Gen. 13-6
Act. 4.31
Luc. 1 7 .
E/kí-43.
quaUcatc artificem deprehendas( 8c quid mirum A propendeat & vcpgat v e lad ftudiá virtutum, vel
de humanis,cùm ipfius Creatoris xterni,qui non ad illecebram delictorum.
videtur a nobis, invifibilia tarnen ejus perea qua;
fa ita fu n t , intelligamus ) ita in excelfis 8c ma-
gnis domibus ( qua: domus nos iiimus, fi liberta-
ris 8c g lo rix fundamentum ufque ad finem fir-
mum tenuerimus) Deus habitator agnofcitur,
uc Deus Abraham, Deus liaac,DeusJacob. Ipfe
enini verus D e u s , qui tales viros prxceptorum
iliorum inftitutione fundavit. E rg o f ic u t in illis
o. Et ideo non mediocri quatiebantur affe<ftu}
itau tex fo rm id in e tremor apprehenderet eo s ,
confiderantes illud quod fcriptum eft : Quia/» Pm.it,
loris impiorum ingemifcent Jufii. Deniqüe vide mi- l í '
hi Petrum amariflime flentem , quod ei error
obrepferit, 8c virtutem fuæ mentis prolapfione
corporea: fragilitatis indexent : meritoque à
Chrifto c fupra eile reprehenfum, qúod aufus fíe c
fe Deum demonftravit xternum* ita,inquit, cíim B ufurpare conftantiam, nec obnoxiam confidera-
Regis magni fufeipiet civitatem , gradibus ejus
receptionem Tua: cognitionis infundet : ut fiant
docibiles D e i , quimandatum ejus 8c audierint,
8c putaverint exfèquendum} ne ab illius-domus
xdificatx in petra firmitate degenerent.
7. aH o c ,in q u it , videntes reges terra congregat
i funt, & tranfieruntin unum, Ipfi videntes tuncad-
m ir a tifunt. Boni reges qui fui corporis poiTunt fe
prxbere re&ores, ab ipfa patriarchi: A brahx
origine 8c inftitutione manantes, qui docuit pec- q
catum polle fuperari. I d e o verus rex,qui flagi-
tiis efleneipivit obnoxius, in quo culpa: 8c erro-
ris illecebra regnare non potuit. Onde 8c dic-
tum eft adhujufmodi virum à filiis C h e t : Rex à
Deo tu es nobis. Tales ergo reges terra;, qui carni
imperitarent, congregati funt ; ut in uno eflent
corde,8c in uno fpiritu, ficutlegimus : Quia mul-
titudo Credentium habebat unam animam, 8c
c o r unum, 8c non eratin his aliqua feparatio. l i
re naturam. Et hic quidem per gratiam emenda-
vit errorem ; fedjudas manfit in crimine, perfe-
veravitingemitu. Juftuseratcùm apoftolorum
numero necteretur : ièd quia fupplantatus a dia*
bolo e ft, in loeis nunc deplorar 8c ingemit im-
piorurn ; quod de gratia fit relapfus ad pcenam.
Ergo cadentibushujufmodi viris5qualis fuit pro-
ditor J.udas,vel Saul à dominoDeo iuo accitus ad
regnum, etiam fortes viri trepidabant.
10. Conferentes denique quanto certamine 7*
pervenireturad'finem , q u a n t i contritiones juf.
torum, quanta: follicitudines, qualis adverfarius,
quanta diuturno labore contendo, q u an ti ama.
ritudines d prxpofiti terroris, q u i vincula conti- *
n e n t i i ,q u i confcientix verbera, non mediocri-
ter conturbabantur ; nequistantis vel laboribus
v i t i aufterioris cederet,vel doloribus.Sunt enim
ibidolores acerbi 8c gravesjid eft,in Ecclefia ,in
illacivitate Regis magni funtdolores, jfc«/ par- w i u u iu i i , ” v * 1 i - xx . . ^ > 1 *1, | • V T
iiint qui tranfierunt in unum non tarn locum ^Qturientis, donecformeturChriitus mnobis.lNe-
v - — queenim fine dolore Paulus erat, cumjvideret
in Galatis infipientibus do&rinx fu i tardiorem
profe&um. Ideoque dicebat: Filioli mei, quos ite-
rumparturio, donec formetur chrißus in vobis. T ef-
tificatur 8c Dominus in Evangelio graves eile
parturientis dolores; cum d ic it : Mutier cum par-
turit, trißitiam habet -, quia venitdies ejus: cum au-
tem pepereritpuerum,jam non meminit triftitia propter
gaudium-, quia natus eßhomo in hoc mundo. Ma-
E gnus ergo labor, ut aliquis fibi Chriftum adquiquam
in eumdem affedum acque propofitum
Probato enim dicitur : Tranfi, recumbe. Neque
enim mediocris virtutis e f t , ab improbis ad ho-
nefta,à terrenis ad ite rn a tranfire, 8c carnalis v it
i confuetudinem commutare, omnemque ejus
abolere uilim,novos moresadfumere, totumque
ftatum convergitionis veteris detorquere. Me-
. ritoque dicitur ei : Si tranfeas per aquam, tecum
fum. Cum tranfeunte eft Deus, non cumdefif-
tente.
