vo'cem fletus mei. Quod edam hoc loco, Òc plerif- À te pronunciat : fed de juftitia Domini fperat &
que locis in libro pfalmqrum facile reperitur. • veniam. Juftus enim non femper irafcitur 5 ficut
De pxnù. I s. Confolatio igitur prima ordine, quoniarn enim ultor c u lp x , ita moderatoceli poena: : ficut
Z t nonoblivifcirur Deus facere mifericordiam, ne- yindex peccatorum, ita remunerator eft virtiu
fdlZ. C” l~ que in xternum projicit,quos putaverit coercen- tum, optimorumque meritonim. Qui vult dare
dos.Secunda,quod decurfis fuppliciis4qux prop- prxmium, debet ipedare certamen 3 quia nemo
ter peccata noftra toleravimus, ad veniam perti- fine certamine coronatur. Sinit ergo nos fxpe
* nemus. U n d e . nonnulli * philofophi difputave- tentari,volensjufte premia dare ludanti uticjue,
runt obeiie improbis abfolutionem , prodeiTe non dormienti. N o n decet redimitos floribus
mortem : quòd in illa fit incentivum delinquen- co ro n a , fed pulverulentos • nec molles deliciis %
d i, in morte autem finis delitti. Quod aiTumtum È fed duros labore exercitii ornat vittoria. .
eflTe de noftris cui dubium,cùm in ProverbiisSa- 6 . Juftus ergo in adverfis fuis juftitiam Dei lau-
Prov. j j . lomonis fit : ^ u i f a r c i i b a c a lo , o d i t f i lm ? » J u u m : dat. Sed non hoc fentit amiflìs tenerisparens li-
Pròv I c a f i ig a t a u t cm D om in u s q u em d i l i g i t i Et infra: F l a - beris, non immaturo nuptx viduatus conforcio,
Prtv. 16.3. gellum equo,& flimulus ajino imperai: virga autcm non x g e r in dolore, non naufragusin periculo,
nationi imprudenti; pcenaenim corrigit,8cemen- nonreus injudicio,noncaptivus in Iaqueo. C la -
dat errantem.Si taliseft quiemendari non queat,' mabattamen Hieremias,cum futurx annuntians
aufertur è medio, ne graviora committat 3 mór- populis captivitatis xrumnam,in luti voraginem
tuus enim jam nefcit.errare.Ideoque Ecclefiaftes turpi necandus illuvie mergeretur : Juftus es, Do- Hi».
Ecci. 4.1. laudavi ego mortuos magis quam viventes: mine : Clamabat iterum cùm vitt» plebis mife-
^ ¿p optimus fupra hos qui nondutn natus eft > qui non randisfervitiis angeretur: Juftus efl Vominus; * quia Thm. i.
vidit hoc opus mali. Mortuus prxfertur viventi j os ejus irritavit.... A foris fine filiis fecit,drab intus
quia peccare defivit. Mortuo prxfertur qui na- mors. Clamabant H ebrx i cum propter virtutem
tus non eft ; quia peccare nefeivit. • devotionis , & fidei gratiam fornacis ardentis
4 . Nunc dicamus etiam de iis, qui pcenas fce- ambirentur incendiis : Iuftus es, Domine, in omni- dm.m.
lerum folverunt fuorum.Nonne iiti tulerunt cui- bus quafecifti ; & ideo meruerunt ut illxfi ignibus,
pa: pretium, & jam non integra his poena debe- Domini juftitias prxdicarent. Daniel quoque Dm. 6
f f i 40. tur ? Clamar per Efaiam Dominus : Confolamini, prop lieta fecundò in lacum miiTus leonum , &
1 ^ l ' p o p u lum m e u m . . . .q u i a r e c e p i i d e m a n u D om in i d u - immanium ferarum fievitia atque horrore cir-
* pltcia peccata. Difcite unde * Plato h x c fumièrit. cumdatus,reda omnia in confpedu efle Domini
Eruditionis grada in -AEgyptum profedus , ut p) imperterrito clamore jadabat. Jonas inclufus
Moy fis gcfta, Legis oracula, prophetarum d id a utero beftiali,anhelandi fpiritus vix habens com.
cognofceret 5 audivit confolationem populi, qui- meatum: juftus injuftorum forte damnatus, clafupra
peccati modum videbatur fuiife punitus:& mabat de ventre ceti in mari: Cum voce laudis &
hunc locum quadam adopertum dote verborum confeftionis Jupplico tibi. David cùm fugeret à facie.
