Ctn- 14.
16
ibidem, i
Gen.i j . t
PfOrl. III .
S'
b
à
ir. 1 4 •
deatur: & fa n d isu n a competit virtus, fedejus,
: qu» fuerit ub erior, tiberius eft p remium. Quanta
hofpitalitas in Abraham ! quanta humilitasl
a quanta fan d ita s , ut fratris filium ab hofte fèr-
varet < Se quanta abftinentia, ut nihil de preda
3- qu»reret ! Sed quia fide p re ftitit, fidèi pr» cete-
' ris meruit principatum. Ergo unicuique plura
premia, quia plura incentiva virtutum : fed quod
in aliquo merito copiofius, h oc etiam in premio
redundantius.
" ($4. Beali igitur pauperes fpiritu. Habes tempe-
rantiam, qua: à peccato abftinet, fieculum calcar,
ìllecebrofa non qu»rit.
" 6 j. Beati qui efuriunt & fitiunt; qui enim efu-
rit,efurienti comparitur,eompatiendo largitur,
largiendo fit juftus‘5 quia Inflitta ejus manet in
Aternum. Unde in Matthieo firim Se famem in-
telligimus fpiritalem, qiia b cibus juftiti» defide-
ratur aut potus : quia v irtus quafi materia q u i dam
virtutum e f t , ut juftus »qualem fe inferiori-
bus preftet,dolum excludat, veritatem requirat.
66. Beati qui nunc fletis , quia ridebitis. Habes
prudéntiam, cujus eft fiere occid ua, Se ea qua:
a:terna flint qu»rere : Iugere fiecularia, c qu» fe-
ipfà compugnent : Deum pacis inquirere, qui
ftulta mundi e le g it , ut confundat fapientes : Se
qui ea qua: non funt deftruat, ut qua: funt, poffit
adipifei.
6 j . Beati eritiscum vos oderint homines. Habes
fortitudinem , ied earn qua: non odium merea-
tur ex crimine : fed perfecutionem patiatur ex]
fide j fic enim ad paffionis, pervenitur córonam ,
fi gratiam hominum negligas , divinarci iequa-
ris. Denique ut feias eònfummationem efTe for-
titudinis paffionem: Secundum /»¿f, in q u it, facie-
bant prophetis patres eorurn 5 quia prophetasJud»i
ufque ad mortem corporis : perfècuti funt. Eft
etiam fortitudinis iram v incere, indignationem-
, que cohibere : ac per hoc fortitudo animum jux-
ta corpufque confirmat, nec perturbati'finit timore
àliquo vel dolore: quibus velut pravisin-
terpretibus plerumque percellimur.
68. Ergo temperantia«1 cordis habet animique
munditiam ,juilitia mifèricordiam, pacem pru-
dentia, manfuetudinem fortitudo.
Va v o b is d iv it ib u s , q u i hab etis confolationem
ve jlram .
69. Licet in pecuniariis copiis multa fint Ieno-
cinia delidorum -, pleraque tamen funt etiam incentiva
virtutum. Quamquam virtus fubfidia
non requirat, Se commendatior fit collatio pauperis,
quàm divitis liberalitas -, tamen non eos qui
habeant divitias,fed eos qui uti his nefeianr, fèn-
tenti» c»leftis audoritate condemnat. N am u t
ille pauper Iaudabilior,qui promto largitur affeca.
Edit. Rom. quanta caritas : fed pietas in conianguineos ianc-
titatis nomine non tam improprie defignatur, ut propterea vidca-
tu r ab aliised it. cunei ifquc mlf. dcfciicendum.
b. Sic mif. omnes ac edit. ant. nifi quod nonnulli mff. & edit.
Era. & G iil. habent, q u i, p ro , quia. Rom. vero c lilà d iz io n e ,
virtus, verba tranfpofuit in hunc mod uni, cibus aut potus defideratur
juflitis., qm quafi & cc
. MIE aliqu o t , qua ft ipfa compungente Hand ita male;
d. Mif. aliquammulti, carnis habet animique munditiam,.
•e. Rom. edit. & quo nulla ptena . . . . anxio timore refervet.
