Cant. f .
Hier. 16.
1 6.
de Patris fuper fan&os fuos, de oriente fuper oc- j
cidentem,de feptemtrione fiiper meridiem. Ipfe
eft qui adfcendit fuper occaium, ipfè fuper cæ-
los cælorum ad orientem. Ipfe adfcendit fuper
montes, ipiè fuper colles.
7. Utinam ego mifeï dicam,dicat anima mea:
jEcce ifie adven.it, & advenit non fuper terrena,
non fuper vàlles 3 fed advenit faliens fuper montes;
Deusenim, Deus montium eft, & non val-
lium. Ubi ergo falit ? Super montes falit. Si fis
mons,falit fuper te. Salit fuper Efaiam,falit fuper
Hieremiam, iàlit fuper Petrum ,Johannem ,Jà-
cobum. Montes in circuitu ejus : fi non potes mons
efle,nec prævales,efto vel collis.ut fiiper te Chrifi
tus adfcendat 3 & fi tranfilit, ita tranfiliat, ut te
tranfitusejus umbra cuftodiat.
8. Diximus de Chrifto & Ecclefia:dicamus de
.anima & V erbo. Anima jufti Sponfa eft Verbi.
H æ c fi defiderer, fi cupiat, fi oret, 8c oret'affidue,
8c oret fine ulla difceptatione, 6c tota intendat
in Verbum,fubito vocem fibi videtur ejus audire 1
quem non v id et, 6c intimo fenfu odorem divini-
tatis ejus agnofcit : quod patiuntur plerumque
qui bene credunt. Replentur fubito nares ani-
mæ fpiritali gratia , 6c fentit fibi præfentiæ ejus,
flatum adfpirare quem quærit ,6c dicit: Ecceifte
ipfe eft quern r eq u ire, ipfe quem defidero.
9. Nonne cùm aliquid de Scripturis cogita-
mus, 6c explanationem ejus in venire non poffu-
mus, dum dubitamus,dum quærimus, fubito nobis
quafi. fuper montes altiffima dogmata vide-;
tur adfeendere : deinde quafi fuper colles appa-
rens nobis, illuminât mentem 3 utinfundatfenfi-
bus,quod invenire poiTe difficile videbatur?Ergo
quafi ex abfente fit præfens Verbum in cordibus
noftris.Ec rurfus cum aliquid nobis fubobfeurum
•eft, tamquam fubducitur V e rbum , 8c tamquam
abfentis adventum defideramus : 6c iterum appa-
rensoftendit fe nobis,tamquam præfens fit nobis
in iis, quæ requirimus, cognofeendis. Salit ergo
in uniufeujufque corde frequenter : tranfilit 6c
e x it , 8c revertitur, fi fequaris, fi requiras, fi tibi
fidelium g ra tia , difceptatione do&orum Verbum
quod exierat atque tranfierat, poftules re-
fufeitari j fîcutilla quæ quæfivit 8c invenit, quæ
dixi t: Frater meus tranßvit: anima mea exivit in
verbo ejus.
10. Ergo 8c fi fuper montes ià lit , fequere : et fi
fuper colles,fequere. Reperiuntur enim in mon-
tibus 8c in collibus venatores D omini, quiinvef-
tigant eos qui capiuiitur ad vitam.Sic enim dixit
per Hieremiam Deus : Ecce mitto multos pifeatores,
. . . . (fi multos venatores, (fi venabuntur eos fiiper
omnem montem,(fi fuper omnem collem. I bi ergopo-.
puIusDei quæratur, 6c inveniatur in Petri 8c in
Pauli doctrina, gratia, difciplinaj ut non in con-
valle fint ,-ubi fletus: fedin montibus ,dquibus
unumquemque Cliriftus illuminât. Et cùm Petrum
legimus, Chriftus illuminât. Et cùm Pau-
3 . Rom. edit, ibla’ , quo diriguntur ifti meterc, maturus exfptcies.
b. Edi:- omnes : Dorcadan enim vifus aculior eft. MiT eres : Dio-
raticon ; totidem : Diorcation ; quinque : Diorcaticon j unus : Dor-
caticon ; non m a le , fi fubintelligatur genus vel animal. Nam opines
habent, vifus actitioris eft. Atcamenquin legendum fit Jbgitst-
Ji-.v , id .eft , capreolus, dubitet nemo, qui feriem paulo attendus
infpexeric. Rurfus ubi edit, ac mif. aliquot : Quid hocaptius
Chrifto , v el ut aliqui., à Chrifto ? A lii. majori numéro iiabcnt :
¡¡¡tiid acutius Chrifto t
lum legimus,Chriftus illuminat.Curavit Paulus,
Chriftus illuminavit 3 quoniam invocato domini
Jefu nomine,refurrexit,cuj us fanatus eft mune-
re. Sufcitavit mortùam Petrus, Chriftus illuminavit
; 8c ideo ait ; illuminans tu mirabili ter a mon- ?/„/, ?.
tibus aternis.
