lohnn. 6. i
i . Cor. 10.
17 I lohan. i j. T
Hier. i . 2.1
l.C o r . 10.
4-
1Matth. 6.
18.
T>
Pfai. 117
t io , ha:c ejus imitatio, per ignobilitatem ac bo-
namfamam}ut glorieris in cruce Domini,ficut
ipfe eft gloriatus. Sic ambulavit Pauliis, Se ideo
gloriatur dicens : Adi hi autem ab fit gloriari, nifi in
cruce domini nojlri Iefu chrifìi.
101. Sed videamus cur fècundùm Mattha:um
reperiamus admonitos difeipulos , ne cui dicerent
ièntentiam,'fèd'iuam promfit dicens : Tu esChrif A
tus Filius Bei v/v/.3 Qui Se femper eft, nec ccepit
ut e ile t, Se eile non deficit. Magna autem Chrif.
ti gra tia, qui omnia prope vocabula fua difcipu-
lis iliis donavit. Egofum , inq uit, lux mundi : Sc
id tarnen quo ipfe gloriatur , difcipulis nomen
indulfit dicens : Vos eflis lux mundi. Ego fum panis
vivus Sc , Nos omnes unus panis. . . .fuma s. Ego
fum vitis vera. Et tibi dicit : Piantavi te vitem
frutfuofam omnem veram. Petra eit Chriitus : Bi-
bebant enim de ß> ir itali fequente petra, petra autem B
erat chrißus : etiam difcipulo fuo hujus vocabuli
gratiam non negavic j u t& ipfe fit P e t r u s q u o d
de petra habeat foliditatem conftantiie, fidei fir-
mitatem.
•98. Enitere ergo ut Sc tu petra fis. Itaque non
■extra te , fed intra te petram require. Petra tua
aftus eft, petra tua mens eft, Supra hanc petram
¿edificatili' domus tua ; ut nullis poffit nequiria:
•ipiritalis reverberari procellis.Petra tua fides eft,
fundamentum Ecclefia: fides eft. Si petra fueris, C
in Ecclefia eris; quia Ecclefia fupra petram eft.
Si in Ecclefia fueris, porta: inferi non prevale-
■bunt tibi. Porta: inferi, porta: m ortis funt : porta:
autem moreis, porta: Ecclefia: eile non pofi.
funt.
99. Qua: autem funt porta: mortis, hoc e ft,
porta: inferi ,n ifi lìngula quoque peccata ? Si
forn icatus fueris, portas mortis ingreiiiis.es. Si
fidem keferis, portas inferi penetrarti; Si peccatimi
mortale commiferis, portas mortis intrafti : D
ied potens eft: D e u s , qui exaltet te de portis
•mortis j ut annuntìes ómnes laudes ejus in portis
bfiliie Sion. Porta: autem E cclefia porta: caft
titatis fu n t, p orre juftitia:, quas juftus intrare
confuevit dicens : Aperite mihi portas jußitia , dr
ingreffus in eas confitebor Domino. Sed ut porta
mprtis, porta inferi : ita Se porta juftitre , De i
porta eft. Hac enim porta Domini, jußi intrabunt
per eam. Et ideo fuge pertinaciam delictorum ,
ne porta: tibi poifint inferi prevalere j f i enim E
dominatum fuerit peccatum in t e , mortis porta
prevalebit. Fuge ergo contentiones, diflenfio-
nes , ftrepitus, tumultufque difeordia: j ne portas
•mortis ingreflus incurras. Dominus enim Jefus
Chriftus predicari fe primo noluit, ne ullus ftrepitus
nafeeretur. c Increpat difeipulos fuos, ne
•cui Irec dicerent, quod
Oportet Filium hominis multa pati, dr reprobari
a principibus facerdotum, dr fenioribus, drf r i bis , p
ó “ occidi, dr die tertio refurgere.
100. E t fortafle ideo hoc addidit Dominus,quia
feiebat difficile pàffiowi Se refurrectioni etiam
•difeipulos credituros. Et ideo paifionis Se refur-
redionis fua: adièrtor erte maluit 5 ut ex fa&o fides
, non ex auditu difeordia nafeeretur. Ergo
-Chriftus-noluit gloriari, fèd inaluit ignobilis vi-
deri, ut paifionem fubiret : Se tu qui ignobilis
natus e s , gloriaris ? Eadem t ib i , qua Chriftus
ambulavit ,gradiendum eft via. Ha:c ejus agnia.
