impediretur triumphus. Simulillud difce myfte- A « . S e q u i tu r jaftantiKtelum, quo proclive de
. P e- • • f ___ 1___ Iinnnimr t auia dum homines rium/andi Spiritus opus hoc divinum fuifle judi gloriarti virtuti
cium; ut tentandum fé diabolo Chriftus offerret.
f . 5. Dixit autem illi diabolus : Si Filius Dei e s, die
lapidi huic u t panis fiat.
17. T r ia prxcipue docemur effe tela diabo li,
quibus ad convulnerandam mentem hominis
confuevit armari : gula: unum, aliua ja&antia:,
ambitionis tertium. Inde autem coep it, unde
iam vicit. E t ideo inde incipio in Chrifto vin- B
c e r e , unde in Adam vidus fum 3 fi tarnen mihi
Chriftus imago Patris , virtutis exemplum fit.
Difcamus igitur cavere gulam,cavere luxuriam,
quia telum eft diaboli. Laqueus tenditur cum
menia regalis convivii prseparatur , qua: con-
ftantiam fa:pe mentis inclinat. N o n ibluni enim
cùm audimus verba diaboli, fed etiam cùm vi-
demus ejus copias , Iaqueum virare debemus.
Didicifti igitur diaboli telum, lume fcutumfidei,
loricam -abftinentia:.
18. Sed quid libi vult talis fermonis exoruis :
Si Filius Dei es ¿nifi quia cognoverat D e i Filium
effe venturum : fed venifle per hanc infìrmita-
tem corporis non putabat ? Aliud explorantis ,
aliud tencantis eft j & D e o fé profìtetur credere,
Se homini conatur illudere.
19. Sed vide arma Chrifti quibus tibinonfibi
vicit. Nam qui majeftate iua lapides in panem
poife alterius transfufione
linquitur j quia dum homines gloriam virtutis •
fa x ja d a re defiderant, de loco meritorum fuo-
rum & ftatione decedunt.
Etduxit ilium, in q u it, in Hierufalem, & fiatuit i-
eum fupra pinnam templi.
a . Ita eft enim jadantia , ut dum iè putat
unufquifque ad altiora c o n te n d e r e , fublimium
ufurpatione fadorum ad inferiora trudatur.
Et dix itilli : S i Filius Dei e s, mitte te deorfum. u
23. Vere diabolica vo x ,q u a : mentem hominis
de gradu altiore meritorum precipitare contends.
Quid enim tarn proprium diabolo, quam
fuadere ut unufquifque fe m ittat deorfum ?
14.. Difce ergo & tu diabolum vincere. A g it
te ipiritus , fequere fpiritum. N o n te revocet
carnis illecebra, fpiritu plenus difce contemne-
re voluptates. Iejuna, fi vis vincere. Confequens
C eft ut per hominem diabolus te putet effe tentandum
: Chriftus quafi fortio r, facie ad faciem
tenta tur, tu per hominem. E t illud diaboli ver-
bum e f t , c cùm dicit homo : For rises, manduca
Se b ib e , Se fimilis mane. N o li te tibi credere ,
non erubefeas egere pricfidiis, quibus non ege-
bat Chriftus} & tarnen ea non n eg lig eb at, ut te
doceret dicens : Cavete ne gravetur cor veftrum in .
vino & crapula. N o n erubuit Paulus, qui ait : sic '■
pofle converti natura: aitenus rransruuuuc certo,, mnomn »uct aera cadens. Aera nqu--i-d--esm-- -n--on ca:- :
monilravit. docer nihil ribi p ro diaboH arbitrio, D debat Apoftolps: fed Potelfcttes aens yerbera-
nec dv ecl1a rand.1a_:_ v_iÜrtBuBtiBs Sc—on„t»emmnplliartiinonnAe f faocrii(e=n*n_
har. WIM ra.ßitrn. in a u it. corvus meum, & lervitutl
dum. Simul in ipfa tentatione artificem diaboli
difee verfutiam. Sic ten ta t, ut exploret : fic ex-
p lo ra t, ut teiltet. Contra Dominus fic f a l l i t ,
ut vincat : fic adhuc v in c i t , ut fallat. Nam fi
convertiffèt naturam , prodiderat creatorem.
a Medie ergo refpondit dicens :
Scriptum eft quoniam non in pane filo v iv it homo
tfid in omni verbo Dei.