11. No s igitur qui montes effe non poffiimus,
ftemus in montibus vel in collibusj ut cùm mife-
rit pifeatores fuos Dominus,8c venatores, ut ve-
nentur eos qui fuper omnem montem fu n t , vel
fuper omnem collem, id e f t , in Legis 8c prophe-
tarum pra:ceptis 38c novi6c véteris Teltamenti
cognitione omnem habentes converfationem ,
inveniant nos paratos, 8c velut bonas colligant
fjricas,opportuno miffi meflores tempore^quia fi
quis extra montem aut collem fuerit repertiis ,
colligi velut bona ipica non poterit ab iis , qui
(ut comparationis faciamusalterius mentionein)
triticum à paleis fepararemittentur.Plurimarum
igitur operationum folertes miniftros Dominus
habet.Iidem pifeatores, iidem etiam venatores
limt, atque meffores.
12.SÌ in tempore meffis,» quo diriguntur ifti,me- 1
riti maturus exfpe<ftes,falientem in montibus po-
teris intueri, 8c videbis dominumjefum fimilem cm.i,
capreolo , aut hinnulo cervorum fuper montes
Bethel. Salit enim.fuper Ecclefiam -, qua: eft do-
muspanisjeo quod fidelium cordaconfirmet.Merito
ficut capreola ; quia caprca in altis pafeitur.
Dorcas dicitur à videndo.bDorcadion enim vifus b
1 acutioris eft. Quid acutius Chrifto , qui Patrem
videt,quem videt nemo? Aut fi quis vidit in C h r if
to,ipfe Filius revelavit.Merito ficuthinnulus cer-
vorum:hinnulus quafi filius,cui paterna inoleve.
ritvis natura: j ut eum occulta non lateant, fer-
pentes fu g ian t, venena non liedant. Denique
edudus de latibujis fuis ferpens, qui produceba-
tur ex homine, dicebat : Quid venifii ante tempus mmiU
torquere nos ? ' - l9‘
. 13. Spe&emus ergo ialientem hunc hinnu-
g lum , ut non poffimus timere ferpentem..No.n ti-
mebat David. Denique de his dicebat ferpen-
tibus. ; Et refpondebo exprobrantibus mihì verbum ;
quia Jperavi infermonibus tuis. Quafi bonus cer_
vus, qui bibiffèt de fontibus aquarum , nequa-
quam humanorum ferpentium fpiras, 8c maledico
rum venena metuebat. Coluber illi non erac
n o x a , fed prseda. Cibus erat ferpentini virus al-
loquii, 8c cibus laudis de quo dicebat : Deus, lau- vi«1-lo1
dem meam ne tacueris-, quoniam os pecca tori s ,& os do'.
F fuper me apertum f/?.Saginabatur venenatorum
fermonibus. *Illi fioila obtredationum ora col- ‘
le b an t, 8c fermonibus odii circumdabant inno-
centem.Bonus cervus in.termultos colubros po-
fitus non timebat, cervus amicitis,8c pullus gra-
tiarum.Simulabant caritatem,fundebant obtrec-
tationem: Ego autemftncp.\\t,orabam.V>on\is cervus /W«*
in medio viperarum innocuus pafcebatur.llli tri-
fulcis ora linguis micabant : hunc autem iàn&a
I * . V idccur hoc loco Ambrofius nòfter alludere ad verfum ilhun
c lib. f . Georg, de lerpente :
Ì Tollent'emque mina:, & fìbila colla tumentem.
Scd infra edam maiufeftius reddic àlium iftiun ex eodcni libro :
Ardati: ad folem, rjp linguis mi cui ora tnfulcis.
