t ' s-
f . <.
& s-
Ephef. j . 17
t i« , firn noftrorum ofFenfus armorum, à legio- -
num fuarum nos focietate fecernac.
Fuit, inquit, in diebus Herodis regis Iudxa , fa cerdos
quidam nomine Zacbarias de vice Abia : &
uxor ejus de fiiiabus Aaron , & nomen ejus Elizabeth.
Et erant ambo jufti, incedentes in onìnibus mandati
s , dr jufiifica tionibtis Domini fine querela.
15. D o c e t nos Scripcura divina non folum mo-
res in iis qui pr«dicabiles fune, lèd etiam paren-
tes oportere laudari j ut veluti tranfmifla imma-
c u la ta puritatis hereditas in iis quos volumus
laudare, pra:cellat. Qua: enim alia intendo hoc
loco iandi Evangelifta^nifi ut iandusjohanries
Baptiita nobilitetur parentibus, miraculis, mo-
ribus , munere , paffione ? Sic etiam iàndi Samuel
mater Anna laudatur : fic IÌaac à parenti-
bus nobilitatem pietatis a c cepit, quam pofteris
dereliquit. Sacerdos itaque Za charia s , nec fb-
lum iàcerdos ,ied etiam de vice Abia, id eft, no-
bilis inter fuperiores familias.
16. Et uxor, inquit, <?j#s de fiiiabus Aaron. Non
folum igitur à parentibus, fed etiam à majoribus
iàndijohannis nobilitas propagatur 5 non ià:ciliari
poteilate fublimis, fed religionis fucceflìone
venerabilis. Tales enim majores habere debuit
pra:nunrius Chriiti ;Ut non repente cpnceptam,
Ìed à majoribus acceptafn , & ipio infufam jure
natune predicare fidem Dominici videretur ad-
ventus.
17. Erant, inquit, ambo ju ft i, incedentes in omnibus
m andatisi 'jufiificationibus Dominifine querela.
Quid ad hoc referunt qui peccatis luis iòla-
tia pra:ferentes, fine peccatis frequentibus hominem
putant elle non p o lle , & utuntur verfi-
L- culo ; quia fcriptum eft in Job : Nemo mundus à
fior de, nec f i una die vita ejus f i t in terra, numerofi
menjes ejus ab ipfio ? Quibus relpondendum eft,
prius ut quid fit hominem fine peccato elle de-
finiant : utrum-numquam omriino peccafle,an
defiiflè peccare ? Si enim hoc putant fine peccato
elle , a defiifle peccare : & ipie confentio
}■ Omnes enim peccaverunt, & egentgloria Dei. Sin
autem eum , qui veterem errorem correxerit,
& in eam Ce vita: transformaverit qualitatem,
ut temperet à peccato, negant abftinereà delic-
tis,non polTum in eorum convenire fententiamj
cùm legamus : Quia fic Dominus dilexit Ecclefiam
' .... ut exhibeatfìbi ipfe gloriofam, & non habentem
maculam, aut rugam, aut al/quid ejufmodi : fed ut
f it fancia, & immaculata. Nam cùm Ecclefia ex
gentibus, hoc e f t , ex peccatoribus congregata
f i t , quomodo ex maculatis immaculata poteft
elle ; nifi primo per D e i gratiam, quod abiuta à
d e lid o fit: deinde quod per qualitatem non pec-
candi abftineatà delidis? Ita nec ab initio immaculata
j humana: enim hoc impoffibile eft natura:
: fed per De i gratiam & qualitatem fu i, quia
jam non p e c c a t , fit ut immaculata videatur.
18. N e c otiole juftos ante Deum dixit^ince-
dentes in mandatis & juftificationibus Domini :
I. in quo Patrem omnipotentem, & F ilium comprehendit.
a. Rom. edic. numquam omnino peccajfe. Getcra:, acmlT. omnes,
defiijfe peccare , ex quibus verbis ut depellarur ambiguitas iocum
intellige ifto lenfu : S i dicane euin efle fine peccato, qui peccare
defieric, de hac definitione ipfis adientior, cùm alia in liomines
quadrare nequear. Sed fi prarcerca contendane qui rcccflcrit à prio-
zibus peccaus, in pofterum ab iifdexn aut aliis abftincre non polle,
Filium effe qui legem tulerit,man-
.data pnefcripierit, etiam fandus Lucas Evan- £»«. fi.47.
