Ectltfi J. 4«
Mal th. f .
■f. 18.
a
Dtut. i f . j
X. Cor. j.
6.
Johan. 4.
18.
44-
L u c .i t .
43-
Matth. 1
9-
pimus, renuntiamus. Quam gravia vincula p ro -A ter perfidiam fuam hereditarix pofteritatis fe.
mittere D e o , 8c non folvere ? Melius efl, inquit,
non vovere te , quam vovere, & non reddere. Majo
r e il contradus fid e i, quam pecunix. Redde
promiffum, dum in hoc corpore e s , prius quam
veniat e x a d o r , 6c m ittat te in carcerem. Amen
dico tibi, non exies inde , donec folvas novißimum
quadrantem.
Si frater alicujus mortuus fuerit»
men accepit. E t ideo partem cum viris fuis in Jpoc. 1
refurredione habere non poteric,quia fpiritale
prxceptum fecundùm fenfum carnis invertir ;
non enim frater carnalis aliquis denuntiatus eft
qui femen fratris fufcitaret defundi : fed ille qui
demortuo populo Judxorum iapientiam fibi divini
cultus adfcifceret in uxorem, atque ex ea
femen in apoftolis excitaret : qui quafi defunc-
torum reliquia: Judxorum informes adhuc in
57. Sadducæi, hoc e f t , deteftabilior portio Ju- B Synagogx utero derelidi, fecundum eledionem
» > T-V . __ _______ ______ r r * . «arani-lM nnifì ÌÀlYlirtìc O fi 1111 Vtlrttlf» m P dxorum, hoc loco Dominum tentant: quorum
aperte ftultitia reprehenditur , myftice autem
fententia retorque tur; a quia excluferunt de fe
caftitatis exemplmn , dum fecundum litteram
• nubere mulier cogitur 6c invita , ut defundi
femen excitet frater. Ergo littera occid it, quafi
lena vitiorum: fpiritus autem magifter eft ca-
llitatis.
gratiæ refervari novi feminis admixtione me-
ruerunt.
39. Synagoga autem frequenter ftolam acci-
p i t , quod eft * infigne conjugii, quafi audor fi-
delium : repudiata quoque frequenter indudU
tu r , quia mater eft perfidorum : cui Lex occidit
corporaliSjUt fpiritualis refurgeret. Ergo fanda
plebs D e i ,b fi quinqué libros Legis quadam con-
38. Videamus itaque ne hæc mulier S ynagoga j ugii caritate dilexerit, 6c quafi maritalibus ob.
f i t , quæ feptem viros habuit, ficut Samaritana C fecundarit imperiis , habebit in refurredione
d ic itur : £Quinqué enim viros habutfti; quia Sama,
ritani * quinqué tantum libros M o y fí: Synagoga
feptem íequitur principaliter, 6c de nullo propeaftitatis
t¡,
. O nines edit. & pars mfT. Quale defuo dedcrunt c
m• Rcliqua pars, qua: & potior nobifcum legit.
. Cur fo lo s j. libros Moyfis admiferint Samaritani, hancelTe I
caufam pucat cruditiis quidam atque acer criticu s , quia quo 1
tempore fa& a eft fcceftio Judzos inter ac Samaritanos, nempe |
fub Roboamo , nullidum ex aliis divinis libris vulgati client. Sed
veremur ,ut'omnibus fatis probetur ca conje&ura.
* . H ie Stola dicitur infigne conjugii ■, q u ia , ut V ir fandus fupra |
cxlefte confortium, non corpórea: colluvionis
pudore con fu ía, fed divinx gratix ditata mu-
neribus.
lib. 7 . num. i j i . d o c e t , veftimentum eft nuptiale. Quibus verbis
intelligitur in more pofitum faille antiquis ut matrona: nubcntcs
ftolarn accipercnt, fine qua dcinceps illis in publicum exire non
liquifle au d o r eft Tertuilianus iirlibro DePallie. cap. 4.
b. Sic plcrique mlT. ac edit, omnes prceter Rom. q u * cum duo-
bus iilque recentioribus mlT. h ab c t , fi feptem libros Minus commode
, cüm de libris Legis , quo nomine f . libri Moyfis vujgo
defignantur, agat Ambrofius.