in Dialoo-um tranftulit.quem fcripfit de V irtute. AbeiTalon parricidalibus armis & terris pulfus,&
Quem locum tamen Dominus in Evangelio pie-: regno egreifusj cùm prò totius populi fe offerret
nius comprehendit,& apertius declaravit, dicens excidio, dicebat : Juftus es, Domine, & rettum judiper
Abrahx perionam ad illum divitem fieculi cium tuum. Grex innocens ifte quid fecit ? Ego
Lue. 16. ij. hujus: Fili,recordare quia recepifti bona invita tua, paftor fecimalignum, apud juftum Deum,pcena
& L a z arus fimiliter mala : nunc autem hicconjola- jj de culpx audore iumatur. Ipie pater fidei Abrationem
habet,tu vero crucìaris : & in his omnibus in- ham , cùm ad immolandum unicus à fene filili*
ter nos & vos chaos magnum firmatum eft5 ut ii qui pofeeretur,paterna: pietatisafFedum divina: convolunt
hinc tran fi re ad vos,non poftint, ncque inde feffione juftitix temperabat,dicens ; Iuftus es, Dohuc
tranfmeare. Sed jam audiamus quid juftus in mine; non enim pofeis alienum, lèd tuum repof-,
coniblando le loquàtur. . cis : ipfum tibi reftituo, quem dedifti. Hunc imi-
^7- 5. iuftus e s , Domine, & recium judicium tuum. tatus Job,extindis liberis,patrimonipque nuda-
Mandaflijuftitiamteftimonia tua,dr veritatemtuam tus amiflo , amidum fui corporis feindens ait:'
nimis. Vere j uftus vir, qui lacrymis profluens.in- Nudus natus fum , nudus, inquit , & moriar. Domi- tot 1 «
volutus xrumnis, g ravi fupplicio d e lid a perfol- _ nus 'dedit,Dominus abftulit.... Sii nomen Domini be- ** tl‘
vens, non txdio vincitur, nonmetu frangitur, F neditfum.
non labore lalfatur, non ingratus, aut triftis eft. 7. Omnes ergo juftum Dominum prxdicemus-.i
Plerumque enim vulgus hominum fua delida. & qui moribundafepulcro fua membra compo-.
non reputans, inj ufte fe putat tolerare qua: pati- nit, & qui damno feritur,aut funere filiorum, ditur:
at vero vir juftus qui fe ipfum ftatim in exor- cat : Juftus es, Domine. Q uid enim noftrum amittidio
fermonis accufat, juftitiam Domini prxdi-, mus? Clamat A poftoIus:^«/ii habes quod non ac- i.cdmì
c a t , -quod meritis fuis digna patiatur. D icen d o. cepifti ? Q3od habemus e r g o , accepimus : quod
autem juftum Deum,de fua quidem injuftitia an- igitur anuttimus, reddimus,non amittimus.Juftus
modius referas , quam ad illa verba : Hot yrf a i <pipoi<pua mttai
TOActiV n i f i ’.t S ij'tm i , in r «A io » , Mirar in t r a t r i
aiSiSoì mi ai» àn twì /¡amAnti «Tanoi , g -d-trtf xganfroì,
Qitylct ne n iyrm ouS'pis tul'fttrai, in quibus verbis ajìa.(xn!atai Pla-
conianx veiTacur fundamencum.
a. Ica riiil. Edic. vero multa hic inicructunt in cum modum :
§luù» os ejus ad irucundìam irritavi. Er fub alia littera Ita foris
fine filiis fe cit, ut ab intus mors : Hoc efl., f i cut in faradifo fecit : ita
/io in hujus [acuii trumnam defavit. Invidia enim Diaboli mors in—
troivit in orbem terrarum. Iuftus es Domine. Clamabant &c.
* . H a c de re fufe difputar Piato in Gorgia , ubi agens contra
Polum inter alia fcribit : 5 ubò àuuM.ayn yt itpàm tvto v xstxv tì
Six.hu JìJtriai . . . . & $ yt fu! SiSirai, ift/usro v rstni. Ad q u a verbà
refpcxifle Ambrofium credibile eft. '
* . De hac,Piàtonis profe&ionc in^Egyptum, prsetcr Diogen.
