lob. iS . j .
Prov i j . .
E/a». iS .
Con. i l -
f . 148-
S u p .f. 14
f . 6}.
Cant, 3.1
b
Cant. 7.
nis infigne, quo numerofior fuerit pcena,quàm.
culpa.
zi. Job tot gravatus incommodorum acerbita-
tibus, pio fpem cumulabat a ffed u , difcretam d
piis caufam adferens impiorum, quorum lumen 9- extinguetur. Lux autem, fècundùm Salomonen!
femper efi jufiis. Unde colligitur quiajuftus Temper
in verba D e i fp e rat, & fpem adjicic fpei.
Quod evidentius expreffit Efaias, dicens : Tributa
tionem fuper tribulationema exfpetta,fpem fuper
fpem. Ad perladatos 8c abdudos ab uberibus lo .
quebatur, h oc eft, ad eos qui prima infantix alimenta
tranfiiTent , cibo jam habiles fortiori.
Exemplo f i t , quod abladatus Ifaac patriarcha
tantus evaferit 3 ut adhuc inter rudimenta pri-
m x v x pofitus xtatis,nequaquam tamen gladium
'• ferituri parentis horruerit. Plures filios habuit
Abraham, nullum abladavit alium, fed in hoc
fólo feciiTe legitur epulum magnum. Et bene
magnum epulum Scriptura dixit, quia typuserat
ejus, quern femper epulantur corda fandorum.
iz. Sequitur verfus quartus : Pravenerunt oculi
7* met mane meditati verba tua. Supra ait: Pr¡event
òr ¿aeict,,hoc e f t , ante horas, ante tempus 5 hie
air, mane : aliud fignificans tempus orandi,atque
pfallendi D omino 3 ut fit illud prius, iecundùm
quod ait : Media notte furgebam ; hoc autem juxta
illud : Praveni orientem folem 3 grave eft enim, fi te
otiofum in ftratis radius folis orientis inverecun-
do pudore conveniat, 6c lux clara feriat oculos
fomnolento adhuc torpore depreflos. Arguir nos
tanti temporis fpatium fine ullius devotionis
munere, ac iacrificii fpiritalis obla tione, feriata
n o d e tranfmiifum. An nefcis3 0 homo, quod pri-
mitias tui cordis, ac vocis quotidie D e o debeas ?
Quotidiana tibi meffis, quotidianus eft frudus.
Occurre ergo ad folis ortus,ut te oriens inveniat
jam paratum 5 ne lumina tua" madido adhuc fo-
pore mergentia primus diei fulgor exagitet.
z3 . h In cubili meo, in nottibus quafivi quern di lex it
anima mea, dicit Ecclefia. Ideo meruit eum invenire
, ideo ejus gratiam p romereri ; quia etiam
in cubili quxfivit,quxfivit in nodibus.Propterea
copiam ejus adeptain pofterioribus loquitur ad
ix. Sponfum : Venifrater meus,exeamus in agrum, requie
fcamus in cafiellis, diluculo furgamus invineas.
Advertis quemadmodum Sponlä Verbum invi-
tet Dei 3 ut veniat in terras , 6c tollat peccata
mundi ? Ager hie erat ante deiertus, fentibus
noftrorum fqualidus delidorum,horridus fpinis.
Caftellum erat , in quo relegatus Adam perpetuo
fux pofteritatis heredes ftringebat exfilio.
Ilio ergo dueit Ecclefia Chriftum, ut Adam liberei.
Deinde exfulibus abfolutis , ccepit mundi
iftius ager idoneos habere cultores : & qui erat
antejejunus,fadus eft vitis x te rn x plantationé
foecundus. N e c tamen fic fpiritalibus Ixta pal-
mitibus evagatunfedad has vineas vocat Chrifi
turn ,ub i p fallentes fint, 8c orantes, ubi nodibus
a c diebus frudus innoxius perfeveret.
a. Nulla: edit, agnofeunt voccm , exfpetta, quam tamen mflf.
omnes exhibent , exceptis paucis «bi legitur , exfpettat. Perpe-
ram j L X X . enim conftanter le gu n t , © A./4' 'Gh
& c. Veruni in textu heBriro, & aliis verlionibus non parva ell
hoc loco d ivcifitas , quam in Bibliis polygl. videre eft.
. b. Edic.omncs, in cubiculo meo. MIT. incubili meo, quod melius
refpondet-grxco , ?Si mitUa /uv, apud-LXX.