20. Vides quo genere utatur armorum, quo
hominem à fpiritalis nequitia: incurfione defen-
d a t , adverfus irritamenta gula: feptum atque
munitum ? N o n enim quafi Deus utitur potefta-
te ( quid enim mihi proderat ) fed quafi homo
commune fibi arceflìt auxilium ; ut divina: pabulo
le&ionis intentus famem corporis negli-
g a t , alimentimi verbi cadeftis adquirat. Huic
intentus Moyfes defideravit huic
UWL/CtL HUUIIWIVW . — --------- 4 —
bat.Sed caftigo,q it, corpus firvituti .
redigo ; ne forte cum aliis pudicaverim , ipfe repro-
bus inventar.
25. Simul infirmitatem fuam diabolus mali.
tiamque defignat; quia nemini poteft nocere
diabolus, nifi ipfe fe miferit. Nam qui relidis
ca:leftibus,eligit terrena, voluntarium quoddam
pnecipitium vita: labentis incurrit. Simul quoniam
telum fuum diabolus vidit obtufum , qui
E omnes homines propria: fubjecerat p o te fta ti,
plus coepit quam hominem judicare. Sed D o -
minus rurfus nec ea quidem q u a de.fe fuerant
prophetata ad arbitrium diaboli putavit effe
facienda : fed divinitatis propria: audoritate fer-
v a ta , verfutia: ejus occur rit; ut quia Scriptura-
rum exemplum pra:tenderat,Scripturarum vin-
ceretur exemplis. Poteftas enim De o v in c e re ,
e qui mihi vincit.
ìntentus Moyles panem non cieuaeravic : nuic 2zo6.. Difce mhìec. quoque q«juuiia« fàtanas transfiguintentus
Elias famem prolixioris non fenfit je - F rat fe velut Angelum lucis, & defcriptunsipfis
junii. mN o—n WenÊiÊmË poteft MquÈi ÜverÜbuHm ffpenqnuiirtnurr., divinis fepe laoueum fidelibus parat. Sic hærepanem
defiderare terrenum , cum iiibftantiam
panis cæleftis accipiat ; humanis enim divina
præftare non dubium e f t , & corporalibus fpiri-
ta lia .E t ideo qui vitam veram defiderat, billum
panem e x p e ta t, qui per iniènfibilem fubftan-
tiam fiumana corda confirmât. Simul cùm dic
it : Non in pane filo v iv it homo, oftendit hominem
effe tentatum, hoc e f t , fufeeptionem nof.
tram , non fiiam divinitatem.
a. Edit. (juxdam Patif- Meritò erg« refpondit. A lix Se cunàimiT.
commodius, Medie Scc. id eft , refponfionenì.fic temperavi: ; ut
& diabolum v inc erei, nee fuam aperircc divinitatem.
' b. MIT. bene m u lt i, illum panem exfpectat, nonnulli. . . . exfptc-
tet. A l i i , ac edit. . . . . expetatc.
Omnes edit. a c mff. nonnulli, ctFm dicit : Homo fortis efto, &
fimilis mane, ultimæ Parif. edit. & f i malis mane. Sed mff. de
fiepe Iaqueum hasre-
ticos fa c it , fic evifeerat fidem, fic jura pietatis
impugnat. Ergo non te capiat hxreticus jquia
poteft de Scripturis aliqua exempla p roferre,
nec fibi arroget quod do<ftus videtur. Utitur Se
diabolus teftimoniis Scripturarum non ut do-
c e a t , fed ut circumfcribat & fallat. Cognovit
aliquem adtentum religioni, virtutibus clarum,
fignis & operibus pnepotentem : jadtantix ten-
dit Iaqueum, ut hujufmodi virum inflet tumore ;
I me 1 iot i nota & majori numero , ehm dicit homo : Fortit et & c.
Mclius ; hoc enim refertur ad fuperius illud : Confequens eft ut per
I hominem diabolus te putet epe tentandum.
d. Rom. edit, fo la , quia neminem poteft mittere deorfum.