Laertium lib. 3. loquuntur Juftiniis Paran. ad gentes. Micron,
epift. ad Paulìn. Augóft. lib. 8. De Civ it. D e i, & alii. Strabo autem
lib. 17. cumdem iftic annis 13. cum jEgyptiis facerdotibus-
verfatum effe adfeverac. Id vero quod ab eodem philofopho in
Dial- de virtute cranilatum clic aie Ainbrolius i non a liò com-
Dominus in periculis, juftus in damnis* julìiis in i
liltionibus eft, non iblùm quia unulquifque jufte
culpx fux pretium Iu it} verumetiam quia dum
unus punitur , plurimi corriguntur. Ananias in
Àdibus apoftolorum fraudati pretii quod de
agri fui venditione perceperat, crimen admifit:
qui potuerat nihil offerre,& crimen evadere.Ve-
rum ne quis impune circumferibendos apofto-
los ftrbitraretur , aut mifericordix fux munus
fraude contaminaret perfidi» , a morti addidus
ieternx, univerlos ad fidei ftudium jufto terrore I
compofuit. Pharao eum populo fuo Audi bus
merlus, mundanx converfationisexemplum eftj
ne quis D e i populum perfequatur. Denique po-
tuit eum D eus voluntati fu» facere obedientem:
fed. ejus pcenà omnes voluit emendari. Ideoque
dicit ad eum Dominus ; ftftfta ad hoc ipfum te Juft
citavi-,ut oßendam in te virtutem me am : & annun-
tietur nomen meum inuniverfa terra. N o n utique
Dominus fu» laudis, fed noftra: corredionis incrementa
quxrebac. (
8. Omnes ergo làpientes dicunt:/«^#* es, Domine
, ó* rettum judicium tuum j neque enim tradi-
mur adverlàriis fine judicio ipfius, neque fine ip-
fius judicio in tribulationes venimus. H x c jufto-
rum eft coniolatio-.hoceft Dominijudiciùm. De-
nique & fupra habes : Memor fu i judiciorum tuo-
rum,qua a feculo funt,ó" me confolatus fum.Adver-
tisergo quia judicia Domini conlòlationes funt.
9. Mandafti juftitiam teftimonia tua, & veritatem
tuam nimis. Utrum nimis mandafti,an nimiam ve- ]
ritatem ? Sed & nimia veritas piena laudis, & ni-
mium mandare providentix atque cautelx eft.
Etenim infirmos noverat j ideo fepius admone-
bat, ut non oblivifcerentur.
10. Sequiturverfus tertius : * Exquiftvit mezelus
domus tua; quoniarn obliti funt verborum tuorum inimici
mei. Eft zelusad vitam,& eft zelus ad mortem.
Ad vitam zelus eft divina prxcepta iervare,
& amore Domini ejus cuftodire mandata, ut fecit
Phinees, de quo legimus in Numeris,dicente
Domino ad Moyfen : Phinees filius Eleazar f i Hi
Aaron facerdotis fedavitfurorem meum a filiis Jfraely
in eo quod amulatus eft zelum meum in tllis : & non
confummavi filios Jfrael in zelo meo,ficur dixi. Ecce
ego do ei teftamentumpacis, & erit illi & femini ejus
f oft eum tcHamentum facerdotii aternum,propter quod
amulattis eft Deumfuum, ó* non b exoravitprofiliis
Jfrael. C x fa jacebant viginti quatuor millia pò-
pulorum: tendebat pcena in omnes, nec ullus finis
exitii. Arripuic firomaften Phinees, duos oc-
cidit interdida libi confuetudine copulatos, re-
demit omnes, indignationem Domini mitigavit,
dedit vidoriam quibus negabat iàlutem. Quam
falutaris eft igitur D e i zelus?
a. Edit vct. morti addiclos Aterna perfidos. Rom. morti addiitis
sterni perfidisi Verum fatis apparcc id ita concinna cum fuifle ab
iis qui pcft nomen Aoaniic Saplviram quoque, cujus nulla in mfl.
mpntio f i t , quo jure quave injuria in edit. intrudere volucrunt.
Nos locum ex m it omnium fide reprxfentamus. Quod vero iif-
dem conjugibus quorum ibi crimcn , nullibi vero pcenitentiade-
claracur, mortem ascernam fuifle infliólam adferit Ambrofius, in
co quidem ab Origene aliifque nonnullis Patribus diflentit poe-
nam liane non nifi temporalem exftitille adfirmantibus. Certe
Auguftin'us & quidam alii ea de re dubitanter loquuntur. Plura
vidcas Jicct apud Baron. ad an. 34. num. 16 9 . & interpretcs in
luitìe locum.