* . Sequitur hoc loco Samftus nofter imprimis feinentiam D io f -
Z4. ibi,inquit fiaba ubera mea tibi: dederunt man- ibidin, i,
dragora odorem. * Vlerique difeernunt quemdam *
inter mandragoras fexumjut 8c mares puten t eile
6c feminas, fed feminas gravis odoris. Significar
ergo gentes q u x ante feetebant, cùm effent in-
firmiores evirata quadam imbecillitate perfidix,
boni odoris frudum ferre ccepiife, poftquam in
àdventum Domini crediderunt. Legimus etiam g«,.!o !
quod mandragoras acceperit fanda Rachel à fo- m.
rore fua Lia 3 ut concederei ei illa n od e dormire
cum fàndo Jacob. Mandragoras Rüben primo-
genitus adtulerat matri fux L i x ,q u x lippienti-
bus oculis, Synagogx figuram c accepit3 quia c
Chrifti gratiam videre non potuit, hebetato de-
bilis mentis obtutu.Quo declaratur quod frudus
quos ante Synagoga à primogenito De i filio fuf-
ceperat, Ecclefix conceifit : fèd quia illius nodis
potita concubitu genuit Lia fux pofteritatis he-
redem, implevit myfterium 3 quoniam credenti-
bus apoftolis,reliquixJudxorum per eledionem
g r a t ix , falvx f a d x funt.
15. Unde ait Ecclefia : Nova da v etera, fra ter cm.q.
meus,fervavi tibi. Quis dabit te fratrem lattentem I}'
ubera matris mea? Inveniens te foris, ofeulabor te,dr Cm- <•
quidem nonfperhent me. Adfumam te, dr inducam in J '
domum matris mea, d" in fecretum ejus qua concepii
me: ibi docebis wf.Habens igitur informationem
novarum 8c veterum Scripturarum, necdefpica-
bilem iè eile lentiens, non folùm orationibus in
fecreto cordis Verbum tenet, verum etiam pfal-
lentibus chori vocibus velut quibufdam eum of-
culis g ra tix ofeulatur.
26. Itaque malorum granatorum , hoc e f t , di-
verforum 8c innumerabilium fruduum,6c prxci-
pue à fidei odoribus, g ra tix, iapientix, 8c g lo rix , d
v itxq ue x te rn x fubnixa div itiis,qu x funt circa
finiftram 8c dexteram Sponfi , per animas fiindas
laudantium congregationum plaufibus excitat
Chriftum, dicens : Adjuravi vos,filia Hierufalem, ibidem.4.
ne fufeitetis & refufeitetis dilettionem, ufquequo vor-
£ luer'tt.
- 27. Unde eam mirantur filix Hieruialem, ikn-
d x animx patriarcharum, 8c prophetarum, ve-
terumque juftorum,vel cxleftes potentix,dicen-
tes : ¿Qua efi hac qua adfeendit dealbata ,innitens ibidem-
fuper fratrem fuum ? hoc e f t , talibus folemnitati-
bus fulg et Ecclefia : 8c q u x ante per diem fufca
e ra t, jam iplendet in nodibus 8c relucet.
28. Ipiè quoque Dominus tanto munere piàl-
Ientium deledatus ait : Pone me utfignaculum in ibidem,i.
p cortuum,ut figillum in brachium tuum ; quia valida 7'
efi ut mors caritas, durus ficut inferi zelus. Ala ejus,
ala ignis d “fiamma: aqua multa ex eludere nonpote-
rit caritatem, drflumina non inundabunt w. Quia
vidit tan tarn devotionem E c c le fix , idoneos pu-
tat eile jam populos qui in corde noftro 8c in
brachio fignaculum ejus portare poifimus.Ipfiim
enim Pater fignavit Deus : 8c qui teftimonium
ejus accepit, fignavit 5 quia.Deus verax eft : 8c
ideo operantes cibum permanentem in vitam
I" coridis Iib- 4. cap. 7 . ita tarnen ut aliorum non rejiciat.Has videre
licctapud M athiolumin eumdemlib. & cap- D ifc . Sed & C ritici
facri de mandragoris nonniliil etiam tradunc in cap. 30. Gen.