I c . Omnes edit. ac. mff. non p a u c i, Scriptum mihi vincit. At
| mff. melioris n o t * , qui mihi vincit■
1341 Expofitio Evàng. fee. Luc. Lib. IV. 1342
quò pietati fe non credatyfed credat jaftantiæ : A timtrt foteßatim } Tac íom m , & habebis laudan
nec D e o deputet , fed fibi arroget. Ideoque
apoftoli non in fuo, fed in Chrifti nomine die-
moniis imperabant ; n e arrogare fibi aliquid vi-
derentur. Sic Petrus® paralyticum cu rat dicens:
In nomine Jefu Nazareni furge, dr ambula. Difce
etiam de Paulo ja&antiam fugere. Scio, in q u it,
hominem, five in corpore ,ftve extra corpus nefiio »
Deus f i i t , quoniam raptus eft in paradifum, & anelivi
tv erba inejfabilia, qua non licei homini loqui.
ex illa. N o n ergo poteftas m ala, ied ambitio.
Denique eo ufque à De o ordinano poteftatis; ut
D e i minifter f it , qui bene utitur poteftate : Dei, ibidem. 4.
in q u it, minifter eft tibi in bonum. N o n ergo mu-
neris aliqua culpa eft ,ièd miniftw :nec De i poteft
ordinatio difplicere,fed adminiftrantis adio.
Nam ut de cæleftibus ad terrena derivemus
ex emplum,dat honorem im p e ra to r ,& habet
laudem. Quod fi quis male honore ufus fu e r it,
Pro hujufmodi glori ab or, pro me autem non gloriabor, B non imperatoris eft cu lp a, c ièd judicis. Habent
nifi in infirmitatibus meis.
17. Ergo 8c h ic diabolus, quoniam fortem ien-
f i t , jadantiam p ra ten d it, qu« etiam fortes de-
cipit : ied Dominus reipondit ei : Non tentabis dominum
Deum tuum. In quo & Dominum & Deum
Chriftum : & Patrem & Filium poteftatis unius
effe cognofcis , juXta quod fcriptum eft : Ego dr
Pater unum fumus. E t ideo fi 'Vnum obtendit
d iabolus, occurre ei quia fcriptum eft : Ego dr
reum fuum crimina , non quia poteftas unum-
quemque, fed malitia fua implicar.
30. Quid ergo ? Bonum eft uti poteftate, ftu-
dere honori? Bonum fi deferatur, non eripiatur.
Diftingue tarnen hoc ipfum bonum. Alius enim
bonus in fieculo, alius perfeda: virtutis ufus 5 bonum
eft enim cögnofcenda: divinitatis ftudium,
nullis ocCupationibus impediri. Nam etfi multa
bona,una tarnen eft vita a:terna : Hac eft autem iohan.17.
Pater unum fumus. Et diftingue 'Vnum , 15 ne po- C v itu aterna, ut cognofiant te folum verum Deum, dr
teftatem difcernas : diftingue 'Vnum, ne Patrem
Filiumque fecerrjas.
Et duxit illum diabolus iterum in montem altißi-
mum , dr oftendit illi omnia regna orbis terra in
momento temporis.
28. Bene in momento temporis fiecularia Sc
terrena monftrantu'r. N o n enim tarn confpedus
celeritas indicatur , quàm caduca: fragilitas po.
quern mififti Iefum chriftum. Et ideo vi tee a:terna:
maximusfrudus, & iolus Deus vita: remunera-
tor a:terna: eft. Solum Deum 8c Dominimi noC
trum adoremus, Se ipfi foli fèrviamus ; ut iolus
ipfè nos f rudu remuneret ampliffimo. Fugiamus
omnia qua: diabolica fubjacent poteftati 5 ne
tamquam malus tyrannus in eos, quos intra fuum
regnum in v en e r it, acceptee fe v id a poteftatis
utatur.
teftatis exprimiturjin momento enim cunda illa j ) 31. N o n ergo à diabolo poteftas e f t , fed obnop
rætereunt, Se fæpe honor fæculi abit ante-
quam venerit. Quid enim fieculi poteft effe diu-
turnum , cùm ipfa diuturna non fint fæcula'?
Docemur hìc inanis ambitionis flabra deipicere,
quod omnis dignitas iæcularis diabolicie fubja-
ceat poteftati: ad ufum fragilis, èe inanis ad fruc-
tum.