Aperta quidein le é lio , fed omni cum aliarum edit, turn mif. patrocinio
deilituta. Rcmur itaque hoc loco inelfe hcllcnifmum ,
a c verbum fervare, fumi deberc pro ad conicrvandum v Actinie.
ubi prtepoficio fupprimitur.
t u , nec impendentis egeftatis repagulis inhibe«
tur,inopemque ie non p uta t, qui habet quod
nature fatis eft : ita hie dives criminofior , qui
vel D e o referre gratiam de eo debuit quod acce-
p i t , nec cenfum ad communem ufum datum fine
ùfu abdere , defoflìfque te r re incubare thefàuris.
N o n cenfus igitur, fed afFedus in crimine eft. Et
quamquam tota « tate c.uftodi» miierabilis fòlli-
citas avara mens tendat excubias, e qUO nulla »
poena gravior eft , fucceflorum profutura com-
pendiis anxio timore fervare ; tamen quoniam
avariti» ftudia , Se defideria cong erend i, inani
quadam voluptate pafeuntur : qui confolatio-
nem vita: prefèntis habuerunt,remunerationem
perpetuam perdiderunt.
70. PoiTumus hic tamen divitem intelligere po-
pulum Judieorum, vel ha:reticos, vel certe mundi
philoiophos, qui ubertate verborum, Se quo-
dam ambitioià: facundiic patrimonio d e leg a ti,
fimplicitatem v e re fidei iiipergreffi , thefàuros
inutiles condiderunt. Nonne tibi videtur ha:re-
ticus aliquis, cùm audis eum de generatione D o mini
juxta ufum fieculi difputantem , dives in
verbis , pauper in viribus ? Qui putat fe in hoc
tempore locupletes habere divitiasrfed in futuro
egeftatem fua: fidei recognofcet ; cibumque
perfidix ,f quem prefenti retate ruclaverit,ieter- f
no fidei commaceratus jejunio , cauiàm tanti
feiet eflefupplicii. Eritque tempus, ut rifùs fuos
lugeant, g qui d id a noltra nunc rident. Quibus g
bene dicetur :
V a ehm bene v o b is d ix e r in t omnes homines. %i(.
71. Nonne tibi videtur his d ice re, qui dudum
in*Ariminenfi concilio perfida: prevaricationis *
audores, dum imperatoris gratiam fequuntur,
D e i gratiam perdiderunt ? Qui cùm piacere po-
tentibus aucupantur, maledido iè perpetuo fub-
didere,-
j i . Ergo iàndus Mattha:us premiis ad virtu-
tem Se fidem populos provocavit : h lc etiam à
criminibus atque peccatis futurorum fupplicio-
rum denuntiatione deterruit, qui non otiofe plu-
rimorum fadorum cadeftium enumeratione pro-
greiTus,ad benedidionum locum ferius venit ■ ut
populos divinorum miraculis roboratos, ultra
Legis tramitem virtutum progredi veftigiis edo-
ceret. ^ Fuerit cavendum illic,ubi adhuc infirmje 6
plebis corda nutabant : hic tubx clangore exci-
tanda virtus fuit. D o c e th o c libri hujus , q u * in
procemiis, Se qu^ in proceifu fermonis aperitur
orario. Illic qui infirmi funt, adhuc quodam L egis
la d e potantur 5 & ideo per Legis tramitem
ducunturad gratiam : audiunt qua: Legis funt,
ut ultra Legem,Legem fequendo procedant:hlc
Ecclefia fundatior non la d e imbuitur, fèd cibo
f. Cod. Gem. & Prat- quempre, fatietate rullaverit.
g . MIT. non p au ci,n ec infei. nota;, qui dieta nofiranon credunt.
*■ Celebre illud eft Arimincnfc Confilium anno C b r illi j j p .
celebratum , cui interfuere ex arrianis oitoginca , ex catholicis
trecenti quinquaginta epifeopi. H i cùm initio Nicarnam fidem
ftrenue propugnaiTent, ab ea tandem leu v i , feu minis , feu dolis,
aut majoribus Conftantii imperatoris proiniifis a lle d li, ad arria-
nas partes mifcrè dcfecerunc. Veruni de bis fufius cpift. ad Marceli.
& de Bali li ci s non tradendis.
h. ItamiT. Sc edit. Amerb. nifi quod in'hac . duobufque mif.
le g itu r , F u it, pro Fuerit. Edit, vero Era. G ill. & Rom. Fuitea*
nendum illic. Force ut opponercntur inter fe canttis ac tubx clangor.
