Saniti Ambrofii
11
li I i
7 7 9 o a i i o t i x t l u i u i u i I I y o o
Mittum fclus eft tentibus , ut illos amulentur. E tA fibi legem Domim,prophetarumoracula,Tefta-
' ' ' v ' *- ’■* '' nientum- novum D omini vindicaret tunc demum
excruciari nimio coepit affedu , pofteainfra
: Vobis enim dico gentibus: quamdiu ego fum
gentium Apofiolus , minifterium meum illufirabo , f i
quo modo amuler carnem me um, (fi falvos faciam
ali quo s ex ipfisi hoc eft,, afficiam cameni meam.
Denique griecus habet.Nam & h ic :
juÀ òr habet j /¿titTs (y\Xx tv 5
moiouZrcLc, i b i aiofutu j hoc e f t , noli malignos in
¿emdationem excitare ; quoniam illi non de bo-
n o , fed de malo certant.
quam ie repudiatum efle cognovit. Denique-fi
videat gentilium cxremonias, non movetur : fi
audiat profedum Ecclefia:,cruciatur miferaque
torquetur invidift. Completur ergo injudiea: Et
ego in amulationem eos exc'ttabo in non gente.
7. » Accedit ad cruciatus gravioris ¡rrumnam,
quod ex gentibus peccatores fibi videntur efle
i
H Quid eft in amulationem excitare» Exem- B prtelatiI qui ne gentis quidem, alicnjufve natio.
lofiLppffomflS aperiamu?: Inteiriperantes mu- aH'i««!i*k-*W«m'omflts-.c6Sertä»tt
ieres quaedam fon t, qua: àliorumcqnjugum corda
follici rant : quóscùm confuecudini lua:, pro-
b rsque fubdidermt,non cbiitentx erroris fui habere
fecretum, ftudent'cpram jugalibqs'qorum
fuum ja tiare flagitiuni •, ut.eas in zeliim fui exci-
ten t & inftamment,triumphum quemdam.de dolore
nis nomen adtollant. Ñam omnis congregatio
cujufque regionis nomen fibi vindicare cpnfue-,
v i t , ut A g y p t i i , A th iop e s , S y r i, J u d e i , Arabes
, provincie fu e terrarumque luaritm vóéa-
bülum p re fe ru n t: nos de di-verfts populis congregad
, voeabulum nobisunius gentis non pof.
íumus ufurpare j Se ideo quia nomen non hÜbet
bamus in terris , de c e lo accepimus , ut Chrifti
probarum mentium 8c commotione cap tan- . , a - . .
tes ; Q\ix iemulatione feminea thori proprii con- populus diceremur. Sed hoc gentilis itultitiam
tumeliam non ferentes, folvunt compiaciti vin- C putatjudams opprobrium.Verum eft ergo quod
cla con iu g ii, a aut quotidiana rixa decertant j fcriptum eft, quia ultus eft D.eus propriam confitque
ex aunulatione difcordia , ex diflenfione tumeliam., E cclefiam fibi ex non gente quxrendiffidium,
quo domus tota turbetur. Exemplo do 5 & earn e x gente infipiente, vetuftoilli atque
igitur proterva: mulieris cognofce qui legis, parr regali populo profferendo. Qua: fit gens mfites
effe nequiffime deteftabilifque verfutix , im- piens.quae prelata f it , audidicentem : grnniam
t u b i i k u u i u i u m » v i v v v . ™ - . . . — j ■ —--------------- , - - - - . ± I r a - . r ■ — XJ
pròba emulatione alterius animam commovere: fiulta mundi elegit Deus , ut confunaatfaplentes. u t
• U UV WUW , u t iu v . p ^ _ T> 1 I * J*
1 prava emulatio, q u e bonorum fubintrat fieculo ßultus fiat ,u t fit faptens. Kedaiclit ergo
iq u e effe zelum , aliud parazelum. H e c eft iterum : Si quis videtur inter vos fupiens effe in bo:c
1 1______ hMisbpl RR /?* f,.misne aliud R^flflinir p rvo.
,enim
afFedum:qua etiamjudeus erravit b qui ä vero & non intulit Dominus emulatioms commymo^
bono Evangelice difcipline innere , devia Legis D nem 3 ut eflet non in forma imitatioms , fed in
Philip. 5,6. iemulatione, deflexit j ficut de ie Apoftolus a i t , peena iniquitatis.