Edit. Omnes, ctinrpaucis m ff Qui eft femper eft. Cetera
mil. rcjiqnis conven'iunt ; nifi quod Rom. fic profequitür
ccepit, nec eft e deficit. Ì l
b- Ita mfl. prope ad unum. Ac edit. omnes : filià Sion. Sunt J I
enim porta caftitatìs, funt porta juftitia.
c. Rom. edic. fola , Sic enim fcribit Evangelifta : A t ilio incrtpans j |
quod ipfe fit Chriftus : hic autem fcriptum
fit increpatos effe , ne cui dicerent quod eflet
multa pafturus, Se refurre&urus. Videtis quod
in uno Chrifti nomine omnia fint. Ipfe eft enim
Chriftus qui natus eft ex Virgine,ipfe eft qui mirabilia
fecit in pop ulo, ipfe qui mortuus eft pro
peccatis noftris, Se refurrexit à mòrtuis. Unum
liorum fi retraxeris , retraxifti falutem tuam.
Nam etiam Ireretici haberefibi Chriftum viden-
tur ; nemo enim Chrifti nomen negat : fed negat
Chriftum , qui non omnia qua: Chrifti funt, con-
fitetur. Multis igitur ex caufis jubet tacere difeipulos
; ut fallat principem mundi, ut declinet
jadantiam ,doceat humilitatem • fimul ne rudes
Se imperfedi adhuc difcipuli maxima: predica-
tionis molibus opprimantur.
102. Nu n c qua cauia etiam immundos fpiritus
jubeat tacere,coniìderemus. Sed & hoc nobis
Scriptura aperuit, quia Peccatori dixitDeus : £>ua-
re tu enarras juftitias measì N e quis cium predi-
cantem audit,ièquatur errantem;im,probus enim
magifter eft diabolus , qui falla veris fiepe per-
mifeet ; ut fpecie veritatis teftimonium fraudis
obtexat.
103. Etiam illud confideremus, utrum h ic pri~‘
mùm mandaverit difcipulis, ne cui dicerent quia
ipiè eftet Chriftus : an vero Se ante m andaverit,
quando apoftolos duodecim deftinavit, denun-
tians illis : In v iis gentium ne ambulaveritis , dr
in civitates Samaritanorum ne introieritis : ite autem
ad oves qua perierunt domus Jfrael. . . . agrotos
curate. . . . leprofos mundate, damonia ejicite. . . . d*
in quameumque civitatem. . . . intraveritis, difeite
quis in ea dignusfìt, atque ibi manete. Itaque nec
h ic mandatum videtur, ut Chriftum D e i Filium
predicarent.
104. Ordo igitur *difputationis eft ordo trac-
tatu s , Se ideo etiam nos, cùm aliqui ex gentibus
vocantur ad Ecclefiam, ita preceptorum fèriem
formare debemus ,u t primo unum Deum audo-
rem mundi, omniumque effe doceamus ,in quo
vivimus, Se fumus Se movemur, cujus & genus
fumus ; ut non folum propter munera lucis Se
vita:, verum etiam propter cognationem quam-
dam generis diligendus à nobis fit. Deinde opi-
nionem illam, qiue eft de ido lis , deitruamus j ut
non poffit auri argentique vel ligni materia vini
in fe habere divinam. Cùm unum Deum eiTè
perfuaieris , à tunc indicio ejus adftrues per
Chriftum nobis falutem datam 5 incipiens ab illis
q uxg e flìt in corpore, Se ea divina deferibens,
ut plus quam homo fuifle videatur, vidam unius
virtute mortem, mortuumque ab inferis fufei-
tatum 5 paulatim enim fides crefcit, ut cùm fuillos,
pracepit ne cui dicerent. Sed frequentes i lli tales mutationes.