At cavendum eò ponitur ,-quod fupcrius d idum eft populos
à Macellaro prarmiis ad fidem elfe invicatos«
1 3 7 3
vefeitur j cibus enim validior eft caritas. Deni.
que inter tria m axima, fidem, ipem, caritatem,
major eft caritas.
73. Ordinatur igitur caritas, cùm dicitur : Vili*
gite inimteos veßros ; ut compleatur illud Ecclefia:,
quod ante jam didum eft : Ordinate in me caritatem.
Ordinatur enim caritas, cùm caritatis p re -
cepta formantur. Videquam ab altioribus cce-
p e r it , Se Legem poft benedidionis Evangelica:
terga rejecerit. Lex viciffitudinem imperatultio-
nis, Evangelium inimicitiis caritatem, benignita-
tem odiis, vota maledidis, fubfidia periequenti-
bus, patientiam efurientibus, Se gratiam remu-
nerationis impertit. Quanto athleta p e r fed io r ,
qui non ientit injuriam ?
74 . E t ne videatur Dominus L egem diflolve-
re ,in beneficiis vicem ferv at, quam negligit in
injuriis. Sed tamen dicendo : Prout vultis ut f a ci
ant vobis homines, facite & vos illis ßmiliter, vi-
ciifitudo ipfa cumulatior e ft, quandovotis adus
a :q u a tu r .N e s c i t enim virtus menfuram gratia:
: nec contenta referre quod accepe rit, vult
cumulare quod fumfit j ne inferior fit beneficio,
licet a:quetur officio. N o n enim cumulo tantum,
fed ordine Se tempore beneficia peniàntur j cùm
in beneficio pari prior fit, qui prior cccpit ; bene-
ficus enim eft qui gratiam cceperit, debitor qui
retulerit. Aliud itaque beneficium eft*beneficii
principatus; nam fi qui pecuniam redd idit,non
lo lv it gratiam , manetque debitor gratiie , etfi
jam non fit pecunia: : cur gratiam referendò pu-
tamus polle vacuari, cujus relatio accepta: magis
eft teftimonium, quàm abfòluta: ?
75. Bono itaque exemplo imbuitur chriftia-
nus ; ut non contentus jure n a tu r e , gratiam ejus
requirat. Si enim commune eft omnibus, etiam
peccatoribus , redamare : cui genus profeifionis
excelfius, ftudium quoque debet effe virtutis
uberius 3 ut diligat etiam non amantes. Nam etfi
nulla merita diligéndi ufum amoris excludant -,
non tamen virtutis excluferint. Sicut enim in eo
qui te diligit, pudet gratiam non referre ; Se gratia:
amore referenda: amor tibi ejus inolefcit
quem antea non amabas : ita etiam in eo qui non
amat,d ebes amare virtutem ; ut dum virtutem
amas, incipias eum amare quem non amas : cùm
rara Se caduca remuneratio fit amantis, fempi-
tefna virtutis.
7 6 . Quid autem tam mirum, quam percutienti
maxillam prebere alteram ? Nonne omnis indignanti
« frangi tur impetus, ira iedatur ? Nonne
fit per patientiam, ut fua amplius pcenitentiare-
verberes verberantem ? Ita erit ut Se injuriam re-
péilas, Se gratiam qua:ras. A c fiepe maxima cau-
fie amoris ex iftun t, cùm patientia infoienti» ,
gratia refertur injuria:. Equidem, ut audire me
memini, vel hoc folo preffum philofophia: fu-
percilium putamus j-quod in tres partes illa libi
videtur divififle juftitiam : unam in D e um , qua:
pietas vocatunalteram in parentes,vel reliquum
humanum genus : tertiam in mortuos, ut his ex-
* . Principatus , ponitur b ic pro prineipio, five in it io , quemad-
mo<lum alibi principium pro principatu, five imperio politum rc-
perimus. V u lt ig itur S . Ambrofius eum qui prior beneficium
confert >. dupliciter. benemereri.