8. Denique latinus interpres volens diftindio*
nem facere inter emulationem virtutis, & emu*
lationem offenfionis, ait : N um q u id am u lam u r Do- ibidem,
m in o ? H o c eft,numquid Domino ofFenfionem to --
emulationis. ii^erimus , ut de iis edamus, q u e
immolata fimulacris funt-ficut Judei, cum facri-
ficando fimulacris exafperaverunt? Quod fi inter
homines excitande emulationis ofFendit inten^-
quod fecundum emulationem Legis perfequer
.-batiir Ecclefiam Chrifti.
- 6. Ergo quamvisDeus nofter ingratis Judeo-^
rum offenderetur frequenter affedibus & quere-
lis • tarnen adfumtum femel & eledum fibi popu-
lum minime relinquebat: fed Synagoga tantu.m
meretrix pmeax irritare eum ccepitin emulatio».
jiis am a r itftn em , prevaricationis fe mifeendo ..
fiacrilegiis. Denique dixit adfacerdotem A a ro n : E do,&frequenter perfona exafperati fupenor m-
■ Fac nobis deos auos adoremus; & vituli caput adot- yenitur I c quod incentoria emulationis fraud*
ja r e cceperunt. Unde per canticum magnum efle confuevit j cujus ftultitie eft majeftatem irri;
Moyfi Dominus in ore ipfius refultavit dicens :
Jpfi excitaverunt me in amulationem in non Deo ,
irritaverunt me in fimulacris fiuis-: ego autem excitaba
eos in amulationem in non gente •> in natione insipiente
irntabo eos. En quomodo Dominus con-
demnavit Synagoge meretricios mores, quo ip.
-Ibrum in eosyerfìitiam retorqueret - & fuo affitare
divinam,& offendiculo emulationis incefce-
r e , ubi nulla ultionis eft difficultas
9. N o n debemus igitur malignis emulandi ad-
verfum nos acúleos miniftrare, qui etiam. non
laceifiti, invidie itimulis excitantur, ut noceantj
ficut Cain fratrem occidit,, quia magis illius fa-
çrificium acceptum e f fe t ,quam quodipfe putai
W l U l l i ------------------I-------------- J ------------------- . „ * • ■ . * A T I
cerentur in°-enio, qui dominum Deum fuum a p .verat offerendum.. In quo non emuiatus Abel,:
-quo idfumc■i fru erah.c , g ra vi:bi_u_s.rl.a crilegiis refuta. Cr*A inTrirlnc r*ra»I:irinnis erra riam frp lp ft’f*
runt, deos fibi quos;cdlerent eligentes: adfumens
e cdhtrario fibi Ecclefiam, de profanisijSquifn
prtelatam fibi fineXeg e l fine gratia Jud^orum.
popuiusingemifceret; atqueeqamplius in atmiv
lationem'illorumexcitaretur aftucuis, quo vilio-
ran! facia eifet eleilio, Nam ante quo afficere.
turilIepopulHsnon,habebatiCumfqlum.feaDoi..
vmino. confideraret eleftum, Obi.Ker.q-advertit
adfcitam ex nationibus coavenam plebem q u i
Rom. MÎT. autem Vi£l-, Sc Colb. cum vet.
t quotidiana, vita decertant. A lii plurc s, aut
. a. Sic e li:
editi in margine : aut
quotidiana vita decermi
fa. Edic.ant. & R a
botto Evangelici difcipli
. auxdam. cum R e g . . .
>m. cum miT. V a t. Colb. & V ici- qui à vero
a , devia Legis amulatione, deflexit. Parif.
difciplini devins, Legis Sec. Oinnium }
fed invidus Cain prelationis gratiam fcelefto
parricidio perfecutus eft. N o n enim illefratris
voluit obumbrare facrificium, fed fervare facri-
ficii difciplinam; ut primitias nulla defidia mo-
raretur,necaliquainufusproprios derivata ufur-
patione violaret. Saul quoque triumphatorem
Paleftinorum David prophetam., & proprie
coniervatorem falutis,.juvencularum fibifermo-
.ne prelatum tentavit infidiis ,xteli jaculo paravit
oc c id ere} ac pene fanguinem generi fuderat inuti
putaims ,.optimc quaiuor a lii quos fecuti fiunus..
c. Edit Rom. invenitur, iucentori tmnlationis &,c. A lia ;, invenj-
tur, incentoria amulationis : M(T. omnes . . . . quod inctntoria & c
I Et certc parcicula , quod, videtur omnino necclfaria conftru£iioiy.