Ì Micare aucem idem eft ac producerc & réduccre, fumea metapho-
ra ex quodam ludi.genere,quod exrenfis & contraélis digius exer-
ccbant ; de quo videfis Erafmi Adagia Clii 1 - i. Cene. 8. adagio 17•
Dignu: quicum in tenebri: mices.
pafeebat oratio,immo ribum obtredantibus of-
terebat. Refpondit obtre&antibus fibi verbum ;
verbum enim cibus eftì Denique non in pane folo
v iv it homo,fed in omni verbo Dei. viderunt me, in-
quit,^* moveruni capitafua. Maledicebant, ego
autem benedicebam. Maledicebant qui obtrec-
tabant: benedicebam, qui verbum Domini præ-
dicabam.
14. Quam bonum eft ferre convicium ,& con-
vicium nonrefer re? Deum præfulemadquirit,
quiconviciantinefeit irafei,Denique quantapa-
tientiæ gratia dicentis; Maledicent ipfi, & tu bene-
dices ? Beatus qui maledida non ientir. Beatus
quem maledida non permovent. N o n enim po-
teft maledido m ov eri, qui maledida hominum
divinæ munere benedidionis excludit. Non po-
teft fentire maledidum,qui habet verbum:&non
poteft referremaledidum , cui in ore femper eft
verbum.
i j. Sed eft etiam bonus ferpens,quem ifte cer-
V.US non Iædat. Efiote, inquit, afiuti ficut ferpentes. (
E t : SicutMoyfes exaltavit ferpentem in deferto : ita
exaltari oportet Filium hominis. In ferpente æreo
figuratus eft meus ferpens. In lignoillo exaltatus
eli meus ferpens. Serpens bonus, bonus ferpens,
qui de ore luo remedia j non venena fundebat.
Poteft non timere ferpentes,qui hunc novit adorare
ferpentem. D e hoc ferpente dicit illa quæ
diligit : Ecce hicpofiparietem nofirum,profpiciens per
fenefiras, eminens fuper retia. Refpondet confobrinus
meus (fi dicitmihi: Surge,veniproxima mea,formofa\
mea, columba mea j quia ecce hyems preteriit, imber
abiit, difcefiitfibi,flores vifì funt in terra. Serpens
profedo e f t , qui decurià. hyeme, amidu corporis
fe volebat exuere , ut ipecioio decore vernare!.
Idem ergo eft cervus & ferpens. Cervus ha-
bens cornila Legis & gratiæ ( cornua ejus duo
funtTeftamenta ) velox greflii, impiger inceflu,
qui totum facilè orbem percurrat uno momento
, ubique celebrabilis. Serpens quoque bonus,
cujus priora dente Legis non mordeant, pofte- ]
riora non vulnerent Evangelii lenitate. Caput
défendit à vulnere,qui Legem venit non folvere,
fed tueri ab interpretationibus perfidorum. Cau-
dam in flagella diffundit liberam,cnpiens adver-
iàrios magis flagellare,quam perdere. Bonus coluber
in gremium diledæ,atque inipium intimæ
fiuum mentis facilis illabitur,8c adtadu nulloim-
plicans ignem offibus,præcordia ipia depafeitur.
16. a Pulcre ledum eft hodie : Ecce ego mitto
vos ficut agnos in medio luporum.Cclebramus enim [
diem iândorüm quo revelata flint populis corpora
iandorum*martyrum , qui velut boni ferpentes,
depofitis carnis exuviis,tentationum hye-
malium rigore fuperato ,& Spiritus fandi rèno-
vati gratia,æftiva mundo luce fulferunt,miffi vere
, ut agni, in medio luporum. Lupi funt enim
perfecutores, lupi funt hæretici omnes : docere
nefeiunt, ululare confueverunt.
a. Cum h x voces , Gcrvafìi & Prothafii , titilli inilar lu e in 1
p.uribiu nid. fuperfcriptæ, tum quæ fcquuntiir, Cclebramus enim
& c Icrmonemliunc<!ie rcvelationi eorumdent Ss. Martyuun fa-
cro pronunciatimi fuilÌc aperte fignificant. Porro quod paulo fu-
perius ait : Et ad taciti nullo implicati: ignem & c . il lud V itg. 7 ,
Æncid de ferpente in finum Aniatx uxoris Latini regis illabcntc ,
haud dubic iniitatur :
ille inter wffies & levia pletora lapfus
Polvitur adtaffu nullo , fallitane furentem.