gelifta declarat. Et bene juftos ante Deum5 non
enim omnis qui juftus eft ante homines, juftus
eft ante Deum. Aliter vident homines, aliter vid
e i D e u s homines in fa c ie , Deus in corde. Et
ideo fieri poteft ut aliquis , afFedata bonitate
populari juftus videatur mihi: juftus autem ante
Deum non f i t , fi juftitia non ex mentis fimpli-
j citate formetur, ièd adulatione fimuletur ; abfi.
condita enim in ea homo non poterit deprehen-
dere. P e r fed a igitur laus eft,ante Deum juftum
elle. Unde & Apoftolus : Cujus laus, inq uit, non R0m. ì;
ex hominibus,ftd ex Deo eft. Beatus piane ille qui
in conlpedu De i juftus eft. Beatus ille, de quo
Dominus dignatur dicere : Ecce vere ifraelita, in Whm. t
quo dolusnon eft; verus enim Ifraelita, qui Deum 47-
v idet,Sc videri le novit à D e o , & ipfi exhibet
cordis occulta. Solus enim p e r fed io r , qui ab eo
^ probatur, qui non poteft falli: Judicia enim Do- pßi. lS
mìni vera : judicia autem hominum fiepe fallun- >o.
tur j ut injuftis juftitix gratiam frequenter
adlcribant,& juftum aut odio perfequantur, aut
mendacio decolorent. Novit autem Dominus im- pfai.ì(,
maculatorum vias ; nec pro peccatore laudabi- 18
lem , nec pro laudabili peccatorem : ìed unum-
quemque pro competentium judicat ratione
meritorumjdem eft enim arbiter mentis & fadi.
Divina namque judicia meritum jufti ex mentis
■j h ab itu , non aliquo fadorum exitu metiuntur.
P le rum q u e enim aut bona mens fad i repre-
henfibiìis exitu deformatur: aut improba c o g itano
fad i alicujus decore velatur. Sed etiam
quod bene feceris, fi male cogitaveris * divino
judicio non poteft comprobari. Scriptum eft
enim : Iuftè quod juftum éft perfequeris. Nam nifi d 1m.1i.
efiet ut juftum injuftè faceres,numquam didum 1S-
efiet : iuftè quod juftum eft perfequeris. E t certe
polle juftum injufte fieri docuit nos iple Salva-
? tor dicens: CÌtmfeceris eleemofynam, noli tuba cane- Mutili (.
re ante te. E t , cùm oratis, non eritis ficut hypocrita.
Bonum eft enim milèricordia, bonum eft orario :
fed poteft injufte fieri, fi jadantia: causä aliquis
pauperi largiatur, ut videatur ab hominibus.
19. Unde landus Evangelifta non Iblum juftos
ante Deum, & incedentes in mandatis omnibus,
& juftificationibus Domini : led etiam fine querela
incedentes ait. Quod mire cum prophetico
congruit did o, quo fandus Salomon in Prover-
j biis ufus eft dicens : Provide bona femper coram Prw y 4-
Deo, dr coram hominibus. Nu lla ergo querela eft,
ubi & mentis bonitas con cord at, & fadi. E t
plerumque juftitia durior hominum querelam
excitar.
2,0. Quam vero congruat verborum iplà dif-
t in d io , & ordo conveniat, diligenter adverte.
Incedentes, inquit, in omnibus m a n d a tis i juftificationibus
Domini. Prius enim mandatum, lècun-
da eft juftificatio. Itaque cùm mandatis cariefti-
bus obedimus, in mandatis incedimus Domini :
I id vero penicus inficior. Ceterum non levia & quotidiana , fed
1 gravia peccata , qualia flint qua: lànftificantem gratiam exclu-
I d u nt, h ic intelligenda eiTe manifefìum eli ; cùm ipfc miferam
I hanc peccandi, quoad ilto corpore mortis liberemur, necclfita-
tem paflìm agnolcat. Et certe quam pulcrc ipfi cum Augullino
hac in parte conveniat, à nobis jam fu it obfervatum.
cüm judicamus , & congrue judicamus, tenere j
Domini juftificariones videmur.
21. Plena igitur laudatio eft qua: genus, mores,
officium,fadum Judicium comprehendit. G e nus
in majoribus, mores in «quítate, officium in
facerdotio, fadum in mandato, in juftificatione
judicium.