I | y . 14. quos confile. , _ '
I c. Poft v cib um, accepit, irrepferat in edit. quafdam Parif. quia
Ì Chrifti gratiam accepit, quod nos ut adulterinum abdicavimus-
.. . d. Ita edit- ac multi mll. A lii tamen nec ipfi p au ci, fidei odo-
ribus ¡r a ta , fapientit &c.
jeternam, tignati fiint ad i’magitìém 8c fimilitudi- 1
tìem Chriiliv qui eft imago invifibilis Dei. Sicut
ergo Deus verax eft, 8c tu figna in tuo fenfu 8c
opere veritatem5ut os tuum non loquatur men-
dacium^ manus tua non operetur opera homi-,
num> qux funt fallacis iftius mundi, ièd illa qux
De i funt 3 ut pauperibus largiatur, debiles fub-
le v e t, mortuos honoret tumuli fepulturà. His.
operibus caritas quxriturjUt nemo poflìtà Chrifi.
to vel periculofnortisavelli. Unde ille a i t :g u is
nosfeparabit a Chrifio? Tribulatio, an angufiia.... ]
an perfecutio ? Et infra : Confido enim quia ncque
mots, ncque v ita , ncque Angeli.
iq. Ea ipecie etiam zelus durus eft caritatis, 8c
a lx ejus, a lx ignis. Hab etalas ficut columbaj,
funt enim pennx columbx deargentatx, quibus
evolat qui diligit, dicens : Ecce clangavi fugiens, d* ■
manfi in Jòlitudine: fed a lx caritatis,alx ignis,quibus
dileéfcionis inflammat ardorem. H o c vapore
ferventes fecit Dominus Angelos fuos ipiritus,
gc miniftros fuos ignem urentem, ièd non exu- (
rentem.Legimus8calam templi, fupraquam dia-
bolustentans fecit adfcendereSalvatorem^ qux
erat in templi culmine. Suntergo a faftigia pin-
n x j funt culmina caritatis, qux vaporem gratix
pectoribus humanis adolere confueverunt 3 ut
multa aqua extinguere atque excludere non
queat caritatem, & flumina earn fx.cularium tem-
peftatum nulla concludant.
30. Cùm ergo tanta Ecclefix grafia, tanta nos
prxmia devotionis invitent,prxveniamus orien- ]
rem folem^ occurramus ad ejus ortus, antequam
dicat-: Ecce adfum> V u lt fe prxveniri Sol ju ft it ix ,
8c ut prxveniatur, exfpedat. Audi quemadmo-
dum exfpe£tet,8c cupiat prxveniri : D icit Angelo
Pergami Ecclefia.. . . Age pcenitentiam : ceterum veni
am tibi etto. Dicit Angelo Laodicea . . . . aEmulare
ergo, df pcenitentiam age : Ecce fio ad januam, &
pulfo 3 & f i quis audicrit vocem me am, d aperuerit
januam ,intrabo ad eum. Poterat intrare; denU
que nec refurgentem eum cum corpore u l la .
clauiarum valvarum repagula retinere potue-
runt,fubito fe apoftolicis penetralibus improvi-
fus infudit : fed ftudia devotionis tu x vdefiderat
experiri ; apoftolos jam probatos hafciebati Aut
fortè,in perfecudone prxvenit: ubi tranquillitas
e f t , prxveniri cupit. Prxveni certe hunc quem
vides folem. Surge qui dormis, dr exfurge d mortai
s ; ut illucefcat tibi cbrifius. Si hunc folem p rx -
veneris antequam iftefurgat,adfpicies Òiiriftum
illuminantem. Ipfe priiis in tui cordis illucefcit
arcano: ipiè tibi dicenti: De notte vigilat ad tefpi-
ritus meus, matutinum lumen temporibus faciet
fplendere nodurnis.fi mediteris verba Dei. D um
enim meditaris, lux eft:& videnS lucem non temporis
fed g r a tix , dices quia Lux pracepta tua.
Cum autem te meditantem verba divina dies inn.
Omncs cdic. & pàùci m(T. faftigia pietatis. A lii non multo |
plurcs , fa/ligia pia. Reliqui denique , faftigia pinna.. Qptima
Icilio , cum icferacur ad illud lupra pofitum , legimus & alam \
templi: quainparicm pinnacu'um vocat Vulgata vcriio.
b. Sic omnes m<T. Edit, autem, ufits eft populus lud&omm quo- \
tidie in fc<mo»ibus fuis , d mane ufque ad vefptram judicium Dei \
ofericndo. Sjjtod viri ns cognatas ejus effe intolerabile, confilium de- I
dit negotii confummandi , partito cum aliis onere, qui ad hoc munus
elccii funt. McrunigloiTema. * |
c. Beati : udnirs, feu- be-nediiliones vocat Ambroiius priorem imprimis
pattern- fermonis illius quem Chriftus ad dilcipulos fuos
in monte habVvit ; imrao & aliquando tocain illam diviniflimam
venerit, & tam gratum òpus orandi, atque piai-,
lendi deleétaverit tuam mentem 3 iterum diceS
ad dominumJefum : Exitus matutinos, d 1 vefpere
delettabis.
