L-ic. t i - 19‘
&{<!'
Matth■ i j .
J .& 6 .
Difi. 8 6.
c*p. Cete-
Nonne audifti fupra quiadives ille in byiTo &: A c u n tu r ,h ic unus:jbi egrediente H ic r ich o , h ic
purpura recubans, cujus de menia micas Lazarus
colligebat , pcenis c ru c ia te zterms 5 quia
pauperi non impartivit alimenta? Si non donare
excraneis, grave eft : quanto gravius excludere
parentes ? Sed dicis te, quod eras parentibus col-
Iaturus , E c d e f iz malle conferre. N o n q u z r it
donum Deus de fame parentum. Unde repre-
hendentibusjudzis quia difcipuli Domini manus
non lavarenr, refponditjefus: Qutcumque dixerit;
appropinquante. Sed nulla diftantiajnam cùm
in hoc uno typus populi gentilis i i t , qui iacra.
mento Dominico recipit amiffi luminis clarita-
tem , nihil intereft utrum in uno medicinam, an
in duobus accipiat ; quoniam ex Cham &Japhec
N o e filiis originem d u cu n t, in duobus c z c is
duos generis fui prztendebant auitores.
• 81. Quod videtur etiam Lucas non omififle ,
cùm Z a ch zum fubjicit, qui ftatura pufillus, hoc
U VU IclVcU C U I . ^ . 1- • * r l i -
Mums U S K £ me ,tU i pnderit, mn ho- B eft, nulla nobilitatis ingenita:7 dignitatc fubhmts, . ■* J 1 a v in n n r m a . l n t f i n i r n n m i l i i« n a r in t i i im a i n i i t n norificabit patrem aut mattem.
78. Quapropter obfeuritatem fenfus non im-
prudenter defleximus. Nam Judzi cüm homi-
num traditionem fequuntur , D e i n egligunt:
difcipuli traditionem De i przferentes,hominum
negligeb ant, ut manus non la v a ren t, cüm pa-
nem manducarent; quoniam Q u i lotus eß totus,
non habet necejfe ut manus /^wi.Laverat eosjefus,
lavacrum aliud non quxrebantj uno enim C h r if
exiguus meritis, ficut populus nationum, audito
domini Salutaris adventu, quem fui non recepe-
ran t, videre cupiebat :fed nemo facile Jefum
v id e t, nemo poteft Jefum videre conftitutus in
terra. Et quia non prophetas , «= non regnum
habebat , tamquam forma: gratiam naturalis
adfeendit in fycomorum, vanitatem fcilicet Ju-
dzorum veftigio fuo proterens, errata quoque
corrigens fuperioris z ta tis : 8c ideo Jefum intetus
baptifmate omnia' folvit baptifmata. Itaque C rioris domus recepit hofpitio. Et bene adfeendit
quem laverit E cclefia, non habet necefleiterum in arb o rem .u t arbor bona bonos fruftus faceiavari.
Ergo myfterio intendebant difcipuli,» non ret, ac naturali excifus oleaftro; & contra natufui
munditiam corporis, fed animie requirentes. ram infertus in bonam olivatn, fruclum poilèt
H o c rephendebant Judsri : fed argute redar- Legis àdferre ; radix enim fa n ä a , etti rami inugu
u nturàD omino, quodmaniaobfervent, pro. tiles, quorum infruauofamgloriamplebs-genfutura
Sefpiciant. Et ideo illìi dicit : Vos quare tium fide refurreftionis quafi quadam ¿orjSoris
dicitis patri aiit matri, quos Lex praicipit hono- elevatione tranfcendit.
rari : Mums qmicumque eß ex me, li t i pnderit; id ß em \ , i , „ ornine Zacbetus.
e l i , cùm petit aliquid ad iumtum egens pater
aut mater à filiòf* quia Legem timensJudieusD 82. Zachatos in fycòmoro, catcus in via. Q uo-
npn dandi requirit, dicere fólet : rum alterum Dominus miferaturus exfpectat,
Cap. 19;
t- ».
