.
48. Merito ergo in perfona populi illius dicitur
: Pofiufii nos in opprobrium vicinis nofiris : illu- f. 14.
fionem & derifum i is , qui funt in circuita nofiro.
Qu i funt ifti finitimi, 8c quemadmodum ad vici-
niam Ifraelirx populi perrinuifle videantur, non
) eft facile difeernere 3 fi fpiritalis viciniarequira-
tu r , habens quoddam lumen cognitionis ad jn-
veftigandum myfterium Chriili; prxfertim cùm
in ipfo libro Saiomonis qui fcribitur Ecclefia-
fte s , didicerimus quia quo magis quxritur la-
pientia,eoprofundior judicetur. Sic enim fcriptum
eft -.Dixi^fapientiam requiram, & ipfa longe Ecd 7 14.
fa tta efi à me, longe magis quam erat-. & in prof un- & ij-
do altitudinem quis invenietejus?Unde diffidentia
oboritur mihi ierutari divinitus fpirantis Scrip_
l turx myfteria,& ejus examinare fermones.-quod
ille digne p otuit, qui inter perfedos fapientiam
loquebatur. Ego perfedos video, nec immerito.
perfedos dixerim 3 cum videam vps fenfusexer-
citatos habere, ad diferetionem boni & mali: fed
& ipie tamen qui feiebat folidiores capere ci-
bos,adjumenta quxrebat 3 ut in eo verbum D o - ! rhttf.x.t.
mini curreret. N e c ille quoque fine precatione
hoc potuit ufiirpare , ut laudario ejus jucunda ^
fieret De o 3 non enim ufurpantis, fed precantis i.- U
? adfertio eft.
4 9. Tamen ne penitus refiigiflè videamur^
confideremus qui vicini tribubus fuerintjudxorum.
Nam ut vetera recenfeamiis, Philifthiim
tribui Judx finitimi habebantur ; ex alio latere
iidem tribui Ruben appropinquabant. Ammo-
nitx quoque in deferto erant : & qui erant in fi-
nibus T y r i & Sidonis, G a lilx x copulabantur •
hoc e f t , tribui Z àbu lon, & tribui Nephthalim ’
qux erant in G a lilx a - ficu t Efaias dixit.: Ferra Efai.s . i
Zàbulon, & terra Nephthalim, via maris trans Ior-
danem. Unde poteil quis colligere, qux proprie-
Inon per veneri ut ad juftificationem inrerfe, opponi ; doceri(|ue
alios , quod cani operum fuorum fiducia pieni qua;rerent, repudiaros
: ánditos véro & iìliccptos a lio s , quod elc£tionem gra-
I tiamque divinam invoearchc, acque ad cas accedercnt, fiumilita- ‘
[, cis fc i lic c t , g rati animi , fideique miniileria.