Angelis , prophetis, 8c apoftolis a crede. Vide A Sed quoniam prona quadam cupiditate p e c c a i
quam fignatè Scriptura iìngulorum libret rao- di human* carnis 8c mentis Fragilitas inextrica-
menta verborum : Feftinant, in q u it, Verbum bilibus,vitiisimplicatur,eo peroòlavum circum.
videre. Etenim cùm caro Domini videtur, Ver - cifionis diem culpas to tius futura purgano rebum
v id e tu r , quod eft Filius. N o n mediocre fi- furre&ionis prxfigurabatur astate hoc eft enim
dei cibi hoc videatur exemplum,b non vilis per- illud : Quìa omne mafeulinum adaperiens vulvam, eXoH
fona paftorum. Certe quo vilior ad prudentiam, fanftum Domino vocabitur; verbis enim Legis prò*
eo pretiofior ad fidem. N o n gymnafia choris mittebatur Virginis partus. Et vere fan&us,quia
referta fapientum, fed plebem Dominus Ampli- immaculatus. Denique ipfum effe qui Lege fu
cem requifivit, qux phalerare audita, & fucare gnetur, in eumdem modum ab Angelo reperita
nefciret. S i m p l i c i t a s enim quasritur, non am- B verba declarant : fifuia quod nafcetur , inq uit, l»c.
bitio defideratur. N e c contemnenda putesqua- fanttum, vocabitur Filius Dei. N o n enim virilis
coitus vulvas virginalis iècreta reièravit : * fed
immaculatum fernen inviolabili utero Spiritus
fan&us infudit -, folus enim per omnia ex natis
de femina fandus dominus Jefus, qui terrena
contagia corruptelas immaculati partus novitate
non fenferit, 8c cxlefti majeftate depulerit.
J7. Nam fi litteram fequamur , quomodofanc-
tus omnis maiculus, cùm multos fceleratiifimos
fi v ilia c verba prophetarum : à paftoribus edam
Maria fidem colligit : à paftoribus populus ad
De i reverentiam congregatur ; mirati enim funt
de i i s , qua dicebuntar a paftoribus ad ipfos.
Maria autem conficrvabat omnia verba hac, conférons
in corde fuo.
54. Difcamus ia n d x Virginis in omnibus caftita
tem , quas non minus ore pudica quàm cor- C fuifle non lateat ? Numquid iàndus Achab
p o r e , argumenta fidei conferebat in corde. Si
Maria à paftoribus d ifc it, cur tu déclinas difce-
re à facerdotibus? Si Maria ante præcepta apof.
tolica t a c e t , cur tu poft apoftolica præcepta
magis cupis docere,quam difcere ? Difce vitium
effe perfonæ, non fexus ; fexus enim fandus. D e -
nique Maria præceptum non accepit, exemplum
edidir.
55. Circumciditur itaque puer. Quis ille puer.
Numquid fluidi pfeudo-prophetas, quos ad Eliie
preces til tor cxleftis injuria ignis abfumfit ? Sed
ille fandus, e per quem figuram futuri myfterii
pia legis divinx prxicripta fignabant 5 eo quod
folus flind x Ecclefix virginis ad generandos po-
pulos Dei immaculatx foécunditads aperiret genitale
iecretum. H ic ergo iolus aperuit fibi vul-
vam. N e c mirum 5 qui enim dixerat ad Prophe-
tam : Priufquam te formarem in utero, novi te : dr fi»«
nifi ille de quo didum eft : Fuer natus efi nobis , D in vulva matris fanffificavi te. Qui ergo vulvam
Filius datus eftnobìsì Fad u seft enimfub Lege
ut eos qui fub. Lege effej.it, lucrifaceret.
56.d Siftitur autem in Hierufalem. Quid fit au-
tem in Hierufalem fifti Domino , dicerem ; nifi
in Efaias commentis ante dixiffem. Circumcifus
enim v itiis,Dominico dignusjudicabaturobtu-
tUj quia Oculi Domini fuperjuftos. Vides omnem
legis veteris feriem fuiffe typum futuri 5 nam Se
circumcifio purgationem fignificat delidorum.
a. Ita onines miT. At e x adyerfo edit omnes, credere non vis ?
b. Edit. Rom. fola , quod vilis f i t perfona paftorum. Certe non
eflè neceflariam hanc mutatiónem patebit iocum adcencius confi-
dcranti. A t poft tria verba cod- Corb. & Mich, legunc, eo prudenti
» pretiofior ; libi a lii & edit. co pretiofior & c .