Munus quod efi ex me, tibi proderit; ut dicatam a
filiis De o pecuniam pater religiofus accipere re-
formidet. Sed h z c traditio hominum eft excufa.
tiones obtexentium avar itiz iuas. Ceterum Dei
traditio eft , ut prius pafcas parentes. Nam ii
juxta diviaurn oraculum , contumelia parentis
morte luitur , quanto magis fames qua: morte
gravior eft?
teiurn manfionis lu z ciaritate nobilitar : alterum
fànaturus interrogar, apud alterum d iè non
invitaturum invitat ; fciebat enim uberem hof-
pitis fui effe mercedem : fed tarnen etfi nondum
vocem invitantis audierat, audierat affectum.
. 83. Verùm ne czcum iftum tamquam faftidio-
fi pauperum cito reliquiflè videamur, & tranfiilè
ad divitemj exfpeftemus eum,quiaexfpe<ftavit &
79. Quo loco infolentem Dominus inframat E Dominus : interrogemus eum, quiainterrogavit
jadantiam. Multi enim, ut prxdicentur ab ho.
minibus , Ecclefiie conferu nt, qua: fuis aufe.
runt;cum mifericordiaa domeftieo progredi debeat
pietatis officio. D a ergo prius parenti, da
etiam pauperi, da illi * prefbytero quod tibi
abundat terrenum , ut ab illo accipias fpirituale
quod tibi deeft j etenim qui honorat, honorabi-
tur. Vide ergo quia ille chm ac c ip it,trad it: &
accipit non quafi inops, fed quafi remuneratu-
rus majore menfura.Da pauperi in requiem ejus, F
ut & tu communicans de tuo in o p i, requiem
confequaris. Sed ur. pafcendos Scriptura dicit
parentes: ita propter Dcum relinquendos parentes
3 fi impediant devote mentis affe&us.
Factum ejt autem cum appropinquajftt Hiericho,
qui dam cacus fedebat[ecus viam.
80. In libro fecundum Mattha:um duo indua.
MiH non pauci,nec infcrioris n o t x , non fit«, munditiam ani-
m& , non corporis requircntes. Acque hand fcimus an non ilia vcra
lit led io . N o n male taincn a l i i , & edit. omnes,ucin textu.
b. lea m lt plures , potiorefque. Alii , & edit, vocem ludaus,
non agnofcunt, cujus loco in Rom. fubilituitur film s, ante voces
, quia Legem.
* . Advene nequaquam efle vituperandum 11 preibyteri q.uac
fpiritalia & l'ui officii funt laicis impendentes, ab eifdem viciifim
elecinofyium tcitenam accipiant 5 dum mode bine ablit pudenda
& Chriftus. Nos interrogemus, quia nefeimus :
ille, quia noverar : mos interrogemus, ut feiamus
unde ifte curatus fit : ille interro g av it, ut in uno
plures difeeremus unde Dominum videre mere-
rèmur ; interrogavit enim , ut crederemus nifi
confitentem non pofle fanari.
E t confeltim vidit, ó* fequebatur illum magnifi- CaP- 18
cans Dominum. . . . Et perambulabat in Hiericho. 4J‘
84. Aliter enim non v id e re t, nifi fequeretur
Chriftum, nifi Dominum prsedicaret, nifi fiecu-
lum pneteriret. Cum divitibus quoque in gratiam
revertamur 3 nolumus enim offendere divi-
te s , quia volumus, fi fieri poteft, fànare omnes ;
ne in cameli comparatione prieftricti , & in
Zachieo citius quam op o r tu it, d ere lid i, juftee
habeant commotionis offenfàm.
85. Difcant non in facultatibus crimen ha:recupiditas,
ac turpis rerum facrarum nundinatio.
c. Vet. edit. non alibi regnum habebat. V ox autem a lib i, omit-
titur in miT. A t Rom. edit. emcndayit ,non legem babebat. Haud
infelici conatu.
d- Omnes edit. a c mlT. non pauci ,fen o n invìtatus ; a l i i , qui
Se melioris notte , fe non invitaturum. Rurfits eaedem edit. Si mll.
aliquot > hofpitii fu i : a lii plures > hofpitis fui. Denique ubi memoratte
edit. jam viderat affeClum : mlT. contra fere ad unum
pratferunt, audierat affeCtum.
r e , fed in iis qui uri nelciant facultatibus 3 nam A
divida: ut impedimenta in improbis, ita in bonis
funt adjumenta virtutis. Dives certe Z a -
chieus ele&usà C h r if to ,fed dimidium bonorum
fuorum pauperibus largiendo, reddendo etiam
in quadruplum qua: fraude fuftulerat ( alterum
enim non fàt eft : nec habet gratiam liberalitas,
fi injuria perieverat j quia non fpolia , fed dona
qua:runtur ) uberiorem mercedem,quàm confe-
reb a t, accepit.
