r a t , manere non meruit. Qui autem verba D o - A
pfal. ¡$. 1. j-fljnj cuftodit, confidenter dicit : Exfpefians ex-
fpcftavi Dominum , (fi refipexit me. Adam autem
quoniam non exipectaVit Dominum ( quomodo
enim ex ipedavit cjui refugit Se ofFerre le timuit)
ideo nec Dominus eum videre dignatus eft ; ocu-
li enim Domini fuper juftos. Hunc autem eoufc
Gtn. ì-p. que videre no leb a t, ut quadrerei dicens : Adam
ubi es? Qui quxritur, pro abfente habetur. Fides
eft qua? nos reprxientat D e o , perfidia qua:
facitimpios exfulare. Nullus itaque abiens e ftB
D e o , nifi qui le abièntem fecerit. E t ideo dicit :
ai*tth.p. f ìm tifofiecundum fidem tuam ; qui enim ign o ra t,
ignorabitur. Ergo Adam quafi peccator locum
ruum fervare non potuit. D e paradiiò eje& us ,
a a in caftellum eft relégatus, ut ageret pccnitentiam.
Ac cep it dilationem, ne continuo penitus
interiret j ut iàlva fieret È va per generationem
filiorum, fidem ianfti A b e l , prophetarum gra-
tiàm, Ecclefix pofteritatem.
ì i . Sed quia per h x c redimi noluerit, S c i n£
peccato perieverandum d u c it, d e e o dicit Proli'
10. pheta : Et adbuc pufillum , (fi non erit peccator: (fi
(pii&res locum ejus, (fi non invenìes. Quomodo enim
elle poterit in futurum, cùm peccati locus diu-
turnus eilè non polfit ? H x c eft enim terra qua:
aperuit os iiium, ut lànguinem fufeiperet inno-
centis. Et ideo in hac terra locus eft peccato-
rum. P rx terit te r ra, quomodo peccatoris locus
ce«', x. 6. poterit inveniri ? Ego arbitror quod ideo firmamentum
in ter aquam 8c aquam Deus effe p rx- p
ceperit, ut à virtutibus peccata difeerneret j Se
fuperior aqua qua: laudat Dominum, quieta ma.
neret erroris,inferior peccato effet obnoxia. De-
nique illa Deum v id e t, h x c non videt : q u x iù-
per cxlos e f t , videt j qua: in abyllo , non videt.
pfal. 7 6. Unde etiam ditftum eft : Viderunt te aqua, Deus,
17 ' - viderunt te aquA, (fi timuerunt : turbata funt abyfif
i , multitudo foni tu s aquarum. Merito turbantur
abylfi fuper quas tenebrie funt deformes, & ideo
Mr.ttb. s. pacem habere non poflunt. Unde rogavit Iegio ]
J1’ dxmoniorum ut in abyffum mitteretur,&ie cum
magno tumultu prxcipitavicin fluftusjut porco-
rum gregem quem repererat, ftrangularet. Pec-
catores itaque abyffum p e tu n t, ubi caligo tenebra
rum.
v- P i zi. Manfueti autem poßidebunt terram, (fi delec-
tabuntur in multitudine pacis. M erito terram pofl
iìdent in quibus Deus ipfe requiefeit $ ficut divi-
zfaì. 66. t. no per Efaiam refultavit oraculo dicens : Super
quem requiefeam, nifi fuper humilem (fi quietum, (fi \
trementem verba mea ? Qui funt maniuéti, nifi
quos nullus ftimulus diffenfionis e x a g ita t, non
ira perturbar * non fxvitia exafperat, non rabies
crudelitaris inflammat ? Et ideo quia non v ina,
non epulas, nondivitias, fed pacem Domini di-
lexerunt in corpore conftituti 5 pro illa deleda-
tione corporalium voluptatum, qua fe putarunt
effe frauaandos, ut gratiam adipilcerentur xter-
nam, deletfabuntur in multitudine pacis, quam dominus
nofter Jeiùs in diebus fuis generi donavit
humano jficut prophetia q u x non mentita e f t ,
a. Ita edit. & lex miT. qui tamen legunt, religatus , qua: vo x feie
femper invenirur io m l f pro relegatus. At V id . Colb. & vet.
edit. in marginepraferunt, in carcere eft religatus.
b. Rom edit; lnfidiabiturpeccator jufto Sic■ Ve t. autem & mfT.
®mncs : Obfcrvabit & c . Favenc ctiam L X X . quorum verba funt
comprehendit adferens : Orietur in diebus ejusjuf vfal. 71.7.
t it ia , (fi multitudo pacis , donec extollatur luna.