Ubi adtaciu nullo idem fona t, ac fcnfiui fine fenfu. Ncque vero |
. 17. Sed nemo moveatur j fi in medio luporum
mittitur. Beneficio Chrifti & lupus ipfe mutatus
eft. Benjamin lupus rapax apoftolus Paulus fac-
tus eft,nonjam infidiatorovilium Chrifti,fed de~
fenlor 8c cuftos» Cum hoc lupo veriàri libet : per
hunc lupum,fadum eft ut fimus turi in medio luporum.
Nemo jam veretur lupos,cum his pafei-
mur, ficut feriptum eft : Fune lupi (fi agni fimul Efai. 6;.
pafeentur. : . ~
18. Sed jam confideremus quid fit quod ait Pro-
pheta .* Et ne auferas de ore meoverbum veritatis ufi 43-
quequaque; quia in judiciis tuis fuper jperavi. V iderat
Ecclefia vel animajuftiiàlientem ficut hinnulum
fuper m ontes,repente proximum adlpiciens poft
parietein domus fua:, profpicientem per fenef-
tras, eminentem fuper retia, exfultat & gaudetj
quia etiam ipià amatur à Sponfò: qui tamquam 8c
ipfevulneratus caritatis decore , dileda: primo
cùm abeffèt, ad ofcula rogatus adfuerit ( rogatur
enim cum dicitunofculeturme ab ofculo orisfui ) de- Cant. 1.1.
inde preces Sponfie blanditiafque non ipreverir,
dileda fibi ubera pra:dicantis, atque in interiora
domus eam benignus induxeric j denique tamquam
Iafeivienti ludens amore, quia velit per-
tentare fenfus amantis,fiepe egreflus utquxrere-
turà Sponia, fiepe regreflus ut invitaretur ad ofi.
cula.adftiterit poftparietem, profpexeritper fe-
neftras,eminens fuper retia3ut non totus abeffer,
nec quafi totus intraret,& ipfe ad fe Sponfam vo-
caret, ut veniendi ad fe invicemfierent gratiora
commercia,amorifque vim.mutuis,,!adolerencfer- *
monibus vExfurge, inq uit, veni proxima mea ,fòr- cant.i.iol
mofa mea,columba mea.
19. Et tu fi habeas fundatum parietem,non illuni
medium qui domus unius feparet membra,
fed a:dificatum fuprafundarnentum apoftolorum
& prophetarum 3 ut compaginata ejus ftrudura
crefcat in templum,nec difterminet ejus interna,
fed muniat : fi habeas ergo in te iedificationem
Dei,8c ad orientem pateant femper feneftne tua:}
venit Verbum , ftat poft tuum parietem ( oculi
enim Domini faper juflos ) proipicit per feiieftras
tuas.
zo. Qua: funt feneftrx iftee? Legimus feneftras,
de quibus dicit Hieremio.S:Intravit mors perfenef- H ic r .^ .n .
trae, per quas intravit avar itia, in travi c libido.
Oculus tuus feneftra e f t , intravit mors per ocu-
Jum tuum. Si vidèris mulierem ad concupifcen-
dumeam , intravit mors per oculum tuum. Si vi-
deris poffeffionem vidua: vel minoris,8c concupie-
ris invadere, indefeniàm putans xtatem effe, vel
fexum ( "fed non funt indefenfi, quos Dominus
vultefle defenfos)intravit mors perfeneftram.Si
vidèris decòrem mulieris, aut thefauros minoris,
8c tuas excitaveris cupiditates, intravit mors per
feneftram.Sicut ergo per lix c intrat mors,intrat
8c vita. Si decorem * puella: adfpiciens facra:, ve_ *
nereris dominum Jefum, quod in teneris annis
venerit a:tas feneiftutis, vita immaeulata : & ipfe
miiiusexprimit quod,quatuor vcifibits in ie rje ilis ,le g itu r :
Pertent.1t fenfus, atque ojpbus implicai ignem.
*■ Adolercnt, id eft , magis incenderenc, live augerent.
* . Puellam la crani v o c a t , eam qux voto publice emillb calli -
tacem proiicebacur. II la enim à parcniibus folcbac o ffe r r i, uc ab
Epifcopo facrum capicis velamen , tamquam profeflionis fuse in-
(ìgne accipcrec. Aliquando tarnen invicis etiam parcniibus fole rune
illud cafticatis votuni nuncupabat. Sed de hoc vivendi genere
quod canta cura ac follicitudine Icalix Maiiriranixque regioni-
bus invexerat Ambrofius noller , alius erit diceudi locus.