c. Cod. Reg. & Rom. edit. verba paftorum : fed hic mutato nih
il eft opus, cùm non ambiguo ipfi paftores à S. Dottore pro -
phetx vocitene«!.
d. Siftitur autem in Hierufalem , haic verbà q u * in ant edit.
cx fta n t , lèd abfunt ab omnibus mfl. Rom. edit. lu ilu le ra t , re-
pofueratque eorum loco cextum Scriptura:,' qui in mfl. & vet.
edit. aque dclideratur : fed cùm illa. paflim id ju ris fibi ar ro g et,
fcmel hoc obfervafle (ufficiar. .Quod vero comn;entariorum lu o -
rum in Efaiam meminit fandus Pratful, ca quidem reperimiis
ab Aug. non femel alle g a ta , fed eo magis dolemus illa interiiflc,
quod in pretio fuifle apud tantum Dottorem intclligimus.
* . H is verbis non folum « in d i mff. acque edit. hunc Iocum
exhibenr, verum ctiam Auguft. lib a. De peccatoorig. cap. 41 &
lib. i . cont. lui. l'eia"- cap 3. Garnerius tarnen in appendice ad
1 . par tem M a r ii Mercatoris pag. 379- z . contendit inferendam
voculam ,/ è , ante verbum , infudit -, fit enim, in q u it , allufio ad
vocem Angeli : Spiritus fanclus fuperveniet in te. Verum co minime
evincitur addinone ulla lue opus c fle , cùm videatur Ambró-
fius nofter cam Spiritus fan d i operationem fignificare , qua
effedum e l i , ut puriflimum Virginis fernen in ejus vulvam de-
flueret. In conjedura: fu * connrmationem addit idem Au d o r
receptam loci hujus ledionem k malevolo interprete, in eorum gra-
tiam traili pofle, qui teile codem Mario , fceleratijftme epinantur
Spiritarti fancium fuiffe pro femine. At li ita eflet , huic malo non
hilum remedii adferret additio illa 5 immo vero locutionem ca-
lumni* reddexet magis obnoxiam , ut fatebitur quiiquis Iocum
paulo diligentius expenderit. Ergo potius recurrendum eflet ad
forationem quam fimilibusPatrum locis adhibcndamdocet S. T h .
3. part. q u a li za. art. %■ ad z . Sed hoc , in q u it , de facili folvi-
tur ; quia fecundumquod in femine intelligitur virtus aéhva compar
a i femini Spiritar» fancium, vet edam Filium Se c.
ianctificavit alienam , ut nafeeretur Propheta ,
hic eft qui aperuit matris lux vulvam j ut immaculatus
exiret.
Et ecce homo erat in Hierufalem , cui nomtn Sy- f-
meon : & homo ìjle_ juftus,dr timoratus , exfpeclans
confolationem ifrael.
58. N o n iòlum ab Angelis & prophetis, à pai!
toribus & parentibus, fed etiam à ienioribus 6C
1 e. Omnes edit. quem in figura futuri myfterii & c . Contra om-
| nes mfl". per quem figuram futuri myfterii. N e c male. V ult enim
I ibi ih n d u sD o d o r , Ghriftum virginalem niàtris nterum imma-
I culaco partu rcferancem , fui ipfiiis fpiritalem Ecclefi* vulvam
ad generationem fidelium apericncis figuram eflc. At enim verone
& phyficos aperta fuit in partu vulva caftiflìma: Virginis?
Ncgantcm fententiam amplcduntur theologi,eo icilicet inniten-
tesqùod fidei dogma fit, P T. omnium, Nicami Conc. & fcqueu-
tium , quot quoc file re , audoritate munitum , Manam in partu
quoque virginem exftitifle , quod cum apertione uteri confi (lere
nequaquam polle exiftimant. Ipiè quidem Ambrofius opimonem
quorumdam negantium parentem D om ini, quam Virginem con--
cepifle n<»n diflìtebantur, virginem gencraflc , in Aquikienfi Concilio
damnandam curav it, ut incelligas ex ejus ad Siricium papam
cpiftola, ubi coJledis piluribus antiqui foederis exemplis ac ngu-
ris , partUs virginci poffibilitatcm àdlliuit. H o c ipfum pratflac
lib. De InftitTVtrg cap. 8. Ec,j» hymno de Nat. Domini, & ubi non?