Qua: igitur eft pax qua cuniftx E cclefix multipli-
catus eft populus 5 nifi illa de qua Dominus dixit :
Pacem me am relinquo vobis, pacem me am do vobis? /ohm. 14.
D ed it pacem, qui animo rum bella ièdavit. *7-
23. Sequitur : bobfervabitpeccatorjufium, (fifire- ir-12..
met fuper eum dentìbusfuis. Dominus autem irride- . b
bit eum ; quoniam profpicit quod veniat dies ejus. In-
dignantis quidem Se eftervefeentis in iracun-
diam confiietudo eft,dentibus fremere : c fed c
bet etiam cor maligni dentes iuos, qui non reio-
n are , fed lacerare confueverunt. Infidi«, commenta
, n e q u itix , dentes funt peccatoris. Infi-
diatur ergo peccator ju f to , quia invidet ; jufti
enim vita redarguir peccatorem, * quem tàcita a
majore audoritate condemnat, quam fi clara
voce loqueretur. Sed juftus timere non debet
fremitum peccatoris ; quia improbitas non poteft
effe perpetua. Infidi^ temporales funt: mu-
: nimenta autem virtutis eterna. Mors peccatoris
omnem ejus potentiam fraudemque diffolvit.
24. Plus adjicit : Ecce, inymt^gladium evagi- f. 14.-
naveruntpeccatores, extenderunt arcumfuum, u t de-
jiciant pauperem (fi inopem- Quis eft gladius p e c catoris,
nifi contrarius gladio Spiritus iàndi ?
D o cu it hunc Scripturà me gladium ; docuit
Apoftolus dicens, quia habemus loricata \u H ì ù a , Efhef. e.
(fi feutum fidei, (figaleam falutis, (fi gladium Spi- I+-
ritus, quod efi vìrbum Dei. Ergo verbum D e i o-Ja_
) dius Spiritus fancti eft. E contrario utique già-
diusfpiritus nequiffimi,verbum eftmalum. H o c
gladio Petrus apoftolus Ananiam Se Sapphiram
lèrmonis fui quafi quodam enfe percuffit : hoc
gladio Paulus Elimx adverfantidilputationibus
fuis, oculorum lumen eripuit, Se nodem cjecita-
tis infudit. Confiderà nuncmihijurgantes pec-
catores, atque acerba jadantes infoienti« Se
criminationum opprobria proferentes 5 nonne fi
eos audias dices : Gladium evaginaverunt pecca-
l tores ; quando fermo turpis tamquam de vagina
petulanti ex ore profertur, quem cohiberi par
fuit Se recondi ? Similiter ut gladius verbum De i
dicitur, Se idem fermo eft peccatoris : ita Se arcus
quem extendunt peccatores, mens eorum
e ft5& fagitta quam ja c iun t, fermo eft venena-
tus. Skutenim fagitta eft Chriftus, qui eft Verbum
Dei,cui dicitur : Pofui te ficut fagittam elee- Efai. 45.1.
tarn, qu« profertur expharetra D e i : ita iagitt«
funt perfidorum, qua: arcu quodam iniquitatis
' emiflx incautum vulnerant innocentem nifi
ignita eorum jacula feuto fidei repellantur. Et
ideo follicitus effe.debes miles in pnelio 5 quia
pugna tibi non folum adverfus carnem & fan-
guinem e f t , fed adverfus ipiàs quoque nequitias
fpiritales qua: non videntur, Abundent tibi arma
fortia D e o , ut facile poflis qua: volueris tela
depromere 5 ne pauperem te Se inermem hoftis
poflìt opprimere. Efto De o fo r t is , D e o dives
ut dicatur de te : Redemtio anima v ir i, div iti a pr»v. ij.S-
ejus. Abundato thefauro fapienti«, efto dives in
verbo Sc operibus bonis, ut poflis effe munitus.
I illa : n«©ev»(uioira/« ¿/actptaKìsr StKStmt.
c. Edit. vcc. cum cod. Vidi. & Colb. Sed habent etiam maligni
I dentes fuos, quibus & c . Rom. cum a li is , ut nos fupra.
I d. Va t. & quacuor G allic. Quem tacite magie ore condemnat.
Fuge divitiaspeccatoris ^ ne inveniat ubi vu ln e -A in igne remanebunt: illis rorabit ignis j UtHe;
ÌMittth. ¡ i.
• m
rare tepoflit. Efto mifericors, ut invulnerabilis
maneas j vel curare te poflis, fi fueris vulneratus»
Eft Se pauper quem volunt adveriàrii vulnerare,
ex ilio numero de quo Salvator dixit: Beati pau-
peres fpiritu, quoniam ipforum eft regnum calo rum.