L I B E R D
D . . . ] îx it Dominas Domirto meo.
1. Confummaturus prxcepta Dominus, etiam
prxviam paflioni fidem ac mifericordiam Tefta-
menti fui fine concludit : fidem, in eo ut ChriC.
tum 6c Dominum 6c Deum noftrum, 6c ad dex-
teram D e i federe credamus : non quod corpora-
liter fedeat, qui ubique eft. Deniqueipfe in Pâtre
eft ; quia in fubftantia D e i , quia una virtus,
una majeftas. Ip fe ergo in Pâtre, 6c in ipfo Pater j 1
quia Verbum in D e o ,D e u s in V e r b o : ipfe in
Patre j quia Verbum : ipfe ad dexteram Patris j
quia Patri coniors, nulli fecundus : ipfe miifus à
Patre ; quia defeendit. de c x lo paternum im-
pleturus arbitrium. T o llé hinc perfidix quxftio-
nes, 8c plena eft religio. N e e prxfertur, quia ad
dexteram fedet : nec injuriam patitur, quia mit-
titur. Gradus non quxritur d ignitatis, ubi ple-
nitudo eft divinitatis.
L Illud quoque confiderandum, quia repre-
henditeos qui Chriftum filium David dicunt. Et
quomodo cxcus ille David filium confitendo
meruit fanitatem ? Quomodo pueri dicentes :
x* Hofanna filio David, p rxce lfx prxdicationis De o
gloriam deferebant ? Sed non reprehenduntur
h o c loco quia Dä vid filium confitentur,fed quia
non credunt Filium D e i. N o n enim alterum,
fed alterutrum in fide vera eft : nam etfi in prin-
cipio judicavimus nihil nos feire nifi Chriftum
Jeium, 6c hunc crucifixum} nunc tarnen, ut pote
judicio proximi, crucifixum jam non novimus
E C I M U S.
' Chriftum , fed venientem in nubibus opperi-
mur. Incredulus vulnera adipicit: fidelis obviam
Chrifto in aera raptus occurrit.
3. Ergo 8c Deum Chriftum 6c hominem efle
credamus: unum in u tro que, non alterum : cui .
d Patre fubjiciuntur inimici non per infirmita-
tem poteftatis fu x , fed per unitatem naturx 5
quia in altero alter operatur. Nam 6c Filius fubjic
it inimicos P a t r i , qui Patrem clarificat fuper ioh*n. 17.
terram. E td ed it Pater Filio Nomen, quod eßfuper 4* ^
omne nomen: fed 6c Filius Patri d ic it: Nomen tuum 9. ¿.10.
manifeßavi hominibus quos dedifti mihi. Dando Iohan- *7-
autem nomen quod eft fuper omne nomen, non,
plus dedit quam habuit: fed totum quod habuit,
dedit. Ded it autem hoc nomen, ut Omnis lingua Philip. 1.
confiteatur Deo} quoniam dominus lefus ingloria eft “ ■
Dei Patris.
4. Vide ergo fingula. Pater fiibjicit Filio, Filius
fubjicit P a t r i : Pater fufeitat Filium, Filius ipfe fe
fufeitat. Unde aiv.Solvite hoc temflum, & intriduo nhan. 1.
' illud refufcitabo. Et Pater Dominus, 6c Filius D o -
minus: Dixit Dominus Domino meo. Ec non duo
Domini, fed unus Dominus j quia 6c Pater Deus,
6c Filius D e u s : fed unus Deus j quia Pater in Filio,
6c Filius in Patre. Unus D e u s , quia una dei-
ta s : Sedes tua, Deus, inßeculumfteculi: virga retta pfal. a a-
eft, virga regni tui. Dilexifti juflitiam, ö* odifti ini- 7 • 8*
quitatem , frofterea unxit te Deus, Deus tuus. Sed
unus D e u s , in quo 8c novi 6c veterisTeftamenti
do&rina concordat. N am 6c in veteriTeftamen-
to feriptum e f t : Diliges dominum Deum tuum: 8c, Deut, i.j-
Dominum Deum tuum adorabis, & ipft foli fervies. & u-
In
Ifhtfi 4- «•
latth.6.
jjtut. 6- 4-
Cer- S.