Erafmus tamen Annot. in Lue. allatis his qua: infra leguntur,
verbis : Hic eft qui aperuit matris fuet vulvam ; u t immaculatus exiret
, adieric Dodorem noftiunveuni Origene Hom. 14. in Lite do-
cuifle Chriftum nafeendo referafle vulvam matcrnam. Et certe
hic locus non omni di/ficultate immunis eft : fed cam expedic
B. T h . j- part. quasft« z8. art- z . ubipropofito in hanc réin Ven.
Bedx teftimonio ita con clu d iti unde illa adaperdo non fignificat
referationem communem clauflri pudoris virginei , fed folum exitum
prolis de utero matris. Q uam interpretationem nec Erafmus ipfc
repudiat. Aliam quoque a lii fuppeditant perinde accipicntes , ada-
periens vulvam, ac fi fcriptum elfet ,foecunditate donatis : quemàd-
modum concludere vulvam prò co dicitur , quod e f t , (lerilem red-
dere. Forte etiam addi polfit non omni uteri pacefadiorie violati
virginitatem, fed cà qux fit a d u aliquo venereo , vcl làlcem ex
eo conlèquacur. Idnon obfcure docci Auguft^Ìib. 1. De C ivit. Dei.
cap. 18. Immo & HoC ipfum,poft D. T hom. z . z . quxft. ) f z . are.
1. in 'corp. & ad 3. tcnentut lcholaftici agnofeere ; ibi enim aìt :
quod f i aliquo caft membri integritas corrumpatur, non magis prtju-
dicat virginitad , quam f i corrumpatur manus, aut pes.
juftis generatio Domini accipit teftimonium. A prædicandæ fidei^Evangelizantium numerus de*
Omnis a:tas, & uterque fexus,eventorumque mi-
racula fidem adftruunt. Virgo g en e ra t, fterilis
parie, mutus loquitur, Elizabeth prophetat, Magus
ad orat, utero clauilis exfultat, vidua confi-
tetur,juftusexfpe ftat. E t bene juftus ,qui non
fuam , fed populi gratiam requirebat : cupiens
ipie corpore*e vinculis fragilitatis a b io lv i, ièd
cxfpectans videre promiffum j fciebat enim quia
beati oculi qui eum viderent.
Nunc, inq uit, dimitte fervum tuum.
jc). Vide juftum velut corporea carcere mo-
lis inclufum velie d iffolvi, ut incipiat efle cum
Chrifto ; dillolvi enim,8c cum Chrifto effe, multo
melius. Sed qui vult d im itti, veniat in tem-
plum, veniat in Hieruiàlem, exipe&et Chriftum
Domini,accipiat in manibus Verbum D e i,a com-
ple&atur quibuiHam fua: fidei brachiis. Tunc
dimittetur, ut non. videat mortem, qui viderit
vitam.
60. Vides uberem in omnes gratiam Domini
generations diffufam ,& prophetiam incre-
dulis negatam effe, non juftis. Ecce & Symeon
prophetat in ruinam & refurre&ionem pluri-
morum venifle dominum Jefum Chriftum } ut
juftorum iniquorumque merita difcernat, & pro
noftrorum qualitate fadorum judex verus Sc
j uftus aut fupplicia decernat, aut premia.
bebatur. N e c otioie immemor fuorum iecun-
dum carnem parentum, qui fecundum carnem
iitique iäpientiä Dei implebatur 8c gratiä, poft
triduum reperitur in templo 5 ut effet indicio
quia poft triduum triumphalis illius paflionis in
fede cielefti, 8c honore divino fidei noftne fe re-
furredurus o fferret, qui mortuus credebatur.
£>uid eft quod me quarebatis ? Nefciebatis quia
■g in propria patris mei oportet me ejfe ?
64 . D u x funt in Chrifto generationes: lina eft
p aterna, materna altera: paterna ilia divinior,
materna vero qux in noftrum laborem ufumque
defcendit. Et ideo qiix fupra naturam, fupra
xtatem , fupra confuetudinem fiunt, non huma-
nis adfignanda virtutibus, fed divinis referenda
funt poteftatibus. Alibieum^admyfteriumma- i
ter im p e llit: hic mater arguitur y quia adhuc
qux humana funt ,exigat. Sed cum hie duode-
C cim defcribatur annorum , illic difcipulos habere
doceaturj vides matrem didiciffe de F ilio,
ut exigerer a validiore myfterium , qux ftupe-
bat in juniore miraculum.
F t venit Nazareth , dr erat fubditus illis.