. 31. A n vero M oyfe magiftro b ufus populus ju -
dxorum , quotidie in iènioribus fiiis, qui ad hoc
munus electi fu n t, noctibus a'c diebus fine ulìa
cefiatione recenièt fcripturas divinas: 8c fi quid
aliud ièniorem interrogaveris, nefeit nifi fcriptiu
r x divinx feriem refultarei Vacar illic fermo de
fx cu Io ,ib la illic Scriptura contexitur, fingulo-
rum fibi per vices ora fuccedunt; ne quando ià-
cer ille fonus mandatorum cxleftium ferietur:&;
tu Chriftiane, dormis, cui magifter eft Chriftus?
8c non vereris ne de te dicatur : Popiilus iftenec
labiis me honorat ? Judxus vel labiis, tu vero nec
fabiisi Si illius qui vel labiis honorat, cor Ionge
eft à D e o • quomodo poteft cor tuum prope elle,
qui etiam labiis non honoras ? Quamdiu te iom-
nus, quamdiu te ixcularia tenent, quamdiu iòl-
licitudines iftius v itx , quamdiu terrena?
. 32. Divide iàltem Deo 8c ixculo 'tempora tua 5
vel quando non potes agere in publico q u x fune
iftius mundi 3 & tenebrx prohibent noébis, Deo
vacato, indulge orationibus ; & ne obdormifeas,
piallilo : iomnum tuum bona fraude fraudato;
Mane feftina, 8t ad Ecclefiam defer primitias pii
v o t i :& poftea fi vocat ixcularis neceifitas ,non
excluderis dicere: Praveneruntoculi mei mane, meditati
verba tua : iècurus procedes ad ruos a£tns.
iQuam jucundum inchoare ab hymnis & canti-
c is , à c beatitudinibus quas in Evangelio Iegis ?
Quam proiperum ut te fermo Chrifti benedicat,
& dum recantas Domini benedidiones, ftudium
alicujus virtutis adfumas 5 ut etiam in te benedic-
tionis divinx meritimi recognofcas;
33. Sequitur verfus quintus: Vocem me am ex au-
di fecundum mifericordiam tuam, Domine : d" fecun-
duw judicium tuum vivifica me. Semper homo,
etiamfi fandus,&juftus fit,debet orarejUf exau-
, diat eum Dominus fecundum mifericordiam
fuam,non fecundum merita virtutis alicnjusjquia
rara virtus,multa peccata :& fecundum judicium
fuum, ut infirmis opem feran Et maxime hoc
debemus orare cùm aliquibus urgemuradverfis;
Vnde non otiofe à landò David prxmifla eft dU
v in x mifèricordix poftulatio.
34. Sequitur enim :Appropinquaveruntperfequen-
tes me inique : a lege autem tua elongaverunt. G r x -
cus fic pofuit : Appropinquaverunt perfequentes me
' iniquitate, hoc eft, qui cum iniquitate me perfèi
quebantur. Quanto magis mihi appropinquaverunt,
tanto amplius fe à lege tua fèparaveruntj
quoniam qui fratrem fiumi perfequitur, à legefe^
cernitur. Lex enim dicit '.Diliges dominum Deum
tuum diliges proximum tuum. N o n ergo oderim
fratrem, ne dicatur mihi : Si fratrem tuum
concionem,uc e x ejus in Lucam prxfat. obfcrvare eft. Illas autem
beaticudines iis etiam diebus quibus Cbriftiani fxculaiibus vaca-
bant negotiis , in prima Ecclefix fynaxi recantari confnèvilfe ,
ut inde ftimularentur ad excrcenda miiericbrdix opera , ex hoc
loco non male conjicere nobis vulemur. 'Et fotte peculiaris ca
fuerit Ecclefix M ediol; confuetudo ; in aliis fiquidem bene multis
hanc matntinam Chriftianorum còngregationeni legimus : fed
an ibi Evangelicx beatitudines tam Ixpe rccitarentur , nullufn
i ullibi deprehèndimus vcftigium. Ceterum quod addir Ambrofius,
! ut te fermo Chrifti benedicat, eo fenfu d ic itur a quo in Lue. 6. de
I Chrifio eum fermonem incipiente : Et bencdiUtontm de ihefanro
I divìnnatis promturus &e.