2j. Et ideo E rame a pecca tor um intret in corda ipbræis
pueris, qui incendio fornacis ardentis ob-
jecti funt : miniftros autem impietatis ultor ignis
exuret. Væ mihi fi opus meum ar iè r it, Se laboris
hujuspatiar detrimentum ¡ Etfi falvos faciet D ominus
ièrvos fuos j fai vi erimus per fidem j fic tamen
falvi quafi per ignem : Se fi non eXurimur,
forum, & arcus eorum confringatur. Ut quemadmo- tarnen uremur. Quomodo tamen alii remaneant
d umre vertiturp ax inDe ifervu losab eisqu inon in ig n e , alii pertranfeant j alio loco nos docet
receperint benedicentium pacem: ita etiam ma- feriptura divina. Nempe in mare Rubrum delitia
peccatorum, qua jufto nocere conantur, in B merfus populus eit AEgyptiorum , tranfivit aiU
eorum perniciem revertatur j quo fuis telis Sc tem populus Hebr«orum : Moyies pertranfivir^
[ P fa l.l6 .i.
I Malach. j.
; Pfal. 6f .
ti.&feq.
vulneribus trucidentur. Sæpe enim jacula in ip-
fos qui ea je c e r in t , refunduntur. ^ Quod etiam
proximo accidit b e llo , cùm infideles & facrilegi
lacefferent aliquem in Domino confidentem, Sc
regnum ejus ereptum ire contenderent,Ecciefiis
Domini periècutionum fæva minitantes 5 ut fu-
bito ventLis oriretur , qui infidelibus excuteret
feuta de manibus ,a c tela omnium, atquemiffipr
«cipitatus eft Pharao j quoniam graviora eum
peccata merlerunt. Eo modo pr«cipitabuntur
facrilegi in lacum ignis ardentis, qui fuperba in
Deum jaftavere convicia. Sequamur ergo hic
pofiti columnam ignis ,q u x nos in hoc corpore
pofitos illuminet, Sc viam m onftret i ut in futurum
nobis nebula refrigeret noc tis : quo fievain-
cendia relevare poflimus.
lia in * peccatoris exercitum retorqueret. Adhuc C 2.7. Vide autem Scrip tura quid dicat : Arcuni
hoftis d ee rat, Se jam illi veniorum prælia ferre
non pote ran t, fuifque fpiculis fternebantur. Et
quod pejus e f t , non erant corporum graviora
vulnera illa , quam mentium •. deficiebant enim
corde,cùm Deum adversùm fe pugnare cognofi
cerent. Exierant itaque provocantes, Se de pha-
retra cordis fui adveríus populum Chriftianum
venenata perfidia: jacula proferebant : fed in caput
eorum fuá revertebatur impietas. Denique
peccatorum Dominus confringat. Arcum autem
fuum pofuitin nube,equo diluvia ceflarenf,tran-
quillitas refunderetur.Unde credendum,quia ad-
veriàrius Se malignus arcum extendit iùum , ut
quietis animis moveattempeftates,excitet flatus.
Oremus ergo ut arcum malignitatis diflolvat dominus
Deus nofter: adfit pauperiiuo Se inopi,qui
propter D e i timorem duxit non affeétandas effe
d iv itia s,n on occupandaminorum p rxd ia, non
ipfi inter iè fua perfidia funt foluti, paratafque D viduas reliétis majorum hereditatibus exnendas,
fidelibus infidias difíipavit Dominus j ut non folum
piisnocere non poffent, fed propriis auxi-
Iiis nudarentur, atque ad hoftem arma fua tran-
firent. Quanto melius non protuliffent gladium
de vagina , hoc eft , impia nequáquam verba
promfíffent ? Nam fi pro otiofo fermone reddi-
turus eft unufquifque rationem, quanto magis
verba facrilegii gravibus fuppliciisexpiabit ?
2 6. Igne nos-ex aminafti, dicit David. Ergo om.
28. Melius eft parum jufto,fuper diviti as peccato-
rum mu Ita s. N o n ergo divitix accuiàntur , fe d
divida: peccatorum j nifi forte qüia peccator dixit
: Omnia hac mihi tradita fu n t, (fi cui volo , do
illa. Deinde quoniam div itix magis facem cupi-
ditatis inflammant; Se unufquifque dum majora
defiderat ,non declinat diverticula peccatorum,
Unde Se Salvator dixit : Facite vobis amicos de
mammona iniquitatis. Iniquitatis enim cenfuseft,
ir.ie.