In novo : 'Vnus Deus,& Pater omnium. Sic 6c Pa- A perioribus domus inveniat, ut converiàtio hujus
ter Dominus, 6c Filius Dominus : fed unus D o minus.
Denique feriptum eft : Nolite duobus domi-
nis fervire ; h oc in novo : in veteri autem feritimi
eft : Audi, iftrael, Dominus Deus tuus, Dominus
unus eft. Unde mirabiliter Apoftolus , ne duos
Deos diceret, aut duos D ominos nominaret, aut
derogaret vel Filio,vel Patri : 'Unus, inquit, Deus
Pater, ex quo omnia : dr unus Dominus lefus, per
quem omnia. Nam qui D e u s , 6c Dominus : 8c qui
in cxlis fit j tunc deftruetur templum corporale
atque vifibiIe,Lex corporalis, pafcha corporale,
6c pafeha vifibile, azyma corporalia, & azyma
vifibilia, audeo dice re, Chriftus temporalis, ut
fuic Paulo, antequam crederei 5 quia in eo cui
mundus deficit, Chriftus xternus eft. Huic ipiri-
tuale templum, lex fpiritualis, pafcha etiam fpi-
rituale j quoniam femel Chriftus occiditur. H ie
epulatur azyma non ex fruge terrena , fed ex
pfai.99- Dominus, D eus. Denique feriptum eft : Scitóte B fruge ju ititix . F it ergo huic prxfentia fapientix,
quia Dominus ipfe eft Deus nofter.
5. Omnia ergo q u x Pater hab et, 8c Filius habet.
Deus Pater ifecundum generationis ratio-
nem : Deus Filius fecundum imaginis unitatem.
a Dominus Filius, quia omnia fibi cùm potefta-
te poiTet, ratione fubjecit : Dominus Pater, quia
radix eft Filii. Sic nobis Pater in Filio perfona-
rum definitione diftinguitur , poteftatis unitate
conne&itur. Itaque alter in a lte ro , 8c unus in
prxfentia virtutis atque juftitix , prxfentia re-
demtionisj Chriftus enim femel quidem pro pec- i- Ptt.
catis populi mortuus e ft, fed quotidie peccata I8‘
populi redemturus.
Cum autem audieritis pralia & opiniones pralio- 9’
rum.
9. Interrogatus Dominus quando templi eífet
futura deftrud io, 6c quod fignum eifet adventus
alterutro. Nam 6c Patris gloria e f t , fi non dege- C ejus, de fignis doce t, de tempore non putat in
p.t.
l- t .& fe q .
1:1. dt Vid.
b
neravit in Filio : 6c Filii g ra d a , fi Pater videtur
in Filio. Ergo non degener, in quo unitatis fum-
ma majeftas: non alienus,in quo proprietas generationis
, expreílio veritatis eft.
N On relinquetur lapis fuper lapidem qui non
deftruatur.
6 . Sequebatur de vidua locus, quam quoniam
jam in libro quem de Viduis fcripfímus prxdicatimandum.
Sed Matthxus interrogationem ter- Matth. 14 .
tiam addidit, ut 8c templi tempora deftruendi,
6c fignum adventus , 8C confummatio ixculi à
difeipulis quxreretur : Lucas iàds putavit de
confummatione fxculi cognicum, fi de adventu
Domini diceretur.
10. Verborum autem cxleftium nulli magis
quam nos teftes fumus, quos mundi finis invenir.