8. li ergo qui intra femetiplos erant ante dif-
cordes, ubi in unum , mente 8c ftudio convene-
runt ,recepta pace q u i fecitutraque unum, 8c
inimicicias in carne fiia medii parietis deftrudio-
ne diflolvit :admirati fu n t, vel eum qui in gradi-
bus fuis dignofeitur, vel homines ita elle conver-
fos ; ut qui ante diabolo ferviebant, nunc domino
Jefìu jufti pietace iervitii mancipati fint. Et
quia reges fui corporis.in fernet ipfis vim non merat;
ne fine gubernatore quafi navis in fieculi iftius
falo fluduet. Denique apoftoli triftes erant,cum
feChriftus adPatrem rediturum efle memoraret,
quodabfente redore deftituife putarent. Gaudium
Chriftus eft. Ipfe eft 8c puer quem partu-
rit , qui in utero f u i mentis accepit fpiritum la-
lutis. Qui pepererit, 8c enutrierit, e x fu lta t: qui
p artu rit, quatitur atque compungitur.
11. Bonum eft ut 8c parias, 8c enutrias eum. Ne Pxoi.i
diocris laboris experti ( neque enim facile atque F coquas agnum in latfematris fu a , ne dicatur tibi:
mediocre eft animum vincere , relecare cupidi-
tate s, edomare carnis Iafciviam, b averruncare
luxuriam, q u i repugnabat 8c P a u lo , ut capti-
vum fibi peccati lege conftringeret ) ficutgra-
tiam-in iis qui virtute procefferant, mirabantur :
ita etiam ne quis relaberetur in v itia , de fuperio-
re virtutum dejedus faftigio, commovebantur.
Proclivis enim 8c mutabilis in utrumque eft fiumana
conditio j ut, quocumque incenderic, co
a . Edir- Rom. Sjuonium ecceregcs tirys. congregati fu n t, t ranfie-
runi in unum. Iff i videntes fic admirati fu n t, conturbati funt, commoti
funt, tremar apprehendi eos. Reges terre congregatifunt. Boni reges & c.
b. Omnes edic. in contextu , evacuare luxuriam. Onincs mfl’.
ac .ve.c. cdit. in margine averruncare; hoc eft , runca feu farcirlo
cxfcindere : improprie vero , avertere ac depeÌIere, u t averrunci
apud antiquosdicebantur malorum depulforesc.
Cunei x edit. ac duo miT. fupprefie reprehenfum. U bi poteft al-
V* in utero habentibus dr nutrientibus. Sic enim Matth.n
Chriftus natus eft ex Maria,ut agnofcas eum, fi-
cut bos agnovit pofleflorem fuum : 8c fcias quia
iplete creavir,8c majores tuosipfepofledit. N o n
eum quafi parvulum nutrias,fed quafi verum at-
que perfedum Deum ex vero 8c perfedo D e o
noveris adorandum. Sic eum Magusadoravit,ut
non in lad e matris agnum co q u e re t; fed quafi
Deum veneraretur a:ternum.Denique ut eum in-
Iufio fieri ad illud Luc. n . 61. Et converfus Dominus refpexit Petrum
; hoc enim quoddain tacitx reprehenfionis genus eft Attamen
verba proximc fequentia videntur oftendere a per tarn il lam repre-
hcnfionem qua; Petri lapfum antcecflerat, fignificari. Quaproptes
aliorum mil'. ieClioncm antctulimus.
d. Edit, propofiti terroris. Mfl" vero a l i i ,prtpofitiUrroris: a lii, pr.t-
pofiti erroris. Non male ; fi refcras ad crrorem Jud*, v el fimilium.