nes igne examinabimur. * Et Ezechiel d icit : Ecce E qu* in diaboli poteftate eft , ut cui ille volu e r it,
venit Dominus omnipotent ¡(fi quisfuftinebit diem in- conferatur. P oteft & illud intelligi : Meliti^ eftpatroitus
ejus-, autquis fuHinebitcum apparueritnobis ? rum jufto, fuper divitias peccatorum multas -,11 quia
guoniam ipfe introibitficut ignis conflatorii,b& ficut eft qui eft dives in verbis, ut funt philofophi ifalveus
lavantium -, (fi fedebitconflans (fipurgansfi- tius mundi de facrilegiis difputantes, de motu ficut
an rum (fi argentum : (fi purgabitfilios L ev i, (fi derum, de ftella Jovis ac Saturni, de generation
e fandet eosficutaurum > (fi ficut argentum, & erunt nibus hominum,de fimulacrorum cultu,de Geo-'
Domino offerentes facrificium in aquitate. Igne ergo metria, de D ia le d k a . Philofophi ergo in fermopurgabuntur
filii L e v i, igne E z e ch ie l, igne D a niel.
S e d h ie t fi per ignem examinabuntur, di-
cent tamen: T ranfivimus per ignem (fi aquam. Alii
* . Pii»nam del)gnat adverfustyrannum Eugenium atque Arbo-
gartem a Theodofio Magno commilfam , qua nihil in omn ian ti-
nnitatc magis dccantatum. D e ipfa fcripfit non folum Augufti-
s lib. s- C iv . Dei cap. x6. 6c Orofius hill. lib. 7 . cap. )j.
fed etiam gentil is poeta Claudianus in panegy. de tcrti Honorii
conlulatu : cujus poeta: h i duo ycrfus :
O nimium dilette Deo , citi militai ether,
"Et confurati venìunt ad Clajftca v en ti,
à duobus memoratis patribus referuntur. Poft hos autem eamdem
T heodoiii v iftoriam certatim celcbravere ecclefiaftici fcriptores. .
* . Peccatoris, hoc e l i , d iabo li; eum enim tum alibi hac voce
defignat AmbrofiuSjtumad fequentem hujufce p falmi verficulum,
ubi fcrìbit : nifi forte quia peccator dixit & c . Quibus locis credibile
e li virum fandum rcfpexiifc ad illud 1. Johan, j . S. quoniam
ab ìnitio Diabolus peccai. . 1 » «
a. Edit Rom. Er Malachias. Certe quidem verba h ic laudata non
apud E zechielem, fedMalachiam reperire eft : attamcn edit. vet.
ac omnes mff. legunt , Et Ezechiel. Quare dicendum eft eum I1--
brum quem ,u t Hieronymus Proem, in Malachiam, Sixtus Sen.
Bibl. (ancia lib. / . annOt. 1 61 . Huetius Demon ft. Evang. prop. 4.
De libro Malachia, num. t . Sc 3. audorcs fu n t , Origenes ab Anne
divites fu n t , fidei inopes, veritatis exfortes.
E t Hint plerique fimplices Domini lacerdotes ,
in fermone pauperes, abftinentia 6c virtute iubli*.
g e lo , a lii autem ab Efdra fcriptum vo luere , Ezechieli adfcriptum
Fuill'eab Ambrofio. Nec forte defuit exemplar aliquod cujus auc-
toritate niteretur ; cum parum verifimile fit ab eo teftimonium
hoc neque admodum b rev e , ncque etiam ita commune ex memoria
dcfcriptum, ut in A u d o re nominando errori eftet locus. Sed h ic
minime videtur omittendum Dodorem nollrum in eo quod omnes
omnino etiam landiflìmos viros igne purgatum iri adfererat, A d i-
mantii veftigiis infiftcrc ; ut red e obfervavit H u e t iu s , Origen.
lib. z . qua:ft. n . num. z . Sc 8. Ipfum con fale, ficut & prxfixam
Ambrofianis hifce enarrationibus admonitionem.
' b. Eadcm edit. Rom. ficut herba lavantium , ubi ea quide'tn
libi faventes habet L X X . in quibus, 5 i s -mtù oiKwiirmi. Sed contra
vet. edit- a c m(T. omnium confenfum nihil moVemus.
c. M IT. aliqu o t , quando diluvia cefferant, ut tranquiliitas refunder
etur.
d. Edit. omncs,ac pauci mlf. quia tfi quidem ( mlT. quidam) dives
in verbis. M lf. quinque, quia eft qui eft Sec- Et fequenti vcrfu. Rom.
edit, fubtilia difputantes ; fed pra:terquam quod cu n d i mlf. atque
edit. vet. legunt, de facrilegiis difputantes, videtur non aliud his verbis
lignificati,quam illis quibus O rigenes gentiles inducit,d*-ver/<w
contra fe invicem impietates dialettica artis verfutiis adftruentts.