* Ita m i t & edit. omnes magno confini fu. Attamen non folti
111 varii Scriptura: textlis, ac verfiones refragantiir, fed etiam
gra:ci ac latini Patres, à quibus citatur idem vcrficulus. Eft auh
i N o ft nnius temporis illud vitiüm fuit : tc
nunc Madianitis mifeetur Judxo. Madianitis eft*.
q u x nullo eft uxoris legitim» copulata conju-
gio , nullo fidei j linda coniortio. Madianitis eft
hxreticorum perfidia, cùm populum D e i tentar;
Quàm multis populis meretrix ifta feralis irrep-
fit, qu» publico Funere totum populjum communi
morte tumulavit ? Veni & nunc, Phinees,arri-
pe gladium v e rb i, interfice perfidiam , jugulato
hxrefim ; ne propter earn populus univerfus in-
tereat. Urget ira c»leftis,percute ipfàm vulvam
impietatis, generatoriumque perfidi»} ne partus
formetur infelix,ne adulterina conceptio diiFun-
dat feminarium pr»varicationis & feeleris j ut
Dominus tecum ftatuat teftamentum pacis, &
teftamentum g ra ti» , teftamentum promiffio-
num c»leftium. Zelum habere debet iacerdos i
qui incòrruptam fervare ftudet E cclefi» caftita-
tem ; E t ideo Princeps facerdotum dicit ; Zelus lohan. %.
domus tua c devoravit me. Et Phinees facerdos I7'
: era t,& nepo s facerdotis, &. filius iacerdotis. Bou
nus zelus, & utilis in iacerdote: prxcipue ne ne-
gligens, ne remiifus fit. M e l i u s e s t ut unius,auc
duorum damnatione plurimi liberentur, quàm
duorum abiblutione plures periclitentur.
12, Exquiftvit, inquit, mezelus domus tua. Vides
quia zelus De i grada eft, qui exquirit,qui fuper-
venit,qui fe jufti infundit pedori. Zelus Dei vita
eft. Denique Dominus ait : Zelus domus tua devo*
ravit me. S icut enim ante in Adam devoraverat
) hominem mors prxvalens : ita zelus devoravit,
quem vivificavi! in Chrifto. Zelum habuit E lias, .
& ideo raptus ad cxlum eft. Zelans, inquit, zala- j- Reg-19.
v i Dominum. Zelum habiut^MatathiasButanus, I0- d
qui adverfus iàcrilegia Antiochi excitavit De i
plebem.Zelum qui habent,omnes fibiinimicos
fuos putant qui funt hoftes Dei,quamvis patrem,
fratres, forores. D e omnibus dicit : In hoftes fa lli p[al. 13 s.
fun t mihi, ficut David ait. Quid multa ? Apollo;- “ •
lus quoque Domini hoc declafatus eft nomine^
? ut Judas Z e lo tesdiceretur, ficut legimus in E van- Lue. c.i5.
gelio.
13.Zelo fidei populus gentilium vitam libi adquh
fivit »ternam , quam negligentia atque defidià
Judxorum populus amifit. Ideo fcriptum eil:Ze- tfait. 16.
lus apprehendit populum ineruditum ; quoniarn po- n-
pulus qui erat eruditus in Lege, nullum fidei habebat
ardorem. Contulic fe zelusad gentes : cujus
tanta eft grada j ut eleclionis prxrogativam
v ic e r it, & eruditionis induftriam. Denique ap- [7 prehendens populum ineruditum, fecit elle me-
liorem. Itaque ea grada operata eft in populo
nadonum 3 ut hereditatem Domini mereretur,
qua operatus eft D ominus, ut Ecclefiam libi ex
nationibus copularet. Zelus ergo caritas eft.
I tem iatis verifimile in coti. Ambir, prò ò ^¡Ats Sic.
librarii lapfu fcriptum fuifle ¿ì-죻u/o* ha Sic. *
b. Rom. edit. ©• exoravit ; in quo e i textus Hebr. Syr. & om-
I nes verfiones Scriptura: patrocinantur. Cùm tamen in mif. & anc.
edic. legatur , Ó1 non exoravit, vcl ut in qitibufdam mfl". & non
deprecarne eft, fatis probabile fu pro 5 ¿^iA«Wr> fcriptum in
I codice Ambrofii fuifle ; 5 * x ¡Aeìmv ; ubi facilis admodum mu-
I tatio. . .
I c. Cod- Vind. & Colb. annorum, ut minimum , 8 0 0 . corona-
I v it me. Et fic etiam infra.
I d. Rom. edic. Mathathias bar ìohannis. Sed praterquam quod
I abhorrec à confuetudine Ambrofii ab Hebr aro Sc S yro iftiufmodi
I nomina compingere , omnes mff. & vet. edit, refragantur- Ita-
que leftionem antiquam xepofuimus, carnet lì utrum ca etiam fiiw
cera f i t , fubdubitemus.