86. Et bene princeps inducitur publicanorum. B
Quis enim de fe defperet, quando » & ifte pervenir
cui cenfus ex fraude ? Et ipfet inquit, dives.
Ut feias non omnes divites avaros.
87. Quid fibi vulc quod nullius alterius ftatu-
ram Scriptura nifi hujus ì ^ u ia ßatura
pußllus erat ? Vide ne forte malitia pufillus , aut
adhuc pufillus fide 3 nondum enim b promiferat,
cùm adfeenderet, nondum viderat Chriftum,
merito adhuc pufillus. Denique Johannes ma-
gnus , quia & Chriftum v id it, & Spiritimi ficut C
columbam fuper Chriftum maneptem , ficut
ipfè ait : Vidi Spiritum defeendentem ficut columbam,
ó* manentem Juper eum.
88. Qua: autem turb a, nifi imperita: confufio
multitudinis,qux verdeem nequit videre fapien-
tia:? Ergo Zacha:us quamdiu in turba e ft , non
videt Chriftum :fupra turbam adfeendit, & vid
it; hoc eft, c plebeiam tranfgreflus infeientiam,
meruit, quem defiderabat, adipicere. Pulcre autem
addidit : J)
£fuia illa parte erat tranfìturus Dominus.
89. d V e l ubi fycomorus,vel ubi?crediturus3 ut
& myfterium fervaret ,& gratiam feminaretrfic
enim venerar, ut per Judaros tranfiret ad gentes.
90. Vidit itaque Zachieum furfum 5 jam enim
fublimitate fidei incer fructus novorum operum
velut foccunda altitudine arboris eminebat. Et
quoniam de typo ad moralia defleximus, inter
toc e credentium voluntates Dominica die rela- E
xare animum, feftivitatem admifeere dele«ftat.
Zachams in fycomoro , novum videlicet novi
temporis pomum , ut in hoc quoque complereìj.
tur illud : Arbor fici produxit grojfos fuos } ad hoc
enim Chriftus ad ven it,u t ex lignis non poma,
fed homines nafeerentur. Legimus alibi : cùm elfes
fub arbore f ic i , vidi te. f Ergo non Nathanael fub
arbore, hoc eft, fupra radicem, quia juftusj radix
enim fan<fta : fub arbore tarnen Nathanael, quia p
fub Lege : Zachzus fupra arborem, quia fupra
Legem rille domini occultus d e fen fo r ,h ic pu-
blicus przdicator : ille adhuc Chriftum ex Lege
qua:rebat,ifte jam fupra Legem,relinquebat fua,
&c Dominum fequebatur.
a- Edit. Rom. ö> ifte etti cenfus ex fraude ad falutem pervenit.
b- Rom. edit, iterum fola , reddere promiferat.
e. Cunfìa: cdic. & complures mif. pltbem jam tranfgreßus, in
feientiam meruit, quam & c . Infcite. Nobis vero locum reftituére
mlf. Corb. Colb. uiius, V i l i . & a lii lionnulli. At poft verbum,
adfpicere, -Rom. edit- infertis illis , in quo myfterium licet ad-
vertere, proiequitur ,nam ftatura pufillus Si c. ut num. 8 j .
d. Rom edit, fo la , hoc loco partim decurtato, partim inverfo
ita repofuerat. Hic enim venerai ut per ludaos tranfiret ad gentes ;
ut & myfterium fervaret, (fp gratiam feminaret.
e . I ta jn lf. Sc edit, omnes, excepta Rom. & mf. Reg. u b i , cre-
dentmmvoluptates. Sed in mlf. fxpiffimc , voluntas Si voluptas ,
confunduntur.