FaCtum eft autem, cum facerdotio fungeretur Zacharias
in ordine vicis fiua ante dominum Deumt
fecundum confuetudinem facerdotii, forte exiit ut in-
cenfium poneret ingreffus in templum Domini : dr
omnis populus foris orabat hora incenfi.
u . Videtur h2c landusZacharias fummus defi-
gnari lacerdos} q uia, ficut ledum eft a de prio-
re tabernáculo in quod femper intrabant facer-
dotes minifteria confummantes, non uno tan-
tum anni tempore intrabant in templum f in
fecundo autem femel in anno fingularis fummus
facerdos non fine languine, quem offerret pro
fe, & populi delidis. H ic eft ille fummus lacer- (
dos, qui adhuc lorte qu«riturj quia verus adhuc
ignoratur: qui enim lorte legitur,humano judicio
non comprehenditur. Ille igitur qu«reba-
tu r , & alius figurabatur. Ille quierebatur verus
in «ternum facerdos , cui dicitur :Tu esfacerdos
in Aternum: qui non hoftiarum cruore, led proprio
languine Patrem Deum generi reconcilia-
ret humano. Sed tune fanguis fundebatur in ipe-
c ie , & in ipecie facerdos ordinabatur : nunc
quia veritas venit, relinquamus ípeciem , veri-]
tatem fequamur. Et tune quidem vices erant,
nunc autem eft perpetuitas.b Erat e rg o ,& certe
erat cujus vices etiam gerebantur.
23. Sorte ergo legebatur, ut introiret in templum
lacerdos. Si igitur in typo nulluS poterat
teftis adhiberi,quid aliud fignificabatur,nifi eum
läcerdotem effe venturum, cujus lacrificium non
eflet commune cum ceteris: qui denique non in
manufadis templis facrificaret pro nobis , fed
in fui corporis templo noftra peccata vacuaret.
Sorte ergo qu«rebatur facerdos. Ideo fortafle
& milites veftimenta Domini fortiebantur, ut
quoniam in templo fuo pro nobis Dominus de-
ferre lacrificium pr«parabat, circa ipfum quo-
que lortis agitatio pr«ceptum Legis impleret.
Propter quod a it: Non veni Legem fiolvere,fed ada.
Rem. edic. In priore tabernáculo femper intrabant facerdotes
minißeria confummantes: infecundo autem & c . Antedi:. atqucmlT.
addunt. . . . confummantes, uno tantum anni tempore intrabant in
templum & c . MIT. nonnulli.. . intrabat in templum. Denique uni-
cus Clarom. poA vocem, confummantes, negationem habet, quem
licet recentiorem fequi vifum eft , cum fenfum prac fe ferat expe-
diciorem. Non tarnen omnino difpliccnt qui legunt, intrabat, &c.
ut teferatur ad liimmum facerdotcm : fed fic etiam videtur in ferenda
negatio- Tandem fi de facerdocibus inferioribus intelligas,
& malis amandare negationem , dicendum erit Ambrofium in ea
iententia fu ifle , viceni cujufquc familia: ad miniftrandum in templo
femel tantum in anno redi ille ¡ cum tarnen poft ic 8 . dies
redirct, ut ex J. Scalig. obfervat Grotius in hunc locum.
b. Edit. Rom. in textu jugulaverat íéquentia : Erat ergo , &
certeerat cujus vices etiam gerebantur: qua: nos in fuum locum vet.
edit. & mlT. omnium audtoritace reftittiimus.
*• Sortium ulum in veteri Teftamento frequentem fuifle igno-
rat nemo. Sed nec ab Auguft. epift. al. 180. nunc z i8 . idem
ufus in novo plane repudiatur, & in Conc. Barccl- ann. S9 9 -
can. ;. comprobatur. At forte mirabitur aliquis feripfiffe Ambrofium
noftrum fortem idcirco ii l ic adhibitam e lfe , ne apefioli
electio a mandato discrepare legis veteris videretur. Difficultas autem
inde o r itu r , quod jam tune hujufmodi legales obfervationes
in defuetudinem abiifle ccnleantur. A t relato hoc ipfo I0C0 V e nerabilis
Beda in Adla apoftolorum objedlioni occurrit ad eum
modum : Matthias ante pentecoßen, in q u i t , ordinatus forte qustri-
fnr; quia fcilicet nondum trat plenitudo Spiritus fancli ejfufa. Uflde
l implere. Certe ut iple e ile t , qui & exfpe&atus in
veteri Teftamento, & mandato D e i videretur
ele<ftus. Denique & fuper apoftolum Matthiam ah. i. tc.
* fors cecidit , ne apoftoli eleétio à mandato
dilcrepare legis veteris videretur.
Apparuit autem illi Angelus Domini ftans à dex- f. n.
tris altaris incenfi.
24. N o n immerito Angelus videtur in tempio; Aug. epiß.
quia veri Sacerdotis jam nuntiabatur adventus,
1 & celefte lacrificium paraba tur,in quo Angeli
miniftrarent. Et bene apparuifie dicitur e i , qui
eum repente conlpexit. Et hoc ipecialiter aut de
Angelis , aut de D e o Scriptura divina tenere
confuevit; ut quod non poteft prævideri, ap-
parere dicatur 5 fic enim habes: Apparuit Deus G e n .u .t .