Voccm autem , incentoria, fniflc tunc tempotis pro caufa qua: ad
,al iquid inceiidcret, ufurpatam cx i Aimamus. -v.?
781 in Pfalmum X X X V I . Enarratio.
npcent ìs , nifi vulnus ille ?finuati corporis inflec- A venerit, qui femiaat verbtim, animam t
7 8 2
tioneelufiflet. Q u e ibi malitia, fijuvencule di-
xerunt: Saul in millibus, David in de ccm millibus ?
Quam atrox autem invidia regis S a u l, qui ier-
moniserrorem in innocentis exitium derivavit.
10. Ne que amulatus, inquit,/«m'j facierites ini-
quitatem. N o n repetivit q uod d ixe ra t, ied mu-
c a v it; aliud eft enim fubemulari, aliud emula-
r i : fubemulatio aitutiam hab e t, emulatio fimveniat
preparatali! 5 ne fupra inculta cordis tui
décidât fenien, & veniant aves c e l i , & diripiant '
quod fueritfeminatum. Q u e fit ergo terra, audi
dicentem : Ecceexiit qui feminatgeminare agrum tue. %.
fuum : & dum feminat^aliud ceciditfccus viam^aliud & fafupra
petram, aliudfupra terram bonam Jfiuod ibidem it.-
autem fupra terram bonam , ii funt qui in corde bono
audiente s verbum retinent, & f r uttum adferunt per
phcitatem. Sed tarnen etiam ìpfa cauta debet patientiam. Mundum fit ergb cor tiuun munda.
eile.fimphcicas & p ró v id a , ut noverit quid ca- B fit anima tu a , ut frutftum bonitatis poifis adfer
vendimi fit N eque enim otiofe didum eft : Efiote r e , hoc eft, g ra d e fpiritalis. Bonitas enim fruca
fr u t t firtet fpYtìPTetfie fit* ilm t ih r * e fintt- . . . . n /I . r r\ • r. />
Videtur autem etiam alio loco diftinctionem fub. fune- fru d u s , quorum dividi/ paftimur ub^r *
». emulationis Scnptura feciife, cimi d ic it .-Etau- tate fatiamur. In hac terra vitemillam frudife’
feretur zelus Ephram, & tmmtct Iudaperibunt. Non ram juftus N o e plantavit,& de frudu eius bibir
er.it amulus Ephram luda , & Iudas non 'vexabit acque intimo corde folutuseft-quaiido eum laul
Ephram. Alibi autem habes : Sic (fi vo s , quoniam dabili pietatis amidu induit virtutum fuaruni
amulatores efiis ft iritalium ad adificationem E cele- C geminata pofteritas. Alio quoque loco nobis
f a , quante ut abundetis■ Amula tores prò bonis r iftas Propheta fandusdivitias demonftravit qui-
H B p ° f l i i t , e m u l u m prò ob- bus erat dives in#C h r ifto , & omnibus q u e ad' viliquo
& invido.
11. Primum eft e r g o , ne m alignos ad emula-
tionis malignitatem laceffás: fecundum, ut non
eniulerisiniquiratemfacientes.Plerumqueenim
videntes pii fraude aliquos Se aftutia quefiíFe dividas,
& pervenifle ad honores,emulatione de-
formi, vias eorum fequi geftiuntj ut. a*d dividas
tam eternamconducerent,abundabat. E tre vera
quis d itiór, quam qui dives in Domino eft ; ut
poifit dicere: In v ia tefiimoniorum tttorumdeletfa-
tus fum , quafi in omnibus d/vitiis ? Quid enim
poterat deefle viro,qui celeftibusditabaturora-
culis? E t ideo fuadet hoc pfalmo, ut thefaurum
illuni nobis queramus eternum , Se deledado^
fidionores fimiliarte perveniant, v e lili contra-D nem ejus acquifitione capiamus.