Ecce mna tua decem mnas adquifivit. f . ifi.
91. Bonus ordo, ut vocaturus gentes,&Judzos
jufTurus interfici, qui noluerunc regnare fupra fe
Chriftum, hanc przmicteret comparationem,ne
diceretur : Nihil dederat populojudzorum : unde
potuit melior fieri ; àut quid ab eo qui nihil
recepit, exigitur? N o n mediocris ifta eft mna,
quam fupra mulier Evangelica quia non invenit, Lue ij. 8.
lucernam accendit, lumine q u z r it admoto, gra-
tulatur inventam.
92. Denique ex una decem mnas alius fe c it, f-iz.
alius quinque. gFortaflè iftz moralia habent, g
quia quinque funt corporis fènfus : i l lz d ecem,
duplicia, id eft, myftica Legis, & moralia probitatis.
Und e& Matthzus quinque talenta & duo Matth. ij.
talenta pofuit : in quinque talentis ut fine mora-
lia , in duobus utrumque, myfticum atque morale.
Ita quod numero inferius, re uberius. Et h lc
poiTumus decem mnas, decem verbaintelligere,
id eft, Legis dodrinam : quinque mnas, magifte-
ria difciplinz. Sed legifperitum in omnibus volo
efle perfedum ; non enim in iermone, fed in vir-
tuce eft regnum Dei.
93. Bene autem quia dejudaris d ic it , duo fòli
multiplicatam pecuniam deferunt} non utique
z r is , fèd •» difputationis ufuris. Alia eft enim pe- h
cunia foenoris, alia d o d r in z czleftis uiura.
94. Denique Dominus cùnj dicit : £fuare non
dedtfii pecuniam meam ad menfam ? non n o f t r z ,
fed fu z pecuniz q u z r it ufùram.
95. Unus intra terram abfcondiflè Ce dicit,
quod rationem q u z ad imaginem & fimilicudi-
nem De i data eft nobis, ftudio voluptatis obruit
& tamquam in foveam carnis abicondit. D e aliis
filetur, qui quafi prodigi debitores, q u z accepe-
rant, perdiderunt. In duobus illis pauci funt,qui
per duas vices ad cultores v inez deftinati flint :
in reliquis omnes Judzi. Quam comparationem
Matthzus etiam nobis voluit aptare, quod fimi-
liter ut dives qui pecuniam fuam non impartic
pauperibus : ita etiam qui d o d r in z fu z gratiam
non dividit imperitis, docere cùm poflìt,haud
mediocris reus eft culpz. D e quo,quoniam in
libris de Fide fcriptis diximus, tranfeurrere melius
Luc. ì. o
Matth. :
Lib. j . de
Fide cap. I.
fuerit.
96. Civitates autem * decem eflè q u z poflunt,
nifi forte animz quibus jure przponitur qui pecuniam
D om in i, & illa eloquia cafta probata
ficut argentum, mentibus hominum foeneraveri
t ? Nam ficut Hierufàlem dicitur zdificata ficut
civitas, ita funt animz pacificz. Et ficut Ange-
li przfunt 3 ita & hi qui vitam meruerint Ange-
Iorum.
f. Rom. edit. & mf. Reg. Ergo Nathanael. Sed ncgationem a liz
edit, a c mlf. ceceri prx fe fcrunt.
g . Edit. anc. Fortajfe ifte moralia habet. . . . ille decem duplicia.
Rom. ab his cantum co reccdic , quod relecavic, decern. Vcrum
divcrlitati locum non aliud d ed it, nifi quod in mlT. quibufdam
c limplex pro diphthongo fcripcum legatur.
li. Rom. edit, ib la , difpenfationis ufuris. Sed vox difputatio frequenter
apud Ambrofium idem lignificat, quod era ¿latió leu p radicado
Evangélica Rurfus eadem edit. Rom. cum Era. & Gill.
it. m
Pfal. i n
A lia eft enim pecunia facnebris. Amerb. vero & mlT. nobifcum fa -
c iu n t , nifi quod legiturin duobus . . . . petunia v el foenoris.
i. Sic. omnes mil* Si edit, prater -Rom. qux pro decem repofuit
quinque.