* . Per militem pacis, intellige hominem chriftianum. Nam hic
lo c i totius fenfus eft : fi prx lia tor ad viftum boftem interficien-
A fequiarum jufta folvantur.At verodominusjefus
Legis oracuIum,ac philofophia: faftigium fuper-
greiTus,in eos quoque qui fieièrint, pietatis por-
rexit officium. Etenim fi hoftis qui tecum bello
armifque certaverit, depofitis armis,mifericor-
diam fu» falutis adipifeitur, idque plerumque
vel contemplatione n a tu r e , vel ipfius belli jure
defertur, ut fubje&is vita tribuatur: quanto amplius
meliore religionis intuitu deferendum eft ?
N am cùm prehatorem appetire falutis caufa
B non moveat, q uid movere debet * militem pacis? *
77. Itaque illud Apoftolicum, quia Caritas fa - 1. cor. v
tìens efi, benigna efi, non amulatur..... non inflatur, 4*
in his preceptis confummatum videmus. Si pa-
tiens eft, debet patientiam verberanti; fi benigna
eft, non debet refpondere maledictis : fi non qu»-
r it qu» fua fun t, non debet refiftere diripienti : fi
non »mufiitur , odi ile non debet inimicum. Et
tamen apoftolicis divin» fuperfluunt precepta
pietatisj plus eft enim donare, quam cedere : plus
C eft amare inimicos,quam non »mulari. Q u » omnia
Dominus Se d ix it, Se fecit. Qui cùm maledi-
ceretur,nonremaledixit : cùm percuteretur,non
repercuffit : cùm defpoliaretur, non reftitit : cùm
crucifigeretur,ipfisperfècntoribus veniam poftu-
la v it , dicens : Pater , dimitte illis feccatum , quia Lue. 13.
nefeiunt quid faciunt. Criminatores fuos excufà- 3+*
bat à crimine. Illi crucem parabant, h ic falutem
Se gratiam rependebat.
78. Et tamen quoniam ftudia ipfa virtutum fi- f.
D ne remuneratione torpefcunt,&exempIum nobis
adtulit, Se mercedem ipopondit è c» Io , filios
D e i futurospollicens,quifuerintimitatores ejus.
Qui enim feftinatad premium, faftidire non debet
exemplum ; quia quanto precellentius pr»-
imium, tanto impenfius officium. Quanta autem
mifericordi» merces, qu»in jus divin» adoptio-
nis adfeifeitur ? Sequere igitur mifèricordiam,
ut merearis gratiam,
. 79. Late patet benignitas D e i : fuper ingratos y.ò6.
E pluit,malis foecunda non negat terra proventus.
Idem mundi fol facrilegos religiofofque pariter
illuminat. A u t ut myfticeifta pendamus; pro-
pheticis populum Jud»orum Dominus pluviis
irrigavit, Se folis »terni refulfit radiis, etiam non
merentibus. Sed quoniam illi mundano rore ma-
duerunt, E cclefia De i ad c»Iefte lumen adfeifei-
tur 5 ita tamen ut illis quoque miièricordi» fi
credant, prerogativa fèrvetur.
80. Addidit, non temere judicandum 5 ne cùm ?. i7.
F fui confcius ipfe » d e lid i, in alterum cogaris a
ferre fèritentiani.
81. Magna etiam difciplina} ut de infru<ftuofis 1 - 44.
fruduofa non q n » r a s ,n e c de inculrisproventum
fcecunditatis exfpedes. Unicuique enim fua
cultura dat frudus. In fpinis iftius mundi ficus illa
non poteft reperiri, qu» quia fcecundis frudibns
melior eft, bene fpecies ei refurredionis aptatur:
vel quia ut legifti : Ficus dederunt grojfos fuos; quod cant.
immaturus , Se inutilis, Se caducus in Synagoga
frudus ante preceffit: vel quia immatura vita
dum non co impellicur, quod fiia ipfius vita ab codem oppugnata
fit , nihil effe deberc quod chriftianum com'moveat ad ultionem.
a. Rom. edit. delicti , dum alterum judic.xs , in te ip/'um co"¡tris
ferre fententiam. Optime , fi fenfum fpeiftcs. Ac vero dilTentiunt
omnes nilf- ac vet. edit. Nobifcum autem coiifenciunt, excepco
quod p ro , cogaris, ut habetur in mlf. prxfenun edit. cogttavens.