hendo conjagto^cmciimfcribant adolefcetìtiiksi 13. Hcóque ait: beUS anin Vomim,ó- ditbiftiii
Quid en:n: prode il, cum ip fe divina- ic omiiis ferìtioties cordis tui. Quaré non dixit Ciias-1» fed
g. loria fecul1a ristt am, q* iiàm• f•c en■ urm rc itoare_ i.c a_ t,’5 c ■ e.o r0d is tui1p-e--t-i-t--i-o--n- e s! Ete ràim p»»eVtHi1t.1iCo1UnVe.Or ekx&tieuriiUo-r
tamquam oleraherbarum in ipfa fpecie fui floris ris hominis interiorifque communes non funt
întercidant ? Omnis caro foenum, Se omnis glo- nec omnes probantur a Chrifto 5 quia lex carnil
ria hominis ut flos foeni. N o li ergo magnopére legi mentis frequenter répugnât! Q u e autem
perpetuum efle non poffit : noli terioris funt hoininis, qui renovatus eft Spirit
P»
efle zmulus & obliqaos noli efle contenaofas Alas petitiones Dominus betitori donat effbau!
& decertator 115 zelo. Unde.St AqnBa dixit: Noli Unde & alibi a i t : Tribuut tibt Vomims limmUm tat
comtnuri m mdignunttbm. Symmaehus* ntH-am. % cort«um, & omnes fclitioms Mas ionfirmet. Seam,
tteennddeerres.. NN oollii eerdiaamm epffllte* iimmiitwartnorr i-nimiqnumirt-aiMtisc Ssier — -».v i_ J . •
fraudis : ied efto apoftolice d o d r in e , propheti-
c e g ra tie , fandorumque virtutis imitator 5 ut
frudum feras, Se meflem bonitatis recondas, fi..
cut Joieph,qui multitudine frumenti famem diuturne
fterilitatis exclufic : ut Habacuc,qui pran-
dium mefloribus deferendo, elevatus ab Angelo
dum cor a i t , non fecundum appetentiam carnis:
Sc illas petitiones, inq uit, q u e prodeunt ex inti-
mo corde, confirmee, non q u e ex carnis hujuS
illecebra Sc voluptaribus diriguntur.
14. Revela ad Dominum -viarn tu am, (fi fpera in if- s1
eum, (fi ipfe facie/. Eteducetficut lumen jufiitiam f- ^
tu am, (fi judicium tuum fictit meridiem. H o c folo
aedi tramitisiter carpile,Se redditusterris,inter verficulo quàlis effe debeas , declaravic Quis
fevos leonum ftrepitus pio prophete dulce con- enim revelat viam fuam, nifi qui D e o occultovivium
miniftrav-it. p rum fuorum arbitro interna fui pedoris confiteli
. R e d e ergo dicit Propheta: spera in Domino, tur? Bene a i t , revela, hoc e ft, äperi confcien-
(fifac boni tatem ; (fi inhabita terram,(fi pafeeris in tiam tuam, ne eam fe cu li iftius eravet umbra
divitiis ejus. Q u e eft terra quam fuadet inhabi- vel carnis. Prorumpentia enim femina fi fuerint
tandam, nifi ànima tu a , quam bene debes exco- obumbrata, tenuantur: foli objeda pinguefeunt.
le re , frequenter fpiritalibusinarare vomeribus, Quid de feminibus loquor ? Ipfas arbufculas *
ne longo inhorrefeat firn ? Bonus enim agricola quominus fe fe in altum fubijcianr, umbra filvefquotidiana
operatione& pervigili follicitudine tris internecat, Se prohibet brachia ramofa difexercet
agrum fuum, &; propria rura euftodit j fundere. Pulcre autem dixit : Revela ad Dominum
ne devaftet ea aper de fijva , Se frudus maturos
rapcor eripiat. Ara ergo terram tuam, ut ciim
a. Edic. quardam Parif. nifi vulnus ille <emultiti corporis. Rcg . ac |
TJiuan. . . . . f i malati corporis & c . Forte quod eredi dcrinc lì
Dodorein alludere ad Iigneam illam effigierr
fuppofuifle memoratur. Sed prà-Aai
Mll. Jedionem paiam faeiunc verba , rum qi
q u * fequuntur. ,
viam tuam. quia natura hominum prona peccato
velut quoddam menti noftre velamen obquai
G ill. & aliorum
e prx cedunt, cum
f b. Omnes edic. cum ma', nonnullis. Sed cordis
Petitiones
I communes funt. Aliorum quinqué nifi', lcdior.cn-
0 p rx tu ìiM
• quia (enfili & conrextui accommodacior vifa
I Origenis quèm in pfàlinos Ambrofius plurimum imitacur , inter-
pretacìoncm magis acccdic. Ipfum conlulc Horn. i . in hunc Piai