Id eft quemadmodum in difputacionibus pbilolbphicis pro-
:c folcnt à facilioribus & fimplicioribus ad difficiliora &
lagisimpedita, fic iri tratìandoquoque Evangelio proccdendum.
d. Amcrb. cumm i f. a liq u o t , tunc judicio ejut. Minus bene.
pra
GaUt.(. j
14-
Matih, i¿j
>•0. i
Matth, 108
f i . sòl
¡ir
140p Expofitio Evang. fee. Luc. Lib. V I. 1410
pra homines fuiflè videatur, Deus eflè credatur. A io f ; Quod fi ad racramenta fidelium tendens
Nam nifi probaveris quod facere illa fine divina
virtute non p o tu ii, quemadmodum potes probare
in eo vim fuifle'divinam ?
ioy. Sed fortaiTe nobis parum audoritatis Se
fidei deferatur : lege fermonem Apoftoli apud
Athenienfes habitum ,qu i fi á primo deftruere
voluiftet ca:remonias idolorum, fermonem ejus
aures gentilium refpuiflent. A b uno igitur Deo
operatore mundi incipit dicens : Deus qui fecit
catechumeiius imbuendus f i t , dicendun
unus eft Dens ex quo omnia , Sc unus Jefus
Chrifttis per quern omnia : non duos dominos
efle dicendos : perfedum quidem Patrem, per-
fedum efle Se Filium 5 fed unius Patrem & Fi-
lium efle fiibrtantiíe: Verbum ieternum a:tcrni
D e i , non quod p rofertur, fed quod operatur j
ex patre genitum, non voce editum. Prohiben-
tur ergo apoftoli evangelizare eum De i Filium
mundum , dr cuntfa qua funt in eo. Ne gari n on ß ut evangelizarent portea crucifixum. H ite eft
poterat unum operatorem efle mund i, unum
Deum ,unum omnium creatorem. Adjunxiteo
quod cieli Se terra: Dominus » in manufadis non
dignetur habitare. Deinde quod intra auri ar<
gentique caflàm materiem nequaquam verifi-
mile fit artificio hominis vim divinitatis includi :
erroris rCTnedium docens efle ftudium posniten-
di. T u n c venit ad Chriftum, ^nec tamen Deum
maluit quam hominem nuneupare, dicens : in
viro quo definivit omnibus fidem ,fufcitans eum ab C
inferis. Qui enim trad a t, debet audienti um con-
fiderare peribnas j ne priùs irrideatur quam audiatur.
Quomodo enim Athenienfès crederent
quia Verbum caro fadum e f t , Se de Spiritu fanc-
to Virg o concepir, qui irridebant quia refurrec-
tionem audierant mortuorum ? Tamen Se Diony-
fius Areopagites credidit, Se alii crediderunt in
virum j ut in Deum crederent. Quid inrereft ,
quoq uifqu ec red a tord ine ?N o n i n p r i n c i p i i s
fidei gloria , fi vere intelligas crucem Chrifti.
A Míe cruces nihil mihi profunt, fola crux Chrifti
mihi utiiis e f t , & vere ucilis , Per quam mihi mttn-
dus crucifixus eft , dr ego mundo. Si mihi crurifixus
eft mundus, Icio quia mortuiis e ft, non dilio-o
eum : fcio quia p re te r ir , non concupifco eum‘ :
fcio quia corruptela confumit hunc mundum,
quafi foetidum Vito, quafi luem ca v eo , quafi no-
citurum relinquo.
108. Sed non ftatim per crucem pofllmt aliqiii
credere falutem mundo refufam. Adftrue ergo
per hiftorias G recorum hoc fuifle poffibile, íi_
cut interdum etiam Apoftolus fuadet incredulis:
nec c verfus poéticos re fug it, ut fábulas deftruat
poetarum.Sienimrevoceturin memoriam quod
legiones fa:pe Se magnos populos,oblatis aliquo-
rum mortibus,*hiftorix Grecorum adferant li-
beratos : fi recordetur quod imperatoris filia
propter G recorum exercitus transferendos ad
perfe£ta quíeruntur : fed de principiis ad ea qujcD facrificium fit vocata: fínoftrum illud confideperfecta
funt pervenitur. Ergo tali Athenienfes
informavit precepto : tabs nobis apud gentiles
ordo fervanduseft.
106. A t vero cùmjudieos alloquerentur apofto
l i, ipfum Chriftum efle dicebant qui prophe-
ticis nobis eflèt promiflus oraculis : quem non
prius auctoritate fua D e i filium nominabant :
ièd virum probatum,virurr\juftum, virum à mor-
tuis iufcitatum,illum virum de quo diétumeft in
prophetis : Filius meus es tu , ego hodie genui te. E
I ta ergo Se tu ad ea qua: difficile creduntur,
au&oritatem divini fermonis adfeifee , Se pro-
miflum ejus adventum prophetarum voce defi-
g n a : refurredionem quoque multo ante com-
pertam Scripturarum teftimoniis e d o c e to , non
ufitatam cum ceteris atque communem : ut in
ipfa fufeitati corporis adfertione , a: ce in a: teftimonium
divinitatis adquiras. Cùm enim cetero-
rum corpora corruptionem probaveris fubiifle
remus, quia Sanguis taurorum dr hircorum , dr
cinis vitula adfperfus inquinatos fancitficat ad car-
nem emundandam , ficut ad Hebreos fcriptum
eft. 1* Si peftilentia regionum aliquibus homi-
mim contrada p e c catis , unius alicujus morte
adieritur efle refoluta j d quod aut ratione p r e -
v aluit, aut difjpofitione convaluit, quo facilius
in crucem Domini crederetur : proclive erit ut
qui fua negare non poflunt, noftra confirment.