65. Quid enim magifter virtutis * nifi officium
pietatis impleret ? Et miramur fi Patri defert
qui fubditur matri ? N o n utique infirmitatis,
I • . - i fed pietatis eft iftafub ied io; adtollat licet fe vis
Ettuam. inquit, ,ffim ttntmttm fcrtrtmfibugU- Q em^ us la[ebris eolubJer perfidiK capiK ; & ftr_
pentinis evomat venena dius, pedoribus. Cùm dicit
6 1 . N e c lit te ra ,n e ch ifto r ia d o c e te x h a c vita
Mariam corporalis necis paflìone migraffè j non
enim anima, ièd corpus materiali gladio tranf.
verberatur. Et ideo prudentiam - Maria: haud
ignaram myfterii cxleftis oftendit. yivum enim
verbum D ei, dr validum , dr acutum omni gladio
acuti fimo ,penetrans ufque ad divifionem anima, d*
fpiritus , artuumque dr medullarum , cogitationes
le Filius miffum , majorem hxreticus appellat 1
Patrem ¡ ut imperfedum Filium d ica t, qui po- :
teft habere majorem} ut alienis auxiliis adierat
eum qui mittitur, indigere : numquid 8c humano
egebat auxilio j ut materno ièrviret imperio ?
Deferebat homini, deferebat ancilfe ( ipfa enim
dicit : Ecce ancilla Domini ) deferebat fimulato pa- :
tri : 8c miraris fi D e o detulit ? An homini deferre
cordis, dr fecreta fcrutatur animorum ; quia nuda E pietas eft,Deo deferre infirmitas eft ? V e l ex humentium,
8c aperta funt ojnnia D e i Filio, quem
confcientix lecreta non fallunt.
62. Prophetavit itaque Symeon, propheta-
verat V irg o , prophetaverat copulata conjugio,
debuit etiam*vidua •, ne qua aut profeflio deeflet,
aut lexus. E t ideo Anna 8c ftipendiis viduitatis,
8c moribus talis inducitur 5 ut digna plane fuifle
credatur , qux redemtorem omnium venifle
nuntiaret. Cujus merita cüm alibi deferipieri.
manis divina perpende,c 8c quid pàtri amoris
debeatur, agnofee. Pater honorificat Filium, :
non vis ut Filius honorificet Patrem : Pater voce
cxlefti in Filio fe compiacere profitetur, non vis
ut Filius humanx carnis indutus am id u ,cùm
humana voce , humano loquatur affedu , Patrem
dicat elle majorem ? N am fi Magnus Domin
a s i laudabilis nimis, dr magnitudinis ejus non
eft finis : utique magnitudo q u x ftnem non- hamus,
cum viduas hortaremur, hoc loco quoniam F h e t , nec augmentum habet. Sed cur non accipiam
religiofis auribus Filium Patri in fufceptio-
ne corporis obedientem,cüm religioieaccipiam
Patrem Filio deferentem?
6 6 . Difce potius tu x utilitatis prxcepta , 8c
excmpla pietatis agnofce. Difce quid parentL
bus tuis debeas, cüm legis d Patre Filium non
' voluntate, non op ere, non tempore difcrepare:
etfi perfonis d u o , poteftate unum funt. Et utique
nullum Pater ille cxleftis laborem genera-
| noli hinc inferre cum Calvinö S. Prafliilis hanc mentem eflc ,u t
I Deiparam pcccafle indicarec : quo nihil ä B- viro magis alienum,
I ut jam non femel lieuit advertere. Intelligc ergo , arguitur, lato-
I modo pofltifm pro docetur, aut a lio confimili vcrbo : quod a com-
j muni ufu non abhorrec.
j c. Rom. edit, io la, & quid honoris patri dtbeamus. Sed nihil mu-
I tandum, cum amor in parences femper honori conjunClus intcl-
I ligatut«
ad alia properamus, non putamus iteranda.Non
otioie tamen annos odoginta quatuor viduitatis
ejus expreifit j quia 8c feptem dodecades, 8c dux
• quadrageiimx facrum videntur numerum de-
fignare.
Et cum fa t fi efient illi anni duodecim.
63. A duodecimo an n o, ut legimus, Domini-
c x fumitur difputationis exordium ; hic enim
a. Ve t. edit, compleclatur velut quibufdam [us. fidei brachiis, ope-
ribus fuis : Rom. inverfa phtali , compleclatur operibus fuis velut
& c. Mlf. vero , ut in tcxtu.
b. Edit. Era. G ill, ac Rom. cum 111 if. aliquo .t: minifterium. Ita
eciam ca-dem i l l * infra. Edit, autem Amerb in corpore , Era. St
G ill, in marg. ucroque loco habenc cum tredecim opcimis mlT.
myfterium, & cetera ut nos in rextu , nifi quod in iölis 111 (T pro, d
filio, legicur , defilio. Quod autem h ic legimus, mater arguitur,