Abraha ad ilicem Mambre. Nam qui ante non
prælèntitür, lèd repentino videtur adfpe&u, apparare
memoratur. N o n enim fimiliter fenfibi-
lia v id en tu r ,& is in cujus voluntatec fitum eft c
; videri, & cujus natura: eft non videri, volunta-
tis videri. Nam fi non v u lt , non Videtur: fi vulr,
videturj Apparuit enim Deus Abrahæ, quia vo-
luit : alii, qu iano lu it, non apparuit. Vifum eft
etiam Stephano, cùm lapidaretur à pöpulo,ape- aæ. 7 . //.
riri cælum : vifus eft etiam Jefus ftans ad dexte-
ram Dei j & non eft vilus à populo. Vidit ElaiaS E/ai■6- l-
dominum Sab aoth, fed alius videra non potuitj
quia cui placuit, apparuit.
25. Et quid de hominibus loquimur,cùm etiam
) * de ipfis cæleftibus virtutibus & poteftatibus *
legerimUs,quia Deum nemo vidit umquam ? Et ad- lehan. 1.
didit, quod ultra cæleftes eft poteftates : 'Vn'tge- ibidem,
nitus Filius qui eft infinu Patris, ipfe enarravit. A ut
adquiefeatur igitur necelfe e f t , fi D eum Patrem
nemo vidit umquam,Filium vifum eile in veteri
Teftamento • & definant hæretici ex Virgine ei
principium dare, qui antequam nafeeretur ex
Virgine, videbatur : aut certe refelli non poteft,
vel Patrem, vel Filium, vel certe Spiritum lane- Aug. loco
? tum (d fi tarnen eft Spiritus fan£li vifio ) ea ipecie ciut0^
videri, quam voluntas elegerit, non natura for-
maverit j quoniam Spiritum quoque vifum ac- Matth, j.
cepimus in columba. Et ideo Deum nemo vidit 1
umquam j quia eam quæ in De o habitat plenitu-
dinem divinitatis nemo con lp exit, nemo mente
aut oculis comprehendit. Vidit enim ad utrum-
I fic colligit : Donee veritas compleretur , figurant lieuit exerceri. In -
I de eft quod Matthias qui ante pintecoften òrdinatur , forte quaritur.
! Ec hoc in pofterioribus co confirmât, quod poftea in cle äionc
I • diaConorum nulla fors memoreciu incerveuille. Addi etiam po- ccft id forte eo modo peradum e lfe , ut ne judseis recens ad fidem '
I converfis offenfionis daretur occafio , quam iplam ob caufam
I Aduum 16. narracur Apoftolus Timothcum patre gentili natum
circumcidilfe. Adi fis ThomaflÎnuitï Difc ip l. Eccl. üb. t . cap. 14.
c. Sic omnes mlf. ac vet. edit. Rom. vero locum contraxic in
I hanc formam , fitum eft videri , natura vero eft non videri.
* . Cùm nemo catholicUs ambigerc pöflit , quin beati Angeli
lem per videant faciem Patris , inteiligcndus hic locus de vifione ,
■ ut vocant, csmprehenfiva. Quod quidem ipfe D o d o r fatis aperte
I lignificar , dum infra fu b d it , plenitudinem divinitatis nemo confpe-
■ x i t , nemo mente aut oculis comprehendit. Neque vëro aliter äCci—
I piendum eft quod ait Chryfoftomus : t’ml ttiv ’&t» 0' @tit
11’ f/sioi 0 eftyiïraf , «M« iMi ATjiAoi uJbi itre ÄgxtfytAci. Nam
in fequencibus haud ambiguis verbis le iplè cxponic, ubi d ic it ,
I «m’ »to/ v'Jiis tiJir eii 0' Citi. Er infra eidem Filio tribuit fo l i ,
! (¿xfttfiT v ¡tnifts ütTtt I d. Rom. edit. fola ,f i tarnen & Spiritus fanclus vifus eft. Id au-
I tCm autumamus eo fenfu intclligéndum qiio Sy T h om . 1. part,
quxft. 4 ;. ar. 7 . ad 6. negat in vet. Teftamento fadam fuifle
Spiritus fan d i vifibilem miflionem. Alioquin enim tres perfonas
I Ss. T r in ita tis Abrahamo apparuifie liquido in libris de codera
Patriarcha , Sc alibi tradii hic nofter Ambrofius.
l u i iîj