Hebr. p .
109. Sed quoniam nullus hominum tantus
eflè p o tu it , qui totius peccata tolleret mund i,
neque Enoch , neque Abraham , neque Iiàac '
qui licet morti ieo btu lerit, iervatus tamen eft • ;
quia omnia non poterat abolere peccata (quis
eniftì tantus h om o, in quo omnium peccata mo-
rerentur ) idcirco non unus è p leb e , non unus è
numero ,fed Filins D e i à De o Patre e led u s e ft,
qui cùm fupra omnes e fle t, pro omnibus fe pofl
ièt offerre : quem mori op ortu it, ut cùm eflet
poft mortem, hunc utique de quo dicitur : Non F fortior m o r te , alios lib e ra re t, Fattus. . . . intet
dabis San ft um tuumvidere corruptionem, compro- mortuos ßne adjutorio liber, fine adjumento fcilibas
humane fragilitatis expertem , probas hu- cet hominis, aut alicujus crea tu re , liber a mormana:
conditionis merita fupergrefllim , D e o te. Et bene liber , qui fervitutem cupiditatum
magis quam honainibus confe.rendum. rep ulit, mortis vincla nefeivit.
Pfui. 87.
a. MIT. aliquot , non in mxnufaclis idolii. Melius a lii cum
edit, voccm ,ido!is, non admittunt , pro qua fubaudi'tur templis,
ut refetatur ad Apoftoli v erb a, wo ¿t raoTs wcvixit
b. Mfl" quatuor, nec tamen Deum taeuit, quando hominemnun-
ciipavn. Infia vero ubi cunfti miE & ant. edic. definivit omnibus
fidem : Rom. repofuic , definivit , prabens omnibus fidtm, in
quo ei textus Apoftolicus patrocinatur.
c. N onmilli mff verfus propheticos■ Minus commode; nifi quis
velie ad id a llu d i, quod Apoftolus. T i t . 1. i t . poetam Epimcni-
deni vocitet Cretcnfium prophetam , cujus etiam carmina
ftspi titillo infcripta erant : qua de re vidcfis Grotium in eum-
dcm locum.
* . Similia de Codro ultimo Athcnicnfium rege narrar Paufa-
nias in A tt ic is , & poli eum Eufcbius: ncc non ex Latinis Jufti-
nus j Paterculus, atque a lii. Quod autem fubuciftitur de impera-
S. Ambr. Tom . I.
toris filia . . . . ad facrificii
niemnonis Gratcorum inb<
1 vocata innuititr Iphigenix Aga-
0 T ro jano im peratoris Rnx facrifi-
cium: quam fabulam non lo lum Euripides in T ra g, de hoc argomento
, & a lii poeta: pluribus locis ; led etiam D id y l Cretenfis
liiftoricus lib. i . de Bello Troj. commemorar.
I * . Cùm peftis totani Aoniam devaftaret, oraculumque reipon-
diffeteam turn demum ceffaturam , ft fe dux Virgines morti de-
I voviffent, filix cujufdam Orionis Boeotiultro ftbi violentasma-
I nus inferentes peftem fedaffe refcruntiir. Vide Anton. Liberalem
I ex Nicandro lib. 4. Alteratorum ; & Corinna lib. 1. Mutattonum.
I Sed forte ad Thebanam luem qux fub Oedipode con tig ic, q u x -
I quc ipfo in exfilium abeunte , atque intcrfeda mat re Jocafla ,
ceffafle d ic itu r , lvoc loco refpexit Ambrofius. De qua re confulc
Diodo rum lib. i.S ta tium , Scnecam & alios. -
I d. Rom- edit, fo l a , quod aut relatione fravaluit.
Vuuu
B i l i ■III
I
j i l