Quanta enim p rxlia , 8c quas opiniones accepivimus,
nunc fequeftramus.b Verum autem die- D mus prxliorum ! Chunni in A lan o s , Aláni in
tum eft juxta propofita de templo quod Salomon
cond id it,id q u e ju d ic iieile tempore fub-
vertendum j nihil eft enim opere 8c manu factum
, quod non aut vetuftas conficia t, aut vis
fubruat, aut ignis exurat: eft tarnen 8c aliud tem-
plum conftruftum ex fpeciofis lapidibus,6c orna-
tum donis, cujus everfionem Dominus fignifica-
re videatur, Synagoga fc ilice tjud xorum , cujus
ftruftura vetus,EccIefia furgente,diflolvitur. Eft
G o th o s ,G o th i in* T a y fa lo s ,6 c Sarmatas in-
furrexerunt. No s quoque in Illyrico exiùlespa-
tr ix Gothorum exfilia fecerunr, 8c nondum eft
finis. Q u x omnium fames, lues paricer boum
atque hominum , ceterique pecoris j ut etiam
qui bellum non pertulimus, debellatis tamen
nos pares feceritpeftilentia? E rgo quia in occa-
fu fxculi fumus, prxcedunt quxdam x gritudi-
nes mundi. jEgritudo mundi eft fames ,xg r itu -
etiam templum in unoquoque, quod deficiente E do mundi eft peftilentia , xgritudo mundi eft
fide labitur : 8c maxime fi quis falsò Chrifti no- perfecutio.
men obtendat, quo interiorem expugnet affectum;
7. P oteft etiam ea efie expofitio, q u x mihi plus
profit. Quid enim mihi prodeft diem fcire judicii
? Quid mihi prodeft tantorum confcio pecca-
torum, fi Dominus v eniat, nifi veniat in meum
animum , redeat in meam mentem, nifi vivat in
me Chriftus , in me Chriftus loquatur ? Ergo
11. Sunt autem 8c alia bella qux vir fuftinet
chriftianus, diveriarum quoque p rxlia cupidi-
tatum, ftudiorumque confli&us, multoque g ra-
viores domeftici hoftes , quam extranei. N u n c
avaritia ftimulac, nunc accendit lib id o , nunc
metus terret, nunc iracundia exagitat,nunc am-
bitio m o v e t, nunc terrere tentant ipiritalia ne-
q u it ix , qux funt in cxleftibus. Itaque quafi qui- Ephtf. e.
mihi Chriftus debet v enire, mihi debet adven- F bufdam urgetur prxliis, 8c quibufdam terrx mo.
tibus quatitur mobilis animi nutantis affedus.
12. Sed fortior d ic i t : S i confiftant adversum me
caftra, non timebit cor meum :fi exjurgat adversum
me pralium, in hoc ego fperabo. Scat in acie ferens
hofti obvium pe&us , etiam fi quis Golias exfurtem
magnus Cardinalis Ecloga Scv. Endelechi chriftiani poetat,
ubi inter cetera iic habetur:
fiuculus............................... . . . . Die age Tityrt,
Quis te fubripuit cladibut his D eus,
Vt peftis pecudum qua popul ata f it
Vicinos, tibi nulla fit.
T it. Signum qtted perhibenteffe crucis Des
tus ejus fieri. Fit autem Domini fecundus adventus
in defe&ione mundi, quando poflumus dice
rè : Mihi autem mundus cruciftxus eft , dr ego
mundo.
8. Sed hunc virum talis mundi defedus fi in fua.
Dominus. . . . fubjecit, dcfunt in Araerb. In Era. autem Gill»
& 111 if. noilris ita liabentur, ut ca exhibemus , nifi quod in Era.
rejiciuntur port vo ce s, radix eft Filii. A t in Rom. edit, ultimo -
rum verborum faCla eft illa m u ta tio . . . . omnia f ib i qua poteft Pater,
fubjecit.
b. Rom. edit, fo la , Verum licet juxta propofita dt templo quod
Salomon condidit, intelligatur ; idque primum ab hofte judicii & c.
* . Plcrique niff. Tatfalos : melius a lii atque edit. Tayfalos -, ita
enim Temper legitur apud Ammianum lib. 31. Sed alius de liac
gente atque aliis h ie memoratiscrit loquendi locus. At vero pefti-
icnciam illam qua: non folum homines, fed pecora ipla tarn nii-
fcrc dcvaftabat, figno crucis facillimc depullam fuiftc Hermannus
Jib. i . cap. 1 1 . Vita S. Ambrofii obfervat ex Baronio. N ititu r au-
Pfal. 16. j.
i.Reg.iy.
Hoc fignum mediis frontibus additum,
CunBarum pecudum certa falus fuit.
Cetcrum q u x Ambrofius de difientionum fine atque animo relaxando
fuperiore libro memorabat, ea non obfeure probant ilium
de rebus jam prsctcritis h ie dificrcrc.