Sed p rior vox prsefcicnda, ob ca qnx dc doloribus fubjiciuncur.
veniret , cælum adfpiciebat. Non e r g o quærebat A gratiæ pervenire non poífint. A d Salomonen!
in terris,quem<le caclo fulgens itella monftrabat.
Ideo eum Maria non parturivit,fed peperit 5 quia
8c Dominum 8cfalutare fciebait ex le efle gene-
randum, ficut ipia teftatur dioens : Magnificat
anima mea Dominum-. dr Utatus eßfprritus meus in
Deo falutari meo. Ibi ergo dolores ficut parturien-
, tis .D olor eft ut parturias, dolor eft ut enutrias ,
quem in principio debes babere perfedum.
iz. Ideoque plerique graviter conteruntur
autem, utpote iapientem 8c pacificum virum naves
de Tharfis cum auro 8c argenro ,8c dentibus
eburneis fine ulla ofFenfione veniebant,8c eo ipie
mittebat. Habebat enim cum rege Hiram faerte
negotiationis fpiritale commercium, 8c mutua:
gratix concertantis aíFedum. Has ergo naves ii
qui regali in fèaudoxitate potiuntur ad coercen-
dam ferociam cojporalem,videntes ex corrupti-
bilibus incorruptas, ex maculofis fumma gratix
ficut verficulus fign ificx t, qui fequutus eft : In B luce fulgentes, ex diflolutis atque detritis effe
fpiritu vehementi contcres naves Tharfis. Nam dum
adfidei perfedionem De i famuli pervenire defi-
derant, commacerant corpus fiium, caftigando
feverius, 8c redigendo in minifterium fervitutis ;
ne reprobentur qui fuerant jam probati.Hoc autem
faciunt in ipiritu iàndo valido atque vehe-
menti. Eft enim ipiritus confilii atque virtutis,ut
nimia abftinentia diffolvant corpus fuum , quo
omnes ejus evacuent voluptatesj ut dicatur illis :
M- 3;. 3- Cotwalefrite manus remijfe, drgenua di folata. Cùm C
enim iolutus quis fueritab iita compage terrena,
tunc fortiorad vitam refiirgitxternam.Men-
hi'ìp.i.i}. t io r , nifi adftipulatur Scriptura ,q u x dicit •. Dif-
folvi dr cum chrijlo ejp, multo melius. Qui diflolvi-
Lr/w.4. tur , incipit efle cum Chrifto. E t a lib i: Tempus
me a refolutionis infiat. Qui ergo meditatus fuerit
fe ipium diflolvere per abftinentiani,diem paifio-
pis lu x timere non poterit.
13. E t bene ait fpiritum vehementem , naves
rencivatas,vivere ex mortuis, ex iepultisrefurge-
xe, celebri iermone commemorant.
15. Sicutaudivimus , ita dr vidimus in civitate
Domini virtutum, in rivitate Dei noftri : Deus fu n davit
earn in A te r num. Audivi'mus extra civitatem,
vidimus in c iv ita te , cui Deuseftlumen x -
tern\im,fulget dies fine fole mundano, luna non
quxritur ; fundamentum ejus non temporale,
ied xternum eft.
16. S ufiepimusjnqmt^Deus mifericordiam tu am
in medio templi tui. Siad Filium De i dicitur,tem-
plum ita intelligimus, iècundùm quod ipfe de
torpore iuo dixit : Solvite templum hoc,d“ in triduo ‘
refufritabo illud. Vere templum D e i corpus eft
G h r if t i, in quo eft noftrorum purificatio pecca-
•torum. Vere templum D e i caro illa , in qua nullum
peccati potuit efle contagium 5 led pro delid
o mundi totius fuit ipfa iàcrificium. Vere templum
D e i caro illa , in qua De i imago fulgebat,
didurus. Nayes autem d ecorporibusdixit, qux D & corporaliter plenitudo divinitatis habitabat-,
yago diveriàrum paffionum fludu moventur: 8c
cito merguntur, nifi habeant gubernatorem. Onde
8c alibi ait : Q u i defeendunt in mare in navibus.