29. Sed quomodo hìc dat diabolus potefta-
tem : & alibi legitur,quia Omnis poteftas à Deo eft ?
xia tarnen infidiis diaboli. N e c tarnen ideo mala
ordinatio poteftatum., quia malo obnoxiee po-
teftates. Bonum eft enim Deum qua:rere, fed
quidam ipfius inquifitionis amfradus & error
obrepit. Nam fi inquifitor in facrilegium fx v a
interpretatione vertatur , in deterius vertitur
qua:rentisdofFenfa, quam fi non quaefiflet: nec
tarnen inquifitionis, fed qua:fitoris eft culpa: nec
inquifitio obnoxia m a lo , fed qua:rentis affedus.
Numquid poteft quis duobus dominis fervire , p Quod f i is qui Deum qiuerit, propter fragilita.
äyit ä duobus accipere poteftatem ? Numquid tem carnis, & mentis anguftias fep e tentatur;
ergo contrarium eft? Minime. Sed vide quia om- quanto magis qui fieculum qua:rit obnoxius eft?
nia ä D e o ; neque enim fine D e o mundus; quia Atque hoc ipfo perniciofior ambitio, quod blan-
Et mundus per ipfum fatfus e ft: fed licet a D e o da quzdam eft conciliatricula dignitatum 5 &
fadus f i t ; tarnen opera ejus mala, quia feculum fiepe quos * vitia nulla d e led an t, quos nulla poin
maligno pofitum eft ; Se ordinatio mundi a tuit movere luxuria , nulla avaritia fubvertere,
D e o , opera mundi a malo. Ita etiam a D e o po- facit ambitio criminofos. Habet enim forenfem
teftatum ordinatio : a malo ambitio poteftatis. gratiam , domefticum fcelus : Se ut dominetur
D en iqu e : Non eft, inq uit, poteftas nifi*d Deo: qua alii?, prius fervit. Curvatur obfequio, ut honore
autem fu n t , d Deo ordinata fu n t ; non datie, fed p donetur: dum vult efle fublimfior fimulatahuo
rd in at« : S e , refiftit poteftati, D e i, inquit, milftate, fit vilior, & fit remiflior } cum in ipfa
ordinationi refiftit H ic quoque licet dicat dare poteftate, quod pra:cellit, alienum f i t ; legibus
fe diabolus poteftatem , omnia tarnen illa ad enimimperat, fibi^fervit.
tempus permiffa fibi effe non abnuir. Itaque qui
permifit, ordinavit : nec poteftas -mala , fed is
qui male utitur poteftate. Denique , Vis non
t edit. Rom. vero , cluudum curat. Sed
, feu refolutione nervorum claudicare
a. S ic omnes mff. ac ve
quid fi eum ex paralyfi
rants eft nofter Ambrofius ?
b. Edit. Rom non ut pottftatem difcernas, fed ut Patrem Filiumque
(ecernas. Perfpicuns fenfus , fi quo mff. aut aliarum edit, prae-
fidio firmaretur. Vcterem igitur le&ioncm interprctamur in Iiunc
modum : Accipe vocem, unum, eo confilio pofitam, he Patris ac
F ilii potcftacem diftinguas, vel aliam perfonum ab alia fepares ;
nam ut a it Hilar. 7 . dc T r in it . In divinis perfoms nihil diverfum
. . . . nihibfcparabilc See. cum Pater in F i l i a , & Filius in Patrc
fit imitate naturae. Q u a fufius erplicat ipfemet Ambrofius lib- 1.
<1«.
32. D ic e t fortaffe a liq uis , quia fblus qui malum
fecerit, timet j tarnen qui mare navigat, plus
timet. Et contra in immobili terrarum ftatione
i c. Rom. edit, fola , fed utentis. A t h ic ag i de judiciaria potef-
I tate liquido probant fuperiora.
I d. H a c verba, ó¡uamf i non qutfiffet: & inferiora i l i a , obnoxius
j eft, edit. Rom. rejec era t: fed cum in vet. edit, ac mff omnibus
invcnlantur , eadem non rcftitucre in integrum religio fuit.
e Eadem Rom. edit. fola> vitia nulla defiectunt; & poll pauca
cum rcliquis edit, a c paucis mff. domefticum periculum : fod mff.
piltres & potiores, domefticum fcelus. JA ig is appofite ad antecedencia
, facit ambitio criminofos.
I f, Edic. omnes ac mff. aliquo t : F t dum vult ejfe fublimior, fit
remijftor. Q u a vero interjiciuntur , e novein optimis codiqibus
rcftituta font