Bene autem navigant,qui in navibus Chrifti cru-
cem ficut arborem prxferunt, atque inde explorant
flabra ven torum ;ut corpora iua dirigant ad
landi Spiritus g ratiam, in ligno Domini turi atque
iecuri-.nec permittunt naves fuas vago fludu
quoniam ipfe Chriftus eft plenitudo. Ergo ad ip-
fum dicitur : Sufcepimus,Deus,mifericordiam tuam
in medio templi tui. Quod quid eft , nifi quod ait :
Mediusvefirumfiat, quem vos ne fri ti s ; hoc eft, in
medio veltri eft,8c non videtur?Si autem ad Pa-
trem refertur quid eft ; In medio templi tui ; nifi
quia Deus erat in Chrifto mundum reconcilians
fibi?
errare per maria,fed ad portum faluris,8c ad con- 17. In ilio ergo tempio fufeepimus, inquit, «
iummationem gratix curfus fui diredione con- E fericordiam tuam-,hoc eft,Verbuin quod caro fa
tendunt; ut fida ftatione potiantur, quo diflolu-
t x curius fuos poflint in refurredione reparare,
ubi naufragium timere non poflint.
14. E t nos igitur circumlpedemus hanc gratiam,
fpeculatores ejus fimus,exploremus eam}ut
eft,8c-habita vit in nobis. Sicut enim redem-
tio Chriftus,ita 8c milericordia. Q u x autem majo
r mifericordia , quam quod pro noftris flagitiis
iep rx bu it immolandum 5 ut làngninè luomundum
la v are t, cujus peccatum * nullo alio modo
fiant corpora noftra naves Tharfis. T u n c enim
caro ad lervitutem redigitur, cum ad De i inten-
dimus gratiam ; ut id quod amarum ad tempus
fit, ficut eft jejunium ,non quod dulce 8c volun-
tarium,fequamur.Tharfis ergo eft fpeculatorium F nus Spiritu farido le g itu r , 8c ipie teftifieatur difactum
potuiflèt aboleri? Etenim fi de iandis viris Apof-
tolus dixit : Templum Dei vos eßis,dr Spiritus fane- '■
tus inhabitat in vobis ; quanto magis carnem domini
Jefu templum Deidixerim,quifemper plegra
tix, intelligibilis civitas,ut Sion fuperior. A d
earn feftinabatjonas. D e ea dixit Scriptura, quia
fociatus eftJofaphata O z ix regi,8c fic placuit ut
facerent,8c irent ad eum naves Tharfis. Sed quia
impio fe conjunxit, ideo miffus eft ad eum pro-
pheta,qui diceretei: DefiruxitDominus opus tuum,
dr contrita funt naves tua , dr non potuerunt ire in
Tharfis. Quo fignificatur quod prxvaricantium
mandatum D e i corpora ad confummationem
a. Rom edit, foia | Ochofia regi, tS-fic placuit ut facerent naves ,
& ircnt in Tharfis.
*• Cum docctur hoc loco peccatum mundi nullo alio modo ,
cjuam Chrifti fanguinc pocuifte abelcri a illud intelligeudum eft
.ex parie ipfius mundi ; quod feiliect nulla exifterct pura creatura,
qux vel pro communi peccato vel pro fuo iàcisfacere (al tem piene
pcrfeiteque pofiet,ut communiter adHrmant Th eo lo g i, Verum ex
parte D e i, S. Thoma*part. 3. quail. 4 6 . art. r . Auguftiniauiftocens:
Sentio de me virtutem exiijjè^ux virtus om- Lue. s. 4 c
nium vulnera acerba iànabat; Poteft 8c illud in-
telligi quod dixit fufcepiiTe fe cum populo miie-
ricordiam D e i in medio templi ejus 5 quoniam
ipiè Ecclefiam fuam fun^avit , 8c propagavit
in xternum j quoniam ipiè vere cum Filiò fuo
unigenito hanc gratiam plebi fux contulit.quem
xdificatorem etiam demonftravit dicens: Hic adì- Efai- 4/1
ficabitmihi civitatem^epuz, diifuiatoto orbe terrar
ri rare oftendit rametfi' modus liberationis humanx fucric conve-
I■ nientiftimus, abfol.utc tamen alium Deo non defuifte, quò mun-
I dum redimeret. Quod lane Anlbrofium negacurum fuilfenon pu-
I tamus. Ncque e iìimtam angufti limices potcncix a c fapicnci.rdivina;
ftatuendi fu n t , quam hac noftra xtate quidam cciam è catho-
licis audacius quam confulcius faciunc Ec certe Piai, (cq y . g.
fa nel 11 s Dodi or Ioli limplici homini peccatorum redimendorum
abjudicat facultatcm.